No. 77.
Woensdag 26 September 1906.
3e Jaargang.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wees U Zelf l
t
Een goed voorstel.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
De Cultuurtuin te Paramaribo.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Bureau
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaart' 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden0.75
Franco per post- 0-90
l'rijs der adverteiitiën
Van 1 tot 5 regels0.40
vooi iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Naar aanleiding van de vele klachten,
die gehoord werden over de straatschen
derijen en de verregaande baldadigheden
op den Soesterweg, hebben wij er inder
tijd op gewezen, dat het gebrek aan politie
toezicht er niet weinig toe meewerkte,
dat van verbetering in eenig opzicht in
die omgeving, geen sprake kon zijn.
Wij bedoelden daarmee natuurlijk niet
den politieautoriteiten iets te verwijten,
en wezen er dan ook op, dat een goed
geregeld toezicht in een dichtbevolkte
en door zoo verschillende menschen be
woonde wijk, een uitbreiding eischte van
het aantal politieagenten.
Al willen wij ons nu niet inbeelden
dat door ons schrijven, pogingen zijn
in het werk gesteld om verbeteringen
aan te brengen, toch gelooven we, dat
ons wijzen op een kwaad, dat niet
langer meer mocht voortduren, althans
wel eenigen invloed zal hebben gehad.
Tc meer, daar het voorstel thans door
den Burgemeester gedaan en opgenomen
in ons nummer van j.l. Zaterdag, vrijwel
de richting inslaat, die wij toen hebben
aangewezen.
Uitbreiding der politie alleen mag vrij
wel onvoldoende worden geacht. Een
straat als de Soesterweg moet aanhoudend
onder toezicht staan en waar de plaats
voor een op te richten politieposthuisje
zoo gekozen is, dat de weg een groot
deel is te overzien, koesteren wij van een
zoodanigen maatregel de beste verwach
tingen. Dit posthuis toch zal, als dc
Gemeenteraad de noodige middelen toe
staat, waaraan wij niet twijfelen, verrij
zen aan den Socsterstraatweg op het
aan de Gemeente toebehoorende terrein,
behoorende tot de Algcmeene Burgerlijke
begraafplaats, vlak aan den straatweg
bij den Zuidelijken toegangsweg tot de
begraafplaats vanwaar gemelde straatweg
over eene groote lengte zoowel naar
de Oost- als de Westzijde is te overzien.
Zwakke lieden stellen zich even gemakke
lijk gerust als zij verschrikt worden.
Uit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
74).
„Wilt ge nog een kop thee, Signor
Donati?" vroeg zij koel beleefd.
Oh, neen, dank u," zeide Carlo even
van den brief opkijkend.
Zijne oogen verschrikten haar, in die
donkere, heldere diepten lag een uit
drukking, zooals zij nooit te voren had
gezien.
Zij stond vlug op.
Als ge 't goed vindt, vader, ga ik nu
even die nota's afmaken. Clare en de
meisjes zullen dadelijk beneden zijn."
Intusschen las Carlo, als in een
schoone droom, telkens weer 't volgende
briefje.
„Lieve oom George! Hartelijk dank
De straatjeugd en ook de ouderen,
die zich aan de schenderijen schuldig
maken zullen voorzeker er rekening
mede houden, wanneer op dat punt
geregeld politie toezicht is. Eu al stellen
we ons niet voor, dat dan als met
tooverslag de Soesterweg in een el
dorado voor automobilisten, fietsers en
wandelaars zal zijn veranderd, toch zijn
we er vast van overtuigd, dat het een
groote verbetering in den bestaanden
toestand zal brengen.
En de kosten zijn nu ook niet zoo
hoog, dat men daarvoor behoeft terug
te schrikken. Voor de bediening van
het bedoelde posthuis wordt noodig
geacht een vermeerdering van de politie
met drie agenten 2e klasse, hetgeen een
meerdere uitgave zal vorderen van:
3 agenten 2e klasse a f 525 f 1575.—
kleediug 3 X f 05 f 195.
wapening f 12.50
Totaal f 1782.50.
Weliswaar voor een gemeente als
Amersfoort, waar zoo menigmaal over
den slechten financieelen toestand wordt
geklaagd, geen geringe som. Elk jaar
deze post op de begrooting is niet licht
te tollen, terwijl er voor het eerste
jaar nog bijkomen die bouwkosten, die
door den Gemeente-architect worden
geraamd op f 1800 ;V f 2000. Haar waar
zulk een groot belang op het spel staat,
als de veiligheid van vele inwoners en
van tal van vreemdelingen, die den
Socsterstraatweg moeten passeeren, mag
van eenige schrielheid geen sprake zijn.
