No. 58.
Zaterdag 22 Juli 1905.
2e Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Kookschool
Daar is een luchtje aan.
Waarde kiezers van Amersfoort.
Verschijnt
Wienidwtt en Zaterdags.
DE EEMLANDER.
Bnrean
Hendrik van Viandenstraat 28
Dan jagen we onvervaard alle liberalen naar de maan,
Dan brengen we nieuw bloed, frisch leven in de brouwerij
Tot stichting en plezier der Roomache clerezij.
Oosterveen van de Langestraat, handelaar in rozijnen en
krenten,
Belasten we met den handel en het toezicht op de centen,
Onderwijs en de heele opleiding van ons jonge geslacht,
"Worden in de Room6che armenschool ondergebracht,
Daardoor kunnen meteen alle openbare onderwijzers en
schooljuffrouwen
Tewerk worden gesteld om de liberale afbraak weg te
sjouwen,
Koning de eeuwige kandidaat zullen we nemen voor Eere-
dienst-zaken,
Opdat hij van Amersfoort één Zondagschool kan maken,
De reiniging van de straten, annex van het vee
Zal worden gedaan door het christelijk verkiezingscomité.
Openbare aanbesteding en publieke werken geven we
met uw welzijn
Aan onzen lieven vriend den grutter Yels-Heyn.
Schoone kunsten zullen van zelf wel bloeien,
Maar voorzoover noodig kan Plomp er zich mee bemoeien,
Die heeft tusschen 19011905 zoo'n beginselkunst
uitgehaald,
Dat hij wel met een eerebaautje mag worden betaald.
Als hygieen8che maatregel en tot on6 aller profijt
Promoveeren we Jorissen tot wethouder van openbare
gezondheid.
Onze burgervader is een heer,
Niet zuiver in de leer,
Hierbij staan we voor de keus
Tusschen Hamers en een Geus.
Voor dat baantje moet iemand zijn bizonder uitgeslapen
Daar is Donner als 't ware voor geschapen.
En opdat ons later geen ondankbaarheid zal worden
verweten,
Zullen we de Ganzen, de Putters en andere mindere
goden niet vergeten.
"Wat wc met dat stelletje moeten beginnen
Daarover zullen we ons een paar dagen moeten bezinnen.
Zie zoo nu weet jullie kiezers van allerlei slag,
Waarom het gaat op den 19 Juli-dag
Hoera, Hoera, zingt nu allen met ons mee
Straks drinken wc een taaie „le sjoer de klare is arrivé"
En als jullie niet zorgt dat de clericalc candidaat een
duizend stemmen voor is.
Dan ben jullie geen goede leerlingen van
Hi. K. K. DORIS.
Vrij bewerkt uit het Dompertje.
der advertentlën
;els0.40
gel meer0.03
2e kiezer.
Ie kiezer. Wie ga jij stemmen
2e kiezer. Wel Kleber natuu-lijk!
Ie kiezer. Kleber! Je behoort toch
niet tot de antirev. of
de kath. partij
2e kiezer. Neen hoor! maar ik beu
lip-lap-liberaal.
Ie kiezer. Nooit van gehoord! Wat
willen die lip-lap-liberalen?
Ons program bevat o.a,
Beperking van de vrijheid
van den ambtenaar, af
schaffing van openbare
aanbesteding.
Geen steun van over
heidswege voor vakon
derwijs enz.
Ah zoo. Dat noemen ze
bij onsreactie.
Ie kiezer.
Telkens hoort men minachtend door
onze tegenstanders gewagen van de
kookschool.
Deze benaming wordt expres gebruikt
om een verkeerde voorstelling te geven.
Laat u door deze benaming niet mis
leiden.
Wat toch is 't gevalDe gemeente
gaf al kookonderwijs en was daartoe
verplicht volgen6 de onderwijswet. Dii
onderwijs heeft de huishoud- en indus
trieschool nu overgenomen. Daarvan is
de gemeente dus vrij.
Maar dit is volstrekt niet het eenige
onderwijs wat daar gegeven wordt.
Het onderwijs omvat ook nuttige en
fraaie handwerken, naaien, verstellen,
strijken, behandelen der wasch, voort
gezet lager en bewaarschoolonderwijs.
Wat dunkt u zou de naam kook
school wel een goede voorstelling van
de zaak geven?
De zich noemende christelijke partij
en, beter gezegd de kerkelijken hebben
jaren lang niet anders gedaan dan den
volke verkondigd, dat het liberale be
ginsel uit den booze is.
Waar dus, zooals hier gebeurt, de
anti-revolutionaire zoowel als de katho
lieke partij den liberaal Kleber steunen
mag men gerust zeggen daar is een
luchtje aan.
