Stadsnieuws.
de publieke opinie, waarvan ze pliilo-
sophisch toch ook liet orgaan behoort
te zijn.
Ook ditmaal is ze dit niet geweest;
maar ze heeft hooger gestaan dan het
lachlustige volk, dat in de travestie van
Köpenick niets anders zag dan een brutaal-
vermakelijkc omwisseling van de rollen,
een door geen Lombroso voorzien uit-
botsel van den misdadigersgeest, dat
alleen door het toeval zijn comisch man
teltje aan kreeg De rechtbank stelde zich
hooger en vooral door hot verhoor van
den beklaagde en do getuigen moet ze
gestegen zijn tot die sferen, waarin ook
voor de justitie de waarhefd blinkt: tout
savoir e'est tout pardouner.
Het begon al bij de verklaringen van
de getuigen a decharge. De dominee van
de gevangenis te Rawitsch, waar Voigt
zijn 27 jaar doorbracht, de onderwijzer,
de directeur en ook de imposante schoen
makerspatroon, ouder wien Voigt gewerkt
had kwamen allen met grooten ijver en
veelzeggende hartelijkheid getuigen voor
den beklaagde. Zij lachen niet, te midden
van de sedert zes weken aan een stuk
door lachonde wereld; zij waren ernstig
van toegenegenheid, en zoo'viel dan ook
al dadelijk van Yoigt's figuur het
masker van den clown, van den grijs
geworden Gavroche.
Daai op volgde het levensrelaas van
Voigt door hem zelf, die thans beschreven
wordt als een grijsaard met eerbiedwaar
dig vookomen, gedaan.
Hij sprak over de uniform, die overal
voor hem verscheen, dreigend, versper
rend, fataal. Na zijn eerste misdaden
verscheen ze hem, als de eerste uitvoer
ster van do wraak van de samenleving
op den misdadiger. Zeven en twintig jaar
lang verscheen ze hem in de gevangenis,
onverbiddelijk, wrekend, tergend en pla
gend niets of het was geüniformeerd,
geen kwaad of het kwam met blinkende
knoopen, martiiaal, barscli, plagend en
pijnigend. Al wat de vrijheid beneemt,
al |wat nooit toegeeft, al wat strijdig is
met het gebod van vergeven en verge
ten, alwatin de huichelende maatschappij
vloekt tegen den plicht der menschlio-
vendheid droeg de uniform.
Voigt werd ontslagen uit de gevange
nis; hij had zich uitstekend gedragen;
hij scheen een uitzondering op den regel,
dat de gevangenis den misdadiger slechter
maakt en don terugkeer tot de maat
schappij onmogelijk doet worden. Voigt
was geen Lombrozist; het eens gedwaald
hebben leek voor hem een afdoend mid
del tot beterschap; en met de beste be
doelingen en een krachtig vermogen, een
afdoende kennis van zijn handwerk, trok
hij de maatschappij te gemoet. De grijs
aard, de gebrokenc, die 27 jaar tucht
huis had doorstaan, wilde een wonder
doen en wegblijven uit de gevangenis.
Waarom brandeu de voetlichten niet?"
vroeg zij ongeduldig.
„Umdnt de zon is opgegaan," ant
woordde Carlo haar 't haar van 't voor
hoofd stijkend.
„Ik kan 't niet zien," zeide ze rillend.
Toen haar bewustzijn verliezend, zong
zij een paar regels uit Faust.
Er was iets roerends in die zwakke
en nog zoo mooie stem; Carlo's boezem
zwoegde en een waas kwam voor zync
oogen. Zij ijlde en loefde in haar vroegere
wereld.
„Gelukkig, 'tis voorbij," mompelde
zij. „Ik ben moe, 't is een lange
opera! Hoe koud is 'torn op dat
tochtige tooneel te liggeu! Maar Carlo
wacht mij buiten met mijn mantel; hij
denkt altijd aan mij en ik ben altijd
stuursch tegen hem." En toen hard
roepend: „Carlino! Carlino! keer terug!
O God.
Ik heb hem gedood mijn zonde
heeft hem gedood!"
„Ik ben hier Nita," zeide hij zich
over haar buigend, terwijl vade Christ-
oforo haar 't crucifix aan de lippen hiejd.
