No. 50. Zaterdag 22 Juni 1907. 4e Jaargang.. I Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Wees 11 Zelf! Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Strijd is plicht. *- FEUILLETON. Directeur Wer&helm. Gemeenteraad. DE EEMLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags, j Rnrcau Kortegracht 1. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der advertcntiën Van 1 tot 5 regels0.40 vooi iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke kotiing.) Zij, die nich met Ingang van 1 Juli a.s. op ons blad abon- neeren, ontvangen de tot dien datuinverscliijuende nummers gratis. De verkiezingen hebben weer overduidelijk bewezen, hoe broodnoodig een Vrijzinnig orgaan voor onze streek is. Vrijzinnigen, wilt ge niet ge heel in de macht van Rome en Dordt vallen, steunt dan ons blad, dat steeds de algeineene liberale beginselen heeft ver» ded!gd, zonder daarbij een eng partijstandpunt in te nemen, en dat steeds den strijd heeft aangebonden tegen conserva tisme en cleriealisme. Nn staan de Gemeenteraads verkiezingen weer voor dedeur. Ken onmisbaar wapen vooral In den gemeentelijken vor- klezingstrijd is ceu blad als het onze. Oi meent ge veilig de voorlichting der publieke opi nie te mogen overlaten aan de Katholieke GKMBODE of aan de neutrale Amersioort- sche binden Dat zou bedroe vend zijn. Vrijzinnigen, toont dat het li ernst is met (Jw ijveren voor de vrijzinnige be ginselen en steunt ons blad. Met ingang van 1 September verschijnt ons blad drie maal per week. tei wijl als dan als hoofdredactenr optreedt de heer R. O. RIJKEXS te Goes. Als een mensch in het nauw zit is hij allicht evenzeer geneigd tot malle dingen als de kat in het spreekwoord. En als de verkiezingen voor de deur staan of reeds op den drempel, dan is er een kerkelijke pers die voor niets staat. *- Beter onrecht te lijden, dan onrecht I te doen. Vrij naar V Duitseh VAN MORITZ VAN REICHENBACH. 20 Waar zon Karl Rellitz zijn? Waarom had hij haar in zijn lange afwezigheid niet eens geschreven? Zij waren toch meer dan broer en zuster. Zij schudde met het hoofd. Sedert weken had zij deze gedachten onderdrukt, nu kwamen zij opnieuw. Haar fantasie riep het beeld van Sontheim op en haar hart, dat zij meende onbevangen aan Sontheim te kunnen geven, antwoordde met don naam van den ander, die niet naar haar vroeg en dien ze wilde vergeten. Zij sloeg het raam open. De koele Dat is ook nu weer gebleken. Wij nemen daarbij het begrip .per: in engeren of ruimeren zin en rekenen er in het laatste geval ook toe de pamfletten die van kerkelijke zijde in duizendtallen worden verspreid. Zeker, als vele verkiezingspamfletten is dat een nameloos goedje, en veroor looft zich een spreker of debater van vrijzinnige zijde het den heeren van rechts onder den neus te duwen, dan hoort men het doorgaans met groote verontwaardi ging verloochenen. Intusschen blijft het de kiezers be reiken en wordt niets gedaan om zich den blaam van leugen en laster metter daad van den hals te schuiven. Het argument waarmede men dan, voor al ten platteulandc, den eenvoudigen boer of ambachtsman of arbeider van de vrij zinnigen tracht af te houden of tot de kerkelijke coalitie te brengen, is dat de vrijzinnigen gedreven worden door ge loofshaat, en dat zij, eenmaal het be wind vast in handen hebbend, do ge- loovigen zullen belagen. Dat die verdachtmaking vloekt met de historie, doet er minder toe. Men speculeert er op dat de gewone burgerij 's lands geschiedenis, noch die der wereldbeschaving voldoende kent. Dat is doorgaans ook zoo, en men heeft licht-gewonnen 6pel. Niet slechts in pamfletten wordt dit helsche vuurtje van godsdiensttwist ge stookt. De kerkelijke dagbladpers doet er braaf aan mee. 