BUITENLAND.
STADSNIEUWS.
FRANKRIJK EN MAROKKO.
Het schijnt, dat men den heer Glé-
menceau en zijn collega's een onverdiend
compliment heeft gemaakt, toen men
hen prees om hunne voorzichtigheid
en hun wijs beleid in de gevaarlijke
Marokkaaniche quaestie. De voorzichtige
man schijnt generaal Drude geweest
te zijn. Hij was tevreden toen hij er
zonder veel moeite in geslaagd was
althans den naasten omtrek van vijanden
gezuiverd te hebben. Hij had Taddert,
dat de verzamelplaats der vijandige
stammen was, genomen en toen het
wijze bevel gegeven dat geene expeditie
tot een nachtverblijf buiten de poorten
van Casablanca mocht aanleiding geven.
Wat te voorzien was gebeurde: de
Marokkanen zeiden dat de Franschen
door hen genoodzaakt werden zich
telkens weer achter de wallen van
Casablanca terug te trekkenzij waren
bevreesd; hunne voorzichtigheid werd
aan het besef van hunne zwakheid toe
geschreven.
Nu schijnt het dat de opvolger van
Drude andere bevelen heeft gekregen.
Generaal d'Amade moet bevel ontvangen
hebben om aan te vallen en de kasba,
de vesting der Medioena te nemen.
Dat besluit kan ernstige gevolgen
hebben. Op zich zelf beteekent het niet
veel als deze versterking, op ongeveer
vijfentwintig kilometers afstand van
Casablaaca, wordt genomen. Het dooi
de Franschen beheerschte gebied wordt
met een strook gronds ter lengte van
tien kilometers vergroot. De Marok-
kaansche stammen zullen niet door de
inneming der kasba overtuigd worden
dat de Franschen onoverwinnelijk zijn.
Zij zullen zich terugtrekken naar eene
andere sterkte en daar de Franschen
weer afwachten. En nu men eenmaal
het besluit heeft genomen hen te ver-
voigen zal men genoodzaakt zijn steeds
verder te gaan. Hoever? Misschien tot
Marakkesj, tot den vasten burcht van
den tegensultan.
Dat zal echter niet gemakkelijk gaan
met het betrekkelijk kleine leger, dat
thans onder bevel staat van generaal
d'Amade. Marokko is gevaarlijk terrein
voor een buitenlandschen vijand. Eene
expeditie in het binnenland zal vele
menschenlevens en veel geld kosten. De
verovering van de kasba der Medioena
is het begin, maar waar zal het einde
zijn? Bovendien, wat zullen de mogend
heden zeggen ats Frankrijk, zij het
tegen zijn zin en gedwongen, zijn ge
bied voortdurend uitbreidt en den weg
der veroveringen opgaat? Niet alleen
Duitschland, maar zelf ook Engeland,
hoewel de Engelsche conservatieve bladen
op het oogenblik Frankrijk aanmoedigen,
zal i> verzet komen.
Misschien zal men later reden hebben
om het feit te betreuren, dat van de
voorzichtige politiek van generaal Drude
is afgeweken.
GROOT BRIT ANNIE.
Te Nottingham, in Engeland, zijn
301)0 m ij n werkers in staking.
De oorzaak is een eisch tot loonsver-
hooging, welke de directie weigert, omdat
volgens haar dan de prijs der steenkolen
nog meer zou moeten stijgen. De stakers
houden geestdriftige bijeenkomsten.
PORTUGAL.
Op sommige plaatsen inPortugal
heerschte Donderdag eenige opgewon
denheid wegens de installatie der com
missies, die de gemeenteraden zullen
vervangen. Voorzoover wij tot dusver
weten is alles zonder verstoring di r
orde afloopen.
De bladen beweren, dat de progre-
sislen en de regenadores besloten hebben
in sommige districten, o. a. te Lissabon,
den strijd tegen de regeering op te
geven. Daar zullen nu alleen nog maar
de republikeinen tegen Franco en de
zijnen strijden.
PERZIÊ.
Te Teheran zijn den len Januari
alle ministers in hel Parlement ver
schenen om te antwoorden op een
interpellatie betreffende de gerechtelijke
vervolging van de aanstokers der jongste
onlusten. Deze interpellatie is een gevolg
van den vrede tusschen Sjah en Parlement
De minister van oorlog en de gouver
neur van Teheran hebben beloofd de
schuldigen streng te straffea. Gedurende
de vergadering werd het Parlement door
militairen bewaakt.
