No. 70.
Zaterdag 1 September 1906.
3e Jaargang.
Wees U Zelf!
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Een leugen van
den Paus.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Wöensdags en Zaterdags.
Rnrean
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
l'rijs der advertentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Do lang verwachte encycliek van paus
Pius X over de Fransche scheidingswet
is verschenen en zooals te verwachten
was is geheel de clericale pers opge
togen over het koninklijk woord".
Ook in ons land is men in katholieke
kringen natuurlijk niet achterwege ge
bleven om den paus om zijn vurig ver
langde woorden te bewierooken. De
Tijd en de Morgenpost hadden
vorige week zelfs een prentje dat Com
bes en Briand naar Canossa liet gaan,
om toch maar duidelijk te laten zien,
dat tegen de Roomsche kerk toch maar
niemand opkan.
Van eenzelfde te vroeg gekraaide
victorie als dat prentje, getuigt ook een
artikel in De Eembode van j.l.
Zaterdag, dat onder het hoofd „Een
roemrijke gebeurtenis" juicht
over 's pausen encycliek.
„Het historieboek der H. Kerk", zoo
luidt de aanhef daarvan, „is weder met
een roemvolle gebeurtenis verrijkt.
Z. H. Paus Pius X heeft op de
vijanden van Christus en Zijne Kerk
een nieuwen triomf behaald".
Na deze bescheiden inleiding wordt
nog eens flink op die vijanden der H.
Kerk gehakt en dan luidt het verder:
„In hun verwaandheid rekenden zij
„echter niet op eene macht, die al hun
„verwachtingen met een enkel woord
„vernietigen zou. In hun verblindheid
„meenden zij, dat de jammerlijke toe
stand der Katholieken in Frankrijk in
„zekeren zin ook den H. Stoel met
„machteloosheid sloeg. Maar hun be
rekening heeft gefaald, en moest falen.
„De zoozeer door hen gehoonde, ge-
„smade en geminachte Paus Pius X
„heeft gesproken, zijn vonnis over het
„werk der Fransche vrijmetselarij is
„verpletterend; en hooger beroep is
„uitgesloten.
Wij zijn allen mi* of meer echo's; cn
u'y herhalen ondanks onszelven de deug
den, de gebreken en het karakter van hen,
met ivie xvij leven.
Uit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
67.)
Het deed hem echter genoegen toen
men hem beval iets te doen en hij
spoedde zich weg om 't bevel over te
brengen, en later viel 't scherm, die de
groep tooneelspelers voor de oogen van
't publiek verborg. Mr. Britton, die men
had binnengelaten, zag juist dat Carlo
in de foyer werd gedragen en volgde
hem daarin. Hij had zooveel gehoord
van de ijverzucht en de twist onder
acteurs, en zich zoo'n laag denkbeeld
van hen gevormd, dat hij verwonderd
was door de werkelijke sympathie, die
door elk der aanwezigen werd ge
toond.
„Hg is al lang ziek," zeide de oude
„Niet enkel de Fransche Katholieken,
„maar ook die van de geheele wereld
„wachtten in spanning de Pauselijke
„uitspraak. Niet alsof men er aan twij
felde, dat de wet op de Scheiding van
„Kerk en Staat opnieuw met een ver
pletterend vonnis zou geslagen worden,
„maar men verlangde er naar wijl het
„woord des Pausen wederom getuigen
„zou van de grootheid en macht van
„onze Moeder de H. Kerk.
„Dat verlangen is eindolijk vervuld.
„De Paus heeft gesproken en zijn
„koninklijk woord heeft andermaal de
„wereld met verbazing maar ook met
„hoogen eerbied en bewondering ver-
„vuld."
Men weet bij het lezen van zoo iets
hensch niet, waar zich over te verbazen, of
over de verwaten hoogheidswaanzin, bi
over de stupide onnoozelheid van den
schrijver. Stel je voor. Het na jaren
langen strijd volbrachte werk in Frankrijk
is zoo maar in eens vernietigd door een
encycliek, die de Fransche regeering
heel eenvoudig aan haar laars lapt ,'t Is
gewoonweg om van te gieren.
Maar - dat zou er nog mee door-
kunnen, men kan aannemen, dat de
menschen dat werkelijk gelooven. Het
hinkende paard komt echter achteraan en
dat moet alles behalve pleizierig zijn voor
de clericale pers.
