DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN. DINSDAG 5 MEI 1908. 5e JAARGANG. Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER". Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Verkeerde woningpolitiek. tct J FEUILLETON. |De Familie Yon Kröchert. m BUITENLAND. DE EEMLANDER Hoofdredacteur R. G. RIJKENS. AbonnementspriJ 9 Per jaarf4.— Franco per post- 5.60 Per 3 maanden- 1. Franco per post- 1.40 Afzonderlijke nummers- 0.05 Bureau: BREEDESTRAA.T 20. Telefoon Interc. 62. Prijs der Advertèntiën: Van 1 tot 5 regels Voor iederen regel meer Buiten het Kanton Amersfoort per regel (Bij abonnement belangrijke korting.) f 0.40 - 0.08 - 0.10 Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederiandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem. In den laatsten tjjd valt bij sommigen eene zekere neiging op te merken om den bouw van nieuwe en goede arbeiderswoningen, liever nog dan aan vereenigingen, „uitsluitend werkzaam in het belang der volkshuisvesting", op te dragen aan de gemeenten zeiven. Wy hebben in een vroeger artikel reeds eenmaal de lijdensgeschiedenis uiteengezet, die een plan van zulk eene vereeniging heeft door te maken, alvorens men aan den bouw der woningen toe is en men mag aan nemen dat juist de moeielijkheden, verbonden aan het verkrijgen van een voorschot van gemeentewege, in menige plaats er toe zullen leiden dat de gemeente zelve aan het bouwen gaat. Eene beslissing in laatstgenoemden zin kan, gezien de omstandigheden onder welke zy genomen wordt, naar ons oordeel zeer wel gerechtvaardigd zijn, mits daarmede dan maar niet bedoeld wordt om in beginsel uit te maken, dat het de plicht der gemeente is om ook de taak der particuliere bouwnijverheid over te nemen, en voortaan zoo volledig mogelijk te gaan voorzien in de behoefte aan nieuwe arbeiderswoningen. Wü vreezen n.l. zeer, dat dit laatste denkbeeld, vooral bij onze sociaal democratisch woninghervormers, maar al te zeer heeft wortel geschoten, en wenschen tegen zulk eene gemeente lijke woningpolitiek met nadruk te waarschuwen. De drang naar verbetering van de volkshuisvesting door het bouwen van nieuwe arbeiderswoningen met geld van staat of gemeente, kan al leen dan tot goede resultaten leiden, wanr.eer de overheid een juist inzicht blijkt te hebben in de taak, die zij daarbij te vervullen heeft en het zou in hooge mate te betreuren zijn, wanneer diezelfde overheid, uit over weging dat er nu toch eens wat meer aan de uitvoering van de Woningwet op dat punt moet gedaan worden, zich liet verleiden om met terzijde stelling van juiste economische be ginselen in te gaan op plannen, die igenl 6A 5fV 'It'S 37} '7 i 4 Naar het Duitsch, VAN HENRIETTE VON MEERHEIMB. 35} 31} 3S} 35} 24) Ja zeker, oom, ik breng er u Iheen" Ïïans-Henning ging hem voor Inaar de kamer waar de baar stond. |Hij gaf den bediende een wenk, waarop [deze |heenging. Hans-Henning ging aan [bet hoofdeinde der baar staan. Zijn loom liep langzaam voort tot hij rechts lervan stond. Met gevouwen handen pek hij neer op het wasbleeks gezicht Van den doode dien hij dertig jaar toleden voor 't laatst gezien had. Hij [leef langen tijd zwijgend staan kijken, aoen schudde hij zwijgend zijn hoofd, pof hij die scherpe trekken, die in- bzonken slapen en dien vooruit springenden kin niet meer thuis kon frengen. Lothar", zei hy plotseling half luid maar dat woord klonk toch pel erg door in dat stille, plechtige prtrek. Hij legde zijne bruine hand [P de witte magere vingers van den F'Ode, „Je hebt in je leven een ver eerden weg ingeslagen, mijn jongen, niet geheel den toets der critiek kunnen doorstaan. Vooropgesteld dient te worden het feit, dat bij de uitbreiding, die niet alleen onze groote steden, maar ook tal van dorpen en provinciesteden, zij het met perioden van stilstand, hebben ondergaan, de aanbouw van nieuwe woningen tot nu toe bijna geheel in handen is geweest van de particuliere bouwnijverheid. Dat die particuliere bouwnijverheid, speciaal op het gebied van den bouw van arbeiderswoningen, vele