Van harte hopen we dan ook, dat
dc Gemeenteraad geheel accoord zal
gaan met het voorstel van den
Burgemeester, opdat spoedig oen einde
zal komen aan een toestand, die een ge-
heele stadswijk een beruchten naam
bezorgt.
voor uwe brieven, ik had 't nooit kun
nen denken, dat vader mij zou laten
gaan, doch er was iets in uw brief, dat
hem deed toestemmen en hier is ook
iets gebeurd, wat het wenschclijk maakt,
dat ik een poosje van huis ga. Juist
iets voor u om uwe belofte zoo te hou
den on Carlo's vriend te zijn en ook
juist iets voor u om zoo dikwijls te
schrijven, want ik was verschrikkelijk
ongerust. Vader vraagt of ge mij kunt
laten afhalen aan Charing Cross station
Woensdagmorgen nij vindt 't niet
goed, dat ik zoo'n groote reis alleen
maak en de dame met wie ik reis gaat
niet verder dan London.
Als altijd, lieve oom, uwe liefhebbende
nicht, Francesca Britton."
Hij genoot een onuitsprekelijke zalig
heid toen kwam de reactie.
„Meent ge dat ik weg moet gaan?'
zeide hij den brief aan Mr. Britton terug
gevend.
Er was zoo'n smeekende klank in
zijn stem, dat Mr. Britton eene trilling
van vreugde ondervond toen hij kon
antwoorden met een gerust geweten.
„Zeker niet, dat kan niemand vergen,
daar haar vader goed weet dat ge bij
ons zijt."
„Wat denkt ge, maakt hem geneigd
dat we elkaar ontmoeten."
„Wel om eens ronduit te spreken ge
loof ik dat Francesca een goed huwe
lijksaanzoek heeft afgeslagen en dat
Wij ontlecnen aan „Onze West" de
volgende beschrijving:
Een wandeling naar den Cultuurtuin,
in den morgen of 's namiddags, is wol
aan te bevelen. De weg die er heen
leidt, wordt heerlijk beschaduwd door
Cassia en Canariumboomen. De tuin op
zichzelf is zeker een kijkje waard en
wordt door uitbreiding en nieuwe aan
plantingen, steeds belangwekkender.
Wel is het jammer, dat er nog zoo
weinig Hollandsche naambordjes voor
komen. Do leek die in den tuin wandelt,
heeft aan Latijnsche opschriften niet veel.
Een opschrift Arachis hypogaca zal hem
vermoedelijk koud laten, terwijl hij al
licht even zou stilstaan, indien nevens
don botanischen naam de verklaring was
gevoegd: pinda of grondnoten. Het
woord Gliricidia Sepium zegt hem niets,
terwijl het wellicht zijn belangstelling
zou trekken, indien hij wist dat het
hier geldt oen proef niet een nienwe
soort schaduwboom (ingevoerd uit Nica
ragua).
Het schijnt niet altijd gemakkelijk te
zijn Hollandsche namen voor de plan
ten te vinden, doch wij gelooven dat
het met eenigen goeden wil toch wel
mogelijk zou zijn, verklaringen teplaatsen
die den leek het begrijpen gemakkelijk
maken. Wij stellen ons voor, dat dit er
toe zal bijdragen een wandeling door
den Cultuurtuin aantrekkelijk te maken.
Onnoodig te zeggen, dat een derge-
lijken wandeling even aangenaam als
leerrijk is. Ofschoon in den cultuurtuin
de practische zijde blijkbaar op den
voorgrond staat, kan niet ontkend worden
dat er mooie plekjes te vinden zijn.
Vooral de ingang met zijn bamboepar-
tijen levert een pittoresk gezicht op.
Niet ver van den ingang, ter zijde
van den weg, wordt een veldje beplant
uitsluitend met palmen, wat een mooi
gezicht in de toekomst belooft. Vóór de
gebouwen zijn enkele fraaie bloempe:
ken aangelegd. Vlak tegenover het
laboratorium bevindt zich een boschjo
steil opgegroeide Heveaboompjes (Hevea
brasiliensis) die met hun kale, rechte
stammen een cigenaardigen indruk ma
ken. Zijn deze boomen goed aange
slagen, hetzelfde kan thans gezegd
worden van een aantal Castilloa's en
ook van eenige Kickxia elastica boomen.
mijn broeder ziet dat zijne kansen
hopeloos staan zoolang haar hart hier
op Mcrlebank is. Mogelijk hoopt hij
evenals ik dat ge zult inzien dat
hot nutteloos voor u is langer bij het
tooneel te blijven en dat alles goed zal
eindigen en gij met Francesca nog lang
daarna heel gelukkig zult zijn, zooals
zij in de sprookjes zeggen.
