VrijzinnigT Orgraan voor Amersfoort en Omstreken. No. 84. DONDERDAG S OCTOBER 1907. 4e JAARGANG Uitgave van d8 Naaml. Veanootsehap „DE EBMLANDER". Versehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Nabetrachting over den Gemeenteraad. FEUILLETON. OOM WILLY. '4* Directeur E. G. RIJKENS. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Afzonderlijke nummers- 0.05 Bureau: BREEDESTBAAT 20. Telefoon Interc. 62. Prijs der Advertentlën Van 1 tot 5 regelsf 0.40 Voor iederen regel meer- 0.08 (Bjj abonnement belangrijke korting.) Niettegenstaande de agenda van de Raadszitting van Dinsdag een vrij groot aantal punten bevatte, was de vergade ring zelf spoedig afgeloopen. Het eenige punt dat aanleiding gaf tot een korte discussie, was het voorstel tot wijziging der geldmiddelen van de gasfabriek, tot beschikking van een deel van het saldo over 1906 en tot wijziging der begrooting 1907, in ver band met den aankoop van het land goed «Birkhoven». Zooals men uit ons Raadsverslag zal hebben gezien, is de heer Gerritsen bevreesd, dat, indien het voorstel om van de in 1905 en 1906 gemaakte winst van de Gasfabriek een bedrag van f 60000 besteed wordt voor kapi taalbelegging in den vorm van aankoop van het landgoed wordt aangenomen, de gemeente in de naaste toekomst een tekort aan kasgeld zal hebben en de Raad dus geen noodige uitgaven zal kunnen voteeren. Hij schilderde ons daarbij een koopman, die gelukkig is geweest in zaken en nu plotseling door een angst bevangen, zijn geld omzet in een vast bezit, doch dan al spoedig tot de ontdekking komt, dat hij het noodige geld mist om zijn zaken verder te drijven. Een niet onaardig beeld, dat niet nalaat op het eerste oogenblik door zijn eenvoudigheid indruk te maken maar bij eenig nadenken gevoelt men toch dat de vergelijking tusschen een koopman en de gemeente niet in alle opzichten juist is. Immers, terwijl een koopman niet angstvallig behoeft toe te zien, uit welken zijner zakken hij het geld voor de noodige uitgaven haalt, is de gemeente verplicht telkens rekening te houden met de vraag of zij te doen heeft met gewone, dan wel Uit het Duitsch van Jassy Torrund. Zij hadden in het begin naast het graf gestaan, toen liepen zij een paar passen op en neer in het smalle door taxissen en cypressen ingesloten paadje waarboven de zon broeide en aan het naaldhout zijn sterken krachtigen geur ontlokte. Hij sprak warm en overtuigend en hield haar hand vast. Trotsch en rustig als een, die zich bewust is wat hij te geven heeft, en bescheiden als 'n smeekende, die de kostelijke waarde der verlangde gave kent en de grootte van het offer weet te eerbiedigen. En Rathe voelde bij zijn woorden noch toorn, noch onstuimigheid als bij die keeren toen haar moeder op haar stevig-practische manier het aan raakte. Slechts stille droefheid bijna medelijden met hem, die haar zooveel bood. zooveel van haar hoopte en dien zij zoo bitter moest teleur stellen. Moest?... Ja; want er was niets veranderd sedert hij sprak zij voelde nog even als anders zij kon om alles met buitengewone uitgaven. Het spijt ons nu, dat we destijds niet de toe lichting van het voorstel van B. en W. in deze zaak in extenso hebben mee gedeeld. Wij zullen deze fout herstellen en het stuk hier laten volgen. Men kan dat meteen zien, dat de lof, door den heer Gerritsen aan den steller ervan gebracht, niet misplaatst was. Het luidt als volgt: «Gelijk uwe vergadering bekend is, is van af de exploitatie van de gas fabriek (1900) bij het vaststellen der Gemeente-begrootingen steeds een gelijk bedrag voor ontvangsten en uitgaven, met inbegrip van rente en aflossingen betreffende deze onderneming, op de Begrooting gebracht; eene vermoede lijke winst werd nimmer geraamd. Deze maatregel getuigde, vooral in een tijd toen de uitkomsten der exploitatie van de fabriek nog geheel onzeker waren, van voorzichtigheid. Het gevolg is geweest, dat de in