BINNENLAN'ÖT Merkwaardige Woorden en Daden UIT DE PERS. STADSNIEUWS. va» uit een der goedkoopere rangen proclamaties met oproerigen inhoud in de zaal verspreid. De proclamatie» wer den onmiddelijk door de politie in beslag genomen, waarbij deze tegen verschillende toeschouwers, die de proclamaties niet goedwillig afgaven, hardhandig optrad. De Koning en de Kroonprins hadden onmiddelijk den Schouwburg verlaten. AMERIKA. De kosten van het Panamakanaal worden op 50.000.000 pond sterling ge schat. De onderhoudkosten zullen meer dan 1.000.000 pond 'sjaars bedragen. DE CRISIS. Nadat de heeren Heemskerk en Kolk man door de Koningin gehoord zijn, zijn au ook de heeren Savornin Lohman en Kuyper ten paleize ontboden. De R. K. Kamerclub komt a.s. Woensdagmiddag bijeen. Op die ver gadering zal de Kabinetscrisis wel niet onbesproken blijven, maar ze schijnt toch hoofdzakelijk belegd om over het kies recht van gedachten te wisselen, meeat het Huisgezin. ,En ze is dus te beschouwen als een uitvloeisel van en een vervolg op de door dr. Kuyper bijgewoonde bijeen komst, welke mr. Heemskerk dezer dagen met een viertal leden van de Katholieke Kamerclub gehad heeft. .Deze vergaderingen wijzen er op, dat met den val van het Ministerie. De Meester de kiesrechtquaestie niet als van de baan moet beichouwd worden. .De rechterzijde wil blijkbaar haar houding tegenover dit vraagstuk vast stellen voor het geval zij tot het bewind mocht worden geroepen. ,Eea eventueel rechtsch Ministerie zal derhalve over het kiesrecht wel niet het stilzwijgen bewaren." Drukte b ij despoor wegen. Nu de vaarten gestremd zijn, moet htt goederenvervoer natuurlijk met de spoorwegen plaats hebben. Als bewijs hoe enorm druk het op het goederen- atatioa S.S. is, vermeldt het D., dat er dagelijks ongeveer 20 extra goederen treinen aankomen en vertrekken, elk een vijftigtal wagens vervoerende. In dezen tijd komt eerst goed het rangeer terrein te Maarn tot zjjn recht, al wat hier niet kan worden behandeld, gaat naar Maarn om aldaar uitgerangeerd te worden. De goederenloodsen zijn vol, extra karren zijn aangenomen om de zendingen regelmatig te kunnen bestellen. Vele werkloozen zijn aan 't werk gesteld om 't zij als remmer of hulparbeider dienst te doen. Naar wij vernemen is men met het vestigea eener organisatie van Anti- rev. Gemeenteraadsleden in ons land al een eind op weg. De beweging gaat van Amsterdam uitveel voorbereidend werk is achter den rug, en weldra zal een samenkomst worden gehouden, die naar de aanstichters hopen, tot een organisatie leiden zal. (Stand.) VAM Ministers en Kamerleden sedert het jaar 1858. ontleend aan Kollewyn's Geschiedenis van Nederland, de deel. 13. De konservatieven kwamen er tegen op, dat Groen in zijn redevoering kon- stitulionalisme en parlementarisme in één adem had genoemd, alsof zij bij elkander hoorden. Van Goltstein beweerde, dat volgens het eerste, het gezag bij de regering, en volgens het tweede bij de volksvertegenwoordiging berust. VVit.t- gen» voegde daarbij, dat sedert 1849 geen konservatieve partij in de Kamer had beslaan, wel een conservatie rich ting, maar de aanhangers daarvan streden ieder voor zichzelf en kenden geen leiding. Thorbecke hield staande, dat men door parlementaire regerings vorm heeft te verstaan, een vergadering, waarin vanwege de kroon met de ver tegenwoordiging van het land de publieke belangen in het openbaar wor de» besproken. Op 14 October 1863 werd aan de Tweede Kamer voorgesteld een paleis te stichten voor de beide Kamers der Staten-Generaal tot erkentelike gedach tenis aan het jaar 1813. Het