VrijzinnigT Orgraan voor Amersfoort en Omstreken.
No. 84.
DONDERDAG S OCTOBER 1907.
4e JAARGANG
Uitgave van d8 Naaml. Veanootsehap „DE EBMLANDER".
Versehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
Nabetrachting over den
Gemeenteraad.
FEUILLETON.
OOM WILLY.
'4*
Directeur E. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTBAAT 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertentlën
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
(Bjj abonnement belangrijke korting.)
Niettegenstaande de agenda van de
Raadszitting van Dinsdag een vrij groot
aantal punten bevatte, was de vergade
ring zelf spoedig afgeloopen.
Het eenige punt dat aanleiding gaf
tot een korte discussie, was het voorstel
tot wijziging der geldmiddelen van de
gasfabriek, tot beschikking van een
deel van het saldo over 1906 en tot
wijziging der begrooting 1907, in ver
band met den aankoop van het land
goed «Birkhoven».
Zooals men uit ons Raadsverslag zal
hebben gezien, is de heer Gerritsen
bevreesd, dat, indien het voorstel
om van de in 1905 en 1906 gemaakte
winst van de Gasfabriek een bedrag
van f 60000 besteed wordt voor kapi
taalbelegging in den vorm van aankoop
van het landgoed wordt aangenomen,
de gemeente in de naaste toekomst een
tekort aan kasgeld zal hebben en de
Raad dus geen noodige uitgaven zal
kunnen voteeren. Hij schilderde ons
daarbij een koopman, die gelukkig is
geweest in zaken en nu plotseling door
een angst bevangen, zijn geld omzet
in een vast bezit, doch dan al spoedig
tot de ontdekking komt, dat hij het
noodige geld mist om zijn zaken verder
te drijven.
Een niet onaardig beeld, dat niet
nalaat op het eerste oogenblik door
zijn eenvoudigheid indruk te maken
maar bij eenig nadenken gevoelt
men toch dat de vergelijking tusschen
een koopman en de gemeente niet in
alle opzichten juist is. Immers, terwijl
een koopman niet angstvallig behoeft
toe te zien, uit welken zijner zakken hij
het geld voor de noodige uitgaven
haalt, is de gemeente verplicht telkens
rekening te houden met de vraag of
zij te doen heeft met gewone, dan wel
Uit het Duitsch van Jassy Torrund.
Zij hadden in het begin naast het
graf gestaan, toen liepen zij een paar
passen op en neer in het smalle door
taxissen en cypressen ingesloten paadje
waarboven de zon broeide en aan
het naaldhout zijn sterken krachtigen
geur ontlokte.
Hij sprak warm en overtuigend en
hield haar hand vast. Trotsch en
rustig als een, die zich bewust is wat
hij te geven heeft, en bescheiden als
'n smeekende, die de kostelijke waarde
der verlangde gave kent en de grootte
van het offer weet te eerbiedigen.
En Rathe voelde bij zijn woorden
noch toorn, noch onstuimigheid als
bij die keeren toen haar moeder op
haar stevig-practische manier het aan
raakte. Slechts stille droefheid
bijna medelijden met hem, die haar
zooveel bood. zooveel van haar hoopte
en dien zij zoo bitter moest teleur
stellen.
Moest?... Ja; want er was niets
veranderd sedert hij sprak zij voelde
nog even als anders zij kon om alles
met buitengewone uitgaven. Het spijt
ons nu, dat we destijds niet de toe
lichting van het voorstel van B. en W.
in deze zaak in extenso hebben mee
gedeeld. Wij zullen deze fout herstellen
en het stuk hier laten volgen. Men
kan dat meteen zien, dat de lof, door
den heer Gerritsen aan den steller ervan
gebracht, niet misplaatst was.
Het luidt als volgt:
«Gelijk uwe vergadering bekend is,
is van af de exploitatie van de gas
fabriek (1900) bij het vaststellen der
Gemeente-begrootingen steeds een gelijk
bedrag voor ontvangsten en uitgaven,
met inbegrip van rente en aflossingen
betreffende deze onderneming, op de
Begrooting gebracht; eene vermoede
lijke winst werd nimmer geraamd.
Deze maatregel getuigde, vooral in een
tijd toen de uitkomsten der exploitatie
van de fabriek nog geheel onzeker
waren, van voorzichtigheid. Het gevolg
is geweest, dat de in eenig jaar ge
maakte winst (na aftrek van aflossing,
rente en kosten van buitengewone
werken, die uit de gewone ontvang
sten betaald werden) begrepen was
onder het batig saldo van dat dienst
jaar en derhalve voorkwam onder het
eerste hoofdstuk der Begrooting van
een later dienstjaar. Zoo is de winst
over 1900 begrepen onder art. 1 van
de Begrooting voor 1902 en in dat
jaar gebruikt; de winst over 1901 in
het jaar 1903, enz. De Begrooting voor
1907 bevat onder art. 1 de winst over
1905, terwijl op die Begrooting voor
ontvangsten het zelfde bedrag geraamd
is als de uitgaven voor exploitatie, ver
meerderd met rente en aflossing en
derhalve geen winst geraamd wordt.