eenig jaar ge maakte winst (na aftrek van aflossing, rente en kosten van buitengewone werken, die uit de gewone ontvang sten betaald werden) begrepen was onder het batig saldo van dat dienst jaar en derhalve voorkwam onder het eerste hoofdstuk der Begrooting van een later dienstjaar. Zoo is de winst over 1900 begrepen onder art. 1 van de Begrooting voor 1902 en in dat jaar gebruikt; de winst over 1901 in het jaar 1903, enz. De Begrooting voor 1907 bevat onder art. 1 de winst over 1905, terwijl op die Begrooting voor ontvangsten het zelfde bedrag geraamd is als de uitgaven voor exploitatie, ver meerderd met rente en aflossing en derhalve geen winst geraamd wordt. Het is niet te ontkennen, dat een dergelijk raming geheel in strijd is met de waarschijnlijke uitkomsten der exploi tatie onaanneemlijk toch moet het ge acht worden, dat in eenig jaar geen winst behaald zal worden. Een en ander blijkt duidelijk uit de Begrootingen zelve; terwijl in 1905 ontvangen werd f 171 562.98, werd door ontvangsten in 1907 (toen de uitkomsten over 1905 reeds bekend waren) geraamd f 162 000. Deze lage raming geschiedde met geen anderdoel dan deontvangsten niethooger in de wereld zijn vrouw niet worden I Toen hij zweeg en haar vol ver wachting aanzag, ongeduld en verlangen, zorg en angst en liefde in den blik en nog iets anders, iets wat Kathe niet verstond en zich niet kon verklaren, wat haar hart sneller deed kloppen en haar het bloed kokend naar de wangen dreef, zei ze treurig Ik wilde wel, dat u alles niet tot mij gezegd had, oom Willy. Want zie ik kan uw vrouw niet worden. Wees niet boos maar het gaat niet. Iets in mij komt daar tegen op en ik kan dat gevoel niet onderdrukken. Heb je mij dan niet lief, Kathe? Ja, ik heb u lief, oom Willy, en ik zal nooit vergeten wat voor goeds u mij gedaan hebt, maar maar ik kan werkelijk niet. Zij blikte op tante Agnes' graf haar oogen stonden vol tranen. Bemin je dan een ander, Kathe vroeg hij heftig. Zij schudde het hoofd. Werkeüjk niet, Kathe drong hij aan. Neen, zeker niet, oom Willy. Hij deed haar zoo'n leed en de kinderlijke wensch van te voren viel haar weer in. Ach ik wou Wat wilde je, Kathe Ik wilde wel, dat ik oud was en altijd bij u blijven kon. Dat zul je ook, mijn lieveling. te ramen dan de vermoedelijke uitgaven. Aan deze, oogenschijnlijk vreemde, handelwijze lag evenwel een zeer goede gedachte ten grondslagimmers op de begrooting over 1907 komt reeds onder art. 1 (batig saldo dienst 1905) de gemaakte winst over 1905 voor. Werd nu ook winst voor 1907 geraamd en werden in 1907 gewone uitgaven toegestaan, die uit de over 1907 te maken winst betaald zouden worden, dan zouden op éen dienstjaar de baten van twee jaren exploitatie der gasfabriek voorkomen, nJ. de reeds gemaakte winst over 1905 en de verwachte winst over 1907. Het is duidelijk, dat hiertegen streng gewaakt moest wordenaangezien nu op iedere Begrooting onder art. 1 steeds de winst begrepen was van het voor laatste dienstjaar, werd op de Begrooting van het dienstjaar zelf nimmer winst geraamd. Met de tot heden gevolgde handel wijze zal niet kunnen worden voort gegaan, wanneer deaanhangige wijziging van de Gemeentewet tot wet zal zijn verheven, aangezien dan afzonderlijke begrootingen voor de Gemeente-be drijven vastgesteld moeten worden en deze natuurlijk niet fictieve ramingen kunnen bevatten. Het komt ons evenwel om een andere reden thans wenschelijk voor, hierin wijziging te brengen. Uit het bovenstaande zal het duidelijk zijn, dat de over 1905 gemaakte winst ad f31.295.216 (na overbrenging van een som van f 56SS.94 naar de Be grooting voor 1906) voorkomt op art. 1 van de Begrooting voor 1907 en de over 1906 gemaakte winst ad f31.258.58 (met inbegrip van het overgebrachte bedrag van t 5688.94) op art. 1 van de ontwerp-begrooting voor 1908. Wij achten het wenschelijk, dat deze be dragen aangewend worden voor den aankoop