wetsont werp daartoe werd aangenomen, maar bleef tot heden onuitgevoerd. Wel werd het herstel van onze vrijheid onder Oraaje feestelijk in ons laad herdacht, en legde Koning Willem III op 17 November de eerste steen van het ge- denkteekea op de Dam te Amsterdam. Reeds dadelik bij zijn optreden vatte Thorbecke het plan weder op, dat hij tien jaar vroeger had gevormd om Amsterdam beter met de Noordzee te verbinden. Het was toen afgestuit op Naar het Hbld. verneemt, beeft de Kamer van Koophandel te Amsterdam zich den laatsten tijd zij het ook niet in openbare zitting weder bezigge houden ruet het vraagstuk der eenheid van tijd. Het meeningsverschil, dat zich te dien opzichte buiten de Kamer manifesteert, komt ook daarin tot uiting, maar de hoofdstroomingen schijnen er te willen voeren tot conclusies voor den West- Europeeschen of den Amsterdamschen tijd. Dit blijkt ook uit de samenstelling van een Commissie, welke thans over het tijdvraagstuk rapport zal uitbrengen en welke bestaat uit de heeren Van der Horst, Nierstrasz en Gerzon, van wie is het blad wel ingelicht de beide eerstgenoemden voor den West-Europee- schen tijd geporteerd zijn, terwijl de laatste meer voor Amsterdamschen tijd voelt. Blijkens een uit Nederlandsch-Indië ontvangen telegram ondervond de colonne- Christoffel in Boven-Endeh (Flores) bevigen tegenstand. In Worowari kreeg de vijand 130 dooden en werden buit gemaakt 107 geweren, waarna de meeste hoofden zich onderwiepen. Onzerzijds werden zwaar gewond twee Inlandsche minderen. Door den posthouder Rozet, werd met een kleine patrouille gevangen genomen Rapoodja, hoofdleider van den eersten overval van Endeh. DE CRISIS. Onder het hoofdje „Het Kuyperspook", schrijft de Haagsche redacteur van het „Hbld." het volgende: „Hij is op reis. Hij is naar Brussel. Hij is niet naar Brussel. Hij is weer terug. Hij is nooit weg geweest. Hij heeft met Heemskerk en vijf Katho lieken geconfereerd. Hij wordt minister-president. Hij wordt minister van buitenlandsche zaken. Hij.... „Hij" „hij" altoos „hij". Het spook uit de Kanaalstraat, het spook „Hij", het spook Abraham Kuyper, spookt in vele geesten. Nu is het hier gezien, dan ginds Och, zouden er, onder al die Kuyper- visies, niet veel Kuyperhallucinaties wemelen Producten van een Kuyper- neurose die hier en daar uitbundigt tot Kuyper-psychose maar die inderdaad een merkwaardig verschijnsel is in deze crisis. Merkwaardig, want er blijkt uit, welk een zenuwachtigheid de mogelijk heid van een nieuw Kuyper-regime bij velen wekt, met welk een onrust en gejaagdheid, met welk een visionnairen schrik zoo'n nieuw ministerie-Kuyper wordt bedacht bij vele, waarlijk niet politiek getinte geesten. Enkele opmerkingen slechts tot kal meering van deze spokenzieners. Zeker, een ministerie-Kuyper, en in de tegenstand van die stad. Bij de beraadslagingen was er op gewezen, dat Amsterdam de hartader van 't land was, waarop Thorbecke had geantwoord dat die dan al zeer flauw klopte. Hij achtte het nodig dat aan onze kust van de Noordzee, in het midden tussen Engeland en de Hanzesteden, een haven geopend werd in overeenstemming met de tegenwoordige eisen van de vaart, en met de rol die wij in de wereld te vervullen zouden hebben als ons spoor wegnet voltooid zou zijn. De beide Kamers keurden het goed, dat aan J. G. Jager koncessie werd gegeven om Holland op zijn smalst door te graven, met het recht om vrij te beschikken over de in te dijken gronden van het IJ en het wijkermeer, en kanaalgelden te heffen. De staat waarborgde 4} pet. intrest en Amsterdam verklaarde zich tans bereid 3 