Stadsnieuws. Allerlei. Kii) per evenmin en Bilderdijk niet in de letteren. In Zuid-Holland boven de Maas is ®/4 der bevolking van Christe lijke beginselen, maar het aantal burge meesters is daarmee niet in overeen stemming. Men tracht in den laatsten tijd slechts het evenwicht te herstellen. We hebben toch ook benoemingen ge had als van Lely, Cort v. d. Linden, Iloman e. a. En nu op liet gebied van Sociale wet geving. In het Sociaal Weekblad vindt ge het volgende citaat van prof. Quack: het liberalisme is dood, maar de liberale critiek leeft nog. Doch die heeft geen recht van bestaan, want ellende was overal. En wat deden de liberalen er tegen? Niets. Niets voor een arbeids contract, niets voor ziekte-verzekering, niets voor een pensioen verzekering, niets tegen overmatigen arbeid van vrouwen en kinderen. Niets, letterlijk niets. Nu komen we op het terrein waar we wezen moeten. Ik zal maar zwijgen over de Leerplichtwet, over de Armen wet, die strijdig was met de rechten der kerk, over de Kinderwetten enz. Alleen wil ik er op wijzen, dat het noodzakelijk was, dat het Nederlandsche volk zich uitsprak of de christelijke grondslagen van ons volksbestaan moesten worden bewaard en versterkt. En daan oor heeft het zich uitgesproken, ook op het gebied van den arbeid. Op dat standpunt staat liet volk nog, dat heeft liet getoond bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. En als er in de politieke con stellatie rechts niet gebeurd, dat versto ring brengt, dan spreekt het zich in 1905 weer in dien zin uit. Door het liberalisme is op het ge bied van den arbeid veel verzuimd. Er is evenwel een kentering gekomen. De denkbeelden van de nieuwere economie hebben bekwame mannen als Treub, Druckei' e. a. aangetrokken. De oudere economie, die Kappeijne. Heemskerk, van Houten e.a. aanhangen, houdt geen rekening met de moraal, terwijl de nieu were zegt: ook in de wetgeving moeten gelden, eischen van zedelijkheid en mo raal. Ook wij behooren tot die moderne school, en daarom zouden we kunnen wenschen bijv. een coalitie Kuyper- Drucker-Troelstra. Maar dan vragen we: wat verstaat ge onder moraal, en daar gaan we juist weer uit elkaar. Zoo was de Ongevallenwet sociaal uitstekend, vandaar dat alle a. r. er voor liebbon gestemd. Dat de arbeider, die zich 111 dienst van den arbeid stelt, alle risico draagt is niet billijk, vandaar dat hij een gedeelte daarvan moet kunnen afw entelen op den Staat. Nu zeggen de soc. dem. alle risico op den Staat, maar dat willen wij niet, wij achten den Staat niet almachtig en waar zouden de mid delen vandaan moeten komen? Wij heb ben er niets op tegen, dat de Staat, gedeeltelijk de risico op zich neemt, dat doet de ongevallenwet, dat wil dr. E. bij zijn ziekteverzekering en zijn pensi oenwet ook. Dc lasten moeten door alle deelen van de organisatie van den ar beid worden gedragen, 1/3 bijv. dooi den patroon en 2/3 door den arbeider. Dat is trouwens een zuiver Staatsrech terlijk beginsel. De wet mag echter niet uitgaan van Staatsalmacht, zooals de eerste ongevallenwet maar moet vrij heid laten aan het pariculier initiatief. Daar hield de eerste ongevallenwet geen rekening mee en alles wat uitliet volksleven zelfs als een gezonde eiscli was voortgekomen, werd genegeerd. Dat w as doordrijven van het centralisatie beginsel, en dat willen wij niet, wij zijn decen- traliseercnd. Dr. Kuyper heeft dan ook door zijn groot-amendement gezorgd dat het particulier initiatief in de wet behouden bleef. Ook dc ziektewet gaat van hetzelfde beginsel uit. De bespreking van de Arbeidswet en het Arbeidscontract kunnen we verdeden aldus: 1. de wijze waarop de minister in aanraking komt met