WEERBEKICHT.
Merkwaardige Woorden ea Daden
BINNENL \Nj>.
UIT DE PERS.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 30 Januari 1908.
Hoogste barometerstand 780.7 m.M.
te Hortalaagste 743.2 m.M. te
Seijdisfjord.
Verwachting tot den avond van 31
Januari 1908:
Wind: Toenemend Westelijk.
Gesteldheid van de luchtAfwisselende
bewolking. Waarschijnlijk buiig.
Temperatuur ^Dezelfde. vï 5
Barometerstand te AMERSFOORT.
uur 763 m.M.
Vorige stand te 12 uur 753 m.M.
Tkermouieterstand
te Amersfoort.
Hoogste gisteren F. 40.
Laagste hedennacht .F. 25.
Hedenmiddag 12 uur .F. 35.
achter gekomen, dat de beweging in
haar eerste begiH gestuit kon worden.
Fraaco zeide, dat bem (persoonlijk de
tegenstand der (republikeinen niet onaan
genaam washet was een gevecht tus-
schen hem en deze heeren en hoe
sterker zij waren, des te roemrijker zou
Franco's overwinning zijnl Het was
echter noodig het buitenland gerust te
stelles.
Intusschen hebben de republikeinen
een manifest uitgevaardigd, waarin zij
mededeelen dat de dictatuur, na de bur
gers van hun grondwettelijke vrijheden
beroofd te hebben, tot vervolgingen is
overgegaan. Aan het slot van het mani
fest heet hetDe zaak der renublikeinen
is de heilige zaak van de onafhankelijk
heid ea de waardigheid des vaderlands".
JAPAN.
Hajasji, de Japansche minister
van buitenlandsche zaken, heeft in het
parlement verklaard dat de Japan
sche regeering het met die van
Canada over de landverhuizings-
quaestie thans eens is geworden. Japan
stemt er in toe de landverhuizing te
beperken, maar geeft niettemin geen der
rechten prijs, die hel bij 't Japansch-
Canadeesche verdrag heelt verkregen.
MAROKKO.
In Marokko gaan de zaken weinig
naar wensch. De toestand te Fez moet,
volgens de berichten uit Tanger vrij
hachelijk zijn. El Mrani, die door Hafïd
als zijn vertegen? oordiger werd aange
steld, tracht de heele bevolking onder
den duim te houden, en daardoor heelt
er zich een partij tegen hem, dus tegen
VAN
Ministers en Kamerleden sedert het
Jaar 1858.
ontleend aan Kollewyn's Geschiedenis
van Nederland, 4e deel.
18.
Kort na de stemming over de af
schaffing van de doodstraf brak de Frans-
Duitse oorlog uit, waardoor grote on
gerustheid ontstond in de lussen die
rijken gelegen kleine staten. Zoudm zij
buiten de strijd kunnen blijven, als een
van de oorlogvoerende mogendheden
zo'n staatje wilde bezetten of er een
leger doorheen laten trekken? Bij ons
nam de vrees daarover toe, omdat door
hogere kringen en door Roomsen sym
pathie voor Frankrijk aan de dag werd
gelegd. De minister van Buitenlandse
Zaken, Roest van Limburg, kon 18 Julie
1870 aan de Staten Generaal meedelen,
dat de regeringen van Pruisen en van
Frankrijk schriftclik de verzekering had
den gegeven, dat zij onze onzijdigheid
zouden erkennen en eerbiedigen. Nu
rustte op ons de verplichting die on
zijdigheid zo goed mogelik te handhaven,
en werden daarom de verschillende
lichtingen van land- en zeemilitie opge
roepen, de schutterijen georganiseerd
i ii de uil- en doorvoer van paarden ver
boden. Die maatregelen verwekten in
liet land enige onrust, maar deden .evens
Moelei Hafid, dus voor Abd-el-Azis, ge
vormd. De twee partijen maken het
elkaar zeer lastig. Daarenboven zijn de
stammen in den omtrek der stad, vrien
den van Abd-el-Azis, op het punt van
Fez binnen te rukken en te gaan plun
deren.
