Stadsnieuws. Allerlei. voor achterlijke kinderen onder de oogen van liet Aincrsfoortsche publiek te bren gen. Ik geloof niet aan oogenblikkelijk succes, maar als het moet is dit stuk een begin van eenen campagne, die ge voerd zal worden. Ik vertrouw daarbij op den steun van onderwijscorporaties, ja, zag gaarne, dat beide, èn Bond èn N. O. G. het idéé overnamen. Ik vertrouw op den steun ll.lt. doctoren, die veel meer nog dan v\ ij, onderwijzers, de verschillende psy chische defecten, kunnen bestudccren. En ten slotte vertrouw ik op het ini tiatief van gemeenteraadsleden om deze zaak eens goed onder de oogen te zien. Want het is een volksbelang, want het is een gemeentebelang in het bij zonder. Het kan niet misser., of het peil van het onderwijs voor de normalen moet rijzen, het inzicht der ubnormalen moet helderder worden, hun gëluk grooter. Zoo kunnen afzonderlijke klassen van achterlijken leideu tot heil van het kind. 19 November 1904. 0. MOERMAN Jr. Niemand is minder medelijdend en onbarmhartiger dan de jeugd, en mis schien zijn de Hollandsche jongens, an ders in menig opzicht zoo voortreffelijk, nog wel het ergst, wat de jongenson gevoeligheid betreft. Dat zou men al thans voor een ge~al kunnen opmaken uit het feit, dat te Rotterdam in een sterfhuis, waar druk bezoek was, een ongeveer 17; jarige jongen binnenge slopen was met de bedoeling om te stelen. Gelukkig werd de brutale rekel in de vestibule door twee dienstboden ge grepen, terwijl een der bezoekers zich onmiddellijk naar de politic begaf, om hare hulp in te roepen. Alvorens ech ter de agent van politie, die er op uit gestuurd werd, aan het huis kwam, had de jongen zich reeds losgerukt en was op den loop gegaan. Hij nam een zil veren horloge en eeneportemonnaie met geld :nee,j die hij in eene der kamers had weggenomen. 't Is de vraag echter, of hij zich in het ongestoord bezit van dat geld zal mogen blijven verheugen, en zoo ja, of hij wel gelukkig zal zijn in zijli aan bidding van het gouden kalf. Dat is tenminste lang niet altijd het geval, getuige miss Marianne Wood, de doch ter van een bekenden Amerikaanschen millionair te Philadelphia. Deze jonge dame is het leven in haar kring zoo ontzettend, vervelend gaan vinden, dat zij zich als dienstmeisje heeft verhuurd, tegen 16 shillings per week. Zij stoft nu kamers, kookt en poetst en zij moet het héél goed doen. De millioe- nairs-dochter beweert, dat zij er zich gelukkig bij voelt, 't Is intusschen zeer te betwijfelen of het lang duren zal; vroeger heeft miss Wood het ook al geprobeerd als tooneelspeclster, als kleer maakster en als ziekenverpleegster. Nu, probeeren staat vrij! Datdachten dé onbekende personen zeker ook, die op klaarlichten dag, tusschen half twee en half vier, te Amsterdam hebben in gebroken ten huize van den lieer H. in de Govert Flinckstraat. De bewoners waren afwezig en had den de eerste étage behoorlijk afgeslo ten; met een valschen sleutel heeft men de deur van de voorkamer weten te openen en daarna al het aanw ezige bed dengoed van 1'enige ledikanten, dekens, „Heb ik u niet steeds rust en zelbe- heersching aanbevolen? Wie echter wilde niet hooren? Wie verachtte mijn ki nine en schepte er blijkbaar behagen in, om zijn zenuwachtigheid lees: slecht humeur en grilligheid vrij spel te laten? En dan die zware siga ren! Iedere zware sigaar, die gij in de eerste acht weken rookt, is schadelijk voor de gezondheid uwer echtgenoote! Dat klinkt paradox, maar het is waar heid! Nikotine verlamt de wilskracht. Ilet is mogelijk, dat gij weer komt tot uw oude driftigheid en prikkelbaarheid ook de getemde wolf blijft