het leven van dc arbeiders, en 2. het ontwerp zelf. We hebben nu de staking der glas blazers en we hebben gehad de staking bij Van Heek. Dat zijn gezonde uitingen van het arbeidersleven. De staking bij Van Heek was een strijd van goed be ginsel, en strijd van recht, j&n in die staking heeft Dr. K. als minister arbitrage aangeboden, welke Yan Heek evenwel heeft afgewezen, daar hij bang was voor een ongunstige uitspraak. Hij begon dus met oen loffelijke daad tegenover de arbeiders. Ook wel eens hebben we een kranke, ziekelijke uiting. Zoo bijv. de spoorwegstaking en hoe heeft het kabi net zich daarin gehouden. Als ge Troel stra hoort, dan zegt hij, Kuyper heeft de tweede staking uitgelokt. Daartegen over staat de verklaring van Dr. K., dat als dat waar wras de sociaal-demokraten zich niet hadden moeten laten verlok ken. Maar is het waar? De aanklacht is zoo verschrikkelijk, dat we het kabi net dan niet kunnen behouden. Maar 't is een onwaarheid. Ik zal kort en zakelijk aantoonen, dat Kuyper niet uit lokte maar Troelstra en de zynen wel. Na de staking van 31 Jan. verscheen in Het Yolk van 1 Fcbr. „De leeuw heeft zijn klauw getoond." Aan het slot daarvan staat: „De transport-arbeiders kunnen nu afdwingen wat ze willen, zijn ze warm voor het kiesrecht dan krijgen ze het, willen ze het niet, dan krijgen ze het niet," Dat heeft Trocl- stra in zijn opgewondenheid geschreven, had hij drie dagen gewacht, dan had hij het niet gedaan. Ik vraag u echter is dat geen opruien. Eu nu zegt men: Kuyper heeft ge luisterd naar de Nederlander en naar de Standaard en toen heeft hij de arbeiders met zijn wetten geprikkeld tot de tweede staking. Maar moesten dan de regeermg nadat Fcbruariartikel niet op haar hoede zijn? Er is nog meer gezegd. De heer Schaper heeft in zijn boekje „II et woelige kwartaal" geschreven, dat als er geen verbeterin gen komen er in betrekkelijk korten tijd een tweede staking te wachten stond, grooter van afmetingen en be ter voorbereid dan de eerste. De regeering moestop haar hoede zijn en zorg dragen voor orde en welvaart. En dat de maatregelen goed wa ren heeft het volk getoond bij de Juui- verkiezingen. En wat hebben de liberalen gedaan? Zij hebben gestemd voor de wet, even als de vrijzinnig-democraten maar die gaven een manifest uit, waarin aange drongen werd op een enquête. Dat mocht K. niet doen, want dat zou veel te lang duren. En Borgesius heeft als voorzitter de van Liberale Unie het ma nifest voor uitstel getoekend terwijl hij in de Kamer vóór dadelijke behande ling stemde. Dat was inkonscquentie. Let men daarbij nog op de houding van mannen als Israëls prof. de Yisscr e. a. dan begrijpt men dat die taak aan hen niet was toevertrouwd. Qver de Pensioenwet kan ix niet spreken, dat spijt me, maar die wet komt er niet, maar wel de arbeidswet, het arbeidscontract en de Taricfwet en misschien ook de Onderwijswet. Wij praten niet alles goed van het ministerie, als het iets doet wat niet naar onzen zin is, dan wijzen we er op. Maar we stellen dit bovenal: In deze dagen nu het christelijk geloof meer en meer ondermijnd wordt, was er geen andere coalitie mogelijk. De arbeidswet van Dr. K. is in ver gelijking met den vroegeren toestand een groote verbetering. In vergelijk met het wetje van Lely is het verschil dag en nacht. De Arbeidswet bevatte nu wel Yeel goeds maar veel werd overgelaten "aan Algeuieeue maatregelen van Bestuur, zoodat al het goede stond op een zand bodem. Kuyper zei: wat goed is moet goed blijven en daarom zette hij het in dc wet, vandaar de 444 artikelen. "Veel wat vroeger niet in de wet stond heeft Dr. K. er nu in geplaatst, zoo o.a. het leerlingstelsel, terwijl