STo. 67.
Woensdag 23 Augustus 1905.
2e Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wees U
r
Slappe Tijden.
Vervroegde - - - -
- Winkelsluiting.
FEUILLETON.
DE FATALIST.
Allerlei,
Verschijnt s
ffientdagt en Zaterdags.
DE EEMLANDER.
Bnrcan
Heudrik van Viandenstraat 28
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentie»
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
{Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Zooak onzen getrouwen lezers be
kend is, gaat van de wakkere vereeni
ging „Handel en Nijverheid' een
beweging uit om hier ter stede te komen
tot vervroegde winkelsluiting.
Wij juichen het van ganscher harte
toe, dat H. en N. het initiatief tot deze
beweging genomen heeft en wenschen
genoemde vereeniging succes op den
ondernomen arbeid, omdat deze zaak
om verschillende redenen onze volle
ympathie heeft.
Alle politieke partijen in ons land,
die er een program op na houden,
schrijven daarin onder een of anderen
vorm, verbetering van den socialen
toestand der werklieden en in de laatste
jaren zijn reeds belangrijke hervormingen
tot stand gekomen of ingediend.
Geen ministerie is in onzen tijd meef
mogelijk, dat niet ook zijn aandacht
aan arbeiderstoestanden wijdt en
hoewel er in die richting betrekkelijk
reeds veel gedaan is, er blijf nog heel
«at te doen over, vóór dat we kunnen
ggen: Wc zijn er.
In vele opzichten zijn we nog bij het
buitenland ten achter.
Ook is dit het geval met de kwestie
ran de „vervroegde winkelsluiting', die
in andere landen reeds tot stand is ge
komen.
We verheugen ons over de actie, die
uitgaat van de vereeniging II. en N.
ook in Amersfoort tot vervroegde
iokelsluiting te komen, vooral ook
nadat het onze vaste overtnging is, dat
lie poging kan slagen, wanneer het
;elukt juiste begrippen daaromtrent te
Socn post vatten in de hoofden der
rinkeliers en sympathie te verkrijgen
an het koopkrachtige publiek.
Die sympathie kan niet uitblijven
ranneer dat publiek maar bedenkt hoe
iet met geringe moeite, zonder kosten,
zouden bijna zeggen zonder eenigc
ipoffering het lot van een betrekkelijk
lanzienlijk getal onzer medeburgers kan
'erbeteren.
Hebt gij wel eens bedacht, waarde
ezcr, terwijl gij gedurende uwe vacantie
;an de schoone natuur geniet hoevelen
wcr medemenschen van dit genot ver
loken zijn Weet gy dat er honderden
De goedhartige
vergeeft.
vergeet, de hooghartige
door
I WA Ai TIIKGEKJEFF.
Vertaling van
G. H. PRIEM.
IX.
De vond Tegleff op de bank zittende,
oor hem op tafel brandde het licht en
ij schreef iets in een notitieboekje, dat
altijd bij zich droeg. ToeD hij mij
Jg, stak hij het notitieboekje haastig
don zak en stopte een pijp.
Hier is do buit, dien ik op mijn
rijfjacht ben machtig geworden.
Dt toonde hem den kam en vertelde
at mij by den wilg gepasseerd was,
In ieder geval, voegde ik er bij,
ja duizenden zijn die dag in dag uit
van 's morgens vroeg tot 's avonds laat
gebonden zijn aan de plaats waar gij
uw inkoopen gewend zijt te doen?
Wij bedoelen de winkelbedienden voor
wie opstaan, naar den winkel gaan en
daarna slapen dag in dag uit de zelfde
bezigheden zijn, zonder dat er een enkel
uur overblijft om zich geestelijk te ont
spannen.
Stel u het geestdoodende van zulken
arbeid voor en vraag u zelf dan af, of
gij niet mede wilt werken om in een
dergelijken toestand verandering te bren
gen. Welnu de beweging die van „Han
del en Nijverheid' uitgaat heeft dit ten
doel.
Een vervroegde winkelsluiting b.v. ten
9 uur 's avonds, zal voor velen uwer
medemenschen een uitkomst zijn en
daartoe hebt ge niets te missen niets
op te offeren, alléén ge doet uwe in
koopen vóór dien tijd. Waar gij er niet
aan denkt uw inkoopen na 10 uur des
avonds te doen is het slechts een kwestie
vah gewoonte, dit een uur vroeger te
doen en later zult ge er wel aan denken
ja ge zult u er over Verwonderen, waarom
ge niet eerder tot een dergelijk besluit
zijt gekomen.