Aan de Turksch-Perzische grens,
dicht bij Oerfa, is de correspondent
van de TimesFrastr, door Koerden
aangevallen, gewond en uitgeschud.
Fraser was zonder militair geleide op
weg naar Bagdad. De Britsche gezant
heeft zich tei stond tot de overheid ge
wend, die troepen heeft afgezonden
ter vervolging van de Koerden.
RUSLAND.
De Petersburgsche politie is op het
spoor gekomen van een samenzwe
ring tegen d e K e i z e r i n-M oeder.
In een advertentie in het Novoje Wremja
werd gezinspeeld op de begrafenis van
eene Maria Theodorofna Romanof, de
namen der Keizerin-Moeder. Daardoor
vond de politie het spoor der samen
zwering.
DUITSCHLAND.
Harden is tot 4 maanden gevan
genisstraf en in de kosten, ook van het
eerste geding veroordeeld.
BINNENL-vNi».
DE CRISIS.
Zooals reeds gisteren door ons per
bulletin is gemeld, is aan rar. Th. Heems
kerk opdracht verleend tot het formeeren
van een kabinet.
Blijkens de kiezersstatistiek van 1907,
voorkomende in de uitgaven van het
Centraal Bureau voor de Statistiek, be
droeg het aantal kiezers voor de Tweede
Kamer volgens de kiezerslijsten van 1907
789,290 'egen 753,130 in 1906.
Van deze 789,290 waren 700,986 be
lastingkiezers, 24,646 huurkiezers, 50,450
loon- en pensioenkiezers, 7717 spaar-
kiezers, 5491 examenkiezers.
De C u 11 i n a n, de groote diamant,
den Engelschen Koning aangeboden door
Transvaal, zal, naar in het Weekblad
van den A. N. D. B. medegedeeld wordt,
inderdaad te Amsterdam geslepen wor
den. Nadere bijzonderheden mag het blad
niet mededeelen.
UIT DE PERS.
WERKLOOSHEID.
Onder het opschrift ,Een vergeten
categorie" lezen wij in het Vad.
De ellende der werkloosheid wordt
eerst recht groot, nu de vorst is inge
vallen en de koude zich bij den honger
heeft gevoegd. De dadelijke hulp, die
hier alleen balen kan, wordt thans van
de burgerij verwachteen oordeelkundig
maar mild betoonde philantropie moet
de droeve armoede lenigen van die
honderden gezinDen,waarvan de werk-
krachtige kostwinners geen arbeid kun
nen vinden in deze dagen van algemeene
slapte en crisis.
Gelukkig, dat het particulier initiatief
allerzijds van goeden wil bewijs geeft
de organisaties staan gereed oin te
helpen, maar veel, véél ruimer zullen
de gelden moeten binnenkomen, zal de
hulp daadwerkelijk en afdoende zijn. En
dan nog zullen in hoofdzaak geholpen
zijn, die massa der arbeiders, die in
normale tijden toch al van los werk
bestaan vooral in de bouwvakken
en dat nu niet meer kunnen vinden.
Deze categorie is het, die zich bij de
Arbeidsbeurs, Armenzorg of Chr. Volks
bond laten inschrijven voor werk of
steun. Maar het kwaad reikt thans, in
den crisistijd dien wij doormaken, dieper.
Het zijn niet alleen de losse arbeiders
die het leger der werkloozen vormen.
Het staat thans zóó, dat werklieden, die
jaren achtereen bij hun patroon hebben
gewerkt en tot gezeten arbeiders zijn
geworden, .gedaan" hebben gekregen.
