No. 68.
Zaterdag 25 Augustus 1906.
3e Jaargang.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wees 11
De toestand
in Frankrijk.
FEUILLETON.
Dolende Bidder.
Gemeenteraad.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Bnrean
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der adrertentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Priester Fontoyne, de bekende Bel
gische Christen-Democraat laat zich in
zijn orgaan: „de Nieuwe Tijd" als volgt
uit over den toestand in Frankrijk:
„Voor de laatste Kamerverkiezing
in België was onze kath. regeering,
onze Bewaarderspartij, verloren en
mocht zeker zijn, naar den dieperik te
gaan.
„Het volk was moê, was beu, tot
walgens toe, van de heerschappij van
de oude rijke bewakers, die meer dan
20 jaar lang den godsdienst hadden
misbruikt, om ons cbristenc volk te
verstompen, en ondertusschen den open
baren rijkdom naar hun eigene zakken
ai te leiden, en dan, op den hoop toe,
nog te spotten met hun domme kiesvee!
„Zij moesten weg; er moest verande
ring komen en zij hing in de lucht:
men hijgde naar vrijheid, men eischte
meer volksverlichting, men vroeg eer
lijke broodwinning voor 't arbeidende
Volk, in een woord, het moest een
waarheid worden, dat wij allen menschen
zijn en broeders ondereen, dat het
arbeiderszweet zijn brood weerdig is,
en dat België, inderdaad, voor iedereen
een Vaderland is.
„En dat gevoelde, dat wist de Be
waarderspartij.
„Maar dat zou geen waar zijn.
„Met den Godsdienst waren zij weinig
bekommerd; maar de Regeering moeten
verlaten, met de meesterschap over de
vette plaatsen en bedieningen, met de
vrije verpooteling van jaarlijks meer dan
100 miljoenen, uit dat aardschparadijs
verdreven worden! Dat kon niet zijn,
dat zou niet zijn, kost wat kost!
„De kopstukken kwamen bijeen, er
werd beraadslaagd, stil, in 't geheim,
sluw en sliin beraamd, en 'thet
was gevonden.
De bevalligheid bootst de schaamte na
gelijk de beleefdheid de goedheid nabootst.
üit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
65.)
Toen hij sprak, gevoelde hij de on
derzoekende blik van den Spanjaard op
zich rusten en hij wist dat Gomez veel
te slim was om den waren staat van
zaken niet uit te vinden. Want hoewel
zijn rossig gebruind gelaat vele men
schen misleidde, toch konden opmerk
zame toeschouwers best bemerken dat
zijne wangen dagelijks holler werden
en dat er pijnlijke trekken om zijne
mondhoeken waren. Er lag voor hem
een schrikkelijke vernedering in, want
hij was nooit in zijn leven ziek geweest
had het eene onmogelijkheid gedacht
dat zijne volmaakte gezondheid kon
worden geschokt en had er bijna om
„De Fransche Kamers, zooals men
weet, hadden de scheiding gestemd van
Kerk en Staat. De Kerk verloor, zooals
gezegd is, de Staatsjaarwedden en toe
lagen, maar zij behield van een anderen
kant de kerken en kerkgoederen, en
daarbij, de Geestelijkheid herwon haar
vrijheid, kostelijker pand, volgens menig
geleerd kerkvoogd, dan de rijkste jaar
wedden.
„Maar de Staat, vooraleer de kerk
goederen ter beschikking te laten dor
Geestelijkheid wilde er eerst de beschrij
ving van maken, zooals hier in België,
volgens de wet, de kerkgoederen, regel
matig beschreven worden. De Katholieke
bewaarders hadden van die goedoren-
beschrijviug gebruik gemaakt, om, niet
uit liefde tot den Godsdienst, maar voor
hun politieken winkel, de eenvoudige
geloovigen tegen de Rogeering en de
Volkspartijen op te hitsen, en hier en
daar wat geroep en getier te verwekken.
„Welke schoone gelegenheid voor
onze bewaarders.
