No. 36.
Zaterdag 4 Mei 1907.
4e Jaargang.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken.
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wees V
Haagsche
Kantindustrie.
Directeur WerRhelm.
Gemengd.
FEUILLETON.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
DE EEMLANDER.
Bureau
Hortegraclit 1.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der ndvcrtentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
vooi iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting
Zelfs al vervangt men van bovenstaand
opschrift het woord „Haagsche" door
„Nederlandsche", zoo is het voor de
meesten onzer op dit oogcnblik toch nog
iets onbekends, terwijl het voor velen,
zooal niet voor allen, voorloopig den
schijn zal hebben een „groot woord
te zijn.
Toch is de tijd waarschijnlijk niet ver
meer van ons verwijderd, waarin men
zal gaan spreken over Nederlandsche of
Hollandscho kant en wie weet of de
Haagsche dan niet een even eervolle
plaats zal innemen als bijv. de Brugsche,
do Brusselscho of de Mechelsche kanten
dit sedert verscheidene eeuwen doen!
Geheel en al onbekend was in vroeger
tijden het vervaardigen van kant niet in
ons land.
Waren Vlaanderen en Italië (Venetië)
reeds van oudsher de landen waar de
kantindustrie het sterkst bloeide, werd
ook in Zuid-Duitschland en in Frankrijk
deze nijverheid met succes beoefend, in
ons land brachten eerst de uitgeweken
Hugenoten de kunst van kantmaken
mede. En dat die nieuwe industrie hier
ingang vond, blijkt hieruit, dat een tijd
lang de Noord-Nederlandsche fijne lin
nenkanten een goeden naam genoten.
Doch het kantmaken hield geen stand;
alleen op sommige Noord-Brabantsche
dorpen vindt men nog sporadische over
blijfselen der vroegere kunst en een
halve eeuw geleden maakten de boerinnen
op de Zuid-Hollandsche eilanden nog
wel een soort grove kant om aan haar
daagsche mutsen te zetten.
De hernieuwde opleving der kunst
nijverheid in de laatste jaren en het
steeds zoeken naar nieuwe bronnen van
inkomsten, van de voortdurend grooter
wordende schare van vrouwen en meis
jes die willen en moeten werken, deed
Zeg zoo zelden mogelijk morgen"
want een ieder kan zeggen: heden ben
ik", maar niemand: morgen zal ik zijn
en dit of dat doen."
v. L. IC.
Vrij naar t Duitseh
VAN
ilOKITZ V4N EEICHENBACH.
Wat ga je doen, vroeg Meta.
Ik wou de logeerkamer in orde
laten brengen, zeide Ebba met een beetje
onzekere stem.
Dan ga ik mee om je te helpen"
antwoordde Meta.
Werkholm ging naar zijn kamer om
nog eenige correspondentie of te doen.
Nu doe 't broche eens aan," vroeg
Meta toen zij alleen waren „je kunt 't
ook in 't haar dragen, kijk, zoo..." En
met een zachte hand stak zij de bril-
lanten ster in Ebb a's haar, zoodat het
een weinig over het voorhoofd fonkelde.
het oog van eenige personen vallen op
de kantindustrie.
Een commissie, waarvan jbr. E. Van
Loon voorzitter en de heer E. A. Von
Saher secretaris is, richtte de eerste
Nederlandsche Kantwerkschool op. Aan
vankelijk was deze school govestigd te
Apeldoorn en de ook om haar Neder
landsche batiks bekende mevrouw Wege-
nf werd directrice.
Een familie uit Brugge, een eenvoudig
boerengezin, maar waarvan de moeder
uitstekend de techniek van het kant
werken verstond, kwam over om do
eerste lessen te geven en al spoedig
kondon de leerlingen eenige resultaten
van haar arbeid vertoonen. Doch weldra
bleek aan het bestuur der kantwerk
school, dat Apeldoorn niet het ge-
wenschte vestigingspunt is voor een der
gelijke inrichting. De residentie scheen
hiertoe beter geschikt en sedert Mei
1906 is de school hier ter stede geves
tigd, eerst in de Sweelinckstraat, doch
sedert April in de Javastraat, waar de
ruime woning plaats genoeg overlaat
voor een gcwenschte en verwachte toe
name van het aantal leerlingen.