Niet dan noodgedrongen gingen de werk
gevers bijzonder alweer in de bouw
vakken, tot ontslag over, maar er was
geen werk meer aan den winkel, het
kon moeilijk anders. Voor de zóó werk
loos geworden gezinnen is het treurige
lot wel 't zwaarst te dragen. Tot den
kleinen burgerstand waren zij geklom
men voor armoe en werkloosheid be
stond alleen het medelijden, nooit de
vrees en daar komt de crisis, dat
heel het maatschappelijk organisme tot
in de fijnste aderen doorzijgt met haar
gif, en werpt het welvarend gezin, dat
zich maatschappelijk verzekerd achtte,
op straat. En 't lijden is vooral in deze
kringen nijpend. Het vervallen aan de
bedeeling, 't zich aangeven bij „Armen
zorg", is daar een afschuwwekkend voor
uitzicht, waarvoor wordt teruggedeinsd
zelfs bij den scherpsten nood. Dit is een
maatschappelijke trots, die eerbiediging
eischt. Deze getroffenen schuwen nog
de groote schare der werkloozen en
blijven eenzaam in hun armoe. Men ziet
ze niet aan de deuren of zwervend langs
de straatzij weigeren tot het uiterste,
maatschappelijk te zinken, zich over te
geven.
Ook voor deze ongelukkige gezinnen
moet iets worden gedaan en dan met
eerbiediging van het zoo sterk be
proefde besef van maatschappelijke eer.
Philantropie is het weldadigst als zij
niet als philantrophie behoeft te worden
gevoeld. Dit resultaat zou in de hier-
omschreven gevallen bereikt kunnen
worden, indien eenige ingezetenen, die
voor het streven warm gevoelen, zich
zouden willen vereenigen tot vorming
van een fonds, waaruit werkgevers
die wegens slapte gedwongen zijn vaste
werklieden gedaan te geven in staat
zouden worden gesteld om voor den
duur der werkloosheid b.v. 6o A 70
pCt. van de loonen te blijven uitbetalen.
Deugdelijk onderzoek en de goedo
naam van den werkgever moet dan
natuurlijk tegen misbruik waarborgen.
De bezwaren, die tegen dergelijk plan
zouden zijn in te brengen, kunnen niet
opwegen tegen het groote maatschap
pelijk voordeel, dat er mee te bereiken
ishet bewaren voor een socialen
terugval van werkzame, gezeten arbei
dersgezinnen.
Knust- en Wetenschap
Volgende week, Vrijdag 10 Januari
zal Ed. Verkade in Amicitia „Hamlet"
voordragen.
GOUDKOORTS.
Was het de koude, die het publiek
had teruggehouden gisterenavond naar
Amicitia te gaan Of had men er een
voorgevoel van, dat het nieuwe stuk,
niet bijzonder veel was We weten het
niet, maar er was niet veel bezoek,
ofschoon tweede en derde rang ditmaal
vrij goed bezet waren.
De schrijver, Otto Zeegers, heeft een
beeld des tijds willen geven. Waarom
zou men ook niet eens de gebeurlijk
heden van den huidigen dag, de crisissen
in de geldwereld, tot het onderwerp
van een drama maken Als dat dan
maar met talent geschiedt, dan is zeker
van de financieele rampen, wel een
stuk up to date te schrijven. Of het
den auteur evenwel gelukt is ook maar
een dragelijk stuk van de toch tegen
woordig voor de hand liggende ge
gevens te maken, meenen we te mogen
betwijfelen. Wel zijn hier en daar goede
gedeelten, maar als geheel voldoet het
stuk beslist niet.
In Goudkoorts schildert de auteur
het einde van een man, Baron Victor
de Breuil, die, in den grond van zijn
hart een goed mensch, door de macht
van h t goud meegesleurd, zich niet
ontziet de grootste bedriegerijen en on
eerlijkheden te begaan, als hij tot de
ontdekking komt, dat het met een
zijner financieele ondernemingen slecht
zal afloopen. Hij stelt alles in het werk
om dit te verhinderen, te meer, omdat
men hem algemeen eert, hem zelfs
den naam gaf van „weldoener der
menschheid", Pionier der beschaving".
Geruimen tijd kan hij, als hoofd
eener mijn bouw onderneming zichstaande
houden, doch de kansen keeren, zoodra
hij aan zijne onderneming iemand, Paul
Winter, aanstelt tot adjunt-directeur,
die, hoewel hij zich zeer zwak toont,
tegenover de spilzucht en verkwisting
zijner vrouw, groote kracht ontwikkelt,
zoodra hij de schurkerijen van zijn
patroon ontdekt. Zijne eerlijkheid be
werkt den val van De Breuil.