Laat ik me even aan jullie voorstellen.
Je moet dan weten, ik ben een karne
melk liberaal van den echten stempel.
't Gaat mij in den tegenwoordigen
tijd in ons land, eigenlijk gezeid, heele-
maal niet naar mijn zin; maar in Amers
foort zie je dat is nou eigenlijk de eenige
plaats in ons dierbare vaderland, waar
ik mij nog thuis voel. En waar zit 'm
dat in zult ge zeggen, doodenvoudig
in de vooruitgang.
Alles moet tegenwoordig verbeterd
worden, net alsof 't in den ouden tijd
niet goed was. Verbeteringen van onder
wijs, verbetering van woningtoestanden,
verbetering van loonen, verbetering yan
gemeentebedrijven en weet ik het wat
al meer.
Maar ik zeg, 't is allemaal larie.
Er hoeft eigenlijk niets verbeterd te
worden. De oude tijd was veel beter.
Toen waren de werklui tevreden met
een weekloon van 15 a f 6 en dan
kwamen ze er knap van hoor! Ze
leden 's winters wel eens gebrek, maar
dat was hun eigen schuld.
In mijn jongen tijd, toen de dominé's
nog de goede gewoonte hadden om ge
regeld huisbezoek te doen, heb ik er
eens een hooien zeggen: dat er geen
armoede zou zijn, als de menschen
's zomers maar voor den winter opspaar
den. Ed wat durfde de huisvrouw, die
niet op haar mondje gevallen was, zeggen:
Nou dominé, zei ze, zou u van een
weekloontje van f 5 of f 6 kunnen leven
en dan nog overhouden ook. Hoe kon
't mcnsch zoo brutaal wezen. Jelui be
grijpt, dat dominé daar zijn laatste
huisbezoek gebracht had.
Zie je, het getal liberalen, die er zoo
over denken als die dominé en ik, wordt
in ons lieve vaderland hoe langer hoe
minder
Maar in ons goede Amersfoort kun je
ze gelukkig nog vinden.
Kijk, 'k ben een groot tegenstander
van de kerkelijke partijen, omdat die
zich het monopolie van christelijkheid
toeëigenen. Ik ben net zoo goed chris
telijk, als zij durven denken. Maar zij
gebruiken den godsdienst als wapen in
de politiek.
Anders zijn die kerkelijken nog zoo
kwaad niet. Ze kunnen wel eens echt
vooruitstreverig uit den hoek komen,
nou niet zoo zuinig hoor. Daar heb je
dien anti-revolutionairen dominé Talma,
die moet eens gezegd hebeen: het
ment aanmerkelijke korting
id,
H,
k?
de
i'n
ir
:'S
ië,
Is-
d.
ar
in,
e-
■at
e t
ar
iw
'a-
en
en
ge
en
rs
d,
Sla
r,
he
rk
en
ird
su-
Ög
10-
jn!
>g"
de
was er doodgegaan van verveling en
toch blijven leven, wat volgens sommigen
juist het ergste is. Een jaar of wat
geleden had men gepoogd een rede
rijkerskamer op te richten, door den
onderwijzer, naar 't klassieke voorbeeld,
nog wel „in liefde bloeiende" gedoopt.
Helaas, zoo menig veelbelovende knop
Maar met al die uitweidingen komen
wij niet verder en kortheidshalve zij
vermeld, dat, na de eerste voorstelling,
de dominé zich tegen het tooneel ver
klaarde en de bakker er eigenlijk ook
niet veel „aardigheid" in had, daar men
geweest, aan wien hij een goeden klant
had, hij zou zich nog op 't laatste oogen-
blik aan 't zaakje hebben onttrokken.
Zoo bleef een tooneelvereeniging te
"Wellendara dus tot de pia vota be-
hooren en het winteravond-leven dook
weer weg in een nacht van verveling,
waaruit enkelen het hadden pogen op
te heffen. En de winter duurde dat
jaar zoo lang! Dat dominé berouw had
van het doodvonnis, dat hij over „in
liefde bloeiende" geveld had, is niet
aan te nemen, maar medelijden met
zijn dorpsgenooten, die dreigden onder
en aankondigde, dat luj het hebben zou
over: „De mogelijkheid en gevolgen van
een botsing der aarde met een komeet."
Hij nam een slokje water en begon te
lezen. Tien minuten later sloop de
bakker de deur uit en zocht de gelag
kamer op, de stalhouder en nog wat
anderen volgden voor en na, terwijl de
dokter, de meester en allen, die fatsoens
halve moesten blijven, elke vijf minuten
op hun horloge keken, in stilte biddende
om de komeet, die aan hun lijden ten
minste een eind zou maken.