slechte toestanden in het leven heeft kunnen roepen, moet ongetwijfeld geweten worden aan het zeer laat ingrijpen van den Nederlandschen Wetgever ten dezen. Met een goede uitvoering van Woningwet en Bouwverordening heeft men echter eene behoorlijke be bouwing in de hand, en waar den bouwondernemers de gelegenheid ge laten wordt om op de oude wijze met bet stichten van slechte (en daardoor goedkoope) woningen voort te gaan, is de overheid in verzuim. Nu is het naar onze meening eene illusie om te meenen, dat de gemeenten voórhands het werk der bouwondernemers zoo niet geheel, dan toch voor een groot gedeelte, zouden kunnen overnemen a fortiori geldt zulks natuurlijk voor vereenigingen, uitsluitend in het be lang der volkshuisvesting werkzaam. Daarvoor is de omvang van het werk, dat te doen is, te groot en daarvoor zouden jaarlijks zulke groote kapitalen vereischt worden dat de gemeenten er niet aan zouden kunnen denken het daaraan verbonden risico op zich te nemen. Maar behalve dat, zouden pogingen van de gemeente in die richting beslist ODgewenscht moeten heeten. De par ticuliere bouwnijverheid is meestal niet te rangschikken onder de onder nemingen, die een monopolistisch karakter dragen en het ligt mitsdien veel meer op den weg der overheid om te zorgen, dat de particuliere bouwondernemers goed en in voldoende mate bouwen, dan dat diezelfde over heid hun het werk uit de hand zou moeten trachten tc nemen. Hier vooral zou men zelfs geneigd zijn te zeggen, is het een eerste eisch, dat vrijelijk kan worden voldaan aan maar het einde is toch voor ons allen hetzelfde. Je kinderen blijven niet alleen en verlaten achter; je kunt rustig slapen. Dat bad ik je willen zeggen toen je nog leefde, maar dat hebben we onmogelijk gemaakt. Ik dacht steeds dat gij bij mij zoudt komen in je ellende, maar daarvoor waart ge te trotsch dat had ik eigenlijk wel kunnen weten. Jy waart ook een Kröchert!" Zijne stem begaf hem. Hy boog over den doode heen en streek even met zijn hand over zijn voorhoofd. Vervolgens vouwde hy zijne handen en bad hardop. Oom", zei Hans-Henning ernstig, ,men heeft hier het gerucht verspreid dat onze vader zichzelf te kort heeft gedaan." Wat? Waagt men het dat te gelooven?" barstte deze los. „Daar moet een eind aan gemaakt worden." Ja maar hoe?" Dat zal ik wel klaarspelen. Tegen den avond riep Heinrich v. Kröchert alle bedienden bijeen in de vestibule. Er is mij ter oore gekomen," begon hy en hy keek de voor hem staanden zoo doordringend aan dat zy onwillekeurig hunne oogen neersloegen, „dat een paar van jullie gelooft dat wijlen je meester zichzelf het leven heeft beuomen. Wie dat denkt, doe behoeften van den meest verschillen den aard; hier vooral dient officiëele uniformiteit zooveel mogelijk te wor den vermeden, te meer wanneer dat uitvoerbaar is zonder dat de qualiteit der woningen er onder lijdt. Aan de particuliere bouwnijverheid bljjve dus de taak om in hoofdzaak te voorzien in de behoefte aan nieuwe woningen. Maar dat wil niet zeggen, dat aan de particulieren niet met steun van de overheid of door de gemeenten zeiven goede voorbeelden zouden moeten worden gesteld, om nu niet eens te spreken van het opruimen en zoo noodig herbouwen van ongezonde wijken, waaraan de particuliere bouw nijverheid wegens het geld, dat er op moet worden toegelegd, natuurlijk in het geheel niet kan denken. Inderdaad is het bouwen van een goede arbeiderswoning een vraagstuk op zich zelf, en de bouwondernemers, die zich met den bouw van zulke woningen een bestaan verschaffen, missen meestal de kennis om dit vraagstuk tot eene behoorlijke oplos sing te brengen, en bepalen zich dien tengevolge in het algemeen tot het min of meer getrouwelijk copieeren van slechte voorbeelden, die zij in hunne omgeving aantreffen. Hier kan dus bouw door eene vereeniging of door de gemeente in hooge mate be vorderlijk zijn aan verbetering der woningtoestanden in het algemeen. En in het buitenland is deze gunstige werking dan ook met feiten aange toond geworden. Zoo