In het eerste bedrijf wordt aangetoond
hoe Paul Winter tot de ontdekking van
Victor de Breuil's minder eerlijke han
delingen komt. Hem is de samenstelling
opgedragen van een .schitterendrapport"
omtrent den gang der zaken bij de
inijnbouw-onderneming. Hij weigert dit
echter te maken, zoodra hem blijkt,
dat de verstrekte gegevens bezijden de
waarheid zjjn.
In het tweede bedrijf dreigt het hui
selijk geluk van Victor de Breuil ver
stoord te worden, wanneer de vadei
van zijn aanstaanden schoonzoon, gene
raal Verdam, allerlei ongunstige berichten
omtrent de handelingen van den schoon
vader in spe hem ter oore komen. De
Breuil's dochter, Adrienne, een meisje
waarvan hij zielsveel houdt en dat
innig verliefd is op Arnold Verdam, treft
een groot verdriet als de generaal
aarzelt toestemming tot het huwelijk te
geven.
De zaken van Victor de Breuil gaan
intusschen meer en meer achteruit en
wanneer Paul Winter hem weigert
compromitteerende papieren af te geven,
doodt hij dien, tot waanzin gedreven,
terwijl op hetzelfde oogenblik der wei
gering de menschen het kantoor van
de bank bestormen, om te weten hoe de
zaken staan.
Generaal Verdam, die achter alles
gekomen is, eischt, dat het aanstaande
huwelijk van zijn zoon met Adrienne de
Breuil niet zal doorgaan. Dit meisje,
de schande van haar vader bovendien
niet kunnende verdragen, verlaat het
huis om in haar eigen onderhoud te
voorzien.
Bij al wat reeds gebeurd is, maakt
dit Victor de Breuil wanhopend, de
treurige gebeurtenissen overstelpen hem,
hij raakt het hoofd kwijt als het éene
onheil zich op het andere slapelt verliest
zijn geest het evenwicht en wordt hij
krankzinnig. Dan, op het oogenblik, als
voor zijne woning het volk samenschoolt
en hevige dreigementen tegen hem uit,
stort hij zich, volslagen krankzinnig, in
tegenwoordigheid zijner vrouw en een der
commissarissen van zijn onderneming,
die hem de komst van den officier van
justitie aankondigt, uit het raam en
valt verpletterd op straat.
Van het gegeven is zeker een
goed tendentieus drama te geven,
maar wat de heer Zeegers geleverd
heeft mag op dien naam niet de volle
aanspraakmaken. Hij heeft in veel opzich
ten, een draak geleverd. Er zijn goede
gedeelten in. Zoo in het derde bedrijf
waar Paul Winter den commissarissen
der maatschappij «Tabanan» hun mis
dadige handelingen onder het oog brengt
waar hij het werken met valsche tele
grammen signaleert, om de aandeelen
te doen stijgen. Er is gezwendeld, ge
roofd en gestolen, zooals nog in geen
financieele zwendelarij is voorgekomen,
verwijt hij dien heeren. En dan in het
4e bedrijf waar Generaal Verdam, in
een gesprek met Mevr. de Breul de
diagnose stelt. Volgens hem is de
zucht naar meer geld een demon die
den mensch, hier de Breuil, aangrijpt
en hem langzaam meesleurt. Dergelijke
menschen hebben het hart niet in 't
lichaam maar in de brandkast. Als
hier wat rekening was gehouden met
de werkelijkheid, en wat minder vree-
selijk mooie zinnen te beste waren ge
geven zou dit gedeelte heel mooi
hebben kunnen zijn.
Maar zulke goede gedeelten moeten
ook nog goed gespeeld worden, anders
mislukken ze toch. E11 dat was hier
het geval, 't Is niet doenlijk het spel
van alle spelers te bespreken maar dat
is ook feitelijk niet noodig, daar bijna
door allen even slecht werd gespeeld,
met uitzondering natuurlijk van Bouw
meester.
In één opzicht volgen alle mede
spelers den grooten meester en wel in
het vaste vertrouwen, op den soufleur.
De «man in 't hokje» moest het heele
stuk door zijn stem dermate uitzetten,
dat we het stuk feitelijk tweemaal ge
hoord hebben.
De heer de Vries als Paul Winter,
gaf wel eens goed spel, maar deze
rol "gaat'Ttoch ver 'boven zijn macht,
het melo-dramatische zal hem beter
afgaan.
