Mo. 22.
Zaterdag 18 Maart 1905.
2e Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
UOees U Zelf l
t
iet zoekende Licht.
gratis.
larlijke middelen
Gevaarlijk aardewerk.
Verscliljiit
Woensdags en Zaterdags.
DE EEMLANDER.
Itnrean
Hendrik van Viandenstraat 28
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentiën
Van 1 tot 5 regels 0.40
voor lederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Zij. die ziel» met ingang van
April a.s. op ons blad abou-
teeren, ontvangen de tot dien
tuin verschijnende nnm-
aers
Hat de elericalen niet altijd even kies-
curig zijn in liet gebruik van hun strijd-
iddelen bij verkiezingen is bekend. De
ceren Aalberse en Sybrandy liebben
un naam voor een groot deel te danken
an liet uitmuntend belasteren, van alles
at zich vrijzinnig durft noemen. En in
en onzer vorige nummers stelden we
iog Ds. B. "VVielinga, gereformeerd
ledikant te Arnhem aan de kaak, die
p zulk een imfaire manier beschuldigend
jen het openbaar onderwijs optrad.
Dat de hecren steeds met grover
eugens voor den dag korntJn, mogen
e betreuren voor de moraliteit di^r
eeren, in zeker opzicht i| het voor ons
en bemoedigend tfeeken. Ligt er toch
liet in opgesloteij, dat inen zich in het
lcricale kamp, qllés behalve lekker ge-
oelt? Kuyper, de man der .kleine
uydenÜ heeft nu bijna vier jaar in het
orentje gezeteld, en weldra zal hij voor
ijn kiezers verschijnen. Wat zal bij
noeten antwoorden, als zijn „kleine
uyden" hem vragen naar de sociale
ivetten, die hij zoo ruimschoots beloofde?
'lij zal ze weer paaien evenals in
1901 met allerlei schoone beloften, liet
[orgvuldig verbergende, dat hij een
huwelijk heeft gesloten met de conser-
atiefste partijen, die er bestaan en die
lem geheel onder den duim hebben,
onder welke hij niet de grootc Premier
can blijven en die van de sociale wetge-
ing niets willen weten. Of dat helpen zal?
Er bestaat groeten twijfel, ook bij de poli-
eke „Christenen". Daarom hebben ze
iaar iets anders gezocht en vindingrijk als
zijn, hebben ze ook iets gevonden.
)f liever ze hebben een oud paard van
tal gehaald, dat thans weer dienst moet
loen, nl. de staking van 1903. Meer-
ualen is er reeds op gewezeu van hoe
reinig kieskeurigheid het blijk gaf,
lat de heeren telkens en telkens weer,
ij iedere gelegenheid de beste, dit
politiek fortuintje" exploitecren. Maar,
ll'ilak over u zelve, spreek niet zonder
nadenken; het woord dat gij nog niet uit
gesproken hebt. is uw slaaf, het gesprokene
is uw meester
Uit het Duitsch
van
ERNST YAN "WILDENBRUCII.
G).
Een zucht van verlichting steeg uit
ijn borst op. „Ga je niet weg Anna?
Eoop je niet weg? Loop je niet weg?"
„Neen, neen, neen, ik wil niet weg-
oopen."
Plotseling voelde zij zich door twee
jzersterke armen opheffen. Hij was op-
jesprongen en had haar als een kind
aan zijn borst gedrukt.
O mijn leven mijn zaligheid
mijn heiligste heiligdom, mijn alles!"
En hij kuste, kuste en kuste haar
Eindelijk kwam hij eenigszins weer
■ot bedaren. Onder zijn kussen en om-
zij hebben er reeds eenigc malen hun
voordeel meegedaan, ook thans dus nog
eens beproefd of het niet wil inslaan.
Onder aanvoering van De Standaard
wordt weer het praatje aan den man
gebracht, dat het toch zoo gelukkig is,
dat Dr. Kuyper in de dagen der „mis
dadige woelingen" aan 't roer was, daar
anders Nederland subiet naar de man
zou zijn geweest.