Wat toch is het geval? Do paus
heeft eenvoudig gelogen. In 1870
decreteerde het Vatikaansche Concilie
de onfeilbaarheid van den paus, er. nu
is de paus op een leugen betrapt.
Pius X doet het n.l. in zijn encycliek
voorkomen, alsof de Fransche bisschop
pen bijna eenstemmig geadviseerd hebben
geen vereenigingen voor den eeredienst
op te richten. En nu komen twee
gematigde bladen, de Temps cn de
Siècle, die de scheidingswet hebben
afgekeurd en dus moeilijk van heftig
anti-clericalisme kunnen beschuldigd wor
den, vertellen, of liever met de stukken
bewijzen, dat de paus gejokt heeft.
Bauer, „maar hij was te flink om toe
te geven.
Arme jongen! Die beesten hadden
moeten bemerken, hoe 't met hem ge
steld was."
„Zij dachten meer aan hunne teleur
stelling, dan aan 't gevoel van den
zanger," zeide Tannini, met zijn Yan
kee uitspraak. „Och, zoo gaat 't in de
wereld."
„Zijt gij de dokter, sir?" vroeg
Dominica Borelli, Mr. Britton bemer
kend.
„Neen, ik ben een vriend van Signor
Donati." antwoordde hij, verheugd dat
zij het woord tot hem richtte, want
hij had de bedaarde, echt vrouwelijke
wijze opgemerkt, waarmee zij Sardoni
en Merlino hielp om Carlo weer bij te
brengen. „Wil ik een doktor gaan
halen?"
„Mij dunkt, 't was 't beste," begon
ze. „Maar wacht, hij komt tot zichzelf,
wellicht vindt hij het niet noodig en zou
't niet wenschen."
't Is voor iedereen iets nieuws, Valen
tino op te passen," zeide de oude
Bauer. De rollen zijn nu eens omge
keerd."
„Ja", zeide Mademoiselle Duroc, „hij
was de factotum van den troep cn van
de opera.
Maar kijk, hij herleeft."
En nu zag Mr. Britton een merk
waardige, wellicht niet geheel onnatuur-
Einde Mei, verhaalt de Tempsver
gaderden de bisschoppen over de kwestie.
De eerste dag eindigde met een ver
warde en scherpe diskussie over de vraag
of de bisschoppen den paus al of niet
zouden aanraden, een proef te nemen
met de vereenigingen voor de eerendienst.
Den tweeden dag wa6 een der eerste
sprekers do aartsbisschop van Albi. Hij
deed zijn best om aan te toonen hoe
gemakkelijk het zou zijn de vereenigingen
voor den eeredienst zoo in te richten
dat zij geheel in overeenstemming zouden
zijn met de cischen der katholieke tucht.
Men had maar in de statuten te bepalen,
dat alle leden der vereenigingen zich
onderwerpen aan het gezag van den
paus en van den bisschop.
In dien geest sprak nog een andere
hooge geestelijke.
De aartsbisschop van Besanfon had
zelfs reeds ontwerp-statuten voor zulke
vereenigingen gemaakt en in een
kommissie waren die reeds goedgekeurd
ook. Hij verdedigde de noodzakelijkheid
dier vereenigingen en zeide, dat zelfs
de onverzoenlijke katholieken zich daar
van rekenschap begonnen te geven.
De vergadering nam die ontwerp
statuten in behandeling. Zij werden
aangevallen en verdedigd's avonds werd
gestemd over de vraag, of de vereeni
gingen nuttig en noodig waren: van de
74 uitgebrachte stemmen luidden
26 tegen en 48 voor.
Later werden de ontworpen statuten
goedgekeurd.
Dat moet op het Yatikaan alles be
halve meegevallen zijn, want alles stelde
de paus in 't werk om de Fransche
bisschoppen tegen de republiek op te
zetten.
Niettegenstaande do genomen beslissing
wil de paus het doen voorkomen alsof de
Fransche bisschoppen het met hem eens
zijn en tracht hij dus het Fransche volk
doodgewoon om den tuin te leiden. Nu
het geheim van den bisschoppenvergade
ring is uitgelekt, zal het „koninklijk
lijke verandering over Merlino komen
Zoolang zijn schoonbroeder buiten ken
nis was geweest was hij de zorgzaamste
man ter wereld geweest, doch op 't
oogenblik dat deze bijkwam, en hij zijn
angst voelde verminderen, herinnerde
hij zich, dat hij zich als impressario in
een moeielijken toestand bevond.