had een bouw van zeer gerie felijke en goed gelegen arbeiderswo ningen, uitgevoerd door de Engelsche gemeente Richmond, een zekere con currentie van de bouwondernemers tengevolge, die het gemeentelijke woningtype trachten nabij te komen zoo gemogelijk te overtreffen en dit voorbeeld zou zeker met getuigenissen uit tal van andere plaatsen te ver meerderen zijn. Maar ook bij het betreden van dezen weg, die zeker kan leiden tot betere woningtoestanden, zal de overheid toch goed doen voorzichtig te zijn. Wij laten hier nu buiten bespreking het opruimen van oude en slechte buurten en het verschaffen van huis een stap vooruit." Natuurlijk verroerden zij zich geen van allen. Dus van u denkt niemand het," vervolgde de oude heer. „Dat is goed. Gijlieden hebt uwen meester dagelijks gezien, gij kondt zoo iets ook niet gelooven. Jullie weet dat hy in den oorlog het ijzeren kruis gekregeu heeft, dat hij dus een dapper soldaat was en geen lafaard. En het is laf als men zyn plaats vrijwillig ver laat want God heeft ze ons aange wezen." Een deel der dienstboden vooral het vrouwelijke deel had erg veel behoefte aan hunne neuzen te snuiten. Als ge dus in het dorp of ergens anders zulke leugens hoort vertellen sla er dan maar op." De toespraak sloot ietwat kortaf met die besliste uitiDg maar ze had indruk gemaakt zelfs een diepen indruk dat merkte Hans-Henning heel goed. Het deed hem goed dat er daardoor in huis [en dorp een einde kwam aan die kwaadsprekerij. Tot den dag der begrafenis kwam hij bijna niet tot zichzelf. De ontvangst der bloedverwanten en het in orde bren gen van alle mogelijke dingen legden ab soluut beslag op zijn tijd. Hilde en Ilse leg den de tallooze kransen die er kwamen om de baar heen, zoodat het er uitzag als eeu grootebloemtn-heuvel. De oudohei- vesting aan gezinnen, die uit onbe woonbaar verklaarde woningen zjjn gedreven, en maar zeer weinig huur kunnen verwonen, en hebben hier bepaaldelijk op het oog het bouwen van arbeiderswoningen voor den meer gezeten werkman. Geschiedt dit door of met steun der gemeente, dan zal naar onze meening van eene bijdrage van gemeentewege slechts onder bijzondere omstandig heden sprake mogen zijn. Voor eene bijdrage van gemeente wege, in welken vorm dan ook ver leend, bestaat, wanneer het de bedoeling is om woningen te bouwen voor den gemiddelden arbeider geen rechtsgrond, en bij de beperkte uitbreiding, die de bouw van arbeiderswoningen, door of met steun van de gemeente noodzake lijker wijze slechts zal kunnen ver krijgen in vergelijking met hetgeen door de particuliere bouwondernemers aan nieuwe wouingen in normale omstandigheden wordt gesticht zou het verleenen van zulk eene bijdrage kunnen leiden tot een ongerechtvaar digd voordeel, toegedacht aan een zeer beperkt deel van de arbeidersbevolking der betreffende gemeenten. Alleen wanneer men meent dat Woningwet- vereenigingen en de gemeenten zelve den nieuwbouw geheel zouden kunnen beheerschen, alleen in dat geval zou men met dit gevaar niet behoeven rekening te houden. Maar wij betoogden het boven reeds, het particuliere bouwbedrijf zal naar onze meening, niet op zij gedrongen kunnen worden, en is dit juist dan moet men hier voorzichtig zijn geene onrechtvaardigde ongelijkheden in het leven te roepen. Waar het den bouw van woningen betreft voor gezeten werklieden bepale de gemeente zich tot het verleenen van voorschotten en verlange zy, als zij zelve bouwt van haar kapitaal een matige rente. V. D. FRANKRIJK. De Minister van Binnenlandsche Zaken maakt de statistische cjjfers der uitslagen van de gemeenteraads- verkieziugen, als volgt openbaar. Op tog, de prins en de prinses stuurden ook prachtige bloemstukken, Sitta schreef aan Hans-Henning uit naam der prinses en voegde er ook een paar deelnemende woorden van zichzelf bij. Hans-HeDning legde haar brief met een zucht in zijn portefeuille. Alle buren kwamen op Rotenwalde bijeen voor de plechtigheid. De Boden- hausens waren er ook, Hilmar drukte hen de hand. Ilse keok hem niet