een w olf en zoo als de zaken nu staan.... Het kan zijn, dat zij nog eenige twisten overleven zou...." „Wees onbezorgd! Ik zal in het ge heel niet rooken. Houdt gij mij voor de slaaf eener gewoonte?" „Daar kan ik niet over oordeelen. Maar ik weet bijvoorbeeld, dat gij een groot vereeder van de flcsch zijt, en daarbij tot grondregel hebt: goed en veel...," „Wat bewijst dat?" „Ik wil zeggen: de invloed van spi ritualiën is vrij wel dezelfde, als van nikotine." „Onzin!" {Wordt vervolgd.) lakens, enz. hot perceel uitgedragen, geen stukje achterlatende. Bovendien nam men mede liht ondergoed, in een kast geborgen, en ook daarvan bleef geen kleedingstuk over. Hoe uien dit alles de woning heeft kunnen uitbrengen zon der dat iemand er iets van bespeurde, is een raadsel? geen der bovenbewoners hoeft iets verdachts bemerkt. Toen de familie II. te half vier thuis kwam, werd de diefstal ontdekt en oumidcllijk aangifte bij de politie gedaan. Een be woonster van de overzijde der straat herinnerde zich dat zij omstreeks drie uur een vrouw het perceel zag veria ten, niet een zwaar pak in een laken gewikkeld onder den arm, doch sloeg hier verdet geen acht op. Jammer, dat deze buurvrouw, bij haar negatieve deugd van weinig nieuws gierig te zijn, niet tevens de positieve deugd bezit een goede opmerkster te zijn. Gelukkig, voor hen dat de dieven geen Pruisische douanen voor zich ge had hebben, anders zouden ze er zoo gemakkelijk niet zijn afgekomen, ge tuige het volgend verhaal uit de Post over „Buikje" niet den hr. Mr. J. II. Bruis uit de Camera, maar een gemo derniseerd symbool van corpulentie. Dat verhaal luidt aldus: 't Was Zondag. De tram uit de rich ting Doetiuchem hield voor 't station stil. Heel wat passagiers, die het mooie weer tot een Zondagsreisje had verlokt, stapten uit. Onder hen was ook een manneke van middelmatige grootte, doch oogeusehijnlijk erg zwaarlijvig. Hij moest eigenlijk naar Emmerik, maar hij had al zoo lang in de tram gezeten, dat het hem begon te vervelen. Daarbij 't weel was immers wondermooi, zoodat hij be sloot naar Emmerik te kuieren. Aan de Duitsche grens gekomen, zag hij daar oen beambte staan, die zoo straks de tram zou visiteeren. „Goeien dag!" zei ons manneke. De tolbeambte beantwoordde dezen groet met een hoofdknik en vioeg: „Nichts zu versteuorn?" „Ik? nee, niks," zei de man en wilde doorgaan. Edoch, de grensbeambte, wien de om vang van 's mans buikie wat al te ver dacht leek, trad voor hem en sprak, met den vinger naar 't uitpuilende li chaamsdeel wijzend „Aber das, ist das alles Natur?" „Allemaal natuur," was 't. antwoord. ,'k Heb zoo'n soort bierbiiksken, ziet u!" „Ach so, das konimt von biertrinken, sagen Sie? Bitte, gehen Sie mal mit." Ons manneke zette groote oogen op, doch was wel genoodzaakt den beamte te volgen naar 't grenskantoor. Daar moest hij zich uitkleeden. Jas, vest en overhemd waren spoedig afgelegd. „Verder hoeft 't zeker niet!" merkte de dikkerd nu op. „Doch!" was 't korte bescheid, en niet dan aarzelend werd de ontkleeding voortgezet. „Ik heb wat last van de rimmetiek, weet u," sprak de man, „en daarom draag ik nog al veel ondergoed." En inderdaad, onder 't bovenste hemd vertoonde zich een tweede, daaronder een derde en onder 't derde een vierde. Ietwat verbaasd riep de tolbeambte: „Eins, zwei, drei, vier.. Dunncr- wetter, noch immer mehrIlört das denn nicmals auf?" Zeker hield 't op, want, toen eindelijk 't achtste hemd was afgelegd, vertoonde zich 't negende of laatste, doch tegelijk een kunstbuikje van fijne portorico. De nieuwsgierigheid van den tolbeambte was bevredigd. Unze man kon zich weer aankleeden, en, om eerder klaar te zijn trok hij eenige hemden minder aan, on danks zijn „last van de rimmetiek." Toen het hemdenmannekc eindelijk het grenskantoor verlaten mocht, was hij zóo gemetamorphoseerd, dat 't wel scheen, alsof hij een ontvettingskuur had ondergaan. En niet alleen hij zelf was heel wat lichter geworden, 's mans beurs was het evenzeer.