De tegenwoordige directrice der school,
mejuffrouw Nulle, geeft met een paar
leeraressen (de Brugsche boerin ver
huisde niet mee) het onderwijs aan een
30-tal leerlingen.
De meeste meisjes uit de aanvangs-
klasse zijn 13 jaar; een paar iets ouder,
allen kinderen uit den werkenden stand,
die de school bezoeken om later in het
maken van kant geheel of gedeeltelijk
haar bestaan te vinden.
Na 2' j a 3 jaar kunnen de meisjes
zoover zijn, dat zij van 12 tot 20 ets.
per uur verdienen; een gewoon goede
werkster kan f 10 per week maken.
't Is een aardig gezicht, als men de
kantschool bezoekt, de kleine werkstertjes
te zien zitten, keurig zindelijk in de
frissche, heldere lokalen, met volop dag
licht uit de groote ramen op het Noor
den, van links invallend en dus ook
Daarop hield zij een licht er bij en
voerde Ebba voor den spiegel.
Kijk eens, bevalt je dat?"
O, dat is veel te mooi voor mij!"
Ach kind, ik geloof dat je nog
niet eens weet hoe aardig je er inziet!"
Ebba schudde haar hoofdje, maar in
stilte keek zij toch even in den spiegel.
En nu zullen wij verstandig zijn
en huismoedertje spelen", ging Meta
schertsend verder en nam de brillanten
uit Ebba's haar, „kom, waar is de logeer
kamer, dat deel van je rijk ken ik nog
niet, waar staat de linnenkast?"
Ebba schoof het sleutelmandje aan haar
arm en de beide vrouwen gingen te
zamen door de keuken. Nu verloor Ebba
iets van den schroom die zij gevoeld had
voor haar schijnbaar uit geheel andere
kringen komende moeder, want ook hier
wist Meta zich zoo te gedragen en sprak
zij zoo vriendelijk en verstandig met de
dienstboden, dat haar gang door de
keuken een triomphtocht geleek. Later,
toen zij alleen met Ebba in haar kamer
was, prees zij de dienstboden en de in
richting van het huis en kwam als bij
toeval over Karl Rellnitz te spreken.
Daar mijn broeder zoo zeer op
hem vertrouwt verheug ik mij hem ook
nog gezien te hebben" zeide zij, „en
inderdaad hij ziet er als een echt goed
en vertrouwbaar mensch uit ik heb
eens een koetsier gehad, 't was een
model van voortreffelijkheid, daar lijkt
beantwoordend aan de eischen der hygiëne,
dubbel noodig bij een werk waai- het
zoo erg op de oogen aankomt.
Er wordt les gegeven gedurende vier
dagen der week den geheelen dag en
's Woensdags en Zaterdags tot 12 uur.
Van die lesuren worden er 4 per week
bestemd aan teekenonderwijs; want het
is noodig dat de leerlingen zelf haar
patronen leeren ontwerpen.
Het streven der school is een speciaal
Nederlandsche kunst van kantwerken in
het leven te roopen en al past men
daarbij de techniek toe der bestaande
industrieën, dan toch te gaan werken
naar eigen, nieuwe motieven.
In de eerste plaats is daartoe noodig
wat te kunnen teekenen en het is ver
bazend om te zien hoe spoedig kinderen,
die tot nog toe |geen ander teekenonder
wijs genoten dan datgene wat op de
gewone lagere school wordt gegeven, er
slag van krijgen bladeren en bloemen op
verschillende wijzen tot een ornament te
rangschikken en te styleeren.
Eerst wordt er gewoon goteekend naar
plaat; maar al heel spoedig gaat men tot
de natuur zelve en een groote kom met
bloemen en bladeren van het seizoen,
die op den schoorsteen in het teeken
lokaal staat, toont aan dat men de daad
bij het woord voegt.
Klimopbladoren, hulstblad metbesBen,
maar ook violen en narcissen zijn geliefde
onderwerpen; een keurig mooi motief
naar een kastanjeblad, uitgevoerd volgens
de Brugsche techniek, doet zien wat te
bereiken is, wanneer men afwijkt van
de bekende, tot traditie geworden vor
men en toont tevens aan wat vakonder
wijs vermag boven een slechts van
geslacht op geslacht overgeleverde kunst
vaardigheid
Doch nu de practijk van het kant
werken.
