No. 15. Woensdag 22 Februari 1905. 2e Jaargang
Liberaal Orgaan v>oor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER'
Wees U %clf!
Merkwaardige uitspraken.
i
L
FEUILLETON.
Piet van Teenen's huwelijksreis.
DE EEMLANDËR.
Verscliij ut
Bureau
Woensdag» en Zaterdags.) I Hendrik van Viand enstraat 28
4b*aneincntsprljs
Prijs «Ier advertentiën
Per jaar
Franco per post
f 3.00
- 3.50
- 0.75
Van 1 tot 5 regels 0.40
voor ièderen regel meer0.08
Franco per post
- 0.90
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
rt, Zooals onze lezers zich misschien
herinneren, werd indertijd door Ds.
Vunderinck op cene lezing uitge
schreven door de Propaganda-Clnb Groen
van Prinsterer, beweerd, dat professor
Treub door zijne belastingplannen de
boeren zwaarder wilde belasten en dat
in antwoord op een verwijt van een der
debaters, dat door de ontwerp-tariefwet
de boeren betrekkelijk zwaar getroffen
werden. Dit leek ieder een goede zet
van den spreker en hoogst waarschijnlijk
zal de spreker, aan wiens goede trouw wij
niet het recht hebben te twijfelen, dit
ook wel gemeend hebben.
8 't Blijkt, dat met die phrase meer
gecolporteerd wordt, althans in de „Vrij
zinnig Democraat" vinden we een stukje
van professor Treub, waarin hij die be
wering geducht onder handen neemt.
Ook op een tweede zaak vestigt de
strijdvaardige professor de aandacht, een
zaak, die wij het ook zeer nuttig achten
eens onder de oogen van onze lezers,
vooral van de Middenstanders onder hen,
te brengen.
ij; Minister Kuyper schijnt velbn Midden
standers de man bij uitnemendheid om
hunne belangen te bevorderen. Het zich
doen vertegenwoordigen op het Midden-
itands-congres te Rotterdam, het benoe
men van een Staatscommissie om te
onderzoeken wat er voor den Midden
stand gedaan kan worden, dit alles geeft
ons „Christelijk" Ministerie voor enkele
winkeliers en industrieelen zooveel aan
trekkelijks, dat ze bijna de talrijke
schaduwzijden van zijn bewind zouden
vergeten.
Met het oog op de beide door ons
aangeroerde zaken, laten wc hier twee
merkwaardige uitspraken
van professor Treub volgen, die sommigen
de oogen kunnen doen opengaan en
althans kunnen leeren eenige voorzichtig
heid in acht te nemen bij het aannemen
van uitspraken van de z.g. Christelijke
propagandisten.
Professor Treub schrijft onder den
titel:
Wie laat de boeren en boeren
arbeiders meer betalen?
8 Volgens de vrijzinnig-democra
tische belastingplannen, zullen
Wees puriteinsch van beginsel, maar toe
gevend in de toepassing.
Een tragi-komische geschiedenis
uit Transvaal.
3.)
Toen maakte zij haar bed op de eene
ank in orde, terwijl de andere reizig-
ters over en naast haar plaats namen,
e Zuidafrikaansche ,wagens zijn bijna
lgemeen slaapwagens met zes zitplaat-
en. Hij echter bereidde zich een ligplaats
sscheu de koffers, strekte zich daar
roinmend op uit en dacht met een
eemoedig hart aan zijn Stientje.
Aan het eerste station, [dat men in
e vroegte bereikte, in Brandfort, liep
ij dadelijk mei den koffieketel naar de
ocomotief en kwam met de koffie, die
ij nu gezet had en versch brood, zoo
as gekocht, naar Stientjes wagon.