De onmogelijke commissarissen of
is het in den geldhandel al zoover ge
komen dat aankomende jongelieden
daarvoor fungeeren verknoeiden veel,
met uitzondering van den heer van
Weerdt die vrij goed spel gaf.
De dames voldeden beter, ofschoon
zij ook missen de groote .gave van het
ontroerend spel. De zoo mooie scene
tusschen Winter en zijn vrouw in het
begin van 't 3de bedrijf mislukte dan
ook vrijwel, vooral ook doordat mej.
Chr. Staas veel te schel sprak. Zij be-
heerscht haar stem niet voldoende om
zoo'n tooneeltje tot zijn recht te doen
komen.
De dochter van de Breul was te
koud in haar spel, haar dictie vooral is
poover. Generaal Verdam beviel ons
nog het beste, beter dan zijn zoon de
ie luitenant, gestoken in een 2de luite
nants pak van de schutterij, naar we
meenen.
Waar nu zoo door de medespelers
geknoeid wordt is het voor Bouw
meester zeker een zware taak, het ge
heel te redden. Wij meenen dat hem
dat niet is gelukt. Beslist niet in het
ie en 2e bedrijf, die we bepaald ver
velend vonden. In het 3de bedrijf, in
de scene met Winter komt hij in zijn
kracht, het geweldige, ruwe. Maar als
we hem dan denken in de herberg
scène in Voerman Henschel, dan ge-
looven we het zacht uit te drukken,
wanneer we zeggen, het wel eens beter
gezien te hebben. Onder den indruk
kwam het publiek niet, integendeel, er
werd meermalen gelachen, wellicht het
meest om de onbeholpenheid der spelers.
Het vierde bedrijf daar komt Bouw
meester flink uit. Als hij waanzinnig
wordt, dan brengt hij met zijn subliem
spel de ontroering in de zaal, dan zijn
er oogenblikken, waarin men zich be-
,wust wordt het einde van een drama
te beleven.
Maar overigens! Van 't begin tot 't
eind is het ons bitter tegengevallen,
de afwezigen hadden ditmaal geen on
gelijk. 't Was werkelijk treurig.
O.
KENNISGEVING.
De Burgemeester der gemeente Amers
foort herinnert belanghebbenden aan
hunne verplichting, om, ing. artikel 4
der Leerplichtwet, vóór 1 Februari 1908
bij hem opgave te doen omtrent kin
deren, die huisonderwijs ontvangen van
a. de vakken, waarin kinderen huis
onderwijs genieten;
b. de namen der kinderen met bij
voeging van voornamen, geboorte-datum
en plaats van werkelijk verblijf, alsmede
de plaats, waar het onderwijs wordt
gegeven
c. de namen en voornamen van hen,
door wie het huisonderwijs wordt ge
geven.
Amersfoort, 4 Januari 1908.
De Burgemeester voornoemd,
WUYT1ERS.
Naar wij vernemen, zal Dinsdag
avond op de Maat een ijsfeest worden
gegeven. De baan zal door fakkels
verlicht worden, terwijl Hoogland's
fanfare voor muziek zal zorgen. Zij die
van dezen avond willen genieten kun
nen de ijsbaan nog vroolijker aanzien
geven, door zooveel mogelijk lampions
mee te brengen.
Ijs en weder dienende zal er
Dinsdagmiddag op de ijsbaan „de
Maat" een hardrijderij worden ge
houden door militairen van het garni
zoen. De stafmuziek zal dit feest
opluisteren.
De post is de drukte van den nieuw
jaarsdag nog niet te boven. Brieven
en couranten bijv. die tusschen 5 en 6
uur 's middags uit den Haag zijn ver
zonden, komen eerst den volgenden
dag 's voormiddags tusschen 6 en 8
uur hier in Amersfoort aan, volgens
het poststempel.
Gisteren morgen ging de eerste
bestelling eerst om half tien den
Utrechtschen weg op. De bestellers
zelf zijn ijverig genoeg, maar het
komt ons voor, dat het organiseerend
talent hier een weinig ontbreekt. De
geheele versterking, die dezer dagen
bij de post in 't geweer is gebracht,
bedraagt 3 hulpbestellers. Dat is o.i.
onvoldoende, vooral daar men ook met
zieken te rekenen heeft. Bovendien is
de dienst in den laatsten tijd voor de
bestellers zwaarder geworden, daar er
7 nieuwe hulpbussen zijn bijgekomen
en het personeel daarvoor niet is ver- j
sterkt.
