No. 8.
Zaterdag 27 Januari 1906.
3e Jaargang
Wees U Zelf!
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Bijvoegsel.
Gemeente-Uitbreiding.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
DE EEMLANDER.
Bureau
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post - 0.90
Prijs der adverteutiën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
De gemeente-architect geeft de volgende
toelichtende beschrijving van het Plan
van uitbreiding voor de Gemeente Amers
foort:
„Overeenkomstig de bedoeling van
artikel '28 der Woningwet wordt hierbij
overgelegd een plan van uitbreiding voor
de Gemeente Amersfoort op een schaal
van 1 a 2500.
Bij het opmaken van dit plan deed
zich al dadelijk de vraag v oorzal onze
stad zich op een of ander vast punt en
in een bepaalde richting uitbreiden, of
zal de vergrooting zich meer naar alle
zijden der Gemeente voordoen.
Dc ondervinding der laatste jaren
leerde, dat de uitbreiding werkelijk
rondom de stad plaats vond, hoewel het
minst aan do Oostzijde en wel tusschen
den Liendertschen- en den Heiligenber-
gerweg.
Daarom werd het noodig en nuttig
geacht, een plan te maken, dat voor alle
streken om de stad aangeeft, hoe en
waar de aanleg van nieuwe wegen in
den naasten tijd behoort te geschieden.
Hierbij is gestreefd naar doelmatige
aansluiting aan dc bestaande wegen,
terwijl dc richting der nieuwe wegen
zooveel mogelijk verband houdt met de
thans bestaande scheidingen der kada
strale perecelen, en zoodanig gekozen
is, dat het afbreken van slechts enkele
bestaande woningen noodzakelijk zal
blijken.
Dc breedte van de geprojecteerde
wegen is aangenomen op minstens 12
Meter; ook zal men er op de kaart
aantreffen, die 14 en 20 Meter zijn
bedoeld.
Wegen van 14 M. breedte vindt men
op don „Berg" tusschen de Appel- en
Dievenwegen en den Ouden Vlasakker-
weg; laatstgenoemde weg zal aan de
Zuidzijde met 15 M. worden verbreed
en daardoor eene breedte van 20 M.
verkrijgen.
Op het gedeelte van het uitbreidings
plan, dat begrensd wordt door den
Bisschops- en den Woudcnbcrgschen
weg, de Gasthuislaan en dc Ileili-
genbergerbeek vindt men ook wegen
van 20 M. breedte.
Aangezien door slooten en greppels
in dit zelfde terrein de afwatering naai'
de Heiligenbergerbeek plaats heeft van
de liooger gelegen gronden ten Westen
van den spoorw eg AmersfoortKestcreu
was het noodig hierin oen gracht te
projecteeren, welke in die onmisbare af
watering kan blijven voorzien. Deze
gracht, in kromme richting gegraven,
van oen vijverkom voorzien, op drie
plaatsen overbrugd en aan beide zijden
door beplanting omgeveu, zou aan dezen
stadsuitleg tevens een aantrekkelijk
karakter kunnen geven.
Over 't algemeen ligt do terreinbodem,
vooral aan de Westzijde van de stad,
vrij hoog; doch er zijn ook vele ter
reinen, vooral langs de beken, die te
laag gelegen zijn om daarop huizen te
bouwen. Het is dus noodig voor de
hoogte van de weg- of straatkruin van
nieuwe wegen een minimumhoogte van
f2.70 M. boven A. P. dat is even
hoog als dc kruin van de PieterBot-
straat vast te stellen met de bijbe
paling, dat alle wegen onder regelmatige
helling naar hooger gelegen plaatsen
oploopende moeten worden aangelegd.
Worden de nieuwe wegen aldus ge
maakt, terwijl de aangrenzende particu
liere terreinen minstens op het zelfde
niveau moeten opgehoogd, dan bestaan
er voor aanlog van doelmatige rioleering
en afwatering ook geen onoverkomelijke
technische bezwaren.
Ofschoon in het ontwerp onderschei
dene plaatsen zijn aan te wijzen, die
onbebouwd kunnen blijven, om te die
nen als speel-, sport- of marktterreinen,
zoo is het toch hoogst moeilijk, deze
vooraf daartoe te bestemmen, omdat
men zoo geheel onzeker is waar en hoe
dc behoefte zich daaraan later zal open
baren.
Het komt mij beter voor, alvorens
bepaalde terreinen voor het bovenstaande
doeleinde aan te wijzen, eerst af te
wachten naar welke zijde de Gemeente
zich het meest zal ontwikkelen en welke
gedeelten, met het oog op dc bevolking,
het meest dergelijke terreinen noodig heb
ben. Dc woningwet toch geeft door bouw-
verbod en onteigeningvoldoendemiddelen
om alsdan nog tijdig in te grijpen.