Zij keek al door het raampje, had
oed geslapen, maar vond de reis erg
de boerenarbeiders die, op hooge
uitzonderingen na, beneden de grens der
belastbaarheid vaUen, in de niouwe
millioenen, die volgens de regecring
voor de schatkist noodig zijn, uiets
betalen. De kleine boeren vallen
daarbij ook grootendeels beneden de
grens der belastbaarheid en betalen ,dus
niets. Een huurboer mot 15 H.A.
land, die hem f75 per H.A. inkomen
geven en die dus een inkomen heeft
van f1125, zal volgens die plannen, als
hij gehuwd is en geen kinderen hoeft,
bijdragen f 4.50, als hij een kind heeft
f 4,05, als hij 2 of 3 kinderen heeft
f 3.82, en bij een gezin mot 4 of meer
kinderen f3.71.
Volgens de belastingplannen der regee
ring, die geen rekening houden met
de draagkracht, zullen f 9 millioen moeten
worden opgebracht, zonder onder
scheid van inkomen, in den vorm
van lioogere prijzen van allerlei artikelen.
Aangenomen dat door meerderjarigen
gemiddeld dubbel zooveel van die arti
kelen gebruikt worden als door kinderen,
drukken, die f 9 millioenen ongeveer als
volgt. De meerderjarige en de minder
jarige bevolking is elk ongeveer 2.700.000.
De f9 millioen komen dus neer op een
heffing van f 2.20 per hoofd van de
meerderjarigen en f 1.10 per hoofd van
de kinderen. De regeering laat derhalve
boerenarbeiders, kleine en
groote boeren, vrijwel zonder onder
scheid, betalen, als zij een gezin hebben
zonder kinderen f 4.40, bij 1 kind
f 5.50, bij 2 kinderen f 6.60, bij 4 kin
deren f8.80, bij-6 kinderen f 11
Is het dan nog twijfelachtig dat de
Christel ij ke regeering de landelijke
bevolking, vooral de boerenarbei
ders, de kleine en de middel
soort boeren veel, veel meer
wil laten betalen dan in het plan
der vrijzinnigen ligt? Treub.
De christelijke regeering en
haar teer geliefde middenstand.
Een man uit den handeldrijvenden
middenstand met een gezin van drie
kinderen en een bedrijfsinkomen van f 1500,
betaalt in de bedrijfsbelasting f 13.25
De tariefsverhooging komt voor
hem neer op een verhooging
van uitgaven voor hem en zijn
vrouw van f 2.20 elk, voor ieder
zijner kinderen van f 1.10, dus
vervelend en vroeg of men nog niet
gauw in Oost-Londen zou aankomen.
Tot zijn spijt moest hij verklaren dat
Oost-Londen nog heel, heel ver weg
was en dat men vermoedelijk nog een
nacht moest doorreizen.
Zoo kwamen zij op den tweeden dag
in Bloemfontein aan, en trokken in den
nacht bij Bethulië de grens van den
Oranje-Vrijstaat over.
Op den derden dag was de streek
wat het landschap betreft, belangwek
kender. Men reed door de Stormbergen
met zijn diepe kloven, het toonccl van
den smadelijkcn nederlaag van Gatacre,
en bereikte tegen den avond Queeustown.
De trein reed een eindje het station
voorbij en nadat een keten van uitge
zette posten de plek omsingeld hadden,
mochten de pasagiers den trein verlaten.
Er werd lang stilgehouden en zoo wan
delden dan Piet en Stientje op en neer.
Waarover zij samen spraken? [Piet
verheugde zich op de gemakkelijke hut,
die zij op hot schip zouden hebben.
In de restauratie konden zij zich ook
eens te goed doen aan een flink mid
dagmaal; die twee dagen hadden zij
maar moeten teren op 't geen ze mee
genomen hadden. Geen wonder dat zij
nu met grooten eetlust de soep, het
roastbeef, en de pudding naar binnen
werkten, die hun, al was het heel duur,
voorgezet werd.