'Vóóraan natuurlijk de Standaard. Dat heft dan een klaagzang aan vau „verdrukking" on „vervolging", zóó in droevig dat men heusch medelijden krijgt met ;de consciëntie van den schrijver die aldus, tegen boter weten in, zijn groot talent verlaagt tot demagogie van de ergste soort. Of moet men aannemen dat er inder daad een volkomen gemis aan histo rische kennis is aan de rechterzijde? Is men vergeten de eeuwenlange wan- nachtlucht zou baar braudend voorhoofd goeddoen. Opeens riep Ilka, die haar kamer naast de hare had: Ken je ook niet slapen Ebba?" Neen Ilka, voel je ook de buiten lucht?" Ja, en dat is gekkenwerk, we halen ons beiden een verkoudheid op den hals!" Met kracht werden de ramen gesloten en terstond daarop opende Ilka de deur tusschen haar kamer en die van Ebba. Ik kom maar bij je als je ook niet slaapt zoo'n bal is een gekke instelling men windt zich op en kan niet tot rust jkomen; je zag er anders aardig uit van avond, Ëbbaatje, weet je dat wel?" „0!" Maar wat is dat, je hebt tranen in je oogen Ebba wendde haar hoofd af, Ilka sloeg echter haar arm om Ebba'a hals en trok haar tegen zich aan. Laten wc samen vertrouwelijk praten." Lieve beste Ilkariep Ebba ïlka's omhelzing met gloed beantwoordend. Deze vriendin, die zoo middeu in den nacht tot haar kwam, was voor haar, nu zij zich zoo eenzaam en onzeker voelde, een geschenk van den hemel. Zwijgend zetten de beide vrouwen zich op de canapé. hopige worsteling tusschen do gelooven, die 'nog voortduurt, ondanks alle op winst beluste politieke coalities? Weet men niet dat de volmaakte vrij heid van geloof die in West-Europa thans algemeen wordt aanvaard, tegen de clericale heerschzucht van verschil lende kleur is doorgezet door de libe- ralisten? En is men van protestantsche zijde er zich zoo weinig meer van bewust dat het protestantisme zijn oorsprong vond uit de grondgedachte die nu in alle landen door de linksclie partijeu moet verdedigd worden óók tegen de prote stantsche geestdrijvers in, nl. de vrijheid der persoonlijke overtuiging, ook in zaken des geloofs? Daaraan te moeten herrinneren, zoo noodig scherp en nadrukkelijk, is een droeve plicht voor den waren vrijzinnige. Maar een plicht die niet outloopen ma; worden, al kan hij slechts noode worden aanvaard. Niets zouden de vrijzinnigen liever willen dan het verleden te laten rusten. Omdat er voor hen beschaming in ligt Dat allerminst. Maar omdat zij liever den blik slaan naar do toekomst. Omdat zij vooruit willen en de strijd voor den vooruitgang heel het denken en hande len in beslag behoort te nemen. Dat dit niet mogelijk nog is; dat telkens en telkens weer de strijd wordt overgebracht op een terrein waarop niet gestreden behoorde te worden, toont jutst hoe noodzakelijk hot is een eind te maken, kan 't zijn voor goed, aan de verderfelijke antithese-leuze. Twee wijzen gaf De Nederlander onlangs, aan, waarop een dergelijk „shib boleth" uit den weg kan worden geruimd. Als de eerste noemde het blad dat men de tegenpartij een definitieve neder laag toebrengt. De tweede is deze: dat men andere vraagstukken naar voren trachttebrengen. Het laatste middel is zeker