Moelei Hafid heelt aan alle ambte
naren in de kustplaatsen laten zeggen,
dat wanneer ze hem niet als Sultan
erkennen, hun huizen geplunderd zullen
worden en hun vrouwen en kinderen
als slaven zullen worden verkocht.
Bovendien is hij van plan de bezittingen
van hen, die Abd-el-Azis trouw zijn
gebleven hoog te belasten uit de daar
door verkregen getden wil hij een
mehalla vormen om tegen zijn broeder
te strijden.
STATEN" GENERAAL
EERSTE KAMER.
In de zitting van gisteren werd aller
eerst zonder debat of hoofdelijke stem
ming de suikerconventie goodgekeurd.
Bij de behandeling van de Staats-
begrooting werd door prof. Woltjer
nog eens de antithese-politiek voor den
dag gehaald, van welke rede door den
minister de Meester begrijpelijkerwijze
weinig notitie werd genomen.
Bij Binnenlandsche Zaken roerde de
heer Bevers nog eens de quaestie tus-
schen den minister en den burgemeester
van den Haag.
Hij vroeg overlegging van het dos
sier en verklaarde naar zijn zeggen,
volkomen op de hoogte dat zoo de
Minister van Binnenlandsche Zaken
geen reden had gegeven tot misver
stand, de burgemeester dit ook niet
had gedaan.
Dan antwoordde Minister Rink
snedig blijft slecht één mogelijkheid
over, te weten, dat derden het misver
stand in de wereld hebben gebracht.
Dat kan de heer Talma zich aantrekken.
Overigens weigerde de Minister het
dossier ten deze over te leggen, voor
namelijk, wijl het betrof een particulier,
vriendschappelijk gesprek in 's Ministers
Kabinet gevoerd en het een slecht voor
beeld zou zijn zoo iets te publiceeren,
dan omdat er een geheel particulier
schrijven des Ministers en twee ge
heime stukken van hooge autoriteiten
toe behoorden, geen van drieën voor
openbaring vatbaar.
De heer Vermeulen was de eenige,
die een herinnering aan het Voorloopig
Verslag opwekte. Hij motiveerde zijn
stem voor de begrooting, achtte het
nieuwe Ministerie niet gebonden door
de gevoteerde credieten en vroeg de
toezegging van het demissionaire Kabi
net, dat geen nieuwe posten zouden
worden uitgevoerd. Hierop antwoordde
de tijdelijke voorzitter van den Minister
raad, dat de Regeering te dien opzichte
geen belofte kon afleggen, maar dat
gene zou doen wat 's lands belang naar
haar eerlijke overtuiging vordert.
De heer Van Nierop hield een rede
over het tekort bij de Rijkspostspaar
bank, dat niet de minste reden tot
ongerustheid oplevert waar het uit
sluitend in de boeken, niet in werke
lijkheid bestaat.
Voorts beval deze afgevaardigde uit
breiding van het beleggingsveld aan,
door de mogelijkheid te openen tot het
aanleggen eener buitenlandsche wissel
portefeuille en tot het beleenen van
ook andere dan de fondsen, welke de
Nederlandsche Bank in prolongatie
neemt.
De heer Van Nierop opperde het
de oude zucht naar slaalkundige vrijheid
en onalhankelikheid herleven, want on
der de naam van weerbaarheid
verrezen allerwegen verenigingen tot
vrijwillige wapenoefeningen.
Toen 19 September 1870 de nieuwe
zitting van de Staten-Generaal werd ge
opend was het gevaar,geweken door, de
voorbeeldeloze nederlagen die de Fransen
wegens de slechte voorbereiding lot de
oorlog en de slechte aanvoering hadden
geleden, en reeds was er bij ons een
begin gemaakt met het naar-huis-zenden
van de buitengewoon opgeroepen lich
tingen.