- Heden avond te S uur zal in de Arend de eerste openbare vergadering plaats hebben van wege de i Vrijzinnige Propaganda-Club. "Wc wekken alle vrijzinnigen op een bewijs van belangstelling te geven door deze vergadering te bezoeken. Naar men ons mededeelt is de heer Reyne een zeer begaafd spreker. De Directeur van het Post- en Tele graafkantoor alhier verzoekt ons mede te deelen, dat, in verband met het St. Nicolaasfcest, het postkantoor alhier op Zondag -I December e. k. gedurende de gewone ure van openstelling, te wuten van 7'/i tot S'/2 v.m. en 12'/2 n.m. ook pakketten ter verzending aan neemt, dat van 2 tot en met 6 Decem ber e. k. slechts stevig verpakte pak ketten kunnen worden aangenomen en dat, indien het adres niet op den omslag kan worden geschreven, het niet met lak met maar stijfsel op het pekket is te hechten. Door de Politie zijn Maandag j. 1. in beslag genomen 1 automobiel, 3 mo torrijwielen en 1 heerenrijwiel, welke machines voorloopig onder hare berusting blijven. De benoeming van don heer B. C. van Borkel, tot bewaarder van de hy potheken, het Kadaster en de scheeps- bewijzen te Utrecht,isbij Ivon. besluit op pens verzoek ingetrokken- met bevesti ging in zijne tegenwoordige betrekking van Ontvanger der registratie voor de gerechtelijke acteu en der domeinen te 'S-Gravenhage. Het telephoonnet te dezer stede breidt zich gestadig uit. Thans zijn er weet niet minder dan 6 nieuwe aansluiting en n.l. J. C. Rolandus Ilagedoorn, Langestraat; Joh. II. v. d. Meiden, Metaal- en Ijzer waren, van Persijnstraat 3; George Gerritsen, Boulangerie Franraisc Lan gestraat 79; F. Sanders, Ingenieur Heili- gonbergcrweg 31Gasthuis Aldegonde en Jhr. II. F. van Kinschot, Groote Koppel No 2. Een goed begin. Het comité, opgericht indertijd om te ageeren tegen de onder- wijs-novelle, is bijzondcrgelukkig geweest in het vinden van een spreker. De heer Mr. Levy uit Amsterdam heeft zich bereid verklaard de eerste spreekbeurt te vervullen. De heer Levy bekend als uitstekend redenaar en als scherpzinnig schrijver behoeft van onze zijde geen aanbeveling. We verwachten, dat de groote zaal van Amicitia vol zal loopen. Komt er een goed spreker van de zijde der anti-revolutionairen of van de sociaal-demolcrnten dan is er gew oonlijk belangstelling genoeg. Laat ook ons thans toonen, door in grooten getale op te komen, dat we er prijs op stellen een deel van het gemeenschappelijk pro gram van alle auti-elericalen bij den aan staande stembusstrijd dooi: een uitmnutend redenaar als de heer Levy te hooren uiteenzetten. De bedoelde vergadering heeft a.s. Zaterdag plaats. Voor verdere bijzonder heden verwijzen wij naar de advertentie. ralgmhumor Wij mogen onzen lezers het verhaal niet onthouden van wat ons dezer dagen wedervoer ter zake van één der door ons verspreide propaganda-exemplaren van het jongste nummer van ons blad. Het aan den heer J. Ger. KI eb er alhier per post toegezonden exemplaar w erd ons terugbezorgd, edoch voorzien van een anonieme correspondentie op den omslag, welke verdient geboekstaafd te worden voor de nakomelingschap. Zij luidt woordelijk als volgt: Terug aan eigenaar D. G. Lee.v geen Hurpe Davids. Zie open brief Tinei" Daargelaten, dat de Eemlander niet aan céu „Eigenaar" toebehoort, doch het eigendom is der Vereeniging, die dcnzelfden naam draagt, - moeten wij nog opmerken, dat het een waardig succes van bedoelden .open briefge noemd moet worden, (zij liet dan ook het eenige, dat wij er van hebben kunnen bespeuren!), dut er op zulk een wijze gebruik van gemaakt wordt, ter herhaling van de niet minder groote onjuistheid, door do woordspeling aangeduid. Over dat alles zullen wij dus iiiaar glimlachend „heenstappen", ons troostend met de gedachte, dat het niet de slechtste vruchten zijn waaraan de wespen knagen! iemand uit Amersfoort heeft op het politiebureau in de Pauwenstecg te Rotterdam aangifte gedaan, dat hem in de oui geving \ande Zandstraat door eene vrouw, met wie hij op straat kennis had gemaakt, een bedrag van f 3.50 ontsto len is. Zaterdag vertrok met het stoomschip Opliir van de RotterdanischeLloyd naar Oost-lndië een detachement der koloniale reserve, sterk 12 onderofficieren en OS minderen, onder bevel van je-luitenant J. Mioulet, wien als medegeloiders waren aangewezen de le-luitenantn J. G.Sinia van het 9e, en L. J. J. M. labbers, van het 8e regiment infanterie, beiden gedetacheerd bij de koloniale reserve. De derde, laatste, cursusvergadering van den heer Frank v. U. Goes werd Donderdagavond in de Toekomst ge houden. Het onderwerp whs: De Revo lutie v a n het Kapitaal. Deze voordracht, aldufs de heer v. d. Goes, staat met de btjide voorgaande, in nauw verband. In de elcrste voordracht, over de oorzaken der armoede, hebben we gezien, dat het aantal vijanden van de huidige maatschappelijke organisatie, steeds grooter wordt, In de tweede, over den klassenstrijd, leerden wij liet middel kennen waardoor de arbeiders trachten die maatschappelijke organisatie door eene andere, betere te vervangen. Daarbij bleek, dat niet een of andere politieke partij den klassenstrijd heeft gemaakt, maar dat die strijd is het noodzakelijke gevolg van de door het kapitalisme veroorzaakte klassenverdecld- heid, en do door die klassenverdeeling veroorzaakte armoede. Het doel van dien klassenstrijd is zooals toen reeds bleek, niet anders dan dc opheffing (lor tegenwoordige kapi talistische inrichting, door (1e afschaffing van het Privaat bezit der productiemid delen en van den grontl, liet brengen dier arbeidsmiddelen aan de gemeenschap, opdat daarvan allen en niet een klein gedeelte zullen kunnen profiteeren. Het socialisme is zeker van zijn over winning. Wij zien de oplossing van den strijd zóó duidelijk in de gewenschte richting gaan, dat we kuiiuen spreken van de zekerheid van het socialisme. Reeds uit het feit, dat door den strijd in de vakvereenigingen, door de coöpe ratie en door de politieke agitatie, het aantal van hen, dat zijn positie inziet, dat dus zijn rechten en plichten door die positie opgelegd kent, steeds grooter wordt, zou men die zekerheid kunnen bewijzen, maar er is nog duiddelijker bewijs n.l. het feit dat de huidige organi satie, dai juist het kapitaal zelf, steeds een grooter aantal individuen drijft naar de haar vijandige klasse. Statistische gegevens wijzen op een steeds geringer worden van het aantal zelfstandige be drijven, doen zien hoe een steeds grooter wordend getal uit de kapitalistische klasse gedrongen wordt naar de arbei dende klasse. Een groot deel van den Middenstand, velen vroeger behoorende tot de han delskringen zijn nu reeds tot de arbei dersklasse gaan belmoren. Wij noemen dat verschijnsel het proletariseercn van liet kapitalisme. De klassebewustc arbei ders, de socialisten zijn snel op w eg een meerderheid te gaan uitmaken. Doch behalve dc kans om door over macht den