Woensdag 6 Maart 1907. 4e Jaargang.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wees U Zelf!
Volkshuisvesting.
No. 19.
FEUILLETON.
De visites van
eene engel,
Cornelis had een glas gebroken.
Amerika's 'Welvaart en de Protectie.
DE
MLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Bureau
Kortegracht 1.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3-50
Per 3 maanden0.75
Franco per post0.90.
Prijs der adverteutlën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting
Aan liet verslag over het jaar 190G
van de Naamlooze Vennootschap „Volks
huisvesting" alhier, ontleenen wij liet
volgende:
Bij oen terugblik op het afgeloopen
boekjaar ktinnen wij daarvan getuigen,
dat liet, evenals |zijn voorganger, voor
onze Vereeniging een rustig jaar is ge
weest, zonder groote zorgen en zonder
betoekenende gebeurtenissen.
IttDoor de moeilijkheden waarin enkele
hypotheekbanken verkeeren en door de
duurte van 't geld, was er in 't alge
meen weinig bedrijvigheid in de bouw
vakken.
Dit geldt ook voor Amersfoort, maar
toch kan op goede gronden niet worden
beweerd, dat hier reeds gebrek aan
aróeüfers-woningen zou bestaan.
Plannen om tot verder-bouwen over
té gaan, zijn dus nog niet gemaakt.
In de nabijheid vau onze woningen,
liet de Coöperatieve Bouwvereeniging
gen Haard" aan de nieuwgelegde
Westerstraat en aan den Appelweg een
aantal nette huisjes voor hare leden
die tot het spoorwegpersoneel behooren
verrijzen.
De verwachting, dat deze aanbouw
althans het eerste jaar wel eens
van nadeeligen invloed zou kunnen zijn
op de verhuring onzer woningen, is ge
lukkig niet uitgekomen.
'Volkshuisvesting is in 1906 integeu-
deel vrij gelukkig met de verhuring
geweest. Er kwamen uit onze G'2
woningen in 1906 16 verhuizingen voor,
die ons 78 weken huur deden derven.
Aau éen wanbetaler moest, nadat
herhaaldelijk uitstel was verleend, einde
lijk de huur worden opgezegd. Hij
verliet zijn woning met 18 weken huur
schuld.
In totaal valt over 1906 3°/o huur-
derving te constateeren, tegen 6"/0 in
1905, 3<7o in 1904, 12in 1903.
Indien de mensehen plotseling deugd-
S zaam werden, moesten vele duizenden
verhongeren.
DOOR
W. W. JACOBS.
1
De heer William Jobbling leunde al
rookende tegen zijne deurpost aau en
stond daar nu in zijne hemdsmouwen te
genieten van den lekkeren, koelen avond,
die op den snikheeten dag was gevolgd.
In de lange, eentonige straat speelden on
der hevig lawaai een troepje kinderen en
uit de verte weerklonken vaag de tonen
p van een orgel. Voor den heer Jobbling,
die. pas drie haringen verorberd en daar
bij anderhalf pintje thee gedronken had,
was dit alles even genotvol. Hij blies met
half gesloten oogen kleine, blauwe rook
wolkjes voor zich uit en overpeinsde on-
Zooals hiervoren reeds werd opge
merkt, deden zich in 1906 geen betee-
ker.ende gebeurtenissen voor.
Alléén zou nog kunnen worden ver
meld, dat wij nadat de Westerstraat
was voltooid de tuintjes van Volks
huisvesting, welke daaraan grenzen, van
een eenvoudige, uniforme afrastering
lieten voorzien.
Het feit, dat deze afrastering cenige
centimeters verder werd geplaatst, dan
de bestaande door de huurders aange
brachte afscheiding, gaf de Coöperatieve
Vereeniging „Eigen Haard" een schrijven
in de pen, waarbij zij ons verzocht het
hek als zijnde dit zonder vergunning
op haren grond geplaatst weg te
nemen en eveneens te verwijderen dat
deel der kap van de huizen aan de
Nicasiusdwarsstraat, hetwelk op haar
terrein overstak.
Daar deze eisch op een misverstand
berustte en volkomen vaststaat, dat het
hek op grond van Volkshuisvesting is
geplaatst en ook de bedoelde kappen
op onzeu eigen grond oversteken, is
daaraan niet voldaan.