In de troonrede sprak Willem III:
„Ik gevoelde behoefte in deze vergade
ring uit te spreken, hoe ik hogelik de
irouw en de vaderlandsliefde waardeer
door het Nederlandse volk gedurende
de ernstige omstandigheden van de
laatste maanden op zo indrukwekkende
wijze aan de dag gelegd. Eenparig bleek
de wil, wat ook gebeuren zou, de zelf
standigheid van de staat te handhaven.
Zee- en landmacht, nationale militie,
schutterij en vrijwillige verenigingen wed
ijverden in die geest. Orde en rust
heersten overal. De last van de inkwar
tieringen werd met toewijding gedragen
voor de gezinnen van de opgeroepen
militieplichtigen mildelik gezorgd. En bij
dat alies mogen wij met genoegen wijzen
op de gelijktijdige werkzaamheid van het
Rood" Kruis." Niet slechts werden voor
gewonde Fransen en Duitsers genees-
middelen en versnaperingen gezonden.
denkbeeld om door wettelijke bepaling
den <run» op de Spaarkas tegen te
houden, bv. door de uitbetaling aan ter
mijnen te binden in geval van nood.
Uiteraard was de rede van den heer
De Meester kort.
Bij Binnenlandsche Zaken pakte de
heer Van den Biesen uit over de
Woningwet, waardoor we «gedonderd
en genegerd» worden. Het duurde
ruim een uur. lederen proestte van 't
lachen en niemand luisterde.
Minister Rink zou er maar niet op
ingaan; de rede scheen hem trouwens
zoo gewichtig, zeide hij, dat zij nog
eens gelezen behoorde te worden om
haar in volle waarde te doorgronden.
Hoofdstuk X der begrooting is niet
afgehandeld geworden. Hierbij is een
debat gevoerd over de door minister
Veegens ingestelde driehoofdige directie
van den Staatsmijndienst. De vroegere
directeur, de heer Wenckebach is in
Indischen dienst overgegaan. De leege
plaats, door hem achtergelaten, schijnt
niet door één enkel persoon te kunnen
worden bezet. Trouwens zelfs voor den
heer Wenckebach werden langzamer
hand de eischen van den dienst uiter
mate bezwarend. Instelling van een
directorium is dus aldus de heer
Veegens noodzakelijk. Maar dit is
door den heer Regout, die vóór den
minister het woord voerde en het heden
nogmaals zou verkrijgen, ten sterkste
ontkeud. De Limburgsche afgevaardigde
acht éénhoofdig bestuur wenschelijker,
en heeft bovendien bezwaren tegen de
keuze van althans een der drie pas
benoemde directeuren.
DE CRISIS.
Naar men uit betrouwbare bron aan
de Msb. verzekert, zal mr. Loeff
wiens naam reeds werd genoemd in
verband met de oplossing der crisis
in geen geval een Minister-porte
feuille aanvaarden.
Naar «De Post» het
Roomsch Katholieke Nieuwsblad voor
Gelderland, van welingelichte zijde zegt
te vernemen, zal mr. Kolkman stellig
in het nieuwe Kabinet zitting nemen,
en is het bericht eener benoeming van
kolonel J. G. baron Van Voorst tot
Voorst tot Minister van Oorlog, geheel
ongegrond.
Voor de tegen 4 Febr. opge
roepen vergadering der Tweede Kamer
is aan de orde gesteld het trekken van
afdeelingen en regeling van werkzaam
heden.
Het voornemen is om na afloop der
openbare vergadering in de afdee
lingen te gaan tot het onderzoeken van
de credietwet voor het departement van
oorlog en de verhooging der Vesting-
begrooting, dienst 1907.
De volgende motie is door het
Hoofdbestuur der Liberale Unie voor
gesteld in zake het Kiesrecht voor de
2de Kamer.