Het is niet te ontkennen, dat een
dergelijk raming geheel in strijd is met
de waarschijnlijke uitkomsten der exploi
tatie onaanneemlijk toch moet het ge
acht worden, dat in eenig jaar geen
winst behaald zal worden. Een en ander
blijkt duidelijk uit de Begrootingen
zelve; terwijl in 1905 ontvangen werd
f 171 562.98, werd door ontvangsten in
1907 (toen de uitkomsten over 1905
reeds bekend waren) geraamd f 162 000.
Deze lage raming geschiedde met geen
anderdoel dan deontvangsten niethooger
in de wereld zijn vrouw niet worden I
Toen hij zweeg en haar vol ver
wachting aanzag, ongeduld en verlangen,
zorg en angst en liefde in den blik
en nog iets anders, iets wat Kathe niet
verstond en zich niet kon verklaren,
wat haar hart sneller deed kloppen en
haar het bloed kokend naar de wangen
dreef, zei ze treurig
Ik wilde wel, dat u alles niet tot
mij gezegd had, oom Willy. Want zie
ik kan uw vrouw niet worden. Wees
niet boos maar het gaat niet. Iets
in mij komt daar tegen op en ik kan
dat gevoel niet onderdrukken.
Heb je mij dan niet lief, Kathe?
Ja, ik heb u lief, oom Willy, en
ik zal nooit vergeten wat voor goeds
u mij gedaan hebt, maar maar
ik kan werkelijk niet.
Zij blikte op tante Agnes' graf
haar oogen stonden vol tranen.
Bemin je dan een ander, Kathe
vroeg hij heftig.
Zij schudde het hoofd.
Werkeüjk niet, Kathe drong hij
aan.
Neen, zeker niet, oom Willy. Hij
deed haar zoo'n leed en de kinderlijke
wensch van te voren viel haar weer in.
Ach ik wou
Wat wilde je, Kathe
Ik wilde wel, dat ik oud was en
altijd bij u blijven kon.
Dat zul je ook, mijn lieveling.
te ramen dan de vermoedelijke uitgaven.
Aan deze, oogenschijnlijk vreemde,
handelwijze lag evenwel een zeer
goede gedachte ten grondslagimmers
op de begrooting over 1907 komt reeds
onder art. 1 (batig saldo dienst 1905)
de gemaakte winst over 1905 voor.
Werd nu ook winst voor 1907 geraamd
en werden in 1907 gewone uitgaven
toegestaan, die uit de over 1907 te
maken winst betaald zouden worden,
dan zouden op éen dienstjaar de baten
van twee jaren exploitatie der gasfabriek
voorkomen, nJ. de reeds gemaakte winst
over 1905 en de verwachte winst over
1907.
Het is duidelijk, dat hiertegen streng
gewaakt moest wordenaangezien nu
op iedere Begrooting onder art. 1 steeds
de winst begrepen was van het voor
laatste dienstjaar, werd op de Begrooting
van het dienstjaar zelf nimmer winst
geraamd.
Met de tot heden gevolgde handel
wijze zal niet kunnen worden voort
gegaan, wanneer deaanhangige wijziging
van de Gemeentewet tot wet zal zijn
verheven, aangezien dan afzonderlijke
begrootingen voor de Gemeente-be
drijven vastgesteld moeten worden en
deze natuurlijk niet fictieve ramingen
kunnen bevatten.
Het komt ons evenwel om een
andere reden thans wenschelijk voor,
hierin wijziging te brengen.
Uit het bovenstaande zal het duidelijk
zijn, dat de over 1905 gemaakte winst
ad f31.295.216 (na overbrenging van
een som van f 56SS.94 naar de Be
grooting voor 1906) voorkomt op art.
1 van de Begrooting voor 1907 en de
over 1906 gemaakte winst ad f31.258.58
(met inbegrip van het overgebrachte
bedrag van t 5688.94) op art. 1 van de
ontwerp-begrooting voor 1908. Wij
achten het wenschelijk, dat deze be
dragen aangewend worden voor den
aankoop van het landgoed «Birkhoven»
waarvan de kosten in ronde som
f 60.000 zullen bedragen. Deze aankoop
zal derhalve bestreden kunnen worden
uit de over 1905 en 1906 gemaakte
winst der gasfabriek, zoodat het over
bodig wordt een geldleening aan te
gaan, waarvan de kosten van rente en
aflossing jaarlijks op de Begrooting
zullen voorkomen.