Carlo zweeg, want plotseling kwam
in die gemakkelijk ingericht Engelsche
salon de oude verzoeking terug, die hij
voor goed meende te hebben overwon
nen in den tuin van Villa Bruno.
„Kijk eens," zoo begon de verleider,
„ge verwoest Francesca's leven en het
uwe, uit een overdreven begrip van
zelfopoffering.
En zult ge Anita wel redden? Laat
dat aan betere en wijze menschen
over.
Al de menschen die gij kent, denken
dat go op den verkeerden weg zijt, en
dat ge zult falen. Zult ge nu zoo
koppig en verdwaasd zijn om te vol
harden in die onnoodige opoffering. Ge
hebt uw best gedaan en zijt niet ge
slaagd, ja, ge weet dat ge volkomen
gefaald hebt. Om er mee door te gaan
zou inbeelding en ijdelheid zijn."
Hij wendde zich af en stond voor 't
raam en keek naar de licht bewolkte
lucht en naar de grasvelden onder de
boomen van 't park waar schapen
vreedzaam graasden. Dit gezicht deed
Beide laatstgenoemde rubbersoorten staan
thans heel wat gunstiger dan bij ons
vorig bezoek, een jaar geleden. Het
schijnt dat de grondbewerking daartoe
veel heeft bijgedragen. Yan de Castilloa's
wordt reeds een vrij belangrijke hoe
veelheid zaad verkregen terwijl ook de
Kickxia's onlangs hun eerste rijpe zaad
voortbrachten.
Af te. gaan op den stand der Hevea's
en andere rnbberboomen in den Cul
tuurtuin, zou men zeggen, dat Suriname
het aangewezen land is voor de rubber
cultuur, wat dan ook door deskundigen
vrijwel beaamd wordt. Gelukkig dat in
de laatste jaren meer en meer pogingen
worden gedaan om de cultuur van dit
winstgevend gewas zeer ernstig ter hand
te nemen.
Behalve deze bevinden zich hier nog
andere Hevea-soorten, u.l. dc uit Trini
dad ingevoerde Hevea guianensis, en
eenige Hevea's die in ons binnenland
gevonden zijn door den houtvester Plas
schaert. Het schijnt zelfs dat in Suri
name variëteiten voorkomen, die tot-
dusver onbekend waren. De door den
heer Plasschaert gevonden boomen schij
uen althans noch geheel met nevea
brasiliensis, noch geheel met Hevea
guianensis overeen te komen.'
Merkten wij hierboven op, dat de
rubber aanplantingen heel wat gunstiger
staan dan een jaar geleden, men kan
gerust zeggen dat over 't geheel de
Cultuurtuin thans een beteren indruk
maakt. In do eerste plaats is dit te
danken aan de afwatering, die sedert
de plaatsing van een locomobiel aan do
Sommelsdijksehc kreek in de beste orde
verkeert. Verder heeft men een gunstig
resultaat verkregen door grondbewer
king en vooral door groenbeinesting
met „wandoe"- De gedeelten waar dc
zware, compacte klei tot vele moeilijk
heden aanleiding gaf, zijn door grondige
bewerking omgezet in goed bruikharen
grond.
In den laatsten tijd wordt in dc vel
den met jonge aanplantingen veel
„wandoe" (Cajanus indicus) aangeplant.
Deze dient als hulpschaduw, houdt don
grond koel en draagt door haar vrij
diep gaande wortels niet weinig bij om
dc aarde poreus te maken. Dj wandoe
belet ook het opkomen van wied en
laat zich gemakkelijk verwijderen. De
methode verdient zeker navolging. Op
pl. Berlijn wordt zelfs getracht om met
hem denken aan don Goeden Herder
doch dadelijk keerde de verleider ook
dit als een wapen tegen hom en viel
hom heftiger aan dan ooit te voren.
„Zijt ge zoo ijdel om te denken, dat
do wereld u noodig heeft om te waken
en te zorgen? Ga terug naar Italië en
leef er een kalm leven waarvoor ge veel
beter geschikt zijt. Denkt ge dat de
Goede Herder uwe hulp behoeft?
Dankt ge, dat Hij het niet buiten u
kan stellen?"
Doch het visioen van den Goeden
Herder wilde niet wijken en een minder
heftige, doch veel bekender stem, zeide
niets dan: „Yolg mij."
„Zoudt ge willen zeggen," hervatte
de verleider, „dat ge geheel uw leven,
dat ellendige gevoel van onvoldaanheid
zoudt willen verdragen. Denk eens hoe
gij de laatste veertien hebt geleden! Als
ge denkt dat gij die ellende lang kunt
dragen, hebt ge 't mis! Uw geheele
leven! denk toch eens aan! denk
eens aan! Als ge meent dat ge sterk
genoeg zijt voor zoo'n last dan over
schat ge uw krachten ton zeerste."