Toen hepen zij weer op en neer. Ein-
voor zijn geheele gezin op - 7.70
samen f20.95
Volger.s de dezer dagen van
vrijzinnig-democratische zijde
uitgewerktebelastingplannenzou
dezelfde man in een stad van
20.000 tot 50.000 inwoners heb
ben te betalen f 6.076
waarvan, wegens talrijk
heid van het gezin wordt
afgetrokken 30 pCt. of -1.82"
zoodat die middenstan
der heeft te betalen - 4.25
of f 9.minder dan in de bestaande
bedrijfsbelasting en i' 16.61) minder
•laii volgens dc regeerlngsplaii-
UCII.
Volgens dc Vrijzinnig-demo-
cratlsche belastingplannen zullen niet
alleen de arbeiders worden ge
baat, maar de druk van den mid
denstand zal aanmerkelijk
worden verlicht. De liefderijke
omarming der christelijke regee
ring daarentegen brengt den midden
stand in wel tenderen, maar tegelijk
hoogst benauwenden druk.
De vrijzinnig - democratische
belastiug politiek zou den als voorbeeld
ganomen middcifstander een vermin
dering van belasting van f 9.
de christel ij ke belastingpolitiek zou
hem een verzwaring van druk
van f7 1 8 brengen. Dat verschilt
f16 a f17.
Toch schromen de „christelijke" poli
tici niet, de middenstanders wijs te
maken, dat dc handeldrijvende midden
stand juist door hen zal worden ontzien
en door de vrijzinnigen daarentegen nog
zwaarder zal worden belast dan reeds
het geval is. Overtuigd dat de góe
gemeente hen wel op hun woord gelooft,
maken zij van die geloovigheid misbruik
om de zaken juist andersom voor te
te stellen dan zij zijn. Men moet maar
durven! Treub.
Dit aan het adres van den Heer Kolkman
en zijn vrienden. Red.
"Verschenen is thans de volgende oproep:
AAN DE LIBERALE KIEZERS,
's Gravenhage, IS Febr. 1905.
Nu weldra de vierjarige periode van
wetgeving zal zijn afgeloopen, zijn de
ondergeteekenden te rade gegaan wat
zij kunnen doen, eenerzijds om aan de
delijk verklaarde Stientje, dat zij slapen
wou, en Piet zocht met een zwaar hart
zijn koffer op. Hij sliep goed, bemerkte
nauwelijks, dat de trein zich in bewo
ging zette.
Hij ontwaakte pas 's morgens, en keek
verbluft op. Voor hem "trekte zich de
zuidkust van de Kaapkolouie uit, dat
was het niet echter wat hem onstelde,
maar dat zijn wagen de laatste van den
trein was.
En waar bevond zich Stientje Hij
ging boven op de koffers staan, en keek
voor zich uit. Geen dichte wagens!
Overal slechts open kolenwageus met
mannen en bagages geladen.
De trein was in Queenstown geplitst,
en het tweede deel volgde het eerste
op een uur afstands.
Stientje was aan een groot station
wakker geworden, en had gewacht, dat
Piet haar weer koffie zou brengen. Maar
Piet kwam niet. Zij haalde het raampje
neer en riep „Piet!" Piet kwam niet.
Toen ging zij er uit en zocht naar hem
maar Piet was er niet, evenmin als
zijn wagen. Geheel wanhopig stond zij
daar en begon bitter te weenen.
Dat zag een Engelsch officier, die
haar dcolnemend vroeg, wat haar
scheelde. Hakkelend bracht zij er uit,
dat haar man weg was. Het duurde lang
eer de Engclschman begreep, wat er
aan de hand was, want Stientje's Eu-
gelsch was nu juist niet al te best. Toen
vrijzinnige beginselen wederom een over
wegenden invloed te verzekeren, ander
zijds om hun positie en die hunner
naaste geestverwanten, mede ten aanzien
van andere vrijzinnige groepen, nauw
keuriger te bepalen.