Zij kwam weer bij kennis en werd
bedaarder.
„Weet je ik begreep 't niet voor ge
'tmij toondet'" fluisterde zij. „Oh
Carlo! Wat hebt ge om mijnentwil veel
verdragen!"
„Hij klemde haar aan zich en zeide.
„Begrijpt ge niet dat ik je lief heb?"
„Ja, ik wensch dat ook ik had
liefgehad!" stamelde zij op zoo'd droevi-
gen toon, dat Francesca zich 't hard voelde
pijn doen.
Hierna sprak zij niet duidelijk meer
en de laatste zucht, die Carlo hoorde,
was een zwak gefluister.
De theorie vau den geboren misdadiger,
de klachten van humane criminalisten,
die betoogen dat het huidig tuchthuis
stelsel een grove, barbaarsche fout is en
een aanslag op de rechten van de afgc-
dwaalden, zoude hij, de arme schoen
maker, logenstraffen. Hij was nog een
vriend van de maatschappij, de 27-jarige
scheiding had hem niet vervreemd aan
het leven van vrijheid. Als een jonge
ling, die zijn eerste geld gaat verdienen
stapte de grijsaard de gevangenispoort uit
hij ging zijn plaats weer zoeken tusschen
de goede eerlijke menschen, zijn plaats
aan den feo6tdisch, waar éen kostelijk ge
recht wordt genoten: het eerlijk zuur
verdiende brood.
Manilla en zijn Imlustrie.
Wat men van do Yankees zeggen
kan, niet dat zij niet op hun qui-vive
zijn. Tot dusver waren Duitschland en
Frankrijk oppermachtig in de tabaks
industrie van Turkije. De beroemde
Régie Ottomaue bestaat in hoofdzaak uit
Fransch kapitaal, doch thans hebben ook
de lrankecs een bod gewaagd en het
staat te bezien of zij zich niet van de
gehcele Turksche.industric weten meester
te maken.
Intusschen zijn zij er overal en altijd
op tut zich op de hoogte te stellen van
de toestanden en met ijzeren volharding
worden de inlichtingen verzameld op de
Ncw-Y'orksche hoofdkantoren. Aan een
rapport, uitgebracht door een agent der
Vereenigde Staten, aan zijn gouverne
ment, ontleenen wij de volgende inter-
ressante bijzonderheden omtrent Manilla.
Er zijn op Manilla acht groote en
zeveu en twintig gewone handelaars in
bladtabak. De groothandelaars koopen
hun blad onmiddellijk op bij de tabaks
planters. Zij ontvangen de tabak in
stevige balen, „bultos" genaamd, welke
bestaan uit drooge cocosnootbladeren.
De pakken worden flink geperst en met
oene soort rotting vastgebonden. Het
pakken van die tabak geschiedt met
bijzonder veel zorg door Philippijnen en
Chir.eczeu. Ilier verloochent zich beider
landaard niet. De Chineezen pakken
maar raak, werpen de tabaksbossen
dooreen en leggen zich er op toe zoo
spoedig mogelijk cene baal van die ge
vorderde afmetingen in elkaar te flan
sen, met het gevolg, dat zulk cene
baal een derde, soms de helft lichter is,
dan die, welke door Filippiners wor
den gepakt. De Filippiners spreiden
de bladeren netjes uit en leggen ze
stevig op elkaar, gesorteerd naar de
grootte. Zulke balen zijn dan ook het
meeste gezocht.
Soms wordt de tabak opgekocht -bij
het aantal bladen van eenzelfde lengte;
in den regel geschiedt het opkoopen
evenwel bij het gewicht. Dit geldt dar.
voor de betere soorten. De mindere
kwaliteiten worden per „bulto" gekocht,
onverschillig of zij gepakt zijn door
Filippiners of Chineezen. Als de tabak
door de planters is verpakt, verkeert
zij gewoonlijk in half gebroeiden toestand
en hoe langer zij nu kan worden be
waard, hoe beter en geuriger zij wordt
en hoe meer zij bijgevolg in waarde
toeneemt. De handelaar, die het dus
„Gesu!"
Toen leidde hij haar stil neer op 't
kussen, sloot hare oogen en vouwde
hare handen over 't crucifix. De zon
was ton volle opgegaan en haar gouden
stralen speelden om hem. Francesca
bemerkte het en wilde het gordiju niet
neerlaten.