Bestemt men nu reeds bepaalde ter
reinen voor het aangewezen doel, dan
zal het noodig zijn, thans reeds maat
regelen te treffen ten einde later de be
schikking over die bepaalde tereincn te
hebben. Dit komt mij, met het oog op
de onzekere stadsuitbreiding niet ge-
wenscht of noodzakelijk voor."
Gcineeuteraail.
Behalve enkele belangrijke voorstellen
van Burg. en Wcth., komen er in de
Raadsvergadering van a.s. Dinsdag ook
weer een aantal benoemingen en voor
stellen van minder belang aan de orde.
Bij dc benoeming van 3 leden der
Commissie van toezicht op het Lager
Onderwijs valt op te merken, dat van
de aftredenden weer worden voorgedragen
de heeren Dr. H. J. Reynders en E.
G. Drenth, terwijl voor dc vacature D.
Gerritsen wordt aangeboden dit dubbel
tal: 1 J. L. F. de Meijere en 2 C. L
D. Moiyiier.
De onderwijzers, die om verhooging
van hun salaris hebben gevraagd, be
hoeven niet veel hoop op inwilliging-
van hun verzoek te koesteren. Men leze
slechts het volgende schrijven van B.
en W. gevoegd bij het adres:
Omtrent het door de onderwijzers
ingediende adres voor Balansverbetering
zeggen B en W liet volgende:
„Onder wcdcrindiening van het adres
met bijlage van onderwijzers bij het
openbaar Lager onderwijs, daarbij ver
zoekende de salarisregeling voor het
personeel bij het Lager onderwijs te wij
zigen, hebben wij de eer liet volgende
op te merken.
Adressanten deelcn mede, dat naar
hunne bescheiden mccning de salarisre
geling te dezer stede in vele opzichten
dc vergelijking inet die in andere plaat
sen van gelijke beteekenis niet kan
doorstaan en trachten deze mecuing te
staven door nadere mededcclingen in de
Memorie van toelichting.
Allereerst weuschcu wij dc aandacht
hierop te vestigen, dat het, ter beoordee
ling van de hier ter stede geldende
regeling, niet voldoende is er op te wij
zen, dat bepaalde bestanddeelen van het
salaris in andere plaatsen gunstiger zijn
bijv. tegemoetkoming in huishuur, bet
looning voor hoofdakte, aantal jaren
waarin maximum-jaarwedde bereikt kan
worden.
Zoo deelen adressanten bijv. mede,
dat de maximum-jaarwedde in Dordrecht
en Leiden na 15 dienstjaren bereikt wordt,
maar wijzen er niet op, dat in die steden
het aanvangs-salaris f500 bedraagt, ter
wijl in Amersfoort bij in functie treding
f000 genoten wordt.
Dc meededeeling betreffende een ver
hooging in Enschede na 21-jarigen en
24-jarigen diensttijd niet f50.is niet
volledig, aangezien deze verhooging
uitsluitend door ouderwijzers met hoofd
akte genoten wordt.
"Wel kent de verordening daar eene
verhooging na 25-jarigen diensttijd die
evenwel slechts kan worden toegekend
aan bijzonder verdienstetijke onderwijzers,
in geval van volkomen lichamelijke ge
schiktheid, uitstekend gedrag, trouwe
plichtsbetrachting en goeden dienstijver.
De mededeelingen betreffende ver
goeding voor huishuur hebben op zich
zelf geen waarde ter beoordeeling van
de hier geldende regeling.
Deze tegemoetkoming moet in ver
band gebracht worden met de geheelo
regeling van de salarissen.
Ten einde nu to kunnen beoordeelen,
in hoeverre de salarissen in andere
Gemeenten van ongeveer gelijken rang
gunstiger zijn dan die te dezer stede,
bieden wij IJ hierbij aan oen uitgewerk-
ten staat, waaruit de regelingen elders
blijken.
Ter toelichting diene, dat het minimum-
salaris genomen is voor den onderwijzer
van bijstand zonder hoofdacte en dat
bezoldiging wegens bijzondere akten
(behalve hoofdacte) en bijzondere diensten
niet zijn opgenomen.
Deze staat leert het volgende:
In Alkmaar bedraagt het aanvangs
salaris f 700, in Breda, Zaandam, Vlaar-
dingen, Middelburg, Zutphen en Amers
foort f C00, in de andere Gemeenten
f 550 of f 500.