erinopgenomen worden alle transportarbeiders, de winkel en pakhuis bedienden enz. Maar K. gaat toch niet ver genoeg. De leeftijdgrens yan 12 jaar is te laag. De fabriek is voor kinderen een ongezonde plaats. Op aandrang van de groot- fabrikan ten uit Twente is dit artikel er in ge plaatst. De patroons moeten echter maar wat hooger loon geven, dan kan de kinderarbeid gemist worden. Un i t a s, de boud van Christelijke textiel-arbei- ders heeft aangedrongen op een grens van 14 jaar. De schafttijd wrordt uitgebreid tot P/a uur, terwijl de arbeidsdag in de gevaarlijke bedrijven en voor vrouwen op 11 uur wordt gesteld. Dit is nog te hoog, maar de fabriekanten zeggen dat ze anders niet kunnen concurrccren. Ik geloof van dio redeneering niet voel, want de meeste fabrieken werken min der dan 11 uur: Als de arbeidstijd kor ter wordt, wordt de arbeider intensiever. De nachtarbeid voor bakkers wordt afgeschaft. De soc. dem. willen dit nu ook wel weer Yoor kleine patroons, maar de wet is geen patroonswet. Een goede bepaling is ook, dat de zwangere vrouw een bepaalden tijd buiten de fa briek moet blijven. Mijn conclusie is: de Arbeidswet van Kuyper is een groote verbetering en een groote vooruitgang bij het wetje van Lely. Dc wet kan de critiek wel door staan al zijn er aanmerkingen, maar wc moeten zorgen, dat de wet beter wordt Dat de wet goed is, bewijst wel dat er in D e n ie u w e T ij d, een so cialistisch orgaan onder redactie van Yan Kol stond, dat Kuyper zijn geschand- vlekten naam als Christcn-deinokraat zou hebben hersteld als deze wet in het Staatblad komt. En van die zijde prijs men ons niet gauw. Yan liet arbeidsconlract willen de soc dem. niets weten, dat is een chvangcon- tiact. De soc. dem. hebben goede cri tiek opgeleverd, maar zij niet alleen, ook Patrimonium e. a. Twee bepalingen moeten er uit nl. die omtrent de loon aftrek en dan het fatale artikel omtrent de opzeggingstermijn. Dat artikel deugt niet. en legt de staking, een economisch recht van de arbeiders, geheel aan banden. Dat moet de minister ook terug trekken. Officieus heb ik dan ook al hooren verluiden, dat die artikelen er uit gaan. Nu nog een kort wroord over de Ta- viefwet. Natuurlijk zullen sommige din gen wat duurder worden. Op vele goe deren die de arbeider gebruikt komt een hooger recht, maar het meeste zul len toch zij betalen, die luxe-artikelen gebruiken. Daar staat tegenover, dat de buitenlandsche concurrentie zal vermin deren, zoodat de inlandsche industrie er door zal bloeien en dat beteekent meer loon en meer welvaart. Nu gaan de ar beiders naar Pruisen, omdat daar de verdiensten hooger zijn. Hoofdzaak is, er moet geld zijn, we komen geld te kort. Nu heeft hei mini sterie voorgesteld een hooger accijns op jenever en 5°/o op de "Vermogensbelas ting. De oppositie tegen deze laatste verhooging is zoo sterk dat het ontwerp vermoedelijk zal ingetrokken worden. Yoor dc sociale wetten is veel geld noo- dig en dc onderwijswet alleen komt op 5 mill. Nu verwacht men 10 mill uit. het tarief. Resumeerende kom ik tot do volgen de conclussieop het gebied der sociale wetgeving kan het ministerie gerust voor 't licht treden. Als het ministerie Kuy per zijn werk neerlegt, dan heeft het meer gedaan, dan eenig ministerie van liberale zijde gedaan heeft, maar dan ga ik uit van de veronderstelling, dat Arbeidswet, Arbeidscontract en Tarief- wet nog in het Staatsblad komen. Ik hoop en verwacht dan ook, dat het vol gend jaar het ministerie-Kuyper weder om geroepen zal worden oia als raad gever van de kroon op te treden. Aan het debat werd deelgenomen door de heéreu Zijlstra, Oosterman, Stijnmau, van Yeen, en Eggiuk. Daar er maar