NEGENENDERTIGSTE HOOFDSTE K
Later.
De eerste twee of drie weken was
't verhaal van Carlo en Anita in ieders
mond, Comerio's wraak en de rooverij
in de onmiddelijke nabijheid van Napels
veroorzaakte een soort paniek terwijl
over 't deel dat Donati in de zaak had
de denkbeelden uit een liepen. Eenigen
noemden hem een held, anderen een
dwaas en sommigen bemerkte, dat het
in alle geval een goede reclame voor
hem was en hij volle zalen zou krijgen.
Toen Morlino alles gehoord had,
sprak hij er weinig over. Hij ontbond
zijn gezelschap, en alleen ten opzichte
van Gigi toonde hij wat gevoel.
„Zult ge goed voor't kind zijn, Val?"
vroeg hij bij 'tafscheid nemen. „Ik zal
een paar jaar in Amerika blijven tot dit
schandaal wat uitgebloeid is. Doch ge
zult nu en dan wel eens op school gaan
kijken of 't hem goed gaat.
„Hij zal zijn als mijn eigen kind. Zijn
vacantie zat hij bij ons doorbrengen."
Men was verwonderd, dat de nieuwe
bariton zijn verbintenis aan San Carlo
theater dien zomer vervulde. EeDigen
noemden hem hardvochtig, anderen dapper
en eerlijk en beide gingen hem om
strijd hooren. Ilij ging zijn weg als
altijd aan 't verleden met dankbaar
maar eenigszins kan uitzingen, stapelt
zulke tabak zoo lang mogelijk op in
zijn bodega's of magazijnen.
Op de bultos komen dikwijls verschil
lende merken voor, aanwijzende de
provincie van herkomst, de soort en soms
het gewicht, alsmede het handelsmerk
der firma en al die merken komen dan
voor op de verkoopsrekening. In den
regel weegt zulk een bulto van 1 tot I'/q
quintaal of 46 tot 115 Kilogram.
Bij het inkoopen moet men er ter
plaatse vooral op letten, dat de handige
Chinees u niet te pakken neemt. Hij ziet
er niets in om midden in het pak een
hoop afval en aanvcegsel te stoppen en
buitenom mooie bladeren te etaleeren.
Men doet dus wel, met ieder pak geheel
uit elkaar te laten nemen. Met zulke
practijkcn trachten de Chineezen hunue
winst wat grooter te maken, welke winst
anders niet meer dan 7 tot 12 °,c be
dragen kan.
Er zijn in Manila 58 sigarenfabrieken
van eenig belang. Veertien daarvan staan
onder leiding van Europeanen. Eene is
het eigendom van een Amerikaanscben
neger een bewijs dat de zwarte huid
een goed verstand niet uit behoeft te
sluiten. Vier en twintig behooren er aan
geboren Filippiners en niet minder dan
negentien aan het gestaarte en scheef-
oogigc ras. Al deze fabrieken, op eene
enkele na, welke uitsluitend voor export
werkt, maken sigaren voor de binnen-
landsche consumptie en voor export.
Voor al deze sigaren wordt enkel Ma
nilla-tabak gebruikt.
Het meest gebruikte blad, speciaal
voor de sigaren van betere kwaliteit,
groeit in de provincies Sagayan en Isa-
bela. Voor mindere soorten komt de
tabak uit de provincie Sagayan in aan
merking, terwijl de allerminste kwalitei
ten sigaren uit een melange van ver
schillende soorten bestaan, uit verschil
lende provincies bijeengebracht. Sommige
fabrikanten beweren, dat geen enkele
oogst in kwaliteit gelijk is aan een andere
en dat hoogstens één oogst van de vier
kan geacht worden werkelijk superieure
tabak te leveren. Wat er ook van zij,
de tabak wordt steeds zeer gezocht en
er is aan goede Manila bijna niet te
komen.