„Men zou schrijver, en wrijven, roepen
en tieren van Kerkvervolging, van
Combismus in Frankrijk! Men zou onze
onnoozele christene buitenlieden daar
doen gelooven, dat ze daar bezig waren
met de kerken te bestormen en te ver
nielen, met de Priesters te vermoorden
of te verbannen met de Paters aan de
boomen te hangen, en de kloosterzusters
te mishandelen en te onteeren, en onze
geloovige buitenkiezers zouden verschrikt
zijn, al de geldverkwistingen, den dwang
en de ongerechtigheden van de Katho
lieke Bewaarders vergeten, en, blinde
kiesvee. voor do Katholieken stemmen.
't Plan wprd uitgevoerd met een won
derbare stiptheid, met een ongehoorde
drift, met een verbazende schaamteloos
heid. Maanden en maanden lang werd
er in 't land van niets anders meer
gehoord dan van Combismus en van de
aanstaande kerkvervolging in België,
Do gazetten stonden or vol van; in de
meetings werd er van niets anders ge-
gelachen toen kapitein Britton dit denk
beeld had te berde gebracht. Het was
evenwel nutteloos om het feit nog langer
te verbloemen en toen 't weer rustig
werd, de levendige gasten naar de races
en Herlino en Maroni naar 't theater
waren gegaan, kromp Carlo bevend ineen
als bijna in zwijm van pijn.
„Een koude morgen sir," zeide een
van de vermoeide knecht, 't vuur
oprakelend. „Hebt ge al ontbeten,
sir?"
„Ik zal niet gebruiken, dank je,"
zeide Carlo niet de miuste trek tot eten
gevoelend.
„Wat geroosterd brood, sir, of een ei?"
hield de man aan, maar Carlo was niet
over te halen.
De knecht ging heen, doch keerde
terug met een kop koffie.
„Neem dit, Sir, zeide hij vriendelijk,
„ze is pas gezet en 't zal u goed doen.
Ge wordt zwaar verkouden, sir."
Carlo was getroffen door 's mans
beleefdheid, hij kon 't niet ontkennen
dat hij zwaar verkouden werd.
„Gigi," zeide hij, „we zullen 't moeten
opgeven om in Merlebank te gaan
lunchen. Ge moet er een briefje heen
brengen als ik iemand vinden kan, die
met je mee wil gaan."
„Zijt ge ziek, zio caro?" vroeg het
kind verschrikt door den martelijken
trek, die hij voor 't eerst in 't zoo be
kende gelaat opmerkte.
sproken; het donderde ervan in de
predikstoelen; schriften en prenten met
de afschuwelijkste tooneelen werden bij
vrachten en wagens onder 't volk ge
smeten; in een woord, 'twas al moord
en brand, gloed en bloed dat men
hoorde en zag!
„En inderdaad, de bewaarders, listige
bazen dat ze zijn, en weten dat ze
altijd rekenen mogen op de onwetend
heid van hun volk, hadden dezen keer
ook, liet goed beraamd en aangeleid.
De katholieke buitenkiezers, geloovig,
maar veelal onwetend, en meest allen
vreesachtig van aard, zijn naar de stem
bus gegaan, met den gruw in de ziel,
den schrik op het lijf en hebben de
oogen toegeknepen, blindelings gestemd
voor de rijke bewaarders, hun aloude
verdrukkers!
„En nu, mijn droevige ondervinding,
bittere teleurstelling, en waarom ik een
waren afkeer heb gekregen van de
politiek der katholieke Bewaarders.
„Zijt wat gij zijt; zoekt de Waarheid,
wilt het Recht, en zijt man van over
tuiging, alles goed, maar 't Yolk be
driegen en misleiden, dat nooit, al moest
het 't bestaan en 't leven kosten van
onze eigene geliefde volkspartij!
„En wat is nu de geschiedenis ge
weest in Frankrijk, de ware geschiedenis,
van die Kerkbestorming, en van dat
vermoorden van Pastoors, Paters en
Nonnen?
„Niets!
„Ik heb de gelegenheid gehad die
zaak te onderzoeken, in 't hart van
Frankrijk zelf, tot Parijs, grondig te
onderzoeken, te hooren en te zien, te
vragen en te ondervragen, en enkel en
alleen de zuivere loutere waarheid willen
weten, en eindelijk stond ik verstomd
en als van de hand Gods geslagen!
„Niets!
„'t Was Zondag. Ik ging ter kerke
en nog andore kerken af. Ik was daar
jaren vroeger nog geweest en had den
godsdienstzin van 't Fransche Volk
„De knecht zegt, dat ik zwaar ver
kouden word en ik moet mij voor
vanavond staande houden. Het spijt
mij, dat ik je moet teleurstellen."