„De Liberale Unie in hare Jaarlijksche
Algemeene Vergadering op 8 Februari
1908 bijeengekomen in het gebouw ,De
Eensgezindheid"
van oordeel:
lo. dat de definitieve oplossing van
het Kiesrechtvraagstuk in Nederland
evenals in omliggende landen niet moge
lijk is zonder aanvaarding van het
stelsel van Algemeen Kiesrecht met
wettelijke uitsluitingen
2o. dat het thans beslaande Kies
recht voor de 2de Kamer behoort te
worden vervangen door eene regeling,
waarbij op de Kiezerslijsten worden
gebracht
a. alle mannelijke Nederlanders, die
Nederlandse geneesheeren, verplegers en
verpleegsters begaven zich naar de slag
velden en hospitalen van de stiijdende
volken om te helpen en te troosten.
Toen ons leger en onze vloot op voet
van oorlog werden gebracht, bleek het
echter duidelik, dat er aan de organi
satie veel ontbrak. In het voorlopig ver
slag van de Tweede Kamer werd dan
ook gevraagd „of de feitehke toestand
niet deze zou zijn geweest, dat wij met
een half geoefend, gebrekkig uitgerust
en gewapend, onvoldoende geënkadreed
leger, niet eenmaal van de nodige pa
tronen voorzien, tegen de vijand hadden
moeten optrekken." Het was aan 't licht
gekomen dat in de landsverdediging veel
verbeterd moest worden, j, Men is er
dad dik aan begonnen te denken, maar
het schijnt een Sisyphus- arbeid te zijn,
want in de sedert verlopen, 31 jaar is
men er nog niet mee op slag gekomen.
En toch zijn leger en vloot, hoe gaarne
men er buiten zou kunnen, nog niet te
missen, zowel om onze onalhankelikheid
tegenover het buitenland, als om de
orde in het binnenland te handhaven.
Het werd steeds moeiliker voor het
ministerie ora staande te blijven. Was
het vorige beschuldigd van de volks
vertegenwoordiging te weinig te ontzien,
nu werd de klacht vernomen dat deze
de ministersjte weinig eerbiedigde. Zij
hadden niet alleen te strijden tegen hun
staatkundige tegenstanders, maar zelfs
tegen sommige liberalen, die wegens hun
sterk vooi uitstrevende beginselen r a di-
ingezeten zijn en den leeftijd van 23
jaren hebben bereikt, voor zoover zij
niet door de Wet van het stemrecht
zijn uitgesloten
b. alle vrouwelijke ongehuwde Neder
landers, die ingezeten zijn en den leef
tijd van 30 jiren hebben bereikt, voor
zoover zij niet door de Wet van het
stemrecht zijn uitgesloten;
3o. dat door de wet van het Kies
recht behooren te worden uitgesloten:
a. zij, die tot de doorloopende be
deelden behooren
b. zij, die den leeftijd van 23 jaar
nog niet bereikt hebben
c. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak de beschikking of
het beheer over hun goederen hebben
verloren;
d. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak, ter zake van het
plegen van een strafbaar feit, ontoe
rekenbaar zijn verklaard
e. zij, die als krankzinnigen in een
gesticht verpleegd worden
zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak lot gevangenisstraf
van ten minste één jaar zijn veroordeeld;
g. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak veroordeeld zijn
wegens landlooperij of bedelarij;
h. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak zijn veroordeeld
wegens eene der overtredingen, genoemd
in artt. 426 en 453 van het Wetboek
van Strafrecht, bij herhaling begaan
(dronkenschap);
f. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak van hun kiesrecht
zijn onlzet
4o. dat in de uitoefening van het
Kiesrecht behooren te worden geschorst
de kiezers, die krachtens de Wet van
hunne vrijheid zijn beroofd zooals ge
vangenen, gegijzelden, verpleegden in
Rijks-werkinrichtingen en verpleegden in
krankzinnigengestichten
5o. dat met de invoering van het
Algemeen Kiesrecht behoort gepaard te
gaan, invoering van Stemplicht en van
Evenredige Vertegenwoordiging (het
laatste in dien zin, dat het Rijk in
eenige groole districten wordt verdeeld
en aan het stelsel van groepenverlegen-
woordiging boven dat van persoonlijke
vertegenwoordiging de voorkeur wordt
gegeven)
noodigt het Hoofdbestuur uit: voor
eene Kiesrechtregeling als boven aan
gegeven krachtig propaganda te maken"
KANAAL GELDERSCHE VALLEI.