het beste. Zeg nu eens, wat is er? Was je papa van avond in een slechte bui? vroeg Ilka. Papa? daar heb ik niets van ge merkt. Nu? Nu dan heb je 't zeker erg druk gehad met Leo Sontheim, niet? Nu beken 't maar. Ach, Ilka was dat dan zoo opval lend?" Ilka lachte. Dus ik heb gelijk! Heeft hij zich verklaard? Ebba verborg haar gelaat aan ïlka's borst. Maar zeg, dat maakt je toch niet treurig ging Ilka voort, „weet je papa 't al?" Ebba schudde het hoofd. Nu dat zal morgen een grap worden" ricpllka „ik ben je landgenoot Ebba, maar 't zal niet gemakkelijk gaan met papa." Ja dat geloof ik ook, hij houdt niet van Leo Sontheim." ïlka's lachend gezicht werd ernstig. Het is jammer dat een man als je vader die zoo verstandig en zoo goed is,, zoo vreemd blijft dat hij ons en an deren die meer voor 't mooie van helleven dan voor 't werken voelen, niet begrijpt. Hij zal Leo Sontheim hard eu onrecht vaardig bcoordeelen." Yerschrikt zag Ebba haar aan. Neen Ilka papa is de rechtvaardig heid zelve!" O! maar tegenover de „Dolcefar- Ook volgons De Nederlander. Ook naar onze mcening. Maar dan kau de liefde niet van cén kant komen! Wat baat het of wij de rechterzijde sinds jaar en dag toeroepenStaak toch uw politiek die scheuring brengt ouder het volk. Er is zooveel te doen om de nooden te leenigen, om te zwaren druk te verlichten, om licht te brengen waar zooveel duisternis nog is. Wat baat het of wij oproepen om met ons te arbeiden aan do gezonde ontwikkeling van ons staatsleven, van onze maatschappelijke verhoudingen? Daar zijn groote vraagstukken die steeds dringender om oplossing roepen en voor die oplossing ij noodig dat de voorstanders van rechts en van links niet tegenover elkaar blijven staan, maar zij aan zij den strijd aangorden voor den vooruitgang. Daar is het kiesrecht. Rechts schuift het ter zijde voor de antithese. Daar zijn de sociale wetten. Rechts heeft liever den schoolstrijd Daar is de verlichting der militaire lasten. Rechts volhardt in de antithese coalitie. Zoo ging het onder Kuyperiaansch bewind. Zoo gaat het nog altijd en zoo zal het blijven gaan. Totdat het eerste midden van De Nederlander zijn werking zal hebben gedaan. Totdat het gelukt zal zijn de antithese partij voor goed te verslaan haar dooi de kracht van het stembiljet te toonen dat de antithese bij het Ncderlandsche volk geen genade kan vinden. Eerst dan zal de tijd gekomen zijn waarop de oogen en de ooren aan de rechterzijde zullen opengaan, eerst dan zal men de teekenen des tijds leeren zien, de roepstem van het volk verstaan dat vraagt, dat roept, dat cischt voor ziening in lang gevoelde behoeften. Nu wij dit schrijven, staan wij midden nienteu" zouals hij ons noemt, is hij dat niet! En zelf ben je er toch ook bang voor dat zeggen je tranen!" Neen Ilka dat zijn domme tranen, omdat ik mij schaamde en daar kan papa niets aan docu!" Niets? was is er dan?" Ik begrijp mij zelf niet, Ilka; toen Leo Sontheim 't mij vroeg, was ik een beetje geschrokken, maar nog meer trotsch en blij later werdt 't mij zoo bang te moede zoo vreemd Nu lachte Ilka weer. Mijn lief gansje is dat alles? Dat is zoo'n soort van verloviugskooris, dal gaat zoo. En ik gun het Sontheim dat hij je krijgt, 't is een goede vent! Je bent 't immers met jo zelf eens, dat je hem werkelijk gaarne hebt?" O ja" kwam er eenigszins weifelend uit „en verbeeld je hij zeide dat mama er van wist, die had hij er al over ge sproken, alleen