Zooals men weet onderscheidt men
genaaide en gekloste kant. Voorloopig
maakt men op de Haagsche school en
kel gekloste kant en hoewel er plan
hij sprekend op. Eu dan hij heeft iets
onbeholpens zoodat men duidelijk ziet
dat hij nooit in de zoogenaamde fatsoen
lijke wereld heeft verkeerd, maar dat
hindert hem bij zijn ondergeschikte
positie niet."
O, zijn positie zal altijd beter
worden" zei Ebba „en Papa is ook be
gonnen als hij."
Meta lacht een beetje gedwongen,
maar Ebba's oor was niet scherp genoeg
om dat op te merken.
Nu, je verdedigt hem goed, riep
zij, en hij verdient 't voorzeker, maar
met je Papa moet je hem niet vergelijken.
Die is een soort genie, die alles te dan
ken heeft aan zich zelf en zijn buiten
gewoon kunnen en willen. Een zoodanige
persoonlijkheid doet zich spoedig in eiken
kring gelden. En uiijn dochtertje is een
zoo mooi bloempje, dat iedere kring
waar zij in komt trotsch op haar zijn
kan.
O, U denkt veel te goed over mij,
zei Ebba blozend.
Meta nam haar hoofdje tusschen de
handen.
Waarom heb je me nog geen enkele
keer Mama genoemd?" vroeg ze. „Zeg
't eens, je weet niet hoe ik daarnaar
verlang."
Mama" fluisterde Ebba en hel werd
haar daarbij zoo week om het hart dat
haar de tranen in de oogen schoten. Zij
had haar gestorven pleegmoeder altijd
bestaat ook genaaide kant te gaan
vervaardigen, zal de gekloste kant toch
hoofdzaak blijven, daar dit werk vlugger
van de hand gaat en minder inspanning
van de oogen vordert. De leerlingen
hebben dan elk een groot plat rond
kantkussen en een groot aantal klossen
waarop linnengaren is gewondon. Het
patroon wordt op stevig papier eerst
met een speld uitgeprikt en op het
kussen bevestigd. Met spelden worden
de gemaakte mazen en steekjes vastge-
token en met de vingers beweegt men
de klosjes vlug door elkaar, waardoor
de draden over en naast elkaar gevoegd
worden. Voor den toeschouwer lijkt het
onbegrijpolijk hoe uit die schijnbaar
verwarrende beweging regelmatige ste
ken ontstaan; maar toch schijnt de
kunst gemakkelijk te leeren, want na
enkele weken maken de meisjes reeds
een smal linnen kantje en na drie
maanden zelfs al een zeer fraaie, veel
moeilijker uit te voeren Clunykant, uit
stekend geschikt bijv. ter versiering
van bedlinnen of in ecrukleurig garen
uitgevoerd, ter garueering van linnen
costuums.
Steeds fijner wordt nu het garen
waarmede de leerlingen werken en al
spoedig maken zij kanten om kleedjes,
met moeilijke hoekbewerkingen en on
zichtbare aaneenhechting der uiteinden.
Zakdoekjes met rand, dasslippen, kleed
jes voor broodschaal of onder vinger
glazen en eindelijk grootere stukken,
bijv. kragen, dit alles is al op de
kantwerkschool te zien, en in betrekkelijk
korten tijd door leerlingen vervaardigd.
De school heeft steeds overvloed van
werk en krijgt voortdurend bestellingen,
zoodat op het atelier reeds volleerde
meisjes aan fraaie werkstukken bezig
zijn, o.a. ook aan zeer fijne Valen
ciennes en Brusselsche kant.
Een zeer practisch gedeelte van het
werk der school is ook het herstellen
van gescheurde kant. Is het netwerk
het zg. reseau der kant van met de
„moeder" genoemd en hoe lief die altijd
ook voor haar geweest was en hoe zeer
zij haar ook vereerd had, tot gevoelens
van teederheid was het tusschen haar
nooit gekomen.
Eu nu bedekte Meta het gelaat harer
dochter met kusBen, en Ebba sloot de
oogen en fluisterde „Mama, Mama!"