Tegen dc hoofdbeginselen, welke dc
coalitie der thans de meerderheid in de
Statcn-Generaal vormende partijen aan
het Staatsbeleid ten grondslag legt, blij
ven zij gekant. Zij meenen, dat dc ver
menging van godsdienst en politiek,
welke van de toepassing dier beginselen
het onvermijdelijk gevolg is, slechts kan
strekken tot ontwijding van den gods
dienst, tot schaden aan waarheid in
wetgeving en bestuur en tot verkorting
der vrijheid van denken en sproken. Zij
zien met zorg een Ministerie aan het
bewind, dat de verdeeldheid op grond
van verschil in godsdienstige overtuiging
verscherpt.
Verschillende maatregelen in het thans
bijna verstreken regeeringstijdperk tot
stand gebracht of voorbereid, hebben
lien in doze zienswijze bevestigd. De
uitoefening der bestuursmacht was in
menig geval niet overeenkomstig hetgeen
naar hun meening, door 's lauds belang
geëischt wordt. Op wetgevend gebied
duchten zij met name van de onderwijs
politiek gevaar. Tevens achten zij krach
tig verzet noodig tegen de voorgestelde
wijziging van het tarief van invoerrech
ten, vooreerst omdat de vrijhandelsgc-
zinde staatskunde der laatste halve eeuw
Neerlands welvaart ten goede is gekomen
en niet minder om dat die wijziging te
groote uitbreiding geeft aan dc heffingen,
waarbij met de draagkracht geen reke
ning wordt gehouden.
Naar hun oordeel gedoogt s lands be
lang derhalve niet bestendiging van de
tegenwoordige regeeringsmoorderheid
zij achten zich verplicht tegenover haar
front te maken, zoowel zelfstandig als
met handhaving van eigen standpunt
door het vcrleenen van steun aan
vrijzinnige candidaten der linkerzijde,
candidateu die niet tot hun naaste
geestverwanten behooren.
Ter afbakening en handhaving van
dit eigen standpunt wensehen zij voorts
nu andere groepen van vrijzinnigen,
met het oog op de stembus van 1905,
een compromis hebben gesloten -- in
het kort de beginselen te omschrijven,
aan welke naar hun opvatting de liberale
de Brit haar echter verklaarde, dat zij
over twee uren in Oost-Londen zou zijn
en daar stellig Piet zou vinden, was zij
weer gerustgesteld.
Zoo was het ook. Piet verging haast
van ongeduld, totdat eindelijk liet tweede
deel van den trein op het havenhoofd
van Oost-Londen dampte en hein zijn
Stientje bracht. Die lange scheiding!
Eu dat wederzien!
Als we maar eens op het schip zijn,
dacht Piet. Tegen drie uur 's middags
zette zich eindelijk de kleine stoomboot
in beweging, die hen allen aan boord
van het groote Engelsche transportschip
„Hawarden Castle' bracht.
De kleine stoomboot, die den voor
Zuid-Afrika otiheilvoorspellenden naam
van „Cecil Rhodes" voerde, was stamp
vol. Zij voer langzaam den riviermond,
die de binnenhaven van Oost-Londen
uitmaakt, af. Zoo lang ging de zaak nog
goed, maar de „Hawarden Castle" lag
niet in de binnenhaven, maar buiten op
de open reede, en van verre zag en
hoorde men de branding woelen. Steeds
nader kwam men en eindelijk ging men
er met een zeer voelbaren ruk overheen.
Daarbuiten gingen hooge zeeën en
de „Cecil Rodcs" danste op en neer,
zoodat iedere maag, die er niet tegen
verhard was, vast en zeker zeeziek
werd.
Dat gebeurde dan ook, en eerst toen
Piet en Stientje, evenals de meeste pas-
staatkunde behoort vast te houden bij
haar streven naar oplossing der staat
kundige en maatschappelijke vraagstuk
ken, die door de (tijdsomstandigheden
en de geleidelijke ontwikkeling van
nieuwe denkbeelden aan de orde van
behandeling worden gebracht.