miljoen in de kosten bij te dragen. Bij dezelfde wet werd bepaald om de Rotterdamse weg naar zee op staats-kosten te verbeteren. Ondertussen had een Nederlandse maatschappij koncessie gekregen voor een spoorweg van Utrecht over Amers foort naar Zwolle. Daar de Nederlandse geldmannen niet scheutig waren om aandeelen In de lijn te nemen, zochten de koncessionarissen hulp bij 't Franse kapitaal, en sloten zij een overeenkomst met een Frans aannemer om de weg met alle kunstwerken voor een bepaalde som in orde te maken, terwijl hem alleen als voorwaarde was gesteld, dat de lija Utrecht met Zwolle moest ver binden. Dit was een hoofdvoorwaarde om de bewoners van de noordoostelike provinciën, die nog geen uitzicht hadden op een spoorweg, altans voor een groot deel, een veel sneller verbinding met Utrecht te bezorgen dan met de bij hen nog gebruikelijke diligences. De aannemer, op zijn voordeel be dacht, legde de weg, om goedkoper grond te krijgen, benoorden in plaats van bezuiden de stad Utrecht. Dit laatste zou voor de verbinding van Zwolle met elk geval een minister Kuyper, be hoort tot de mogelijkheden van het poli tieke oogenblik. Tot de waarschijnlijkheden onzes in ziens echter niet. Ten eerste zou dr. Kuyper particuliere redenen kunnen hebben om thans geen portefeuille te begeeren. Ten tweede lijkt ons het optreden van dr. Kuyper als minister, na een crisis aan wier ontstaan hij part noch deel gehad heeft, niet te liggen in de con- stitutioneele lijn. En ten derde zou het opnemen van dr. Kuyper in een Kabinet ongetwijfeld de oplossing van de crisis bemoeilijken. Er zijn personen, in de Kamer zoowel als daarbuiten, die gaarne een Ministerie- Heemskerk zouden steunen, doch niet een Ministerie-Kuyper of eenig Kabinet met dr. Kuyper er in. Voor de liberalen ware een optreden van dr. Kuyper als minister een „politiek fortuintje." Ziedaar waarom wij een ministerschap van dr. Kuyper thans als niet veel meer beschouwen dan als een spooksel. Vóór wij den ministeriëelen Kuyper- geest gematerialiseerd zien, gelooven wij er niet aan." PROF. FABIUS EN HET ANTI REVOLUTIONAIRE BEGINSEL. Onder het opschrift >echt-antirevolu- tionalr» schrijft prof. D. P. D. Fabius in de a.-r. «Rotterdammer» het volgende stekelige stukje: Vroeger heette de door vrijzinnigen gewilde verzekeringsdwang geheel on- vereenigbaar met de antirevolitionaire beginselen. Later schoot hij op naar de «neutrale zöne. En eindelijk werd hij een der ken- mermerken van echte antirevolutionaire gezindheid. In 1894 was de meest principieele antirevolutionair voor het staatsrechte lijke wie Takkiaan was. Thans op sociaal-politiek gebied vol gens velen wie Borgesiaan is. En wie Groeniaan is? Behoorde en behoort eigenlijk niet tot de partij. Althans niet tot de «georganiseerde.» Zoude er dan toch misschien niet een fout in de organisatie schuilen In het nummer dezer Courant van 2 Nov. 1.1. schreef ik dat een partij noodig heeft èn organisatie èn beginseldat de organisatie dienen moet, niet om het beginsel te vermoorden, maar om het tot krachtig leven te brengen. Kunst- en Wetenschap EEN NEDERLANDSCHE OPERA. Volgens den Amsterdamschen brief schrijver van de P. G. Gt. is er eene Ned. opera in wording. Hij schrijft o.a: „Indien mijne inlichtingen juist zijn, zal deze staan onder leiding van Max. Gabriël, den oud directeur van het Rem- brandt-theater, en Désiré Pauwels, den welbekenden zanger. Er is kapitaal bij eengebracht, naar men beweert, vol doende om het vijf jaar uit te zingen, en wanneer nu de Italiaansche opera Amsterdam, Den Haag en Rotterdam voordeliger zijn