Carlo opende de oogen, staarde eenige
oogenblikken om zich heen en sloot ze
weer, terwijl hij zich droomerig afvroeg
waar hij zich toch bevond. HijhoordeMer-
lino vloeken en Tannini Bauer en Marioni
allen dooreen praten.
„Santa Diavolo!" riep Merlino, „Werd
ooit een impressario slechter behandeld?
Daar hebben we nu de volste zaal, die
wij sinds maanden hebben gehad en wat
kan ik anders doen dan 't entreegeld terug
geven.
We kunnen niet doorgaan zonder
Figaro!"
„Als Donati u vanmorgen had gezegd,
dat hij ziek was, zoudt ge tijd hebben
gehad om Comerio te telegrafeeren, die
zonder twijfel u wel in zulk geval had
willen helpen," zeide Gomez, die binnen
geslopon was.
Mr. Britton staarde hem scherp aan,
dadelijk het gelaat herkennend, hoewel
hij nu weer in 't costuum van Fiorello
was. Hij begreep dadelijk, dat die man
geen vriend van Carlo was en vroeg
zich af, wat die man wel in 't telegraaf
kantoor was gaan doen.
woord(!)" wol niet „andermaal de wereld
met verbazing, maar ook met hoogen
eerbied en bewondering," vervullen. In
tegendeel paus Pius X staat als een
leugenaar voor de heole wereld. Dat
is niet frisch.
Pius IX dreef het dogma der pause
lijke onfeilbaarheid door, zijn opvolger
Pius X doet de wereld zien dat een
paus tenslotte toch ook maar een mcnsch
is met menschelijke zwakheden en ge
breken.
De opwinding der katholieke pers in
Frankrijk, die blijkbaar tuk is op een
burgeroorlog, waarin ze hoopt het ver
loren gezag te herwinning, wordt dooi
de nuchtere feiten wel in een beetje
belachelijk daglicht gesteld.
En volkomen verklaarbaar achten
wc het, dat, waar sommige Fransche
katholieke drijvers met alle geweld
martelaartje willen spelen, ook van de
overzijde niet malsch wordt aangepakt
Zoo bespreekt Jaurès in de Rtimanib
de onthullingen van de bisschoppenver
gadering aan welke bespreking we tot
slot het volgende ontleeaen
Op heeterdand, zet hij boven zijn
artikel. De paus is op een boevenstuk
betrapt. Hij had aan de wereld ver
klaard, dat hij een beslissing nam over
eenkomstig de eenstemmige meening dei-
bisschoppen. Nu blijkt het, dat de
bisschoppen den raad hadden gegeven
vereenigingen voor den eeredienst op
te richten, en dat zij de wet cn het
belang van de kerk meenden te kuuncn
verzoenen op den grondslag van een
ontwerp-reglement.
Juist het tegenovergestelde van het-
gceu de paus zegt. De bisschoppen
meeneu dat de wet toegepast kan wor
den; de paus alleen verzet er zich
tegen. Pius X heeft begrepen, hoe
gevaarlijk zijn houding was en hoe men
daar in Frankrijk over zou denkeu. Om
den kwaden indruk te verzachten heeft
hij durven beweren, dat hij handelde
1) Zie N. li. Ct. van 29 Aug-. Eerste Blad B.
„Accidente! Waarom deedt ge dat
niet?"
„Ge kondt Comerio nu nog seinen,
om hem morgen te hebben," stelde
Gomez voor. „Hij kan zich te Quccn-
bury bij ons voegen."
„In geen geval," viel Carlo in, zich
aan Sardoni's arm optrekkend. „Geef
morgen, Fra Diavolo, dat geeft mij een
dag rust en ga snel aan de toehoorders
zeggen, dat ik ongesteld ben, maar,
daar de opera zonder de hoofdrol niet
kan doorgaan, zal ik mijn best doen als
zij 't goed vinden.
Er lag zoo'n kracht in zijn steln, dat
iedereen verwonderd was. Merlino haastte
zich met een verlicht hart weg en hoe
wel de anderen er sterk aan twijfelden
of hij die zware rol zou kunnen vervul
len, wilde zij toch de partij van Gomez
niet kiezen.