Het bestuur van het waterschap Het
Veenraadschapder Geldersche en Sticht-
sche Veenen», te Venendaal, heeft be
sloten de pogingen van het comité tot
verkrijging van een scheepvaartkanaal
door de Geldersche Vallei te steunen,
door het zenden van een adres van
instemming aan H. M. de Koningin.
Ook de Gemeenteraad van Wage-
ningen heeft besloten een dergelijk
adres te zenden.
De Nederlandsche vereeniging voor
Evenredige vertegenwoordiging gaat
te Utrecht met behulp van de plaatse
lijke bladen een „proefverkiezing" hou
den, waartoe de algemeene medewer
king wordt ingeroepen.
De veronderstelling is, dat er 13
raadszetels open zullen komen. Hier
voor zijn gesteld door de Utrechtsche
kiezersvereen., de A.-R., R. K., Christ.
Hist. (Vrii-A.-R.) Christ. Hist, (fractie
Bronsveld) Alg. Belang, de Soc. Dem.
en middenstands vertegenwoordigers
iesp. 6,5,6, 4, 4, 4, 4, 3en I candidaten.
Elk kiezer heeft één stem, die h(j uit
brengt op den candidaat, wiens naam
hij bovenaan plaats op zijn stembiljet.
kalen werden genoemd.
Een nieuwe moeilikheid ontstond
voor de Regering van de zijde der
Katholieken. Prof. Blok zegt er het vol
gende van: „De katholieke bevolking
van Nederland had zich het lot van de
in zijn hoofdstad voortdurend door de
Italiaanse eenheids- beweging bedreigde
Paus in de laatsle jaren met ernst aan
getrokken. Tal van Rooms-Katholieke
Nederlanders hadden sedert i860, als
pauselike zouaven, vrijwillig dienstge-
nomen in het door de Franse generaal
Lamoricière gevormde legerkorpsreeds
bij Castelfidardo hadden zij in dat
jaar gestreden tegen de Italiaanse troepen,
en vooral in 1867 hadden zij het „Patri
monium Petri" bij Mentana met
Franse hulptroepen zegevierend verde
digd tegen de aanval van Garribaldi's
vrijscharen. Tot het laatst toe, toen, na
het vertrek der Franse troepen naar hun
vaderland, de Italiaanse troepen bij de
Porta Pia bres hadden gesloten en Rome
binnen waren getrokken, hadden zij de
paus willen verdedigen," doch deze ver
bood het om langer bloedvergieten te
voorkomen. Ofschoon Nederlanders die
zonder verlof een vreemde mogendheid
als soldaat gaan dienen hun Nederlan
derschap verliezen, werd dat niet toege
past op de pauselike zouaven.
In de Marken niet ver van Ancona.
De Italiaanse generaal Cialdini versloeg er
in i860 liet leger van Lamoricière.
Nabij Rome,
Maar onder dezen kan hy nog de
namen van andere candidaten plaatsen,
op wie hy achtereenvolgens zyn stem
wenscht te zien overgaan, voor 't
geval zyn biljet voor de(n) boven
staande niet mocht kunnen dienen.
Hoogstens mogen 10 namen op één
biljet worden geplaats.
Door den uitslag rekent de vereeni
ging voor E. V. de wenschelijkheid
en bruikbaarheid van haar stelsel aan
te toonen.
De jaarvergadering van de Maat
schappij tot Nut van het Algemeen zal
op Woensdag 10 Juni as. geopenc
worden, wederom in het gebouw van
de Vrije Gemeente te Amsterdam.