Maar weer en duidelijker klonk die
andere stem: „Yolg mij."
Op dit oogenblik kwam Clare met de
jongere meisjes binnen.
„Hebt ge al thee gehad, Signor
Donati?" vroeg Molly, die 't heerlijk
vond thee te schenken als de ouderen
er niet waren.
wandoe als hulpschaduw cacao op te
leiden zonder de gebruikelijke „koffie-
mama's."
Zeer interessant zijn de resultaten van
de proeven tot veredeling van vruchten
in den Cultuurtuin. Verschillende edele
soorten sinaasappelen, mandarijnen en
pompelmoezen zijn geënt op onderstam
van zure oranje boomen. Reeds na een
jaar vertoonden zich de eerste bloesems
aan deze planten. Deze werden echter
meerendecls afgenomen om verzwakking
van de plant te voorkomen. Aan enkele
sinaasappelboompjes, ternauwernood van
manshoogte, hangen echter thans volwas
sen vruchten. Wie in dit onderwerp
belang stelt, kunnen wij de lectuur aanbe
velen van het artikel „oculeeren en op-
kweeken van jonge citrus planten", van
de hand van den heer Wigman, versche
nen in het jongste bulletin van het
Proefstation. Ook eenige gunstig bekende
manga-soorten van Trinidad zijn ander
half jaar geleden ingevoerd en zoo goed
aangeslagen, dat reeds de eerste vruch
ten verkregen worden.
Daarentegen had de proef om Holland
sche meloenen hier aan te kweeken,
geen succes. De mangistan, een Oost
Indische delicatesse in den Cultuurtuin
aangeplant, is in opkomst. Wil deze
vrucht hier aarden, dan zal daarmede
een heerlijke aanwinst verkregen zijn.
De uitgeplante beroemde ananassoorten
Smouth Cayenne en Riply Queen gaven
tot dusver geen vruchten. De vanillc-
plant is welvarend, doch droeg eveneens
uog geen vruchten.
Yan de vruchten afstappende, merken
wij in de eerste plaats op, dat hot aan
tal cacaosoorten in den Cultuurtuin ge
stadig toeneemt. Er zijn er onder met
zulke vreemdsoortige bladeren, dat men
de planten niet zou herkennen. Een bij
zonder fijne variëteit moet zijn de Mquija,
een Venezolaansche plant. Dat echter
ook in onze kolonie zeer goede variëtei
ten voorkowen, bewees onlangs de ont
dekking van een zeer fijne witte caeao-
soort in Cottica. door den landbouw-
assistont, den heer Drost. Deze do
plant n.I, is ook uitgeplant in den
Cultuurtuin. Het doel van het planton
van al deze cacaosoorten is natuurlijk
ook een variëteit te ontdekken die beter
weerstand kan bieden aan, of, mocht liet
zijn, geheel immun is voor de ziekten,
die thans de cacaocultuur teisteren.
Dat dit niet onmogelijk is, bewijst het
„Hebt ge prettig gereden?" vroeg
Flo, op kinderlijke wijs om hom heen
huppelend.
Hij keerde tot 't leven rondom hem
terug en begon als naar gewoonte te
helpen, terwijl Mr. Britton Clare vertelde
over Francesca's bezoek.
„Wel dat zal heerlijk zijn jelui beiden
hier te hebben," zeide Clare. „Ge zult
t wel prettig vinden haar te ontmoeten
en 't nieuws van Pozzuali te hooien."
„Ja, als do dokter mij niet toestaat
voor dien tijd mijn werk te hervatten,"
zeide Carlo bedaard.
„Oh, maar dat doet hij niet, hij heeft
dadelijk gesproken van negen weken."
„Ja, ja," zeide Mr. Britton, „ge moet
tenminste nog drie rustige weken heb
ben voor ge aan werken moogt denken,
ik voor mij twijfel of ge er wel geschikt
voor zijt, wc zullen eens hooren wat
Kavanagh ervan zegt."
Er werd over 't onderwerp niet meer
gesproken maar na den eten toen Harry
Kate naar 't dorp bracht, begon Carlo
er weer over.
„Wat ik u vragen wilde," zoo begon
hij vrijmoedig. „Mag ik wel met Fran
cesca in een huis verkeeren, als ik niet
in 't minste er aan denk om het tooneel
te verlaten, als ik hoop alle verleiding
't hoofd te kunnen bieden en als ik
vooruit weet dat de verwachtingen van
kapitein Britton op nul zullen uitloopen?"
„Ik houdt te meer van u nu ge zoo