aan. Iiarelippentrildenenzijsloeghareoogen niet op. Zy stond tijdens de toespraak van den geestelijke tusschen haar broeder en zuster in aan den rechter kant van de baar. Hilmar kon duide lijk haar fijn besneden profiel zien, de zwart kribben sluier lag op hetrood- blonde haar en vormde een scbilder- achtigen achtergrond voor hare blonde schoonheidEr was iets dieps aandoen lijks in die teere gestalte, in haar rouwkleed gehuld. Hij kon zijn blik niet van haar af wenden toen zij na afloop van den dienst achter de kist liep die door vier bedienden naar de plek in het park werd gedragen waar mevrouw v. Krö chert ook begraven lag. De klokken luidden en al de dorpelingen volgden de baar in een langen stoet. Hilmar zag niets dan die lange zwarte gestalte voor zich. In hare handen droeg zy een grooten houket van witte rozen die zy als een laatste aandenken op de 330 verkiezingen zyn 123 geheel afgeloopen, terwijl 207 herstemmingen zullen moeten plaats hebben. De geünilieerde socialisten hebben de meerderheid der zetels verkregen in 4 hoofdplaatsen, de onafhankelijk- socialisten hebben 1 zetel verworven, de radicalen en radico-socialisten 107, de republikeinsche linkerzijde 56, de progressisten 27, de nationalisten en reactionDairen 30 zetels. De Repu blikeinen winnen 14 zetels. ENGELSCH-INDIË. Naar de laatste berichten uit Simla te oordeelen wordt de toestand aan de Indo-Afghaansche grens er niet beter op, al hebben de „Khaibar rifles", de Engelsche inlander-troepen. Zaterdagavond een aanval op fort Mickni ten westen van Landi-Kotal glansrijk doorstaan. Tot 8 uur in den morgen hielden de vijanden stand, maar hun aanval mislukte en hetgarnizoen bracht hun belangrijke verliezen toe. Het ernstige van het geval is echter, dat de vijandelijke strijdmacht deel uitmaakte van een groot Af- ghaansch leger, 13 20.000 man sterk, dat reeds Vrijdagavond de grens had overschreden. Het belangrijkste en best gewapende gedeelte daarvan deed den bovengenoemden aanval op Landi- Kotal, terwijl het andere, onder bevel van Sufi Sahib, zich naar het bovendal van de Bamian begaf. De Engelschen strijden alzoo niet met oproerige grensstammen, maar zyn in een zy het dan nog „officieuzen" oorlog met Afghanistan gewikkeld. NOORWEGEN. Een bizondere verslaggever van de „Standard" had uit Kristiana aan zyn blad geseind, dat keizer Wilhelm de benoeming van von Ditten, den Noorschen gezant te Berlijn, tot op volger van Nansen te Londen onaan genaam vond, om dat daaruit kon blijken, dat de Londensche gezant- schapspost hooger staat dan de Ber- lijnsche. De Duitsche regeering liet daarom de Noorsche regeering weten, dat de stemming in Duitschland we gens die benoeming voor Noorwegen onvriendelijk dreigde te worden. Daarop zag de Noorsche regeering van von Ditten af en benoemde Irgens. de kist liet vallen. Het was een mooi, aandoenlijk beeld vol treurige poëzie. Hilmar's schoon heidszin werd er in hooge mate door bevredigd. Hij begreep nu op eens niet meer dat hij weken had laten voorbijgang zonder probeeren Ilse te zien. Hij had haar alleen veronacht zaamd omdat hy wat gepikeerd was tegen hare familie, nu kon hy byna niet afwachten om haar aan te spreken. Hilda en Ilse trokken zich weldra terug, gevolgd door eenige dames. Hans Henning en Heinrich von Krö chert namen dus alleen de honneurs waar. Sommige der gasten moesten zoo'n grooten afstand afleggen dat een kleine hartversterking wel van noode was. Heinrich von Kröchert was hier ge heel onbekend en dus omringden zij allen Hans Henning en vroegen hem naar het leven aan het hof te Glück- stadt, op welke vragen hij natuurlijk maar heel stijfjes antwoordde. Ofschoon de geestelijke in zijn toespraak even een toespeling gemaakt had op het gerucht betreffende den zelfmoord waardoor niet alleen den doode maar ook zjjn kinderen een diep onrecht werd aangedaan, kwam er toch bij de meesten wel eenige twijfel op. Zy konden niet maar zoo gelooven dat het een ongeluk was. Wordt vcreotgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1908 | | pagina 1