Ook de Nieuwe Baarnsche Courant
is er natuurlijk als de kippen bij, om
dit praatje te helpen verspreiden en
geeft niet veel omhaal van woorden te ken
nen, dat alleen reeds daarom ieder recht
geaard Nederlander in Juni zijn stom
zal moeten geven aan Kuyper en zijn
aanhang. Want, o donker droom
beeld, er wordt in deze dagen gedroomd
van een ministerie-Borgesius. En, het
woord is nu aan de Nieuwe Baarnsche
„zulk een ministerie zoir een gevaar
voor het land zijn."
„Een gevaar, nu niet genomen in dien
ziu, dat ook met Kegceringshulp de
stroom van ongeloof en- revolutie op-
niertSv teuggelloos op onze vadcrlandsche
erve zijn weg zou zoeken, maar gevaar
hierin bestaande, dat als de heeren
wier opzet in 1903 zoo krachtig en
met zoo goed gevolg is weerstaan,
eenmaal weer een slappe figuur als Bor-
gesius op den zetel zien, ze hun opzet
zullen kunnen herhalen, want dan is de
krachtige hand, die hun weerstand biedt,
er niet meer".
Dat moet inslaan. Dat een plotselinge
staking der spoorwegarbeiders niet meer
mogelijk is, zie dat wordt eenvoudig maar
verzwegen, want dan zou het lieele be
toog zijn waarde verloren hebben. En
daarom er maar op losgelogen. Denkt
er aan, brave Nederlanders, als Bor-
gesius minister wordt, dan krijgen we
een herhaling van JanuariApril 1903
en danja dan, staat U het ergste
te vreezen.
Is het niet diep treurig, dat men
dergelijken laster durft neerschrijven.
Wat moet het toch zwart zijn in de ziel
van iemand, die zich niet ontziet de
grofste leugens te verkoopen, enkel en
alleen uit politiek winstbejag.
Wanneer in den komenden verkiezings
strijd, bovenstaande legende ook in ons
district wordt benut, laten onze lezers dan
nog eens lezen, hetgeen we in on snummer
van 27 Januari 1904 schreven, waar uit we
thans het volgende aanhalen:
armiugen hadden hare wangen pen hoog-
roode kleur gekregen, zoodat zij er veel
aardiger uitzag dan te voren. De baron
had zich een paar schreden van haar
verwijderd en zag haar met stralende
oogen aan, terwijl zij verlegen en eeu
weinig beschaamd voor hem stond. Zij
wendde het hoofd naar hem toe.
„Als ik nu maar wist wat ik doen
moet!"
Met een geestdriftige beweging had
hij hare beide handen gegrepen.
„Heelemaal niets moet je doen!"
Zij schudde langzaam het hoofd.
„Moet ik heelemaal niets doen?"
Ilij begon hartelijk te lachen.
„Bij mij blijven moet je en toelaten
wat ik doe."
Een vriendelijk lachje gleed over hare
lippen. „En wat wil je dan doen?"
Nu legde hij zijne armen om haar
lichaam, zóó zacht, zóó voorzichtig, als
vreesde hij haar te doen schrikken of
pijn te doen.
„Jou gelukkig maken," zcide hij.
Dat woord kwam zoo uit het diepst
van zijn liefdevol hart, dat het jonge
meisje er door ontroerde en zich aan
zijn borst vleide.
„Lieve, goede man," zeide zij. Hare
oogen zochten de zijne. Hij drukte haar
in zijn armen, zijne handen streelden
haar zacht.
„Zie je," zeide hij, „als ik je zoo in
mijn armen heb, is het mij als ware je
„Het gezag heeft getriomfeerd", juicht
men thans. Och, ik heb in den loop
der eeuwen dien juichkreet zoo dikwerf
hooien aanheffen. Het Gezag van Ilcro
des triomfeerde over Jezus; Nero's Ge
zag zegevierde over de Christenen; het
Gezag der Fransche Revolutiemannen
overwon den Raus, en toch, wat is er
overgebleven van al dat triomfeerend
Gezag?