„Ik zag nooit te voren iemand, die
zoo bang was om zijn plaats op te geven,"
zeide de Spanjaard hatelijk. „Wat mij
betreft, ik noem 't zuivere koppigheid
en bedrog om iets op je te nemen wat
men onmogelijk kan vervullen."
„Ik denk, dat ge u dat niet zoo erg
aantrekt, mijn vriend," zeide Tannini
droogjes.
„Uw rol voor vanavond is voorbij, 't
Is 't beste dat ge heengaat. Als wij,
die met Donati moeten spelen er genoe
gen mee nemen, waarom zoudt gij dan
grommen?"
volgens den wil van de bisschoppen.
Dat is een leugen. Hij heeft op hun
onderworpenheid en hun zwijgzaamheid
gerekend. Ondanks alles is de waarheid
losgebroken.
Jaurès gewaagt even van de pogingen
der streng katholieke bladen om de
tegenspraak te bemantelen. Maar daar
zal niemand inloopen. De tegenstelling
is volkomen. Wat hot Vatikaan nog
aan gezag had, zal mot dit avontuur te
gronde gaan.
En de bisschoppen, hoezeer is hun
zedelijk gezag aangetast! De paus heeft
met hen gespeeld. Hij heeft hen dub
bel vernederd. Eerst heeft hij hun
meening gevraagd mot het vooruit op
gevatte plan zicli aan den raad van den
dweper Merry del Val te houden en
daarna heeft hij zich achter hun be
weerde uitspraak verscholen. De bis
schoppen hebben toegestemd, ja zij
hebben meegewerkt tot bun eigen
vernedering.
Jaurès verwijt den Fransehen bisschop
pen, dat geen van hen verzet heeft
aangetcekend tegen het misbruik, dat
do paus van hun advies heeft gemaakt,
tegen de huichelachtige streek, zich op
hen te beroepen voor een politiek die
zij zelf bestreden hebben.
Ik weet wel, zegt Jaurès, dat de
priesters gehouden zijn aan do katholieke
tucht, dat zij gehoorzaamheid tégenover
den Heiligen Stoel in acht moeten
nemen. Maar zij hadden kunnen ge
hoorzamen zonder medeplichtig te
worden aan de leugen, die hen ver
nedert en belachelijk maakt. Zij had
don kunnen zeggen: I)e paus denkt
anders dan wij, maar als trouwe
zonen van de Kerk onderwerpen wij
ons aan de uitspraak van den paus. Dan
hadden zij hun waardigheid opgehouden.
Maar na de encycliek schijnen zij te
heulen met den paus om het land te
bedriegen. Zij willen het land nu ook
wijsmaken, dat de paus een beslissing
heeft genomen overeenkomstig hun raad.
Gomez keerde zich af, een verwen-
sching mompelend, en Carlo keerde zich
mot een dankbare blik tot den Ameri
kaan.
„Ik zal mijn best doen u niet in de
war te brengen, cn ik zal blij zijn om
Morlino's wille, als gij en de toehoor
ders 't met zoo'n slechte Figaro wilt
doen. Kom Jack, wilt ge mee naar mijn
kamer gaan?" Toen Mr. Britton ziende
en een hartelijke handdruk ontvangend,
zeide hij: „Hoe vriendelijk van u om
naar hier te komen! Ik wist niet, dat
gij er waart, ik was zoo beschaamd
dat lied zoo ellendig te hebben gezon
gen."
Mr. Britton had geen spijt, dat hij de
foyer kon verlaten en met Carlo en
Sardoni naar één van de kleine kleed
kamers kon gaan. Er waren niet veel
stoelen en Carlo viel zonder plichtpleging
in die, welke 't dichtst bij 't vuur stond
niet in staat langer zijn pijn te ver
bloemen.
„Ge moest nu niet zingen," zeide Mr.
Britton.
„liet zal mijn stem geen kwaad doen
als mijn adem het maar uithoudt," ant
woordde hij. „En de pijn is niet voort
durend, alleen nu en dan zoo'n scherpe
steek in mijn zijde."
„Mijn beste vriend, 't was dwaasheid
van je om op te treden," zeide Sardoni.
„Ge moet 't opgeven en Comcrio's terug
keer toestaan, er is geen helpen aan.