geweest, omdat dan de reizigers niet zoals tans een eind terug hadden behoeven te rijden. Om diezelfde reden nam de aannemer de richting over Hattem in plaats van over Kampen. Verder wist hij de benodigde grond van Nijkerk naar Harderwijk meest heide en zand grotendeels kosteloos te verkrijgen, waardoor de spoorweg zooveel kronkels kreeg, en te ver verwijderd bleef van de met dure bouwgrond omgeven dorpen. De lijn kwam vlak langs Amersfoort, maar daarvoor moest de gemeente f2500 jaarliks gedurende 25 jaar aan de maat schappij betalen. Behalve de spoorbrug over de IJsel waten de kunstwerken slecht gemaakt, met name de brug over de Eera, die er wel stevig uitziet, maar reeds, als de andere kleine kunstwerken, een belangrijke herstelling in 't metsel werk heeft moeten ondergaan. In 1864 werd de lijn in gebruik ge nomen. Het aandeelenkapitaal bedroeg toen vier miljoen, een, voor een zo betrekkelik korte lijn, veel te hooge som; maar de aandeelhouders, meest Fransen, hadden hun aandelen ver beneden pari gekregen evenals zij, die voor hun grond met aandeelen waren betaald. Had daar door de maatschappij niet een veel groter schuld aangegaan dan de weg werkelik heeft gekost, dan zou de Cen- traalspoor, allengs winstgevend zijn ge worden. Nu was de maatschappij aan- vankelik niet in staat rente te betalen, en voor die oplopende rente werden obligaties uitgegeven die tegenwoordig wel bij gedeelten worden afgelost, maar als achterstallige schuld de onderneming nog steeds drukken. In het voorafgaande jaar, 1863, had Thorbecke de wet op het Middelbaar Onderwijs lot stand gebracht voor de vorming van die talrijke burgerij, welke, het Lager Onderwijs te boven, naar al gemene kennis, beschaving en voorbe reiding voor de onderscheidene bedrijven van de nijvere maatschappij tracht. Ook was er in dat jaar een verdrag met I met Februari de campagne voor geëin digd verklaart een campagne, die vermoedelijk wel niet met een batig saldo zal sluiten krijgt de jonge Nederland- sche opera de beschikking over een vol doende schouwburgzaal, die van het Paleis voor Volksvlijt, en een orkest, dat van de Italiaansche opera. Bij Pauwels voegen zich natuurlijk een aantal wel bekende en welbeproefde krachten, zooals Van Duinen, Orelio, mevrouw Engelen Sewing, mej. Lozin of de heer G. van der Linden er bij zat zijn, kon men mij niet zeggen en dan krijgen we voorstellingen, die ons aan den ouden tijd zullen doen terugdenken." Het speciaal voor Bouwmeester's afscheidstournée geschreven stuk „Goud koorts" schijnt na de hoogst ongunstige critiek van het repertoire te verdwijnen. Te Deventer en Arnhem is tenminste een veranderde voorstelling aangekon digd daar komt Bouwmeester nu met „De koopman van Venetie". Een inzender in de Telegraaf deelt mede dat het medelijden met Bouwmeester, inzake zijn zwerversleven geheel misplaatst is. Al het geschetter over een terugkeeren tot het Leidsche- plein is larie, anders niet. Bouwmeesters sterk ontwikkelde Zigeunersnatuur zet hem aan tot het rustelooze reizen en trekken. De directie van het Grand Theatre Amsterdam heeft hem aangeboden tegen schitterende gage, plus tantièmes, drie maal per week spelen, medezeggingsschap in de regie enz., zich aan 't Grand- Theatre te verbinden. Doch Louis heeft bedankt, hij wil zijn eigen heer en mees ter blijven. Hij trekt dus ten derdenmale naar Indië, want hij wil wel zoo I We herinneren aan de derde (laatste) abonnementsvoorstelling morgenavond in Amicitia. Vorig jaar hebben de Rotterdammers hier met Miss Hobs een uitbundig succes verworven, zoodat we mogen verwachten morgenavond