Waar wij nu over het winkelpersoneel
in de eerste plaats hebben geschreven
daar wenschen wij niet de gedachte te
verwekken, dat wij de belangen van de
winkeliers niet op het oog zouden heb
ben. Wij zijn echter zoo zeer overtuigd
dat dezen met de beweging ten volle
instemmen, immers II. en N. is hoofd
zakelijk een vereeniging van
winkeliers, dat wij het niet noodig
achten hierover in bijzonderheden te
treden, waar het toch van zelf spreekt,
dat de belangen van hen er niet anders
dan bij gebaat kunnen worden.
Immers zij besparen eiken dag één
uur tijd. Hat beteekeut: zich kunnen
wijden aan andere zaken, het verminde
ren van de gasrekening en wel min
stens 300 uren per jaar. Wanneer ze
dit alleen berekenen is dit reeds een
aardig voordeel, waartegenover staat geen
vermindering van inkomsten, want wat
anders tot tien uur 's avonds gekocht
wordt verkoopt men thans tot 9 ure.
Een ding is noodig en wel dit, dat
wil de beweging slagen die alge
meen moet zijn en nu moet ons één
ding van het hart.
Er zijn onder de winkeliers verschei
heb ik een dief in zijn arbeid gestoord.
Gij hebt toch gehoord dat men gisteren
onzen buurman een paard ontstolen heeft.
Tegleff lachte koeltjes en deed trek
ken aan zijn pijp. Ik ging naast hem
zitten.
Gij zijt aldoor nog overtuigd,
Ilja Stepanowitsch, ging ik voort, dat
de stem, welke ik gehoord heb uit dat
onbekende land gekomen is, uit de verre
gewesten
Met een gebiedende handbeweging
legde hij mij het zwijgen op.
Riedel, begon hy ik ben in geen
stemming om te schertsen en daarom,
bid ik u, spreek niet op dien toon.
En inderdaad was Tegleff in geen
stemming om te schertsen. Zijn gansche
gelaat was veranderd. Het scheen mij
bleeker toe, met meer uitdrukking en
langer. Zijn vreemde „ongelijke'
oogen dwaalden langzaam om zich heen.
Ik dacht niet hernam hij, dat ik
ooit er toe zou kunnen komen een
vreemde een ander mensch te
vertellen wat ik u nu vertellen wil en
wat diep in mijn hart zal sterven
ja sterven; maar ik zie dat het moet
er blijft niets anders over. Het is
het Noodlot! Luister dan!
En hij vertelde my zijn gansche ge
schiedenis.
Ik heb u reeds gezegd, mijneheeren,
dat Tegleff slecht vertelde; maar van
nacht mocht ik er my niet over ver
dene conservatieve broeders, die nu zoo
direct het nut van de beweging niet
kunnen of willen inzien. Die te overtuigen,
daartoe dient de openbare vergadering
Donderdag 24 Aug. des avonds
te 8 uur in „De Arend" uitgeschre
ven en wij zijn overtuigd dat liet den
eminenten voorzitter den heer v. Duinen
gerust toevertrouwd is, hen van het
nut der beweging te overtuigen. Doch
waar dit niet mocht baten, daar roepen
wij het publiek op in deze mede te
werken en niet te koopen na 9 uur
's avonds.
Van dien kant verwachten wij een
grooten steun en daarom hopen wij dat
ook dit dien avond in groote getale
vertegenwoordigd zal zijn!
Laat Amersfoort mede gaan met de
beweging en toonen dat wij geen wet
telijke regeling d.i. dwang noodig heb
ben als onze naburen, doch dat wij als vrije
burgers overtuigd zijn van het recht dat
onze medemenschen hebben op een
weinig meer levensgenot. Laten wij
dus toonen in een vrij land te leven
waar wij niet geregeerd worden maar
ons zelf regccren.
Er wordt in den laatsten tijd bijkans
overal geklaagd over malaise in zaken
en, waar teleurstelling in de gekoesterde
verwachting ondervonden wordt, geeft
men als hoofdoorzaak de algemeene
gedruktheid aan. Vraagt men nu naai
de redenen voor het ontstaan van die
gedruktheid, dan wordt door dezen
overproductie op een enkel gebied, door
genen te sterk toegenomen luxe, door
een derde weder iets anders aangevoerd.
Van hen, die het weten moesten, de
staathuishoudkundigen, heeft men tot
dusverre nog niet de oplossing van het
verschijnsel vernomen, en het raag be
twijfeld worden, of het wel ooit mogelijk
zal zijn de werkelijke oorzaken voor
het ontstaan van toestanden als de be
doelde aan te geven.