Neen, niet zoo, oom WillyEn
opeens begon zij te weenen. Dat u tante
Agnes zoo spoedig vergeten kondt,
datdat
Hij bleef voor haar staan en vatte
ruw haar hand.
Meisje, wat weet jij er van, wat
ik het geheele jaar door geleden heb.
Hoe eindeloos lang het voor mij was,
hoe eenzaam, hoe troosteloos. Wat voor
treurige dagen en kommervol door
waakte nachten. Hoe ik u beiden bij
elke schrede gemist heb, daar ik tege
lijk met mijn vrouw ook jou, m'n pleeg
kind, verloor. De zonneschijn van m'n
hartEen geheel lang jaar ga ik thans
in het duister en verlang hartstoch
telijk naar licht en warmte en zonne
schijn.
Agnes vergeten Nooitmaar geen
andere, geen vreemde kon ik in haar
plaats zien dan jou, ons pleegkind, dat
wij beiden hebben liefgehad en opge
voed. Als jij altijd bij mij gebleven
was, dan zou ik mij in 't leven niets
beters gewenscht hebben. Maar daar de
wereld jou mij niet laat, zoo wil ik je
de plaats aanwijzen, die mij het recht
geeft jou weer in mijn huis te voeren.
Wellicht toch kun je mij mettertijd zoo
liefhebben als ik het wensch en zoo als
ik jou liefheb. Zie, Kathe, ik smeek je
er om ik, je oom Willy, die je nog nooit
om wat gesmeekt heeft. Ik wil je echter
niet kwellen, niet aanzetten, mijn kind.
Het spreekt van zelf, dat deze be
dragen niet voor het aangegeven doel
aangewend kunnen worden, indien
geen inkomsten tot een zelfde bedrag
aangewezen kunnen worden. Uit het
bovenstaande blijkt, dat dit kan geschie
den door voor de jaren 1907 1908 (en
volgende jaren) een zelfde winst te
ramen als uit de saldo's over 1005 en
1906 besteed wordt voor den aankoop.
In dit verband dient er met nadruk
op gewezen te worden, dat, indien
winst voor 1907 geraamd wordt, het
voor een goed financieel beheer nood
zakelijk is, de winst over 1905,
die als art. 1 op de Begrooting voor
1907 voorkomt, als «buitengewone»
ontvangst te beschouwen en hiervoor
geen «gewone» uitgaven aan te wijzen.
Eene tegenovergestelde handelwijze
zou gedurende twee jaren mogelijk
zijn, in 1907, door de gemaakte winst
over 1905 en de te zamen winst over
1907 voor «gewone» uitgaven aan
te wijzen, en in 1908 door de gemaakte
winst over 1906 en de te ramen winst
over 1908 voor de «gewone» uitgaven
aan te wijzen. In ieder van die beide
jaren zou dus een bedrag van f 30.000
4- -j- f 30.000 -J- f 60.000 voor «ge
wone» uitgaven beschikbaar zijn. In
1909 zal dan evenwel f 30.000
minder beschikbaar zijn; immers voor
de winst van 1907 zijn reeds de uit
gaven op de Begrooting voor dat jaar
aangewezen. Het zal na 't bovenstaande
derhalve duidelijk zijn, dat, indien
voortaan een winst geraamd wordt, de
reeds gemaakte winst over 1905 en
1906 uitsluitend voor buiten
gewone doeleinden mag ge
bruikt worden. Werd bijv. uit
dit bedrag een uitbreiding van de
politie of verhooging van tractementen
betaald, dan zou men over twee jaren
voortaan jaarlijks een bedrag van
f 30.000 voor gewone uitgaven te kort
komen.
De vraag of voor de jaren 1907 en
1908 op een winst van ongeveer
f 30 000 gerekend mag worden, zonder
een goed beheer der fabriek in gevaar
te brengen, beantwoorden wij zonder
eenigen twijfel bevestigend. Ook de
Commissie tot bijstand in 't beheer der
gasfabriek is deze meening toegedaan.
Ter motiveering hiervan diene het
Ik wil niet dadelijk een antwoord. Over
denk het eerst goed, Kathe.
Ik kan niet, oom Willy, o alstu
blieft kwel mij niet. Ik heb alles over
dacht. En 't viel haar in, hoe lang, ja,
hoe lang zij reeds dit alles wist, hoe
zeer zij al deze weken reeds er onder
geleden had. Om zijnentwille.