strijd te winnen gebeurt er nog iets anders, n.l. het kapitalisme is bezig zich zelf af te schaffen. De onder gang van het kapi taal is ook zonder de sociaal-democratie aanstaande. Daarvoor behoeft niet op dc arbeiders beweging gewacht te worden. liet kapitalisme zien wij reeds overal bezig den grond onder dc eigen voeten weg te graven, zich zelf een graf te graven. Zonder revolutionaire arbeiders beweging is liet kapitalisme zelf revo lutionair aan het werk. Men heeft hier dus te doen met twee zeer verschillende bewegingen, de arbei dersbeweging aan de eene zijde, het zelfmoorden van het kapitalisme, de revolutie door het kapitaal aan den andoren kant. De revolutie door het kapitaal is in sommige landen reeds zoover gevorderd, dat men zich bijna aan het eind gevoelt. Voordat dit nader wordt toegelicht, is hot noodig om er op te wijzen, van hoe groot belang zulk eene beweging is voor de socialistische beweging zelf. Juist de revolutie van hbt kapitaal bewijst, dat de sociaaldemocraten met hunne beweging den weg op gaan, dien dc maatschappelijke ontwikkeling aan wijst. Do sociaal democratische actie is niet gericht tegen de maatschappelijke ont wikkeling, maar stemt met haar volko men overeen. Daarom kan het socialisme nimmer reactionair zijn, de socialisten willen niet terug op den afgelegden weg, wat trou wens een onmogelijkheid is. De sociaal-democratie wil integendeel die vooruitgang zooveel mogelijk be vorderen. Zij wordt drijvend medege dreven niet den grooten stroom. Ook zonder dc handen aan de riemen te slaan, zou men met den stroom meegaan, doch de klassebewuste arbeiders voelen, dat het wenschelijk is, zelf ook alle zeilen bij te zetten. Dc Wetenschap der maatschappij heeft uit wat zij heeft zien gebeuren en nog waarneemt, geleerd dat de beweging van het socialisme is, niet een bewe ging van hoon. maar van zekerheid. "Waarom? Wat is de groote kracht in onze maatschappij? Dat is niet an ders dan dc concurrentie tusschen on dernemers. Elk ondernemer wil zooveel mogelijk verkoopen. Daarvoor moet hij zooveel mogelijk voortbrengen. Hoe uitgebreider zaak hoe minder kosten. Vergroot men bijv. een fabriek twee maal zoo groot dan is licht, verwarming enz. niet tweemaal duurder. Er is in onze maatschappij een streven tot uit breiding d. i. samentrekking van het kapitaal. Nog niet zoo heel lang had den 1 we den tijd van het kleinbedrijf maar die is verdwenen en komt met weer terug. In landen als Amerika e.a. beteekent het kleinbedrijf niets, alleen het grootbedrijf is overgebleven. Men zal niet ontkennen dat de grooten het van do kleinen winnen, de kleine za ken moeten het tegen de groote opge ven. We krijgen overal inrichtingen die dc actie van den middenstand wakker maken, de Warenhuizen. Iu veel grootere mate vinden we dat in de industrie, daar zien we de over winning van het grootkapitaal. En dat is dc revolutie van het kapitaal. Er is een groote revolutionaire kracht in het ka pitalisme dan het kapitaal zelf. De ge weldige concurrentie leidt er nu toe, nu het grootkapitaal zoo'n tijd heeft gere geerd, dat de concurrentie vervalt. Hoe komt dat? Wanneer er nog een groot aantal kapitaalisten ziju, dan is de concurcntic groot maar nooit is die feller dan wanneer de con currentie afneemt. Ten slotte blijft er maar een over, en die is dan meester van de markt. Dat gebeurt zeer in het groot, de enkel overgebleven kapitalis ten vereenigen zich of een heeft de an dere opgeslokt. Die afspraak wordt meer en meer gemaakt, niet alleen in Ame rika maar in tal van andere landen, ook in ons land. Wanneer nu de onderne mers zich vereenigd hebben of