„Ik zou willen gaan," zeide Gigi
droevig, „maar liever wilde ik, dat ge
niet ziek waart," en hjj keek met een
medelijdend gelaat en één van die
kinderlijke liefkozingen Carlo in 't ge
laat.
Hij ging zitten om aan Clare te
schrijven en Gigi ging naar zijn gelief
koosde soldaten terug, eentonig zingend,
met zijn aardig stemmetje.
„Pray, Mr. Frog, will you give us a
song,
But, let it be something that's not
very long."
„Indeed, Mr. Mouse," replied Mr.
Frog,
„A cold has made me as hoarse as
a hog."
Carlo moest zich bekennen, dat het
hem eene verlichting was, zijne kleine
medgezel kwijt te zijn. Hij zond hem
naar Merlebank met een vriendelijke
tooneelknecht en zat in een armstoel
dicht bij 't vuur, een ondragelijke
hoofdpijn en pijn in den rug verdragend
en toch vond hij 't heerlijk te kunnen
hoesten en rillen naar hartelust nu
niemand aanwezig was.
De morgen ging rustig voorbij als
een stilte voor een storm, de straten
waren zelfs verlaten, want geheel
kunnen nagaan en beoordeelen,
„Dezelfde kerken, even groot, prach
tig en schitterend van rijkdom, zooals
er in ons Belgie geen te vinden zijn.
„Volk in de kerken zooveel als ooit,
eerbiedig en godvruchtig, zooveel en
meer, als in de hoofdkerken van ons
land.
„Den Zondag na II. Sacrementsdag
ging men plechtig de Processie rond
de Magdalcnakerk, aan de groote
Boulevards, en 't volk knielde of stond
recht, eerbiedig met ontdekten hoofde,
of ging stil voorbij, en geen enkel
woord, het minste teeken niet van be-
leediging, werd gesproken of gegeven,
langs heel de baan, wat wij meer dan
eens in België zien gebeuren.
„Ik vond ook ter kerke in de Godde
lijke Diensten, de kinders der katholieke
scholen, van den eenen kant de jongen:
met de Broeders der Christelijke Lee
ring, en den anderen kant, de meisjes
met de juffrouwen onder 't bestuur van
kloosterzusters.
„Ik heb langs de baan honderden
geestelijken, paters en nonnen tegenge
komen, en nooit heb ik een enkel, een
enkel woord weten miszeggen.
„En de vermaarde kerkvernieling en
beeldstormerij! Ik ging vragen in de
gebuurte en men wist van niets
Nog meer, ik ging in de kerk zelf, bij
een kerkbediende en die stond heel ver
baasd en verslagen dat ik zulke vraag
stelde! „Wat men hier aan de kerk
heeft gedaan? Niets!" was al dat ik
vernam!
Altijd niets.
„Ik had er genoeg van.
„Gij zult geen getuigenis der valsch-
heid geven."
Het belangrijkste punt op de agenda
voor de vergadering van den Gemeente
raad, a.s. Dinsdag te houden, is zeker
wol dat betreffende de waterleiding.
Ashborough was naar de races. Nita.
die dien avond niet zong, was nog in
haar kamer en Mademoiselle de Caisne
had zich niet haar naaister opgesloten,
niets was er wat Carlo's rust verstoorde
als zulk een koortsachtige ellende rust
kon worden genoemd.
De klok sloeg twaalf en hij ontwaakte
uit een verwarde droom over Francesca
tot de werkelijkheid dat na acht uur,
hij zich moest vervormen in Figaro, en
met grooter zenuwachtigheid dan bij
zijn eerste optreden ging hij naar de
zitkamer van den troep en begon zich
te oefenen.
Maar na vijf minuten was hij geheel
uitgeput, hij sloot de piano, en in wan
hoop ging hij op de sofa liggen.
„Ik weet niet wat mij overkomt!"
dacht hij bij zichzelven met de ellendige
gedachte van een goed gezond man,
die voor de eerste maal ziek was. „Maal
ais ik zingen moet, kan ik zingen, zoo
veel is zeker, ik wil tenminste strijdend
ten ondergaan."