Door Burg. en Weth. is tijdelijk
ter secretarie werkzaam gesteld, de
heer A. Groeneveld, ambtenaar ter
secretarie van Franekeradeel, in het
bezit van 't diploma candidaat gemeente
secretaris v. d. vereeniging voor
Gemeentebelangen en de Middelbare
akte voor Staats-, provinciale- en ge
meente-inrichting.
Door Burg. en Weth. is benoemd
tot boschbaas op Birkhoven de heer
H. Jansen, boschbaas te Hasselo bij
Hengelo.
De Tooneel- en Reciteurclub
„Thalia" heeft thans in studie genomen
het blijspel „Mijnheer de Senator" om
dit voor hare donateurs in den loop
der volgende maand ten gehoore te
brengen.
Door de politie is aangehouden
een gesignaleerde, die ter beschikking
van de justitie is gesteld.
Op Nieuwjaarsdag is onder Hoe
velaken aan den kant van den Koedijk
het lijk gevonden van den achttien
jarigen v. d. H., koedrijver van beroep.
Aanvankelijk meende men dat hij
doodgevroren was maar nu gaat het
gerucht, dat hij tengevolge van mis
handeling zou zijn bezweken. In ver
band met die geruchten is heden zijn
lijk naar Utrecht vervoerd ter gerech
telijke schouwing.
Kinderherstelliugs- en
Vacantiekolonies. Vrijdag 10
Januari, des avonds te acht uren, hoopt 41
de heer A. G. B 0 s uit Egmond aan
Zee hier op te treden in de zaal der
Industrie- en Huishoudschool, No. 17
Hendrik van Viandenstraat. De heer
Bos, onderwijzer, lid van het hoofd
bestuur van het Centraal Genootschap
voor Kinderherstellings- en Vacantie
kolonies, heeft zich bereid verklaard dan
inlichtingen omtrent de werking van het
Genootschap te verstrekken aan dege
nen, die willen medewerken tot het
oprichten van een afdeeling te Amers
foort, gelijk er thans reeds een kleine
veertig over het geheele land voor
komen.
Het Centraal Genootschap beschikt
over ruime doelmatig ingerichte kolo
niehuizen te Egmond aan Zee, teNuu-
speet en te Hoeven, bij Oudenbosch,
Noord-Erabant. In den regel worden
kinderen, die er behoefte aan hebben
en het anders niet verkrijgen konden,
daar tot een beperkt getal voor den
tijd van 4 weken opgenomenzij staan
onder toezicht van een directrice en de tt
noodige geleidsters, ééne dame bij elkv,;
tiental. Van einde Mei tot half October
zijn in elke kolonie voortdurend 20 A
30 kinderen tegelijk in verpleging; zij
worden daar tot den kostenden prijs
verzorgd.
Afdeelingen van het Centraal Ge
nootschap (vormen nagenoeg zelfstan
dige vereenigingen, die zelf de con
tributie haror leden bepalen, in den
regel wordt het minimum daarvan
zeer laag gesteld. Zij hebben voor de
door henzelven uit te kiezen kinderen
recht op verpleging en belasten zich it
met het bijeenbrengen der verpleeg- i
gelden en de regeling der uitzending.
Vooral ook voor hun dames ligt in i
het hierbedoelde werk een dankbare
taak van maatschappelijken arbeid, i
Een voorloopig comité heeft zich te 1
Amersfoort reeds gevormd; het bestaat
uit de dames mevr. de wed. Rolaudus
Hagedoorn, mevr. Tromp van Holst,
mevr. Reijnders, mevr. Willemstijn en
de heeren A. Bommel, J. van der
Horst, A. B. van der Klein, J. L. F.
de Meijere, L. Spelbergen F. Wesseling.
Zij noodigen dringend ter vergadering
allen, die iets voor |het lot van het
zwakke kind gevoelen, waarvoor ook
ten onzent nog zooveel is te doen.
DE FRÖBELSCHOOL.
Hedenmiddag werd de nieuwe, door
het plaatselijk Nutsdepartement ge
stichte, Fröbelschool aan de Beeken-
steinsche laan geopend.