er is er maar een ovei gebleven dan krijgen we het monopolie, de alleenheerschappij. In Amerika noemt men die vereenigingen trusts in Duitsehland kartels. Tegen die monopolies komt het pu bliek in verzet, dat eischt dat de staat die trusts enz. zal onteigenen. Dan wordt de staat de eenige ondernemer en dan is het socialisme voor de helft verwe zenlijkt Zoo levert de gemeente Amster dam bijv. nu alleen het water en na het waterkomthet brood enz. Als nu de soci aal demokraten zorgen dat zij in de ge meente de macht hebben dan is het doel bereikt. Waaruit volgt nu dat het zoo zal gaan? Ten eerste moet ik dan aantoo- nen dat de Staat die monopolies zal moeten onteigenen. In Amsterdam is dat gebeurt door den middenstand zelve, door de kiezers, daar het tramnet bijv. niet voldeed aan hun eischen. Toen heeft dc gemeente de tram onteigend gedreven door het publiek ondanks dat alle geldmannen zich er tegen verklaar den. Zoo heeft het Handelsblad er te gen gewaarschuwd. Tien jaar achter el kaar, dag aan dag heeft liet zich er tegen verzet maar langzamerhand heeft de middenstand dat verzet gebroken. Dat kon niet anders. Stel u voor, er was geen concurrentie. De mcnschen waren afhankelijk van één maatschappij. Als van Ilouten's Cacau u niet bevalt dan neemt ge Bloc ker's maar dat kunt ge niet als er maar een firma is. We hebben tijden gehad dat petro leum en brandstoffen bijv. bijna verdub belden in prijs. En dat kwam omdat er geen coucurrentie meer in was. De petroleumbronnen zijn in handen van een maatschappij en de kolenmijnen zijn in handen vain enkele kaïtels. Waar blijven die meerdere centen? In de zak ken van Rockefeller e. a. Er ïsinAmc- rika bijna geen enkel artikel of het is in handen van enkele heeren en dan moet er toch een tijd komen waarin men zegt waarom moeten we steeds zoo hard werken voor die trustkonin gen. Dan moet men gaan onteigenen. Dr. Kuyper zei als het monopolie scha delijk wordt moet men het gaan ontei genen. Maar als liet nog niet schadelijk is dan is het nog geen waar monopolie. Dan wordt het toch schadelijk. En die monopo lies moetenten slotte verdwijnen niet door afschaffing dat kan niet, maar door ont eigening. Teruggang is niet mogelijk, men kan die trusts wel ophouden, be lemmeren. 't Is trouwens tevens een maatschappelijke vooruitgang daar het bewijst dat men in de kunst van voort brenging vooruit is gegaan. Ten slotte moeten ze komen iu een hand in de hand der arbeiders klasse. Onteigening moet volgen. Dat ziet men aan de beweging fn alle lauden er tegen op touw gezet. De eisch wordt steeds duidelijker dat de Staat zich met die trusts gaat bemoeien en die staats bemoeiing moet eindigen met de ont eigening. De staat kan niet afhankelijk zijn van een enkelen kapitalist. Het eerste wordt verlangt dat de staat toe zicht zal houden, dat do staat een bu reau zal honden, dat openbaar maakt alles wat de trust doet. Er wordt ver langt dat de staat prijzen en het ma ximum winst zal bepalen. Al deze middelen verhaasten de so- eialiseering, daar Toor de monopoliehou ders er het voordeel afgaat, als zij niet meer zelf (1e prijzen kunnen vaststellen. Zóó ziet men, dat men veel dichter bij de socialistische maatschappij is als men oppervlakkig wel deukt. Eigenaardig is het dat het juist de socialisten zijn die reeds een halve eeuw op hun program hebben, datgene wat nu de andere par tijen uit noodweer gaan nastreven. Het socialisme is daardoor in hetzelfde sta dium als de bourgeoiscvoor een eeuw. Toen kon zij zeggen: wij zijn de Staat. Wij vertegenwoordigen- het algemeen

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 2