Met geweld de zorgen, die zich aan
hem opdrongen, terugdrijvend, lag hij
in een gedwongen rust, die alieen kan
komen over een man met een groote
geestkracht.
Hij faalde en dat wist hij te goed,
doch hij wist ook, dat hij een bondge
noot was in 't leger Van den Eene die
niet falen kan.
Ilij moest een oogeublikje gesluimerd
Waar indertijd zooveel te doen is ge
weest over deze kwestie, en waar vooral
na de branden op de Langestraat en
Stationsstraat een meer dan buitengewone
belangstelling rees over hetgeen er met
de waterleiding zou geschieden, willen
we thans het door Burg. en Weth. aan
den raad gezonden rapport en voorstel
geheel laten volgen.
Overeenkomstig de toezegging, gedaan
bij ons antwoord d.d. 14 Mei 190G,
Afdeeling I, No. 1009, op de verslagen
der Afdeelingsvergaderingen d.d. 2 en
3 Mei 1906, hebben wij ons nogmaals
in verbinding gesteld met de Utrechtsche
Waterleiding-Maatschappij tot nadere
bespreking van de wenschen, welke in
de afdeelingen geuit zijn. Na mondelinge
bespreking en gevoerde correspondentie
kunnen wij U het hierbij gaand antwoord
van de Maatschappij overleggen, waaruit
blijkt, dat de Maatschappij thans het
oogenblik niet gekomen acht voor eene
overname van het bedrijf door de Ge
meente, terwijl zij eveneens bezwaren
maakt, eene prise d'eau te bouwen op
het terrein nabij de Gasfabriek, waarop
door cenigen uwer leden de aandacht
gevestigd is. Hoezeer ook wij gaarne
de Waterleiding onder de gemeentelijke
takken van dienst zouden zien, kunnen
wij in deze omstandigheden het stand
punt van de Maatschappij niet onge
motiveerd achten. Ook de keuze van een
terrein in de onmiddellijke nabijheid van
de gasfabriek kunnen wij, op de motie
ven in het schrijven der Maatschappij
neergelegd, niet gelukkig achten. Wat
eindelijk de watervoorziening op het
hoogste, thans nog onbebouwde gedeelte
van den. Berg betreft, verwijzen wij u
nogmaals naar de ter visie liggende
rapporten van den door ons geraad-
pleegden deskundige.
Op grond van een en ander geven
wij u hierbij, onder verwijzing naar ons
uitvoerig advies dd. 2 April 1906, Af
deeling I, no. 799, en de daarbij be-
hoorende juridische en technische ad
viezen in overweging de Maatschappij
de gevraagde vergunning te vcrlocnen
en daartoe vast te stellen het bij
genoemd advies aangeboden concept
besluit.
De termijn, genoemd in voorwaarde
7 (leggen van buizen) stellen wij u
hebben want toen hij de oogen weer
opende, zag hij dat Nita in de kamer
was gekomen en hein aanstaarde met
haar schoon, harteloos gelaat en mot
dien blik van bedwongen genot, dio hem
te Birmingham zooveel smart had be
rokkend.
„Zijt ge ziek?" vroeg zij ademloos.
„Kunt ge vanavond niet zingen?"
Hij sprong dadelijk op. „Zeker ga
ik zingen," zeide hij. „Maroni riep me
aan vanmorgen niet uit te gaan en mij
te sparen voor de opera, daar ik een
zware kou heb gevat."
„Waar is Gigi?" vroeg zij zenuwach
tig, waar hij verheugd over was. Sedert
het kind zoo ternauwernood van den
dood was ontsnapt, was zij er bezorg
der over geworden en dat zij zich om
zijne veiligheid bekommerde, was iets
nieuws voor hem.
.Gigi is met een briefje naar Merle
bank gegaan. „Ik had een bezoek
willen brengen aan Miss Claremout,
doch vond 't beter thuis te blijven. Ik
zond hem er heen met Adamson, die
goed op hem passen zal.
„Maar ginds komt Adamson alleen
terug. W at zal 't kind nu overkomen
zijn? Waarom zondt ge het er heen?"
Zij wilde niet naar reden luisteren,
doch Carlo was blij te worden uitge
scholden, daar elk woord hem toonde
hoeveel zij van 't kind hield.
De twist was spoedig voorbij door 't