In 1906 werden twee aandeelen
geplaatst, zoodat nog 80 aandeelen tot
een bedrag van f 20 000 te plaatsen
overblijven, aleer ons maatschappelijk
kapitaal (groot f 80 000) geheel is vol-
teekend.
Wij willen er nogmaals op wijzen,
dat Volkshuisvesting geen particuliere
of coöperatieve bouwvereeniging is, maar
dat zij tot doel heeft
Verbetering van de huisvesting
der arbeidende klasse en van min
vermogenden in de gemeente Amers
foort of hare onmiddellijke omgeving
Wie sympathie gevoelt voor dit dool,
steune onze Vereeniging door hot nemen
van aandeden
Daar het gestorte kapitaal wordt ge
bruikt om hypotheek af te lossen, geeft,
tengevolge van hot renteverschil, elk
genomen aandeel ons een besparing van
ruim f3.'s jaars.
dertusschen het geval, of het orgel om
of bij den hoek der straat stond.
„Bill", riep de stem van Juffrouw Job
bling, die in het kleine bijkeukentje aan
het omwasschen was.
„Hallo", bromde Jobbling.
„Je hebt je natte theelepeltje weer in de
suikerpot gestopt en waarachtig daar
heb je me nog zoo iets uilskuikerigs uit
gehaald!"
„Zoo? Hou wat dan?" vroeg haar echt
genoot onverschillig.
„Je hariuguies voor de boter gebruikt.
Maar nou mag jij ze verder ook lekker
tjes alleen opeten, want ik pas er voor
't Is heel aardig, dat mot ik zeggeu. Ik
mot maar den godganschen dag voor jou
zwoegen en slaven en zorgen, dat jij goed
eten op tafel krijgt en jij bederft het me
op zoo'n manier. De heer Jobbling haal
de de pijp uit den mond. „Nou, maak
maar niet zoo'n drukte. Ik zeg je, ik
houd immers wel van boter met een
smaakje er aan!" En wat jou sloven be
treft! Nou, kom maar eens een week lang
bij ons werken; dan zul je eens leeren
wat sloven is."
Juffrouw Jobbling liet een hoonend
lachje hooren; maar toen d'r man zich
omdraaide en haar nijdig aankeek, was
ze druk en met een lawaai met de kop
jes in de weer.
„Lamme kijfster" zei Jobbling.
„Altijd maar mot ze kijven. Van 's mor
gens vroeg tot 's avonds laat. Van dat
Of men rechts verlogen zit met de
ruiten, die de meerderheid der Eerste
Kamer stuk gooide?
Ziehier een paar staaltjes er van
In liet laatste nummer van de Stan
daard staan twee artikels over de
crisis. In het ééne wordt geklaagd over
den langen duur der crisis. (Waarom
toch zoo ongeduldig?) In Frankrijk is
men in éen etmaal klaar met een nieuw
Ministerie, en in Spanje speelt men het
klaar tusschen de koffie en het middag
maal.
En als in die beide landen het éene
Kabinet van de meerderheid het aflegt,
beproeft men het aanstonds met een
ander uit diezelfde meerderheid. Mo ret,
Lopez Domingo, en de laatst-afgctreden
premier vormden vier Kabinetten, alle
van liberalen huize, in één jaar tijds.
„Hier daarentegen versuft men in de
bekrompen gedachte, alsof van links
maar éen Kabinet mogelijk is, en alsof,
zoo het éene Kabinet valt, er geeD
ander liberaal Kabinet ware te bestellen
eu aan te schaffen".
Liberale staatslieden, neemt den wenk
ter harte en maakt toch als 't u belieft,
voor de rechterzijde de ruiten weer heel.
Cornelis had een glas gebroken,
Vóór aan de straat.
Schoon"hij de stukken had verstoken,
Hij wist geen raad.
En kunt gij de oude ruiten niet meer
heel maken, zet er dan in vredesnaam
maar nieuwe in van dezelfde kleur.
Het andere artikel, eveneens over de
crisis, tracht te beredeneeren, dat de
fout ligt aan het optreden van dit
Ministerie als gevolg van do verkiezingen
van 1905.