Het salaris kan tot f 900 stijgen alleen
in Zaandam, Alkmaar en Amersfoort;
in ieder dezer Gemeenten na 20 dienst
jaren. In allo andere Gemeenten is het
maximum salaris lager.
In verschillende andere Gemeenten,
waar een lager maximum is, is ook een
diensttijd van 20 jaar vereischt. In de
Gemeenten waar het maximum binnen
20 jaar bereikt kan worden, is dit
maximum lager dan in Amersfoort.
De verhooging voor het bezitten of
behalen der hoofdakte bedraagt in
Alkmaar f 200 voor den onderwijzer met
verplichte hoofdacte, f 100 voor ieder
ander onderwijzer; in Zaandam f100
voor beide categorieën en in Amersfoort
f 125 voor beide categorieën. Terwijl
Alkmaar dus verreweg de meeste
onderwijzers met hoofdacte f 100 en
slechts enkelen f 200, in Zaandam alle
onderwijzers met hoofdacte f 100 ge
nieten, wordt hier ter stede aan alle
ouderwijzers met hoofdacte f 125 gegeven.
In Zaandam en Alkmaar is de ver
goeding voor huishuur f 50 hooger dan
in Amersfoort.
Zooals is aangetoond, is dc vergoeding
voor hoofdacte hier ter stede gunstiger
dan in beide genoemde plaatsen. Boven
dien wordt hier ook aan ieder der
onderwijzeressen, indien zij weduwe is
met één of meer wettige kinderen en
den leeftijd van '28 jaren bereikt heeft,
deze tegemoetkoming gegeven. Slechts
in Deventer wordt deze tegemoetkoming
óók genoten.
In verschillende Gemeenten is dc
tegemoetkoming voor huishuur hooger
dan f50; maar, zooals reeds is aange
toond, is daar doorgaans aanvangs- en
maximum-salaris lager. Telt men aan
vangs- of maximum-salaris bij de tege
moetkoming voor huishuur samen, dan
behoort onze Gemeente tot dc gunstigste.
Het behoeft geen nader betoog, dat
het voor de onderwijzers gunstiger is
een hoog aanvangssalaris eu betrekkelijk
lage tegemoetkoming voor huishuur te
genieten, dan omgekeerd, omdat door
hot hooge aanvangs-salaris allen gebaat
worden door de tegemoetkoming in
huishuur slechts een gedeelte der on
derwijzers.
Een ernstige bestudeeriug van de
hierbij medegedeelde gegevens doet ons
concludeeren, dat dc hier geldende
salarisregeling voor het personeel van
het Lager onderwijs tot de beste be
hoort van de Gemeenten, die in betee
kenis inet onze Gemeente gelijk staan.
Op dien grond hebben wij de eer, U
voor te stellen, afwijzend op het adres
te stellen.
Het komt ons voor, dat Burg. en
Weth. bij hun argumentatie in dezelfde
fout vervallen als de adressanten. Reeds
eerder werd er in ons blad op gewezen,
dat de onderwijzer recht heeft op een
behoorlijk salaris, om de waarde van
zijn arbeid en niet, omdat er plaatsen
in ons land gevonden worden waar een
billijker regeling bestaat dan hier te
Amersfoort. Verwijzen naar andere
plaatsen kan soms zijn nut hebben, maar
adressanten schijnen nu juist in die keuze
dier plaatsen niet gelukkig tczijn geweest.
Blijkens den bijgevoegden staat althans
van den secretaris der Gemeente, weet
men op het stadhuis ook wel uit die
cijfers aan te loonen, dat de salaris
regeling in Amersfoort althans niet
minder is dan op die plaatsen.
Toejuichen doen wc het voorstel van
Burg. en AVcth. om de commissie van
Kindervoeding een subsidie te geven
van f 450.
Burg. eu Weth. stellen voor afwijzend
te beschikken op het verzoek van den
lieer A. Kraan tot ontbinding der huur
van een huis aan de Kamperbinnenpoort.
Hierbij is gevoegd het volgende schrijven
van B. en W.
Naar aanleiding van de besprekingen
gehouden in de geheime vergadering
van 28 December 1905 betreffende dc
eventueele vcrbrcediug van de Kamper
binnenpoort in verband met de verhuring
van de huizen, die daar ter plaatse aan
de gemeente toebehooren, hebben wij
de eer U het volgende mede te deelen.
Wij hebben ingevolge de betrekkelijke
voorschriften den Minister van Bimicn-
landschc Zaken in kennis gesteld met
do aanhangige verbreeding van de
Kamperbinnenpoort in verband met den
afbraak der '2 torentjes. Wij ontvingen
daarop mondeling bericht, namens den
Minister, dat Zijne Exellentie een
onderzoek wenschte in te stellen naai
de architectonische of oudheidkundige
waarde der torentjes eu eventueel oen
voorstel bij ons zoude indienen.