papa moest nog be slissen?' Nu ik gun 't hem ook dat hij een schoonzoon krijgt die niet dweept met kolenstof eu ruwe vingers!" Je bent boos op papa, Ilka, dat spijt me want hij houdt zooveel van je!" Daar vergis je je in, vandaag nog vond hij me erg verschrikkelijk en heeft hij me van uit de hoogte behandeld. Maar daar praten wc nu niet over. Ik geloof dat we nu wel kunnen gaan 6lapen, dat praatje heeft me goed gedaan in den strijd. Nog is de uitslag niet te voorzien, niet met zekerheid te voor spellen. Wij kunnen nog slechts hopen en vertrouwen. Dit alleen weten wij, dat de rech. terzijde een hoog, een gevaarlijk spel speelt. Zij schijnt niet te kunnen be seften dat de vrijzinnigen strijden voor een schoon ideaal, dat van oudsher was het ideaal van ons volk: de volle vrijheid voor iedere overtuiging, voor iedere meening, geloovige als ougeloovige. Er kan een tijd komen dat de strijd bitter en zonder genade zal moeten wordon gestreden. Geen vrijzinnige die dit wil, die er niet voor huivert. Dien bitteren strijd te voorkomen, is juist ons ecnig streven. Maar daarvan mogen wij dan ook niet aflaten. Dat streven eischt aller krachten en inspanning. De antithese moet weg om voor scher per antithese ons volk te bewaren. Om in te luiden een tijdperk van rustigen arbeid van onverpoosd ijveren voor ge stadige en geleidelijke ontwikkeling op elk gebied." Moge het besef daarvan niet ver flauwen in de dagen van actie die nog vóór ons liggen. Dan behoeft aan den uitslag niet te worden getwijfeld Strijd is plicht] V. D. De hoofdschotel van de vergadering van den raad van Dinsdag a.s. zal wel zijn het voorstel van Ruig. en Weill, om een leening aan te gaan van f40.000 teneinde een nieuwe Industrieschool te bouwen. In de Ecmlander van Woensdag is dit geheele voorstel opge nomen, we kunnen dus volstaan met daarheen te verwijzen. De agenda begint met een aantal benoemingen. Door curatoren van liet Gymnasium worden aanbevolen: a. voor tijdelijk buitengewoon leeraar in de geschiedenis: A. K. Hovens Greve; b. voor vast leeraar in de Ncder landsche taal eu letterkunde: Z. Stokvis; en jou ook, hoop ik. Tot morgen dus, je kunt op mij rekenenNacht bruidje!" Zij gingen naar hun kamer terug. Sonthcims meisje!" herhaalde Ebba zacht. Met een krachtige beweging wierp zij liet hoofd in den nek. „Ja, zoo moet 't zijn, dat is 't beste! ICarl Rclhiitz denkt al lang niet meer aan mij en ik kan ook niet anders ik heb Sont heim zoogoed als mijn jawoord gegeven en Ilka weet het nu ook al!" Werkholm had een slechte nacht ge had Zijn eerzucht was geprikkeld door de redevoeringen van gisteren en het uitzicht op een kamcrcaiididatuur en tevens was het hem alsof het nuttige toeval hom op dit oogenblik de vroeger gevoelde wenscli en vervulling zou brengen en hij met de hoop die hg in den laatsten tijd geluid had zou afreke nen. Zijn fantasie liet hem Ilka zien aan de zijde van Sontheim, omgeven door fecstgewriemel, waarin hij zich zoo vreemd, zij zich geheel thuis gevoelde. Ik was eeu gek, een blinde ijdele gek' bromde hij in zich zelf en een krachtige poging om aau al die verwar- ringen, waarin hij geen weg meer wist, te ontsnappen, bezielde hem. De gasten die niet in de buurt woonden waren op t slot gebleven de gedachten om al die hun onverschillige gezichten tusschen hem en Ilka te zien kwam hem onver- dragclijk voor. (Wordt vervolgd).

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 1