ook iets goeds te zien en te hooren. Vrouwenkrijg moet een zeer vroolijk, lustig stuk zijn. De adspirant-commies der poste rijen en telegrafie H. J. Gruijff is ver plaatst van Rotterdam naar Amersfoort. Naar wij vernemen zal de Amers- foortsche Muziekvereeniging Donderdag 30 Januari een concert geven in Amicitia, ter gelegenheid vanhet 12'/i jarig directeur schap van den heer J. A. Jochems. Dien avond zal tevens in ander opzicht voor de Muziekvereeniging feestelijk zijn, daar dan het reeds zoo lang verlangde vaan del zal worden uitgereikt. Onze lezers zullen zich wellicht herinneren dat inder tijd in ons blad een oproep werd gedaan voor een vaandel aan de Am. Muziek vereeniging. Thans is het geld daarvoor bijeen en alle maatregelen zijn reeds getroffen, dat op den avond van 30 Januari het vaandel zal kunnen worden uitgereikt. België gesloten waarbij de Schelde-tol door dat rijk werd afgekocht tegen een- vergoeding van ruim 17 miljoen, en ver wierf de minister van financiën, Betz, de goedkeuring van de Staten-Generaal op zijn wetsontwerp om de accijns op turf en steenkolen af te schaffen, en daarvoor die op het binnenlands gedisti- leerd te verhogen. Vóór 1865 had iedere gemeente het recht accijns te heffen van verschillende waren die er ingevoerd werden. Aan de poorten of hen vervangende ijzeren hek ken aan de ingangen van de steden moesten rijtuigen, diligences en vracht karren zelfs voetgangers als het geëist werd stilhouden om aan de daar ge plaatste kommiezen, die recht van onder zoek hadden, op te geven of men aan belasting onderhevige goederen bij zich had. Als een al of niet stadgenoot uit Utrecht naar Amersfoort kwam en b. v. een pakje teerandjes meebracht, moest hij daarvoor betalen. Dat was niet alleen lastig voor reizigers, maar ook belem merend voor de handel. In Julie 1865 kwam de wet tot stand, waarbij de stedelike accijnsen werden afgeschaft, zodat er in het binnenland vrijheid van in- en doorvoer kwam, en de binnen landse tollinies vervielen, terwijl de binnenlandse smokkelhandel geen reden van bestaan meer had. Aan enkele steden werd, wegens de toestand van de finan cies, toegestaan van één of twee invoer artikelen gemeente-accijns te blijven heffen. Om de gemeenten te gemoet te komen in het geldelik verlies dat zij door de afschaffing der plaatselike accijnsen leden, werd hun */s afgestaan van de personele belasting, die een rijksbelasting bleef met het oog op de census, de som waarvoor men moest aangeslagen zijn Na de afscheiding van België haddon wij het vroegere recht behouden te Bath toi te helfen vau schepen die de Schelde verder opvoeren. Daardoor kon Antwerpen niet wedijveren met Amsterdam. Nu werd dat anders. Ons bericht in het vorig nommer omtrent de commissie voor de tot stand- kotning eener tramverbinding Soest Amersfoort is onvolledig geweest. Immets onze burgemeester, jhr. Barchman Wuy- tiers werd daarin niet genoemd. En juist deze had in de eerste plaats moeten genoemd worden, aangezien hij het initiatief heeft genomen tot deze plannen, die, wanneer zij worden verwezenlijkt, bij zullen dragen tot den bloei van Amersfoort. In aflevering 12 (jaar 1907) van het maandschrift van hot Centraal Bureau voor de statistiek zijn onder „overige mededeelingen van sociaal-economischen aard" 0. a. ook opgenomen de bestek- voorwaarden te Amersfoort. De schaatsenrijders profiteeren maar dapper van het langdurig vriezend weer. De stadsgrachten worden vrij druk gebruikt, de Eem lokt veel liefhebbers j en de Maat is steeds overvol. Zondag I was het er al verbazend druk. In de grachten zijn