Tot de nieuwe voorstellen van hei
hoofdbestuur, die op de agenda voor
komen, behoort een voorstel, om aai
het hoofdbestuur op te dragen
I. het bevorderen van het voorberei
dend Fröbelonderwijs
a. «door voor dit onderwijs propa
ganda te maken, door woord en ge
schrift»
b. door ten behoeve van de kosten
van op en inrichting van departementalf
Fröbelbewaarscholen, subsidiën in een:
beschikbaar te stellen, op voorwaarden
door het hoofdbestuur vast te stellen
voor dit doel op de begrooting vooi
190708 uit te trekken f3000;
II. «het bevorderen van voortgezel
onderwijs aan kinderen, die de lagere
school hebben doorloopen, en wel it
scholen of cursussen voor het onderwij:
in zang, gymnastiek, handenarbeid, hout
snijwerk, vrouwelijke handwerken enz.
«voor dit doel op de begrooting uil
te trekken een bedrag van f 1000».
Voorts een voorstel om
le. aan het hoofdbestuur op te dragei
de bevordering van de oprichting vai
voor allen toegankelijke volksbanket
en boerenleenbanken
2e. voor dat doel op de begrootin;
uit te trekken een bedrag van f ioooj
Verder een voorstel om
«le. in te stellen een centraal-burea
van advies voor eigen studie
2e. voor de uitgaven van dit burea
op de begrooting van 190809 te
beschikking van het hoofdbestuur t
stellen eene som van f 1000.»
Voorgesteld wordt ook door h<
hoofdbestuur voor f 500 deel te neme
in het waarborgfonds van de Hui:
industrietentoonstelling.
Alsook een voorstel om
«le. aan het hoofdbestuur op t
dragen, in 1909 een congres van a
gevaardigden van spaarbankbesture
bijeen te roepen
«ze. tot bestrijding van de koste
van dit congres, op de begrooting voo
190809 uit te trekken f 1000.»
TWEE ADVIEZEN.
We lezen in „Land en Volk":
Gisteren kwamen uit het kamp de
rechterzijde twee adviezen tot on
waarvan de beteekenis niet is te ondei
schatten en waartusschen, zij het ongi
wild, verband bestaal.
Door het partij-orgaan der christelijl
histotischen wordt, in den vorm eeni
critiek op Kuyper als leider, een vei
zekeringsdwang als thans in wetson
werpen aanhangig is, als staatssocialisni
verworpen. En dit op het oogenbli
dat eenige mannen uit de rechterzijd
gereed slaan om zich te combineere
tot een Kabinet, dat zonder twijfel c
„staats-socialistische" nalatenschap va
LelyKuyperVeegens zou aanvaarde!
Tegelijkertijd schrijft prof. Fabiu
„Levendig handhaafden de Roomst
ook hier te lande, wat zij hun recht 1
de „erfenis der vaderen" achtten. 1
protesteerden aanhoudend bij monde va
hun beste publiciteilen tegen de in 186
gevierde herinneringsfeesten van de gro
vrijheidsoorlog tegen Spanje, tegen
officieële feestviering bij de herdenk»
van de slag bij Heiligerlee, tegen 1
opvatting, die Nederland een proteslan
land, en de natie als zodanig een prot
stantse natie achtte. Na de veroverii
van Rome door de Italianen richtten
tot de regering een uitgebreid petition
ment, aandringend op protest tegen
machtsoverschrijding van den „rove
koning" (Victor Emanuel II) ten nade
van de regerende Paus Pius IX. E
katholiek Kamerlid, Kerstens, van Bo
meer, bracht deze bezwaren te berde
de vorm van een interpellatie over 1
stappen die de Regering in dit opzie
zou hebben te doen, om de wensen vi
de Roomse Nederlanders te bevredige
Maar de Regering weigerde, gesteui
ditmaal door alle liberalen, al wildi
ook dezen niet allen gevolg geven a:
het voorstel van Fransen van de Pul
0111 uit te spreken, dat zo iets niet b
hoorde tot de roeping van de Nede
landsche staat, wat ook door Thorbec
werd bestreden.
Wordt vervolgd.)