De afval van de sigarenfabrieken, dat
wil zeggen de stelen en de afsnijdsels,
bedragen ongeveer 22 van het totaal
verwerkte gewicht. Die snijdsels woiden
geëxporteerd naar Hong Kong en
Shanghai, of verkocht aan sigaietten-
fabrikanten, die altijd bereid staan iedere
hoeveelheid op te koopen. Kleine sigaren
fabrikanten verwerken die afval weer
als binnengoed in hunne sigaren. De
stelen gaau voor een koopje OTer in
handen van den alomtegenwoordigen en
onontbcerlijken Chinees en sommige
fabrikanten zijn blij, als men die stelen
om niet bij hen weghaalt. De Chineezen
gebiuiken die stelen zeer eigenaardig.
Zij verbranden ze in een expreaselijk
voor dit doel gebouwden oven en maken
van do asch een soort politoer om meu
belen en marmeren voorwerpen te poli
toeren. De asch wordt daartoe in groote
aarden filters gedaan en men voegt er
een zekere hoeveelheid water bij. Dat
water, gaande door de filters, wordt
opgevangen in tonnetjes en dau in ketels
gedaan, waar het een of twee dagen
zacht kookt. Daarna gaat het in kannen
heid, aan de toekomst vol hoop denkend.
„Carina," zeide hij op een middag,
toen hij met francesca in de oude be
lvedere zat, „Carina, hier is werk voor
mij voor do eerstvolgende maanden
aanbiedingen door heel Europa; Piale
w il weten welke wij zullen aannemen?"
„Wij?" vroeg zij blozend.
„Gij denkt toch niet dat ik zonder
je ga?" riep hij uit. „Ge wilt me toch
niet alleen wegzenden?"
„Neen!" zeide zij. „Ik ben bang, dat
ge niet goed voor je zelf zorgen zult."
„Lieveling!" zeide hij, haar tot zich
trekkend. „Waarom zouden wij langer
wachten? Laat ons in stilte trouwen,
terwijl mr. Britton en Clare hier zijn."
„Maar zij blijven nog maar een weck,"
zeide Francesca.
„Ebbene?" zeide Carlo met een wereld
van uitdrukking in zijn toon.
„Hoe kan ik met alles klaar zijn?"
stamelde zij. „Er komt bij zoo'n bruiloft
zooveel kijken. Ik moet toch een ge
schikte japon ook hebben."
„Als ge je kleeden wilt naar mijn
smaak, zal ik je eens zeggen, wat ge
moet aantrekken," zeide hij glimlachend.
„Trek dan het baby costuum aan, dat
ge droogt op don avond van onze ver-
looving."
„Dal oude vod!" riep zij. „Wel Carlo
't is eer voor de lorremand geschikt, dan
voor bruidskleed."
„Ik zou toch geen ander wenschen,
en ge kunt 't gewasschen en opgemaakt
hebben in den tijd van twee dagen en
dan zal 't er uit zien als nieuw. Oh, ik
ben heel ervaren in die zaken, ik ver
zeker 't je."
Zij glimlachte en kroop dicht bij hem.
„Ik wil alles doen, wat je genoegen
en is gereed voor het gebruik. De
kan wordt dan voor 2 pesos verkocht.
In Manila wordt alleen handwerk
gemaakt. Vele duizenden werklieden
vinden er arbeid, zoowel mannelijke als
vrouwelijke, in leeftijd varieerende van
10 tot 60 jaar. Verschillende fabrikanten
verschillen van meening, wie van de
twee, vrouwen of mannen, 't best wer
ken, doch in den regel geeft men de
voorkeur aan dc mannen. Natuurlijk!
Mannetjes zijn immers altijd je ware.
De gewone werkdag is van 10 tot
12 uur. Voor werk op Zon- en feest
dagen wordt het dubbele loon uitbetaald.
Van eerste kwaliteit sigaren maakt een
normaal arbeider er slechts van 100 tot
150 stuks por dag en van gewone soor
ten van 150 tot 300. Alleen een zeer
vlug en zeer knap arbeider brengt het
tot 350 stuks per dag.
„Le Fumeur."
Voor den Doopsgezinden Kring wordt
Zondagmorgen half elf een godsdienst
oefening gehouden in hc-t Lagegebouw,
waarin als spreker zal optreden Ds. E.
M. ten Cate van Apeldoorn.
De maandvergadering van Handel en
Nijverheid wordt a.s. Maandag in de
Zwaan gehouden.