Alvorens nadere besluiten inzake de
verbreeding te nemen, achten wij het
noodzakelijk dit onderzoek van den
Minister af te wachten.
Aangezien dc lieer Kraan nog huur
had tot 1 Januari 1907 en wij door U
gemachtigd waren, het perceel bewoond
door den heer Bloemink, tot 1 Febru ari
1907 te verhuren, hebben wij in Nov.1905
den heer Bloemink toegezegd zijn huur
wederom met een jaar te zullen verlen
gen. Het was ons toen niet bekend,
dat de heer Kraan een verzoek zoude
indienen tot ontbinding van huur, zoodat
wij van meening moesten zijn, dat van
verbreeding geen sprake kou zijn vóór
Januari 1907.
Op grond van een en ander en mede
in aanmerking nemende de onwelwillen
de houding, die de heer Kraan in
vroeger tijd tegenover dc gemeente
aangenomen heeft, is ons voorstel ixfd.
I no. '220 d.d. 22 Januari 1906 ge
grond.
Het voorstel tot verlaging van den
prijs van het kookgas zal zeker velen
niet onwelkom zijn. De stukken daarop
betrekking hebbende laten we hier
volgen
Omtrent de verlaging van den prijs
van het kookgas luidt het voorstel van
B. en W. als volgt:
„Wij hebben de eer hierbij over
te leggen een voorstel van de Commis
sie van bijstand in het beheer der gas
fabriek tot verlaging van den prijs van
het kookgas.
Op de gronden door de commissie
aangevoerd, stellen wij U voor, over
eenkomstig het voorstel der Commissie
te besluiten en derhalve den prijs van
het kookgas te bepalen op 5*;2 ct. per
M3 en vast te stellen, dat dit besluit in
werking zal treden op 1 Januari 1906".
Het advies van do Gas-Commissie
luidt:
„Reeds bij de behandeling van de
begrooting van de gasfabriek voor 1905
werd door ons de wcnschelijkhcid be
sproken om den prijs van liet kookgas
te verlagen, maar werd besloten, de uit
komsten over 1904 af te wachten.
Nu deze bekend zijn, mcencn wij met
gerustheid tot verlaging van den gas-
prijs te kunnen adviseeren, en de ver
houding van 2 cent por M1 minder voor
kookgas dan voor lichtgas te herstellen
te meer doen wij zulks, nu in 1904
en in 1905 beide jaren een groot-indus
trieel voor zijn motor het kookgas, te
vens krachtgas, heeft afgeschaft en ver
vangen door het goedkoopere zuiggas.
Het is dus van veel belang, het ver
bruik van kookgas door particulieren
krachtig te bevorderen en het beste
middel daartoe is verlaging van den
prijs.
Wij rekenen, dat de vermeedering van
het aantal koookgasgebruikers wel van
dien aard zal zijn, dat de mindere op
brengst per M' bij de verlaging, zal
worden geaequivaleerd, waarbij nog in
aanmerking moet worden genomen, dat
de kostende prijs per M' door het meer
dere verbruik lager wordt en dat het
kookgas, door de zelfde leiding gevoerd
als het lichtgas, geen distributie-kosten
veroorzaakt, terwijl bij dat gas van ge
bruik van gloeikousjes geen sprake
kan zijn.
Wij adviseeren U derhalve, den Raad
voor te stellen, don prijs van het kook
gas te bepalen op 5'/j cent per M\
We meenen met het pnblicecron
van het belangrijkste uit de aan de Raads
leden gezonden stukken onzen lezers een
dienst te bewijzen. Hoewel al die stuk
ken natuurlijk aan „Raadsleden en be
trokken Autoriteiten" zijn toegezonden,
komt 't ons toch van belang voor, we
zeiden het reeds eer, dat het publiek
tijdig en voldoende worde ingelicht van
wat er op het gebied van onze gemeente-
huishouding voorvalt.
Hoe meer publiciteit, zooveel te meer
waarborgen voor een degelijke behande
ling van zaken. Onze lezers zullen met
ons uit dc stukken den indruk krijgen,
dat er tegenwoordig ten Raadhuizc flink
gewerkt wordt.
Als voorbeeld wijzen wij op het om
vangrijke onderzoek in zake de salaris
kwestie der onderwijzers. Zooals we mel
den ook reeds vroeger staan wij
in dezen niet op hetzelfde standpunt
als B. en W., hoewel we erkennen
moeten, dat het advies niet begeleiden
den staat, een mooi stuk werk is.