Eu dan volgt dit kostelijke slot,
waaruit men den kreet der ontsteltenis
van den partijleider hoort over den toe-
ze opstaat tot dat ze naar d'r bed gaat
toe
„Het is jammer..." begon juffrouw
Jobbling.
„Houd je mond maar, schreeuwde
haar man. „Ik heb je antwoordeu niet
noodig. Het gaat zoo toch den geheelen
dag door eu van nacht nog heb ik twee
uur wakker gelegen, omdat je zelfs in
den slaap nog aan het kijven was."
Hij hield een oogenblik op.
„Ja kijven in je slaap", herhaalde hij.
Er volgde nog geen antwoord.
„Twee uren, twee vollen uren zonder
een minuut ophouden."
„Ik hoop dan maar, dat het je goed
gedaan heeft", antwoordde zijne vrouw.
„Ik zag je van nacht, toen je eindelijk
en ten laatste thuis kwam, je voet zoo
wrijven."
Jobbling ontkende dit bij hoog en bij
laag en zeker om zijne ontkenning kracht
bij te zetten, hief hij het been een eindje
op en schopte de vloermat er de geheele
gang mee door. Na aldus aan de eer vol
daan te hebben, keerde hij naar zijne
deurpost terug en keek weer met slape-
rigen blik de straat langs, van tijd tot tijd
eenige overschillig woorden richtende
tot Joe Brown, die met de handen in den
zak, met groote vaardigheid op het rand
je van het trottoir van de overkant aan
het balanceereu was. Zijne blik viel van
Brown op een jonge, zeer nieuw-modisch
gckleede jongedame, die in de verte aan-
stnnd, waarin zijn partij zich door het
votum der Eerste Kamer gebracht ziet:
„Er komen provinciale verkiezingen.
Het kan er toe komen, dat generale
verkiezingen voor de deur staan. En nu
beheerscht maar éen vraag het beleid
en overleg van de heeren scheepsreeders,
de vraag namelijk, hoe 't lokaas moet
zijn om nogmaals de meeste kiezers te
verschalken!"
Die laatste zinsnede is bedoeld op de
partijleiders van links.
Blijkbaar voelt de S t a n d a a rd dui
delijk, dat haar ditmaal „'t lokaas om
de meeste kiezers te verschalken" ont
breekt.
Cornelis heeft een glas gebroken. En
hij is nog spijtig er bij, dat hij papa
nu niet kan bedriegen.
Ilieronymus Van Alphen, keer terug
en wijs Cornelis terecht!
Over dit onderwerp heeft de vereeni
ging „het vrije Ruilverkeer" een bro
chure in het licht gegeven, die wij zeer
nuttig achten. Immers, protectionisten
doen het altijd voorkomen, als of Amerika
zijn welvaart aan het protectionisme
dankt. Deze brochure levert een betoog,
dat Amerika's welvaart nietontstaanisdoor
de bescherming. Daartoe wordt nagegaan,
welken invloed de beschermende rech-
teu gehad hebben op de economische
ontwikkeling der Amerikaanschc indus
trie. De schrijver gaat daartoe de voor
naamste industrieën na. De grootste, de
ijzer-, de textiel-, de houtindustrie en
de fabricage van vocdings- en genot
middelen zijn deels geheel ontstaan zon
der invloed van de bescherming, deels
door haar slechts zijdelings in hare ont
wikkeling bespoedigd. De ontwikkeling
is echter te danken aan
le het van nature voorhanden zijn van
goedkoope grondstof,
2e een natuurlijke bescherming ten
gevolge van den verren afstand van
kwam. liet was een forsch-gebouwd meis
je, met een knap gezicht, maar dat met
het eene been wat trok, haar hoed wekte
zeker de verontwaardiging van alle eer
bare vrouwen op. Toen zij Jobblings blik
ontmoette, kwam er een glans van her
kenning in hare oogen
„Dat ik u hier moet treffen", zeide
het meisje. „Wel, dat is eene aangename
verrassing."
Zij stak de hand uit, die Jobbling met
een trotsche blik op Brown, die volgens
hem geen manieren had, hoffelijke drukte.
„Ik ben zoo blij, dat ik u weerzie",
zei het meisje. „Ik heb u gisterenavond
niet half genoeg kunnen bedanken, maar
ik was te zeer verschrokken."