De directeur zat voor zijn schrijftafel
met het hoofd in de handen en de
brieven bleven ongeschreven. Hij, die de
grootste moeilijkheden anders spelend
ten einde bracht, hij kon vandaag zijn
gedachten niet bij zijn zaken houden.
Altijd weer kwam de vraag in hem op:
Deed ik wel goed, mijn huis voor die
vrouw open te zetten, haar toenadering
tot Ebba te dulden? En steeds kwam
het zelfde antwoord: ik kan, ik mag
niet anders handelen! In het geen zij
tot haar verdediging zeide, had zij gelijk
en ik was hard ik was te egoïstisch!
Hij stond op en liep met groote passen
zijn kamer op en neer.
Van jongsaf was Werkholm een trotsch
gelukkig mensch geweest. Hij had het
veld van zijn arbeid vergroot en had het
resultaat daarvan van jaar tot jaar zien
grooter worden. En naast hem stond zijn
vrouw, zijn goede vrouw, die met hem,
hand aan hand, uit de dagen van hard
werken en van de jeugd, die vooruit
wil, met hem de betere tijden was in
gegaan in het door eigen kracht ver
worven land van belofte. Haar lachen
hand gewerkte tule, dan worden scheu
ren en gaatjes daarin onzichtbaar her-
Bteld; was de tulo machinaal vervaardigd,
dan weet men er uiterst fijn stukjes in
te zetten.
Dat er van de gelegenheid om kost
bare stukken te herstellen druk gebruik
wordt gemaakt, bewijst de aanwezigheid
in de brandkasten der school van oude
kante ter waarde van duizenden guldens.
Een afzonderlijk vertrek is nog inge
richt voor het wasschen en opmaken van
vuilgeworden kanten. Na zorgvuldig
gewa8schen te zijn, worden de stukken
met een groot aantal spelden vastge
prikt en met ivoren balletjes worden
bloempjes en dergelijke uitgedrukt en
relief gegeven aan alles wat dit behoort
te hebben.
Een bezoek aan de Nederlandsche
Kantwerkschool vestigt den indruk dat
deze nieuwe industrie zeer zeker levens
vatbaarheid bezit. Wie zich de weelde
kan veroorloven linnengoed of bovcn-
kleeding met echte kant te versieren,
behoeft niet meer in het buitenland ter
markt te gaan; en wanneer de werksters
aan het tot nog toe door haar toege
paste beginsel getrouw blijven om geen.,
tusschonpersonen te gekruiken tot omzet
van haar werk, zullen z(j zich steeds
het volle loon van haar arbeid verzekerd
zien.
Het Vaderland.
Wanrooi «Ie voorstelling; niet
doorging.
In het Soerab. Handelsblad wordt do
volgende vermakelijke episode uit het
reizend bestaan van Louis Bouwmeester
verhaald
Donderdagavond 21 Maart zou door
het Bouwmeester-ensemble te Soerabaja
worden opgevoerd Duraud en Durand.
Maar daar is niets van gekomen, want
eenige der voornaamste altisten waren
in een zeer onverkwikkelijk zaakje be
trokken.
Het begon met een twist tusschen den
had hem in de dagen van beproeving
getroost en haar ernst had hem voorge
licht tot de dagen kwamen dat de geluks
zon hom bestraalde en haar gaven over
hem strooide. En toou die trouwe lotge
noot hem werd ontnomen, toen meende
hij in de dochter, die zij had opgevoed,
een plaatsvervangster te vinden, al was
't dan geen plaatsvervangster in den
vollen zin des woords, dan toch iemand,
die in deuken en voelen één niet hein
was, die deelde in zijn lief en leed. Als
een spook kwam wel menig maal de ge
dachte bij hem.op dat Ebba eens zou
trouwen; maar het was hem een troost
te denken dat de man harer keuze op
den zelfden grond zou leven als hij, het
zelfde belang, den zelfden blik zou heb
ben. Ze zouden met hun drietjes het
het leven doorgaan en het zou zoo
spoedig ook niet gebeuren o neen,
daarvoor zou hij zorgen, nog niet zoo
gauw! Met een bijna ziekelijk teederheid
ïad hij Ebba omgeven, opdat zij het
verlangen naar meer liefde niet zou
voelen, vol ijverzucht had hij haar be
waakt en nu?
(Wordt vervolgd), 'ei.'