een uur voor debat werd ge geven, waarvan nog een kwartier pauze afging, kon er maar heel weinig tegen het gesprokene van den heer Sy- brandy ingebracht worden. De heeren Oosterman en Stijnman wezen er op, dat de heer S. een vrij vinnige critiek had geleverd op dc sociale wetgeving van liet ministerie, terwijl het goede, dat hij nog had opgenoemd, er nog niet is, maar nog moet komen. De heer van Yeen kwam op t<jgén dc zonderlinge wijze van redenecren van den lieer S. die zich in lioogc mate aan sophisnicn schuldig maakte. De heer Eggink vroeg eenige inlichtingen over de rechts positie van den handelsagent. Yoor repliek nam de heer S. één uur, waarin hij vergat in te gaan op de beschuldiging, dat het ministerie nog niets positiefs had geleverd op het ge bied der sociale wetgeving, terwijl hij tal van nieuwe zaken in liet debat sleepte. Dupliek werd niet toegestaan. Daar de heer Sybrandy zich in z'n repliek nog al eens „vergiste" werd er herhaaldelijk uit dc vergadering gcin- terrompeerd. "Voeg daar nog bij dat de Voorzitter, de heer Goossens, absoluut onmachtig is een vergadering behoorlijk tc leiden, dan zal men begrijpen dat het zoo nu en dan rumoerig dreigde te worden. Toch werd de orde, mede dooi de aanwezigheid van een zestal politie dienaren zeker, niet verstoord, zoodat de vergadering tegen 12 uur kalm uit een ging. Niet zonder reden staan de Stap horster boeren bekend om lnin ortho doxie, en wellicht nog meer om hun groote vechtlust, waarvan op de ver schillende kermissen in den omtrek maar al te vaak de uitwerking te zien is. Zondagavond echter heeft zich deze lust tot daden op een wjjze en op eeu plaats getoond, die ieders verwondering zoo niet verontwaardiging opwekken. Nauwelijks toch was de avondgodsdienst oefening begonnen, of op eens klonk door de kerk: „olderlingen en diakens, hoe inut dat nou, zeij drukt meij hier haast plat bint dit dan gien vreije ploatsen? Het miëete drukt meij...." Dit werd geroepen door A. T., onge veer 60 jaar oud, bij wien de vorige week ruiten ingeslagen waren (vermoe delijk in verband staande met de ver huring der zitplaatsen, daar hij boven het onderling vastgestelde tarief heeft geboden) en die thans weer was gaan zitten in dc banken die door de kerk voogden niet gegund zijn bij de ver huring en vroeger altijd d- >or jongelie den gehuurd werden. De ouderlingen enz. antwoordden niets, maar sloegen de oogen naar den grond. De predikant, ds. Hcijcr, nam het woord en zeido: „Naar ik meen zijn er zeven plaatsen in die bank en dan moet de 8ste er maar uit." En hij ging er uit, echter niet zonder zich te verbazen over dc geringe broe derlijke liefde zijner medeleden der ge meente. Gunstig steekt tegen deze on verdraagzaamheid dc allcsverdragende liefde af van het Dordtsche paartje, dat ons "Vondels reizang op de huwelijks trouw tc binnen brengt. Dit paartje be staat uit deu pontonnier de K., die onlangs in liet bezit kwam van een erfenis van f 12ÜU; en zijn liefje, een Duitsch meisje, dat hij met dat geld in dc gelegenheid stelde een bierhuis te vestigen aan den Riedijk. Dat hij daal de beste klant was, spreekt vanzelf, maar even begrijpelijk is het, dat hij zich meermalen ergerde over de hou ding van zijn minnares tegenover andere bezoekers. En dat werd er niet beter op, sedert hij wegeus straf 's avonds niet later dan 10 uur in dc kazerne mocht terugkeeren, terwijl anderen vaak te middernacht mochten uiblijven, Het gevolg daarvan waren herhaalde kibbelarijen, die meermalen tot hand tastelijkheden overgingen. Zoo was het ook Woensdagavond. Dc beide gelieven kregen twist en dienden elkaar overen weer eenige kiappen toe, waarop de fraulein een zakje