1. Als hoofdbeginsel van liberale
staatkunde stellen zij, dat de Staat naai
den eiscli van strikte onpartijdigheid
aan alle burgers zonder onderscheid do
ruimèt mogelijke vrijheid verzekere.
2. Staatkundige vrijheid achten zij
gewaarborgd door de gezonde werking
onzer constitutione.el-monarchale Staats
instellingen.
Voor die gezonde werking is noodig
geleidelijke uitbreiding van kiesbevoegd
heid naar gelang van toenemende gees
telijke ontwikkeling en stoffelijke onaf
hankelijkheid der burgers.
Bij de regeling van het kiesrecht zij
de eerste vraag hoe de vertegenwoordi
ging van het geheele Nedcrlandsche volk
als deel der wetgevende macht, het
doeltreffendst zal worden samengesteld.
3. Maatschappelijke vrijheid achten
zij, niet minder dan staatkundige, on
misbare voorwaarde voor volkswelvaart
en beschaving.
Wetgeving en administratie, welke
strekken tot verhooging van het stoffelijk,
geestelijk eo zedelijk peil der geheele
natie, behooren waarborgen te stellen
voor en gericht te zijn op de ontwikke
ling van de zelfstandige kracht van alle
staatsburgers. Uok „sociale wetgeving"
moet dus in de eerste plaats bestaan in
het bevorderen, aanmoedigen en steunen
van persoonlijk initiatief en energie.
Staatsdwang en ambtenaars-bemoeiing
zijn eerst toelaatbaar, wanneer de wer
king van het vrije, zelfstandige initiatief
ontoereikend is en voldoende vaststaat,
dat hetgeen ter behartiging van eenig
algemeen belang tot stand moet komen,
van Staatswege eerder en beter kan
worden verricht dan door de vrije samen
werking der belanghebbenden.
Over enkele onderwerpen van actueel
Staatsbeleid willen ondergeteekenden
meer in het bijzonder hun meening
blootleggen.
Ie. Krachtige handhaving van orde
en gezag is eerste plicht der overheid.
Zij is gerechtigd van alle ambtenaren
te verlangen dat zij haar in de vervul
ling van dien plicht niet bemoeilijken.
sagitrs, drie kwartier lang Neptunus de
verschuldigde schatting betaald hadden,
was mên bij het transportschip, de „Ha
warden Castle", gekomen. Maar nu is
het lang geen gemakkelijke zaak om
bij hooge zee van het eene schip op het
andere te komen. Nu eens was de kleine
stoomboot op gelijke hoogte met het
groote schip, dan was zij er weer diep
heneden. Er viel dus niet aan te den
ken, dat men met een trap of een brug
van het een op liet ander kon komen.
Aan den kraan van den voormast werd
daarom een touw vastgemaakt en daar
aan een hooge korf. In dien korf gingen
de pasagiers zitten. Nu werden er zoo
steeds vier tegelijk aan boord gcheschen.
Als daarbij de korf tegen dc zijwand
van het schip stiet of met geweld op
liet dek neerplofte, was dat niet zoo
bijzonder aangenaam, maar men had
niet lang den tijd daaraan te denken,
daarvoor ging alles te vlug.
Zoo waren Stientje en Piet ook aan
boord gekomen en juist door den eerste
steward ontvangen. „Ileeren links, dames
rechts", luidde 't wel hoffelijk e maar
bepaalde bevel van den beambte. En
reeds had men ook Piet naar linkf ge
drongen en hij verrast als hij was, had
zich rustig laten dringen, tot hij bijna
van oen trap viel, die naar het tilsschen-
dek voerde. Er bleef hem niets anders
over, dan naar beneden te klauteren en
de inrichting van zijn toekomstige wo-