Zoo wij nu omtrent de oorzaken min
of meer in het duister blijven, de ge
volgen doen zich helaas daarom niet
minder duidelijk gevoelen. Terwijl er
nog niet vele jaren geleden, ook in ons
land, op het gebied van handel en
nijverheid eene buitengewone levendig
heid heerschte, en voor ondernemingen
wonderen, daar het hem slecht viel zijn
eigen leven mede te deelen, zelfs do
klank zijner stem, zijn blik, de be
wegingen zijner handen, van zijn vingers,
kortom, alles scheen mij onnatuurlijk,
gemaakt, en ik wist niet dat de gewoonte
zijn gedachten in mooie woorden uit te
drukken zoover gaan kan dat men er
zich niet meer van los kan maken. Het
is een kunst, die een vloek wordt.
Later leerde ik een dame kennen,
die zóó overdreven was in haar uit
drukkingen, zulke theatrale gebaren
maakte en zoo melodramatisch met
haar hoofd schudde en de oogen ver
draaide, als zij van den dood van haar
zoon vertelde, van haar groote smart,
van haar vrees haar verstand te verliezen,
dat ik meende dat zij nooit van haar
zoon gehouden had. Acht dagen latei-
hoorde ik dat de arme vrouw werkelijk
krankzinnig was geworden. Sinds dien
tijd ben ik veel voorzichtiger in mijn
oordeel en wantrouwender tegenover
mijn eigen indrukken geworden.
De geschiedenis, welke Tegleff mij
vertelde, luidde in 't kort als volgt:
Behalve zijn oom, die in Petersburg
een voorname positie bekleedde, had hij
er nog een tante, welke minder op den
voorgrond trad, doch daarentegen een
zeer groot vermogen bezat. Daar zij zelf
van allerlei aard, kapitalen disponibel
werden gesteld, ook al was het wel
slagen er van niet juist mathematisch
zeker, moeten wij thans eene dépressie
op dat gebied constateeren, die des te
dieper ingrijpt, omdat do overgang niet
geleidelijk, maar vrij plotseling is ge
weest.
Maar het noodlottigste gevolg is
misschien wel, dat men zich aan over
drijving schuldig maakt, niet alleen de
toestanden zwarter ziet dan zo zijn,
maar daarenboven, vreezende dat zo
van zeer langen duur zullen zijn, ver
zuimt de middelen aan te wenden die
beterschap aanbrengen moeten en kun
nen, en daarentegen verbetering ver
wacht van middelen, die hoe dikwerf
ook aangeprezen, daar waar ze ooit
in toepassing werden gebracht, steeds
gebleken zijn erger te zijn dan de
kwaal.
De maatschappij, waarin wij ons be
wegen en die het geheele menschdom
omvat, is uit haren aard veranderlijk
en hare instellingen ondergaan telkens
wijzigingen, naarmate de behoeften der
menschen en hunne inzichten verande
ren. Vooral de laatsten zijn aan gedu
rige afwisseling onderhevig en hetgeen
heden als onomstootelijk wordt vast
gesteld, zien wij na vijftig of honderd
jaren voor juist het tegenovergestelde
plaats maken. In het tijdperk van bloei
van het Romeinsche Rijk, zoude nie
mand de mogelijkheid hebben durven
uitspreken, dat de onbeschaafde Ger-
maansche volken aan zijn bestaan een
einde zouden maken. Aan den anderen
kant heeft zeker geen enkel Germaan
uit dien tijd ooit gedacht, dat zijn na
zaten meer overeenkomst zouden heb
ben met den door hem overwonnen
weekeling kan met hem, krachtig maar
onbeschaafd natuurkind. Toch leert de
geschiedenis in tallooze voorbeelden,
dat het onmogelijk geachte, daadzaak
is geworden. Maar tegelijk leert zij ook
dit, dat mogen er ook tijden komen,
waarin men aan het behoud dor Maat
schappij zou gaan wanhopen, de zucht
der menschen naar beschaving en voort
gang te krachtig is om blijvend onder
drukt te worden.
Wanneer wij daarvan diep doordron
gen zijn, dan zullen wij ons door den
druk der omstandigheden slechts laten
buigen, maar wij zullen er niet onder
geen kinderen had, nam zij een klein
burger weesmeisje als kind aan, gaf
haar een goede opvoeding en behandelde
haar geheel als of zij haar eigen dochter
was geweest.
Zij heette Marie. Tegleff zag haar bijna
dagelijks. De zaak eindigde hiermee dat
zij op elkaar verliefd werden en zij zich
aan hem overgaf. De verstandhouding
werd ontdekt, Tegleffs tante was woe
dend, jaagde het ongelukkige meisje
met hoon en schande haar huis uit en
verhuisde zelf naar Moskou, waar zij
een adelijk meisje tot zich nam, 't welk
zij tot haar erfgename bestemde.