De heer C. Moerman, onderwijzer aan
de school in de Koningstraat alhier,
staat No. 1 op de voordracht voor onder
wijzer te Hilversum.
Aan notaris A. N. J. Vos is op ver
zoek ontslag verleend.
De heer \V. A. P. Smit is aan de
universiteit to Utrecht geslaagd voor het
candidaats examen in de rechten.
De officier van gezondheid 2e kl. dr.
P. A. Voerman, overgeplaatst naar
's-Gravenhage, heeft zijne nieuwe be
stemming gevolgd.
In de plaats van den heer G. P.
Ittman Sr. is benoemd tot ouderling der
Evang. Luth. gemeente alhier, de heer
J. W. Ensinck thans diaken.
De jongeheer II. van Woudenberg
alhier, is benoemd tot tijdelijk klerk aan dc
gemeente-gasfabriek alhier.
De Christelijke Normaalschool wordt
niet voor Maart a.s. geopend.
Het symphonie-orkest „Jubal" geeft
a.s. Zondag een Volksconcert in Ami-
ciria. De bekende humorist, de heer L.
van B. zal eenige voordrachten ten
beste geven, zoodat het te verwachten
is, dat het wel weer vol zal loopen.
Muziek en voordrachten, dat wil het pu
bliek wel.
Dc kiezers voor de Kamer van Koop
handel en Fabrieken loopen hier al even
hard als op andere plaatsen. In weerwil
van de aanbeveling der aftredende leden
door de Vereeuiging „Handel en Nijver
heid" waren van de 193 kiesgerechtigden
er slechts 24 opgekomen.
Hiervan verkregen de aftredende leden
kan doen. En 't is nu geen tijd om over
nieuwe kleeren te praten; alles wat ik
wcnsch is een poosje met je alleen te
zijn. Laat ons ergens tusschen de bergen
gaan, waar geen couranten zijn, waar
niemand is dan wij samen."
Hij kuste haar wit voorhoofd.
„Carina," zeide hij peinzend, „als men
niet geloofde, dat succes een soort sacra
ment is zou men er door beangst worden."
Zij peinsde over den zin van 't oude
gebedenboek en vatte zijne bedoeling.
„Zij zeide te Merlebank, dat uwe
dolende ridderschap nutteloos was,"
antwoordde zij, „doch ik geloof, dat zij
er anders over dachten toen zij de glim
lach op Nita's gelaat zagen toen alles
voorbij was. Herinnert ge je, wat zij
zeide van die dagen op tyacht? Ik
moest er oui huilen want nooit te voren
begreep ik hoe zwaar en gevaarlijk de
verleiding is."
„Zij overwon en heeft rust," zeide
Carlo droevig. „Vader Christofore zeide
mij, dat hij nooit te voren zoo'n jong
schepsel had aangetroffen, dat zoo weinig
aan 't leven hechtte. Het is zooals zij
'tgewenscht heeft."
Eenigen tijd was hij stil en ernstig
bij dc gedachte nan Nita's droevige ge
schiedenis.
„Is 't niet alsof 't veel langer geleden
is dan drie jaar, sinds we hier samen
zaten," zeide hij eindelijk, „mij komt
'tvoor eeu mensclienlevengeleden te zijn."
„En ook Carlo," zeide Francesca, zich
aan hem vastklemmend. „Ik weet niet
hoe 'tkomt -- maar hoewel er zooveel
droevige zaken tusschen liggen, kan ik
toch niet helpen, dat ik mij gelukkiger
gevoel dan toenIk dacht dat ik niet
gelukkiger zijn kon dan op den dag
J. Ger. Kleber, J. Sinnige en II. van
Haselen ieder 22 stemmen, zoodat zij
herkozen zijn.
De heeren D. Gerritsen. J. van Vol
lenhoven en D. Heijmans van den
Douwer kregen ieder één stem.
Tot het bijwonen van kaderoefeningen
op de kaart, onder leiding van generaal-
majoor A. D. Petter, commandant dei-
de divisie, waren gisteren en heden in
het garnizoen alhier aanwezig: de kolonels
J. Bruce en C. P. de Veer, resp. com
mandanten van het le en 'Je reg.
infanterie, te Assen en Leeuwarden; de
luitenants-kolonel F. II. W. H. Spieringhs,
comm. van het Instructie-bataljon; J. F.