„O, maar dat was lieelemaal niets",
zei Jobbling op nederige toon, die eene
scherpe tegenstelling vormde met de uit
drukking op zijn gezicht, waarmede hij
de moppen van Brown volgde, die als
een gek kushandjes naar de overzijde
wierp. Er heerschte een oogenblik stilte,
alleen onderbroken door een kort, droog
kuchje van uit de voorkamer. Het meisje
dat al bijna op den drempel stond, bleef
eenigszins zenuwachtig staau.
„O, het is de vrouw maar" zei Job
bling.
Het meisje keerde zich om en keek
naar het venster. Jobbling stelde ze
met de steel van de pijp aan elkaar voor.
Goeden avond", zei Juffrouw Job
bling flauwtjes. „Ik weet nog wel uiet,
de productiegebieden van de kust,
3o de mogelijkheid om tegcuovor de
hoogo loonen in machinale werkkracht
een tegenwicht te vinden,
4e de technische onmogelijkheid van
invoer uit het buitenland.
Voor de andere industrieën waren de
invoerrechten evenmin van principieele
boteekenis.
Ja, maar, zegt een protectionist mis
schien triomfantelijk do industrie is dan
toch soms bespoedigd door de protectie.
Weegt, aldus de brochure, dit voordeel
op tegen do nadeelen, die de protectie
ook in Amerika heeft medogobracht?
Hoe heeft de kunstmatige bespoediging
van de ontwikkeling van sommige indus
trieën op andere bedrijven gewerkt?
In de eerste plaats zijn en worden
nog steeds door rechten op grondstof eu
halffabrikaten een groot aantal indus
trieën benadeeld.
Een goed voorbeeld hiervan levert de
&ehee)isbouw.
De tonneninhoud der zeeschepen liep
vau 1860 tot 1900 terug van 2.300.000
op 800.000 ton. In 1905 moest een se
naatsrapport de treurige mededeeling
doen, dat sinds Juni 1901 de Ameri-
kaausche scheepswerven geen enkele be
stelling voor den bouw van een zeestoo-
mcr voor den buitenlaudsche handel
ontvangen haddon. Het vrachtvervoer
der Vereenigde Staten wordt slechts voor
10 percent door eigen schepen verricht,
en 150 millioen Dollars worden jaarlijks
aan vreemde natiën voor vrachtdienst
betaald.
De oorzaken van den achteruitgang?
Door de beschermende rechten op ijzer
en staal werd deze grondstof voor den
ijzeren scheepsbouw in prijs kunstmatig
verhoogd, zoodat het staal circa 10 dol
lars per ton duurder is dan in Enge
land.
De invoerrechten op ijzer en staal
werkten dan ook als premie op de in
standhouding der houten zeeschepen,
en zoo is de ontwikkeling van de ijze-
hoe u eigenlijk heet, maar ik hoop, dat
mijn man het weet."
„Ik ontmoette hem gisterenavond",
zei het meisje lachend, „Ik struikelde
over een koolstronk of iets dergelijks
en viol en toen kwam hij en raapte
me op."
Juffrouw Jobbling kuchtje weer.
„Het is de eerste keer, dat ik er over
hoor spreken."
„Ik vergat hot je te vertellen", zeide
Jobbling onverschillig. „Ik hoop niet,
dat u zich pijn heeft gedaan, juffrouw!"
„Ik verzwikte mijn enkel een beetje,
dat is al", zei het meisje. „Het doet mij
alleen nog pijn, als ik loop."
„Doet het nu ook pijn?" vroeg Job
bling bezorgd.
Het meisje knikte. „Een beetje, niet
veel.' Jobbling aarzelde. De minussen
van Brown aau de overkant en dan de
twee droge, korte kuchjes van zijne
vrouw bij het venster zouden ook een
moediger man hebben doen aarzelen.
„Ik denk niet, dat u lust heeft binnen
te komen en een vijf minuten uit te
rusten", vroeg hij eindelijk.
„O ja zei het meisje, „heel graag.
Het het doet mij altijd nog zeer."
Zij strompelde Jobbling achterna en na
voor Juffrouw JobbliDg gebogen te heb
ben, viel ze in een van de leuningstoelen
neer en keek opmerkzaam de kamer
rond. Jobbling verdween een oogenblikje
en een vuurroode blos teokende zich op