„Men juicht eeno regeering toe, die
de dwaasheid van enkele leiders en de
domheid hunner volgelingen benutte om
de meerderheid van haar regime boven
allo andere in 't licht Ie stellen. Maar
in Frankrijk juicht men eveneens cene
regeering toe, die op hare beurt het
Gezag handh .aft tot het uiterste, dooi
de aanhangers van het christelijk regime
te onderdrukken. Zal het beide niet ver
gaan zooals het de andere verging?
„Er is slechts één Gezag dat zich
door alle eeuwen heen heeft gehandhaafd
en zich zal blijven handhaven: dat, het
welk niet slaat noch wondt maar opbeurt
en vertroost, den verdw aaide terugvoert
op het rechte spoor, en den zwakke
steunt. Doch van dat Gezag heb ik in
1903 de werking niet ontdekt, al ver
nam ik meer dan voorheen den naam
van Hem, die het predikte
„De Gezondheids-commissie voor de
Gemeente Amersfoort acht zich verplicht
de ingezetenen ernstig te waarschuwen
tegen het gebruik van zeker fransch
aardewerk, genaamd „Poterie des Alpes",
merk „de Ster," welk handelsartikel
ook hier gereeden aftrek vindt, liet is
bij onderzoek gebleken dat het glazuur
van dit aardewerk sterk loodhoudend
is en alzoo schadelijk voor de gezond
heid."
Bovenstaande, ons door de Gezond
heidscommissie toegezonden, bracht ons
in herinnering een artikel over dat on
derwerp van het Bestuur van den Vrou
wenbond in de Groninger courant, dat
we ter waarschuwing in zijn geheel laten
volgen.
Welke pannen moet ik toch koopen?
Waar zijn toch goede pannen te krij
gen? Loodvcrgiftiging, blinde darmont
steking en nog zooveel meer ontstaan
immers door de pannen, waarin wij ons
eten koken. En hoe weet je nu, dat
zoo'n pan, die je koopt, goed is? Het
gehcele lieve lichaam en alles, wat er
in is, een tecre, licht breekbare vaas,
en dat zij zoo teer is dat is juist
haar deugd. Want nu mag ik aan niets
anders meer denken dan aan den schat,
die mij wordt toevertrouwd; ik moet
zorgen, dat de vaas niet in mijn handen
breekt, en juist dat is zoo goed. Zie je,
nu wil ik in die vaas doen alles wat
iemand slechts voor goeds en gelukkigs
voor zijn medemensch kan uitdenken.
En als wij eenmaal op mijn landgoed
wonen, wat dan ook jou landgoed is,
wij beiden heelemaal alleen telkens
wanneer er dan een nieuwe dag auu-
breekt, wil ik naar je gezicht zien; en
je behoeft me niet te zeggen, dat je me
liefhebt; dat verlang ik niet; slechts of
je gelukkig bent wil ik op je gezicht
lezen, en als ik dat zie, zie je, zal ik
gelukkig zijn, gelukkig, o zoo gelukkig."
Zijne woorden stierven weg in een
diep, zacht gefluister. Zij had het hoofd
laten zinken, als wilde zij luisteren. Toen
hij zweeg, richtte zij zich op eu wiegde het
hoofd en legde beide armen om zijn hals.
„Wat, zou ik je dan niet zeggen, dat
ik je liefheb?" sprak zij, en haar stem
was rustig en vast geworden, „dat ik je
reeds {nu liefheb met geheel mijn hart,
mijn beste, lieve man!"
Zwijgend omhelsden zij elkaar. Daarna
richtte zij zich op.
„Kom," zeide zij, „nu gaan we oom
en tante roepen."
is wanhopend! Voor dat je bet weet,
heb je je heele gezin vergiftigd buiten
je schuld.