Rappold, van het 9e, P. W. Bosboom
en A. L. de "Wolf, van het le, de
majoors H. M. A. Vigelius, van het le,
en J. D. Grevinck, van het 9e reg. inf.
Ten einde in den militairen genees
kundigen dienst te helpen voorzien, is
tot 10 Dec. a.s. bij het Militair Hospitaal
alhier gedetacheerd de off. van gez.
2e kl. J. G. Bandjes.
Onze vroegere stadgenoot, de heer Edm.
Visser, student te Leiden, heeft liet voor
nemen op Dinsdag, 18 December a.s., in
Amicitia, een modern-literaire lezing te
houden, waarvoor een lijst circuleert.
Het programma zal o. in. bevatten:
schetsen van Samuel Falkland, „Ik houd
van het proza" van Van Deijssel,
„Saltiinbank", tooneelspel door Herin.
Heijermans.
Door den heer Th. Bianchi is, namens
de Maatschappij van Brandverzekering
voor het Koninkrijk der Nederlanden,
te 's Hertogenbosch, eene matzilveren
medaille met inscriptie uitgereikt aan
den heer J. A. H. Jacobs, als bewijs
van dankbare waardecring voor het be
leidvol optreden bij den brand op 30
Juni jl. in het magazijn van de firma
Fortmann en Heheukamp.
De mil. stukrijder B., van het le
regiment veld-artillerie, had Zondagraid-
dag 4 uur het ongeluk van den hooi
zolder in den ziekenstal naar beneden
te vallen. Na een korte bewusteloosheid
kwam hij weer bij en scheen liet aan
vankelijk dat hij van den val geen
nadeeligo gevolgen zou ondervinden.
Tegen 7 uur werd zijn toestand echter
van dien aard, dat men onverwijld
geneeskundige hulp moest inroepen. De
dir. off. v. gez. 2c kl., overste Pichal
en dc off. van gez. le kl. Ziegeler waren
spoedig aanwezig en deden B. oogen-
blikkelijk naar het Militair Hospitaal
vervoeren. Hun uitstekende zorgen moch
ten helaas niet meer baten. Nog den-
zelfden avond overleed B. tengevolge
van een lievige hersenschudding.
Op 46-jarigen leeftijd is alhier over
leden de kapitein A. A. van Schilfgaarde,
adjudant van het Ee regiment infanterie.
De overledene, die binnenkort tot
majoor zou bevorderd worden, werd 5
Juli 1881 benoemd tot 2e-luitenant. Hij
was gedurende enkele jaren leeraar de
Militaire School te Haarlem, werd in 1S95
overgeplaatst bij het regiment grenadiers
en jagers en bij "zijn bevordering tot
kapitein,' den 6 October 1898, ingedeeld
bij het 5e regiment infanterie.
toen ge mij hier in dit zomerhuisjes
verteldet, dat ge mij liefhad maar
nu, Carlonu
En zoo trok op een dag in de volgende
week Francesca haar oud wit kleed aan,
en Kate vlocht oranjebloesem en mirth
door haar haar en Sibyl en Gigi zochten
de mooiste bloemen en maakten een
bruidsbouquet met veel moeielijkheden
kampend.
Toen reed iedereen van Casa Bella
naar Napels, waar Carlo hen me: Enrico
Ritter naast zich afwachtte en met Piale,
Marioni, den ouden florcstano en Sar-
doni met zijn vrouw als toeschouwers,
trouwden zij in alle stilte.
„En toch," zeide kapitein Britton, toen
'tjonge paar was weggereden, „hoewel
ik geloof, dat zoo'n stem gebruikt moet
worden, zal ik toch altijd blijven beweren
dat Carlo iets beters verdiend had, dan
't beroep van zanger."
„Mijn beste heer," zeide Piale, driftig,
„het leven van een goed zanger is een
voortdurende zelf opoffering!
En ik verzeker U, dat wij ook onze
helden hebben gehad. Moet een geheele
beroep er onder lijden, wijl enkele van
degenen, die 't uitoefenen niet zijn zooals
't behoort? Als een man als Donati ons
gezonden wordt, laten we hem dan in
's Hemels naam vasthouden, en van
ganscher harte zeggen, „God dank!"
- EINDE. -