van het landgoed «Birkhoven» waarvan de kosten in ronde som f 60.000 zullen bedragen. Deze aankoop zal derhalve bestreden kunnen worden uit de over 1905 en 1906 gemaakte winst der gasfabriek, zoodat het over bodig wordt een geldleening aan te gaan, waarvan de kosten van rente en aflossing jaarlijks op de Begrooting zullen voorkomen. Neen, niet zoo, oom WillyEn opeens begon zij te weenen. Dat u tante Agnes zoo spoedig vergeten kondt, datdat Hij bleef voor haar staan en vatte ruw haar hand. Meisje, wat weet jij er van, wat ik het geheele jaar door geleden heb. Hoe eindeloos lang het voor mij was, hoe eenzaam, hoe troosteloos. Wat voor treurige dagen en kommervol door waakte nachten. Hoe ik u beiden bij elke schrede gemist heb, daar ik tege lijk met mijn vrouw ook jou, m'n pleeg kind, verloor. De zonneschijn van m'n hartEen geheel lang jaar ga ik thans in het duister en verlang hartstoch telijk naar licht en warmte en zonne schijn. Agnes vergeten Nooitmaar geen andere, geen vreemde kon ik in haar plaats zien dan jou, ons pleegkind, dat wij beiden hebben liefgehad en opge voed. Als jij altijd bij mij gebleven was, dan zou ik mij in 't leven niets beters gewenscht hebben. Maar daar de wereld jou mij niet laat, zoo wil ik je de plaats aanwijzen, die mij het recht geeft jou weer in mijn huis te voeren. Wellicht toch kun je mij mettertijd zoo liefhebben als ik het wensch en zoo als ik jou liefheb. Zie, Kathe, ik smeek je er om ik, je oom Willy, die je nog nooit om wat gesmeekt heeft. Ik wil je echter niet kwellen, niet aanzetten, mijn kind. Het spreekt van zelf, dat deze be dragen niet voor het aangegeven doel aangewend kunnen worden, indien geen inkomsten tot een zelfde bedrag aangewezen kunnen worden. Uit het bovenstaande blijkt, dat dit kan geschie den door voor de jaren 1907 1908 (en volgende jaren) een zelfde winst te ramen als uit de saldo's over 1005 en 1906 besteed wordt voor den aankoop. In dit verband dient er met nadruk op gewezen te worden, dat, indien winst voor 1907 geraamd wordt, het voor een goed financieel beheer nood zakelijk is, de winst over 1905, die als art. 1 op de Begrooting voor 1907 voorkomt, als «buitengewone» ontvangst te beschouwen en hiervoor geen «gewone» uitgaven aan te wijzen. Eene tegenovergestelde handelwijze zou gedurende twee jaren mogelijk zijn, in 1907, door de gemaakte winst over 1905 en de te zamen winst over 1907 voor «gewone» uitgaven aan te wijzen, en in 1908 door de gemaakte winst over 1906 en de te ramen winst over 1908 voor de «gewone» uitgaven aan te wijzen. In ieder van die beide jaren zou dus een bedrag van f 30.000 4- -j- f 30.000 -J- f 60.000 voor «ge wone» uitgaven beschikbaar zijn. In 1909 zal dan evenwel f 30.000 minder beschikbaar zijn; immers voor de winst van 1907 zijn reeds de uit gaven op de Begrooting voor dat jaar aangewezen. Het zal na 't bovenstaande derhalve duidelijk zijn, dat, indien voortaan een winst geraamd wordt, de reeds gemaakte winst over 1905 en 1906 uitsluitend voor buiten gewone doeleinden mag ge bruikt worden. Werd bijv. uit dit bedrag een uitbreiding van de politie of verhooging van tractementen betaald, dan zou men over twee jaren voortaan jaarlijks een bedrag van f 30.000 voor gewone uitgaven te kort komen. De vraag of voor de jaren 1907 en 1908 op een winst van ongeveer f 30 000 gerekend mag worden, zonder een goed beheer der fabriek in gevaar te brengen, beantwoorden wij zonder eenigen twijfel bevestigend. Ook de Commissie tot bijstand in 't beheer der gasfabriek is deze meening toegedaan. Ter motiveering hiervan diene het Ik wil niet dadelijk een antwoord. Over denk het eerst goed, Kathe. Ik kan niet, oom Willy, o alstu blieft kwel mij niet. Ik heb alles over dacht. En 't viel haar in, hoe lang, ja, hoe lang zij reeds dit alles wist, hoe zeer zij al deze weken reeds er onder geleden had. Om zijnentwille. En zij dacht aan alle harde