Ja, in zeker opzicht buiten onze
schuld, maarals wij vrouwen ons
ieder persoonlijk meer rekenschap gaven
van iedere daad, meer kennis namen van
alles, wat op het gebied van gezond
heidsleer wordt geschreven, meer belang
stelling hadden voor het groote geheel,
de maatschappij, dan zouden wij tegen
over dit vraagstuk 'als tegenover zoo
vele anderen al geheel anders staan.
Want, dan zouden huisvrouwen en
moeders al zóó dikwijls den raad van
doctoren en scheikundigen hebben ge
vraagd en het zoo lastig hébben gemaakt
mot hare vragen, dat èn doctoren èn
scheikundigen al lang zich nog meer
gehaast zouden hebben met hun onder
zoek op dit gebied. Nu meent men,
dat de veel voorkomende blinde darm
ontsteking en ook vele verschijnselen
van loodvcrgiftiging ontstaan door de
pannen, die gebruikt worden, maar
zekerheid heeft men niet. Vol angst
wordt nu gevraagd, hoe nu? Waarheen?
En die bezorgdheid is liet beste red
middel tegen den sluipmoordenaar lood,
die zoowel de gezinnen, wier eten in
die pannen woidt gekookt, als de gezin
nen, die de pannen maken, aantast.
Gelukkig hebben wij tegenwoordig ons
„Bureau van Vrouwenarbeid",waar ijverig
gewerkt wordt in alle richtingen op
maatschappelijk gebied, en op dat Bureau,
en wel speciaal door do directrice Marie
Jungius, is al sinds geruimen lijd een
ernstige studie gemaakt van deze zaak.
Plaatsruimte dwingt ons zoo kort
mogelijk te zijn en wij deelen daarom
slechts één feit mede, dat door onder
zoek op het gebied der pannen en
aardework-fabricagc aan het licht is
gekomen.
Er is gebleken, dat zoowel mannen
ills vrouwen aangetast worden door lood
vcrgiftiging, als zij werken op aardewerk-
of pannenfabricken. Miskramen, ontijdige
bevallingen, het dood ter wereld komen
der kinderen, dat alles is een gevolg
van loodvcrgiftiging, ja, zelfs ook dan
wanneer de vader alleen werkt op de
aardewerkfabriek. Uit een onderzoek
naar 141 zwangerschappen, waarvan het
verslag voorkomt in het Ncderlandsche
Tijdschrift voor Geneeskunde van 12 Juli
1902, blijkt zelfs, dat slechts vier kin
deren ouder werden dan drie jaar. Wat
Ze nam hem bij de hand en ging met
hem naar de deur van het aangrenzende
vertrek, die zij opende. De oude lieden
traden de kamer weer binnen en bleven
verbluft staan, toen zij Anna en den
baron daar hand in hand zagen staan.
Met een rustig lachje ontving Anna hen.
„Lieve oom," zeide zij, „lieve tante,
mag ik het genoegen hebben u mede
te deelen, dat ik mij zoo juist met den
baron von Fahrenwald heb verloofd?"..
Eerst in den namiddag verliet de ba
ron de woning zijner bruid. Toen hij
de trap afging en de laatste trede had
bereikt, zag hij beneden in het Voor
portaal een man, die met afgemeten
passen heen en weer liep. Het was zijn
huisknecht, de oude Johaun.
erwondérd bleef Eberhard staan. Juist
had de oude het hoofd omgedraaid en
zijn moester herkend. Hij onderbrak zijn
wandeling en bleef stokstijf staan.
„Wat beteekent dat?" vroeg de baron.
„Ik heb je toch gezegd, dat je niet met
me mee zoudt gaan."
De oude nam zijn hoed af zonderde
oogen van zijn meester af te wénden.
„Mijnheer de baron bleef zoo lang
uit antwoordde hij.
Eberhard lachte. Hij was in een zoo
goede stemming, dat hij zich over niets
geërgerd zou hebben, eu allerminst over
Ie overdreven zorg van zijn ouden be
diende.
„Heb je gedacht, dat mij een ongeluk
een namelooze ellende en verdriet wordt
daar geleden, waarvan wij ons misschien
nooit rekenschap gaven.