peper greep en den inhoud daarvan haren pontonnier inliet gelaat wierp. Raze id van pijn liep deze de straat op, gevolgd door zijn lief, naar liet politiebureau, waar beiden een aanklacht indienden terzake van mishan deling. De politie maakte natuurlijk pro- ces-verbaal op en liet partijen daarna weer vertrekken. Weldra hadden zij echter berouw over hun drift en den volgenden dag hadden zij elkaar alles weer vergeven en wa ren zij weer even hartelijk tegenover elkaar als ooit. Zij hadden elkaar weer „gevonden," en waren in dat opzicht heel wat gelukkiger dan het onnoozele boertje, waarvan een inzender in de Zutfensche Courant het volgende ver haalt. Ecnigen tijd geleden was ik aan een station der Geld. Ov. Loc. Spoorweg en wachtte op den trein naar Neede. Nadat :k er eenigen tijd vertoefd had, komt een boerenjongen van omstreeks 23 a 24 jaar binnen, wien men liet aan kon zier dat hij uit was, of liever wilde gaan. Hij gaat naur liet loket, en daar ont spint zich het volgende gesprek tusschen don boer cn den beambte. Boer: „Mienhcer, m'k een kaatjen naor Nee." Ambt.„Wat moet je hebben, een dag- of een maandretour?" Boer: „Doot mie maor, wat 't goed koopste is." Ambt.: „Dan moet je een dagretoui nemen." Boer: „Da's good, lank mie dat dan maor." De beambte overhandigt hem het kaartje en neemt het geld in ontvangst. De boer draait het kaartje in zijn handen om en eensklaps vraagt hij: „Mienheer, wat beteekent dat retour, dat daor achter op steet Ambt.: „Dat beteekent dat je vandaag nog terug moet komen want morgen is het niet meer geldig". Ja, moar zee, ik weet niet of ik den laatsten trein van Nee oet nog wal kan halen, mak dan wal loopen?" Een onbedaarlijk gelach volgde in de wachtkamer, tot eindelijk de beambte zeide „Ja, loop jij maar zooveel als je wilt." Na eenigen tijd komt de trein cn men stapt in. Schrijver dezes, iu Neede gekomen, stapt uit, daar hij er nog een boodschap te verrichten had. Hiervan op het station teruggekomen, ziet hij don boer, treedt op hem toe en vraagt: „Wel ga jij nu toch met den trein terug?" Toen begon do boer te vertellen: „Ja, zee, ik had een afsprcuksken met 'n deerne oet Eibargen, en dee zol an den trein van vief uur in Nee wezen, moar no is ze der neet. Heb ie eur ook czene?" (Nu moet] men bedenken dat schrijver dezes nog nooit den boer gezien had, en natuurlijk ook niet wist, wie of liet meisje is; hij glimlacht daarom en /.egt) - „Ja, je meisje heb ik niet gezien, maar ik heb wel veel menschen gezien, die in den trein naar Eibergen stapten, mogelijk was ze daar wél bij, misschien hebben jelui elkaar misgcloopen en is zij toen maar weer naar Eibergen terug gekeerd." „O, zoo, waren doar vrouwlui bie?" „Ja, nog meer als mannen". „Ja zee, ik vertelde aan mienen baas, dat ik hier 'n afspreuksken hadde, maor ik hadde neet veule zinnigheid om hier hen te gaan, too zeg mienen baas, „Hendrik Jan" zeghe, „ie mot der wal hen goan, want anders dan krieg ie ne slechten naam bie de deernes, en dan wil der nooit meer eene met oe gaon zee, en dan hadden wie willen gaon naar Marktvclde (l1/. uur achter Neê) en doar een zetjen blieven, en dan weur urnme, ak dan deu trein nog hadde haald, dan had ik met den trein egoane, en anders hak nog 2 uur motten loopen. Dat was samen uur, on noe is ze der neet, dat is niks aardig, vindt ie ook neet?" Schrijver dezes lacht, juist komt de trein voor die hem huiswaarts brengt en stapt in. KENNISGEVING. Burgemeester en Wethouders van Amers foort brengen ten kennis van belangheb benden, dat verkoop van aleoholhouden- dendrank, anderen dan sterken drank en vau alcoholvrijen drank in eene localiteit, als bedoeld in artikel 34, eerste lid der Drankwet, zonder verlof kan geschieden tot 1 Januari 1906. Een verzoek om verlof voor de voortzet ting van dien verkoop n;\ 31 December 1905, inoet vóór 1 Januari 1905 schrifte lijk aan hen worden ingezonden. Amersfoort, den 10 December 1904. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Burgemeester. WUIJTIERS. De fd. Secretaris, Van RIEGERSBERG VERSLUYS. Wij herinneren onze lezers er nog maals aan, dat morgen in Amicitia de eerste abonnementsvoorstelling van dit seizoen wordt gegeven. Zooals uit do advertentie in ons nummer van Zater dag blijkt, zal o. a. opgevoerd wor den het militair blijspel „De generaal kom t," terwijl als nastukje zal worden gegeven Y r e d e thuis." Iu de godsdienstoefening, Zondagmor gen in de Remonstrantsche kerk te houden hoopt voor te gaan Ds S. Lulofs uit '8 Gravenhage. Van 1 Januari af zal het veertien- daagsche blad Vrede als weekblad verschijnen onder redactie van Lod. van Mierop cn Felix Ortt; tevens zal met 1 Januari ter drukkerij Vrede (Amersfoort) een nieuw tijdschrift ver schijnen, maandelijks, onder redactie van Felix Ortt, onderden titel V re d o- T ij d s chr i i. Bij de aan het ministerie van justitie gehouden aanbesteding van de levering van benoodigdheden voor de rijkswerk inrichtingen Veenhuizen was voor spek de minste inarhijver F. J. Willenborg alhier, f 0,;"6 per K.G. In het pakhuis van den heer C. op Bloemendaal ontstond Maandagavond brand, die echter door dadelijk toege schoten hulp spoedig gebluscht was. De stations-assistent, de heer Wol- ters heeft met goed gevolg het examen voor klerk afgelegd. Zaterdag 17 dezer zal ten dienste van II. M. de Koningin een extratrein loo pen van 't Loo naar den Haag. Deze trein zal te 2.01 Gr. tijd te Amersfoort aankomen. In de Dinsdagavond gehouden verga dering van „Handel en Nijverheid" waren aanwezig 3 bestuursleden en 17 leden. Na opening leest de w.n. Secretaris, de heer G. C. Veenendaal de notulen van de vergadering van 8 November, die onveranderd worden goedgekeurd. Do Voorzitter spreekt zijn dank uit voor het in hem gestelde vertrouwen bij zijn verkiezing als lid van de Kamer van Koophandel en Fabrieken, waardoor moer voeling kan ontstaan tusschen de Kamer en Handel en Nijverheid. Als nieuw lid wordt aangenomen de heer T. J. Nieuwendijk. Hierna doet een lid van het bestuur voorlezing van de ingekomen stukken, waaronder verschillende artikelen om trent de coöperatie Vóór allen der H. IJ. S. M.", o. a. ook het Rapport van den Middenstandsbond omtrent deze coöperatie. In dat Rapport worden enkele vragen beantwoord, die de Vereeniging dato 9 November aan bet Hoofdbestuur gedaan heeft, evenwel niet alle vragen, vandaar dat daarop nog antwoord zal worden gevraagd. Het Rapport zelf zal waarschijnlijk in de volgende vergadering in behandeling komen. Bij de mededeelingen deelt een lid van het bestuur mede, dat het Bestuur besproken heeft of met Nieuwjaar de brieven niet geregelder kunnen bezorgd worden, waarover het Bestuur met den Postdirecteur zal onderhandelen. Ook met St.-Nicolaas was de bezorging uit stekend geregeld. Een der leden gelooft, dat er weinig aan te doen zal zijn, daar het personeel dan zeer uitgebreid zou moeten worden, wat niet kan daar de bestellers heel wat routine moeteu hebben. Besloten wordt een brief te richten tot den Directeur met het verzoek de bezorging zoo goed mogelijk in te richten. Een der bestuursleden brengt nu ter sprake de kwestie van openbare of onderhandscke aanbesteding naar aan leiding van bet gebeurde in den ge meenteraad. Vroeger isjeze kwestie ook al eens besproken en toen heeft het be-

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 2