woorden, die zij te hooren gekregen had, aan al de tooneelen die haar moeder had gemaakt. E11 alles kwam thans op zijn hoofd; hij alleen was er de schuld van. En zij haatte hem daarom bijna. Het egoisme, het al te trotsche zelf bewustzijn dat de toegevoegde liefde der Overbeeks al die jaren door in het beminde kind opgekweekt had, drong zich naar voren en verstikte plotseling elke opwelling van mede lijden en dankbaarheid. Aan tante Agnes' graf staand, herhaalde Kathe, wat zij honderdmaal gedacht had: Ik kan nu eenmaal niet en zal 't ook nooit kunnenDat u dit ook niet inziet jeugd behoort nu een maal bij jeugd Toen zag hij haar aan met een langen diep-ernstigen blik en wendde zich zwijgend af. Kathe nam haar handschoen en haar zonnescherm op en wilde in vollen trots heengaan. Alles in haar was dood en stil, als tot ijs bevroren. En als het haar het leven gekost had, volgende. De gezamelijke winst over 1904, 1905 en 1906bedraagtf94486.92'. Behalve de renten en aflossingen, die in die jaren respectievelijk f 223.90, f23790.— en f28440.bedroeg, is in'die jaren respectievelijk f 14648.49', f7232.53 en f7789.31 uitgegeven voor doeleinden, die uit leening betaald had den mogen worden, maar die uit de exploitatie bekostigd zijn (o. a. uitbrei ding en vernieuwing van buizennet en dienstleidingen, aankoop gasmeters en muntgasmeters, machineriefin enz.). Voor verdere financieele bijzonderheden van de gasfabriek verwijzen wij U naar de Jaarverslagen. De uitkomst van den dienst 1907 zal hoogst waarschijnlijk ook geen lager winstcijfer aanwijzen, ondanks de hoo- gere kolenprijzen. Een raming van f 30 00O winst voor de jaren 1907 en 1908 kan derhalve zonder eenige bezorgdheid geschieden. De mogelijkheid, dat in een toekom- tig jaar, door weike omstandigheden dan ook, een lagere winst gemaaktzou worden, 't geen wij zeer onwaarschijn lijk achten, kan toch nimmer een reden zijn tot niet-aanneming van ons voorstel; gesteld dat in 1910 niet een dergelijk bedrag beschikbaar is, dan zou, indien in de tot heden gevolgde handelwijze geen verandering gebracht werd, in 1912 dit lager saldo op de Begrooting haar invloed doen gelden. Het bovenomschreven denkbeeld komt dus, in 't kort samengevat, hierop neer, dat van de in 1905 en 1906 ge maakte winst een bedrag van f60000 besteed wordt voor kapitaalbelegging (in den vorm van aankoop van het landgoed „Birkhoven"), dat voor de jaren 1907 en volgende een winst uit de gasfabriek geraamd wordt, die lager dan de gemiddelde winst in 1904, 1905 en 1906 en de vermoedelijke winst over 1907 is, en dat gebroken wordt met de tot heden gevolgde gewoonte, een fictieve raming van inkomsten en uitgaven der gasfabriek in de Gemeente- begrooting op te nemen. Uit dit laatste is te verklaren, dat de cijfers der gasfabriek niet een veran dering van f 30 000 maar van f 42 485 ondergaan. Ten slotte moeten wij nog opmerken, dat, bij aanneming van ons voorstel, in zou zij op dit oogenblik geen woord over haar lippen gebracht kunnen hebben. De zon was reeds ondergegaan nevel steeg uit de weiden op en de schemering viel vlug ln. Zoo laat was Kathe nog nooit alleen op het kerkhof geweest haar hart klopte en zij liep zoo snel zij kon. Wat waren de wogen lang en die cypressen donker. Een muis liep voor haar over den weg; zij schrok en gaf een luiden gil. Het vele leeren en al de opwinding van den laatsten tijd hadden haar te zenuwachtig gemaakt. Zij had zich wel een slag om de ooren kunnen geven, zoo vertoornd was zij op zich zelf. Daar hoorde zij vlugge schreden achter zichzij verdubbelde haar haast. Maar oom Willy's stem riep haar wat klonk die opeens vreemd, zoo koud en bevelend. On willekeurig bleef zij staan. Ik zal je thuis brengen je kunt zoo laat niet alleen gaan. De straatweg is te eenzaam, zei hij bedaard. En hij ging naast haar loopen, als moest het zoo zijn. Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 1