Marie kon niet anders dan tot haar
bloedverwanten, arme, aan den drank
verslaafde menschen terugkeeren en een
hard en bitter lot werd haar deel.
Tegleff had haar beloofd te trouwen en
wilde nu zijn woord niet houden. Bij
hun laastte bijeenkomst moest hij zich
verklaren, zij wilde de volle waarheid
weten en zij vernam haar.
Nu zei zij, als ik uw vrouw niet
worden kan, dan weet ik wat mij te
doen staat. Sedert waren veertien dagen
verloopen.
Ik heb de beteekenis van haar
laatste woorden zeer goed begrepen,
voegde Tegleff mij toe; ik ben overtuigd
dat zij zich van 't leven beroofd heeft,
en haar stem was het, die mij
zooeven riepzij riep mij en ik
heb haar stem herkend er blijft mij
bezwijken; wij zullen onze energie en
vooral onze kalmte niet verliezen.
In tijden als de tegenwoordige komt
het op kalmte vooral aan. Blijven wij
dezo behouden, dan zullen wij rustig
onderzoeken, of het getij werkelijk
verloopen is, dan wel of wij met een
tijdelijk gewijzigde strooming te doen
hebben, alvorens onze bakens te ver
zetten. Wij zullen dan niet in alge
meen stemrecht het middel zoeken tot
verbetering van toestanden, die niet
het gevolg zijn van regeeringsdaden,
noch hot socialisme in zuiveren of ge-
wijzigden vorm gaan aanbidden als den
waren grondvorm, w aarop de maatschap
pij gebouwd behoort te worden. Ver
liezen wij onze kalmte, dan worden wij
spoedig de prooi van de behendige spe
culanten; behouden wij ze, dan zul
len wij in staat zijn, dezen te ontmas
keren en hunne pogingen, om de maat
schappelijke orde ten eigen bate te
verstoren, te verijdelen. Want wij zul
len dan inzien, dat hoezeer de alge
meene toestand verre is van een ideaal
toestand, en er op sommige punten
wijzigingen moeten worden aangebracht,
er toch geen reden bestaat, om de toe
komst zóó donker in te zien, als me
nigeen het noodig acht Niets werkt
meer verlammend dan twijfel aan de
toekomst, en de maatschappelijke orde
kan slechts door energie en bedaard
heid gehandhaafd worden.
Daarom, laat ons vooral het hoofd
rechtop houden!
De reizigers, die op hun uitstapje in
't buitenland prentbriefkaarten kochten,
en zeer wijselijk die uitzochten, waarop
aan de adreszijde de helft was gereser
veerd voor de correspondentie, zullen
over 't algemeen door hun vrienden en
vriendinnen, wien zij zoo'n mooie kaart
gezonden hadden, nu niet zoo bizonder
hartelijk bedankt zijn als vroeger. Wat
toch is het geval?
Terwijl overal in 't buitenland derge
lijke briefkaarten worden gebruikt, waar
door beschadiging van het plaatje voor
komen wordt, houdt onze „vooruitstrc1
vende" postdirectie krampachtig vast aan
de oude definitie van de voorzijde ecner
briefkaart: „Zijde, alleen voor liet adres
bestemd", en heft heel kalmpjes haar
niets meer over.
Maar waarom zijt ge dan niet met
haar getrouwd, Ilja Stepanowitsch
vroeg ik. Hieldt ge dan niet meer van
haar
Zeker, zeker, ik bemin haar nog
altijd hartstochtelijk.
Bij deze woorden, mijneheeren, zag
ik Tegleff verschrikt aan. Ik herinnerde
mij een anderen bekende, een zeer
verstandig man, die een boosaardige en
domme vrouw getrouwd' had en met
haar zeer ongelukkig was geworden.
Vermoedelijk hieldt ge veel van haar?
vroeg hem iemand in mijn bijzijn.
In 't geheel niet! Waarom hebt ge
haar dan getrouwd? Ja daarom!
En hier hield Tegleff hartstochtelijk
van een meisje en trouwde haar niet;
waarom? Om dezelfde reden: Daarom!
Waarom trouwdet ge dan niet
met haar? vroeg ik nogmaals.
Tegleffs vreemde slaperige oogen
dwaalden over de tafel heen.
Dat laat zich met weinig
woorden niet verklaren. Dat heeft zijn
bizonderc reden en dan is zij ook
van burgerlijke afkomst en moet ik met
mijn oom rekening houden.
Met uw oom? riep ik uit. Maar
wat duivel moet ge u aan uw oom
storen? Ge ziet hem ternauwernood eens
met nieuw-jaar. Rekent ge bij toeval op
zijn vermogen? Maar hij heeft zelf een
dozijn kinderen!