hier en daar plekken die niet geheel zonder gevaar zijn. Het heeft onze verwondering gewekt, dat niet op eenigerlei wijze die plaatsen waren af gesloten. Zoo zagen we Zondag even voorbij de Hoefsmidschool jongens over een strookje ijs rijden, terwijl aan beide kanten blank water stond. En bij het vak bij Monnikendam waar de zwanen verblijf houden, wordt zelfs zeer druk gereden. Dat daar nog geen ongelukken zijn gebeurd, vooral ook als men op de waaghalzerij van sommige jongens let, mag wel zeer gelukkig worden ge noemd. Gelukkig vernemen we, dat er thans maatregelen zijn genomen zoodat het ijs daar onbruikbaar is. Zondagmiddag reed zekere J. op de beek bij de nieuwe Bad- en Zwem inrichting in een open wak. Gelukkig was er aanstonds hulp bij de hand, zoodat hij met een koud bad vrij kwam. 1 Op de beek bij de Koningstraat t kwam Zondagmiddag bij het schaatsen rijden een man te vallen. Doordat hij met het hoofd op het ijs bonsde bezeerde hij zich nog al vrij ernstig. Hevig bloe dende werd hij aan den kant gebracht, waar hij spoedig van de schrik her stelde, zoodat hij alleen huiswaarts kon keeren. Heden had op de ijsbaan «de Maat» een militair ijsfeest plaats. Reeds om tien uur begonnen, duur- den de wedstrijden tot bijna vier uur. Ijs en weder werkten gelukkig nu mede tot 't goed slagen van 't geheel, terwijl zoo nu en dan de vroolijke tonen van een ensemble der staf muziek over de banen klonken. Het was op de banen zeer druk. De 'j militairen waren natuurlijk in grooten 1 getale tegenwoordig. Vele officieren, waaronder de kolonel-commandant be vonden zich op het ijs. Voor zoover ons de uitslag thans bekend is volgen hier de namen der prijswinners. in de rijksbelasting om kiezer te zijn. Voor de schade die het rijk daardoor leed werd vergoeding gezocht in ver hoging van de accijns op het gedistileerd met ruim 40 pet. De bekwame minister van financiën. Betz die voornemens was grote verbeteringen in het beladingstelsel in te voeren, kon er met voldoening op wijzen, dat terwijl van 1862 tot '65 aan de aanleg van spoorwegen 50 miljoen, aan de emancipatie van de slaven in onze kolonieën 12 miljoen was uitgegeven, op de begroting van 1866 voor de aan- 1 leg van spoorwegen 13'/, miljoen en a voor amortisatie van onze staatschuld f l4'/j miljoen kon worden uitgetrokken. Tegenover de mening van de minister van financieën, dat de schatkist met het oog op de toekomst krachtiger stond dan ooit, voerde de bekwame financier 1 Van Bosse aan, dat de toestand voor het ogenblik zeer voldoende was, maar dat wij ons, krachtiger dan in de laatste jaren was geschied, behoorden los te maken van de koloniale baten. Terwijl op Java met ingang van 1 Januarie 1860 de slavernij was afgeschaft, kwam voor Wesl-Indie in 1863 een wet in werking om de slaven aldaar ten be drage van ongeveer 30,000, tegen 17,000 vrijen waaronder 600 Europeanen, met het Jaar 1873 vrij te doen zijn. De slaven- houders kregen daarvoor vergoeding. Slechts Ys Tan hen woonde in de West, de rest in Nederland. De oppositie tegen het ministerie werd voortdurend krachtiger daar het soms zelfs bestreden werd door liberalen. En nu maakte het Venloos Weekblad on verwachts een brief van Betz aan het Limburgs Kamerlid Van der Maesen publiek, waarin de minister beloofde de spoedeisende regeling van de grondbelas ting uit te stellen, als Limburg het ministe rie bleef steunen. Zeer gekompromitteerd nam Betz zijn ontslag als minister en legde Van der Maesen zijn' lidmaatschap van de Kamer neer. Wordt vervolgd).

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1908 | | pagina 2