Ouder), die werkelijk beseffen, welk
een geluk en voorrecht het is, gezonde
kinderen te bezitten, mannen pn vrouwen,
die waarachtig belang stellen in de
maatschappij en haar toekomst, leest
„Waarom Halverwege". Dit boekje van
Marie Jungius is uitgekomen in Febr.
1904 bij do firma Versluys on is voor
15 cent overal verkrijgbaar.
Slechts één uitweg, een uitkomst ziet
Marie Jungius, ill. deze: „dat de ge
meenschap de zorg voor het vinden van
loodvrije glazuren zelf ter hand neme,
te meer geraden, omdat liet lijnrecht
tegen de belangen der maatschappij
indruischt, zooveel ziekten onder hare
leden te kweekeu en te laten voort
woekeren".
Daarom heeft dan ook het „Bureau
van rouwenarbeid" zich ui deze gewend
tot den minister van biunenl. zaken met
het verzoek, dat do regeering een bepaald
persoon aanstelle, die speciaal en uil
sluitend belast is, naar loodvrije glazuren
te zoeken. En met welk een gelukkigen
uitslag! Op de nieuwe staatsbogrooting
toch is een post uitgetrokken voor ver
schillendeonderzoekingen, waaronder ook
een onderzoek naar loodvrije glazuren
is begrepen en in het nommer van 12
Oct. van liet „Sociaal Weekblad" lezen
wij, dat aan dr. Van Eijk, lecraar in
de scheikunde aan de K. M. A. te Breda,
het onderzoek naar passende loodvrije
glazuren is opgedragen.
In een ander artikel van Marie Jungius,
dat reeds vroeger verscheen onder den
titel „Producent on consument" en ge
plaatst werd in het bekende blad I n
en om de keuken", worden een paar
adressen opgegeven, waar loodvrij ge
ëmailleerd ijzerwerk, keukengereedschap
pen, pannen enz. zijn te verkrijgen.
Volkomen loodvrij werden bevonden
de artikelen van de firma 11. Berk
en Zoon te Kampen. Een twcode
gunstig bekende firma op dit gebied is
de firma Dl openbreek en Rei
gers te lift b ij G e n d r i n g e n.
Ook hebben de keukengereedschappen
en pannen, vervaardigd door deze firma,
van zoogenaamd graniet émail, volgens
den fabrikant-uitvinder nog dit voordeel,
dat het émail niet afspringt, maar met
de pan mede buigt.
De Vrouwenbond te Groningen meen-
was overkomen?" vroeg hij. „Nu, jo
kunt gerust zijn, hoor."
Hij stapte thans van de laatste trede
der trap en sloeg den oude vertrouwelijk
op den schouder.
„Ik heb een nieuwtje voor jo, Johann:
ik heb me verloofd."
De oude spalkte de oogen wijdopen;
'"j ging twee schreden terug; zijn mond
stond half open.
„De juffrouw daar boven, op de
tweede verdieping?" stotterde bij.
„Jawel, de juffrouw daar boven, op
de tweede verdieping," luidde het ant
woord, dat gepaard ging met een gullen
lach. „En binienkort ga ik trouwen."
Hij keerde zich naar de huisdeur, en
terwijl hij hom den rug toedraaide, kon
bij niet zien welk een merkwaardig ge
zicht de oude Johann trok. Deze wierp
een woedenden, giftigen blik naar de
trap, die naar de tweede verdieping
leidde; daarna streek hij met de mouwen
van zijn jas zijn cilinderhoed dien hij
nog in de hand hield glad, en liet het
hoofd zinken als iemand, die zich eens
klaps in een benarde positie geplaatst
ziet en op raad zint, om er weer uit te
komen. Daarop zette hij zich met een
ruk den hoed weer op 't hoofd, knarste
de tanden over elkaar en volgde zwij
gend zijn meester. Hij trok de huisdeur
met een zwaren slag achter zich dicht.
Wordt vervolgd.