De Wellendammers waren niet voor
ïn-
ih-
Jle
je-
de
in
ten
sn.
let
tie.
of
iet
ird
life
te
ho
•ps
tor
en
°S
ai nooge contnoutie en de zuimgneid
van den penningmeester, er een batig
saldo was, dat illusies opwekte, dan ben
ik reeds half waar ik wezen wilde. De
andere factor, die meewerkte om Wel-
lendam's Boa Constrictor het leven te
schenken, verscheen op dat financieel
gunstig oogenblik in de gedaante van
een feilen brand in de naburige Wezel-
stein, welke vier boerderijen in de asch
legde. Was het wonder dat, als een
feniks uit de asch der verbrande hoeven,
zich in de harten der Wellendam
mers de begeerte verhief naar een goed
wetten voorschreef en belette, dat eenig
anti-revolutionair beginsel in toepassing
kwam, deerde hun niet... zij leefden
slechts bij het oogenblik.
Yoor het oogenblik waren zij de
machtigen en dat was hun voldoende.
Ziet daar het beginsel der coalitie.
Maar een beginsel, dat heel leuk
achtei- allerlei godsdienstige uitingen
werd verborgen gehouden.
En nu de kracht van dat verbond ge
broken is, nu de macht aan hun handen
ontglipt is, nu houden zij zich groot.
De druiven zijn zuur.
De Standaard wil geen fusie of
de vrijzinnigen moeten hun beginselen
verloochenen.
De Nederlander, erkennende,
dat er een tijd kan komen een aardig
achterdeurtje „waarin mannen, die
op godsdienstig gebied verre van elkan
der, ja, tegenover elkander staan, toch
gemeenschappelijk het bestuur des lands
zouden kunnen voeren, daar dit afhangt
van de werkzaamheden, waartoe zij op
een gegeven oogenblik zullen geroepen
zijn, want ook een christelijke partij
moet weten te vergeten en te vergeven
soms geduldig de slagen verduren haar
door haar tegenstanders toegebracht",
wil op het oogenblik evenmin eenige
samenwerking.
„Het vrije volk" zoo leest men
in het blad van den heer De Savor-
nin Lohmun, „heeft zich nieuwe
leidslieden gekozen; het zal nu moeten
ervaren, of de invoering van sociale
verbeteringen al dan niet zal zijn be
spoedigd; of de hervormde kerk er beter
bij varen zal dan tot dusver; of de
macht der r.-k. kerk krachtiger zal wor
den bedwongen, (2) of bij de benoe
mingen meer dan nu met alle kringen
des volks rekening zal worden gehou
den; of, bij oudermijniug van het gezag,
moediger dan door het huidig kabinet,
gewelddadige tegenstand tegengegaan en
tevens aan rechtmatige grieven tegemoet
gekomen zal worden. Zij die meenden,
dat het „christelijk kabinet" niet anti
revolutionair was, zullen nu kunnen
ervaren, of dan dat kabinet met het
toekomende op één lijn zal belmoren te
worden gesteld, en zij zullen er over
12) Een opmerkelijk woord van iemand,
die vroeger zoo ten strijde trok tegen de
roomsch-katholieke geestelijkheid.
georganiseerde brandweer met een echte
spuit? Natuurlijk was er geen geld
genoeg om dien wensch in daad oin te
zetten, doch het voorstel bij de
leden van „Harmonie" aangenomen
zijnde kwam aan vrijwillige bijdra
gen heel wat in en was bovendien een
rentelooze leening spoedig volteekeud.
Het belangrijkste kwam echter pas
aan de orde, n.l. het aanschaffen van
een spuit en het „voor elkaar zetten
van 't zaakje," zooals de stalhouder het
noemde. Een algemeeue vergadering
werd uitgeschreven en bepaald dat drie
der intelligenstten uit haar midden en
die tevens den vereischten vrijen tijd
hadden of konden maken, naar Amster
dam zouden gaan, om daar de noodige
keunis en ervaring op te doen. De onderwij
zer, destalhouder endegemeente-secreta-
ris waren de drie gelukkigen en kweten
zich, dit moet gezegd, naar belmoren
van hun taak. Ze hadden in Amsterdam
veel gezien en veel ondervonden, zelfs
op orandweergebied; de Wellendammers
laafden zich aan de bron hunner kennis
en de daarvoor speciaal benoemde com
missie ging enkele dageu later tot de
bestelling der spuit over.
(Slot volgt).