En zij dacht aan alle harde woorden,
die zij te hooren gekregen had, aan
al de tooneelen die haar moeder had
gemaakt. E11 alles kwam thans op
zijn hoofd; hij alleen was er de schuld
van. En zij haatte hem daarom bijna.
Het egoisme, het al te trotsche zelf
bewustzijn dat de toegevoegde liefde
der Overbeeks al die jaren door in
het beminde kind opgekweekt had,
drong zich naar voren en verstikte
plotseling elke opwelling van mede
lijden en dankbaarheid. Aan tante
Agnes' graf staand, herhaalde Kathe,
wat zij honderdmaal gedacht had:
Ik kan nu eenmaal niet en zal
't ook nooit kunnenDat u dit ook
niet inziet jeugd behoort nu een
maal bij jeugd
Toen zag hij haar aan met een
langen diep-ernstigen blik en wendde
zich zwijgend af.
Kathe nam haar handschoen en
haar zonnescherm op en wilde in vollen
trots heengaan. Alles in haar was
dood en stil, als tot ijs bevroren. En
als het haar het leven gekost had,
volgende. De gezamelijke winst over
1904, 1905 en 1906bedraagtf94486.92'.
Behalve de renten en aflossingen, die
in die jaren respectievelijk f 223.90,
f23790.— en f28440.bedroeg, is
in'die jaren respectievelijk f 14648.49',
f7232.53 en f7789.31 uitgegeven voor
doeleinden, die uit leening betaald had
den mogen worden, maar die uit de
exploitatie bekostigd zijn (o. a. uitbrei
ding en vernieuwing van buizennet en
dienstleidingen, aankoop gasmeters en
muntgasmeters, machineriefin enz.). Voor
verdere financieele bijzonderheden van
de gasfabriek verwijzen wij U naar de
Jaarverslagen.
De uitkomst van den dienst 1907 zal
hoogst waarschijnlijk ook geen lager
winstcijfer aanwijzen, ondanks de hoo-
gere kolenprijzen.
Een raming van f 30 00O winst voor
de jaren 1907 en 1908 kan derhalve
zonder eenige bezorgdheid geschieden.
De mogelijkheid, dat in een toekom-
tig jaar, door weike omstandigheden
dan ook, een lagere winst gemaaktzou
worden, 't geen wij zeer onwaarschijn
lijk achten, kan toch nimmer een
reden zijn tot niet-aanneming van ons
voorstel; gesteld dat in 1910 niet een
dergelijk bedrag beschikbaar is, dan
zou, indien in de tot heden gevolgde
handelwijze geen verandering gebracht
werd, in 1912 dit lager saldo op de
Begrooting haar invloed doen gelden.
Het bovenomschreven denkbeeld
komt dus, in 't kort samengevat, hierop
neer, dat van de in 1905 en 1906 ge
maakte winst een bedrag van f60000
besteed wordt voor kapitaalbelegging
(in den vorm van aankoop van het
landgoed „Birkhoven"), dat voor de
jaren 1907 en volgende een winst uit
de gasfabriek geraamd wordt, die lager
dan de gemiddelde winst in 1904, 1905
en 1906 en de vermoedelijke winst
over 1907 is, en dat gebroken wordt
met de tot heden gevolgde gewoonte,
een fictieve raming van inkomsten en
uitgaven der gasfabriek in de Gemeente-
begrooting op te nemen.
Uit dit laatste is te verklaren, dat de
cijfers der gasfabriek niet een veran
dering van f 30 000 maar van f 42 485
ondergaan.
Ten slotte moeten wij nog opmerken,
dat, bij aanneming van ons voorstel, in
zou zij op dit oogenblik geen woord
over haar lippen gebracht kunnen
hebben.
De zon was reeds ondergegaan
nevel steeg uit de weiden op en de
schemering viel vlug ln. Zoo laat
was Kathe nog nooit alleen op het
kerkhof geweest haar hart klopte
en zij liep zoo snel zij kon.
Wat waren de wogen lang en die
cypressen donker. Een muis liep voor
haar over den weg; zij schrok en gaf
een luiden gil. Het vele leeren en al
de opwinding van den laatsten tijd
hadden haar te zenuwachtig gemaakt.
Zij had zich wel een slag om de ooren
kunnen geven, zoo vertoornd was zij
op zich zelf. Daar hoorde zij vlugge
schreden achter zichzij verdubbelde
haar haast. Maar oom Willy's stem
riep haar wat klonk die opeens
vreemd, zoo koud en bevelend. On
willekeurig bleef zij staan.
Ik zal je thuis brengen je kunt
zoo laat niet alleen gaan. De straatweg
is te eenzaam, zei hij bedaard.
En hij ging naast haar loopen, als
moest het zoo zijn.
Wordt vervolgd.)