DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 80
WOENSDAG 6 MEI 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „DE EEMLANDEB".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
HALF BLAD.
BUlTENLAiNP.
^BINNENLAND.
STATEN-GENERAAL.
STADSNIEUWS.
DE EEMLANDEB
Hoofdredacteur R. G. RIJKEN S.
Abonnementsprij a
Per jaarf 4.
Franco per post- 5.60
Per 3 maanden- 1.
Franco per post- 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau
BREEDESTRAA.T 20.
Telefoon Interc. 62.
Frlja der Advertentiën
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(By abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederlandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
FRANKRIJK.
De gemeenteraadsverkiezingen heb-
Iben niet veel wijziging gebracht in
I de bestaande verhouding der politieke
partijen.
Er heeft een kleine opschuiving
|naar links plaats gehad.
De conservatieven en clericalen ver-
lloren eenige zetels aan de liDks repu
blikeinen en deze laatsten moesten
[weer een paar zetels aan de geunifi-
|eerd-socialisten afstaan.
Alles in alles een versterking der
|positie van het ministerie.
De gemeenteraden hebben vier jaren
Izitting. Zij behooren tot de kiezers
Ivoor den Senaat. De thans gekozen
[gemeenteraden nemen dus deel aan
[de Senaatsverkiezingen, die het vol-
[gende jaar en in 1912 plaats hebben.
[Zoo was deze verkiezing ook van min
lof meer politieken aard. De samen
stelling van de gemeenteraden moet
[noodzakelijk van invloed zijn op die
[van het hoogste staatslichaam. Maar
look om eene andere reden hechtte
een groot belang aan de thans ge
houden verkiezingen. Volgens de schei-
pingswet hebben de gemeenteraden te
peschikken over de kerkelijke goederen,
de toewijzing daarvan aan instel
lingen van liefdadigheid. Niet al te
Nauwgezette raadsleden vinden in de
[kerkelijke goederen eene gelegenheid
lom aan invloedrijke kiezers aangenaam
[te zjjn door de instellingen te begun
stigen, waarvoor deze zich, om welke
peden dan ook interesseeren.
De stemming is vrij rustig voorbij
gegaan. In een paar dorpen heeft men
gevochten en elders zich toe^legd op
het Fransche spel der vernieling van
pe stembussen er wordt onder elke
pegeering wonderlijk met de stem-
jbussen omgegaan onder het keizerrijk
|had men er zelfs met dubbelen bodem.
Haar als de bladen straks van eene
Jkalme verkiezing spreken zullen zij
[wel gelijk hebben.
ZWEDEN.
De Zweedsche .Rijksdag" heeft
Zaterdag een voorstel om aan vrouwen
|het stemrecht voor de volksvertegen-'
voordiging te geven verworpen.
JAPAN.
De New-York „Helrald" ontving
|van haar correspondent te Tokio de
volgende beschouwingen over den
boycot van Japansche waren door
Chineezen.
De Japansche regeering tracht de
Igroote Chineesche kooplui in Japan,
Id.w. de kooplui, die den uitvoer van
iJapan naar China grootendeels in
panden hebben te bewegen, bij hun
andgenóoten voor Japan tusschenbeide
Ite komen. Dat zou ook in hun eigen
[belang 'zijD.|Maar die Chizeëzen zijn ten
Ideele als Japanners genaturaliseerd
jen hebben daardoor hun invloed in
[China verloren. Zij lijden als tus-
[sehen personen schade, maar verheu-
[gen er zich over, dat de Japannersin
pun handel en nijverheid gestraft
vorden voor de vernedering, die het
llina heeft aangedaan. Eindelijk zjjn
pelenvan de Chineezen ook boos op
lie Japansche regeering. In en na
llen oorlog hebben zij groote sommen
Ivoor liefdadige doeleinden geschonken
llmild gelijk in onze Oost), maar toen
Ier eerbewijzen, ridderorden enz. wer-
flen uitgedeeld, vergat men hen, en
[kregen Japanners, die veel minder
[mild waren geweest, en vreemde
lingen wat dien Chineezen onthouden
perd.
In verschillende bedrijven, zegt de
correspondent verder, is de uitwerking
van den ban reeds te merken. Te
Kobe is de Chineesche kolonie met
6Ü0 menschen verminderd, die naar
hun land terug zijn, omdat er zoo
groote slapte was. De Japansche stoom-
booten, die Zuid-China aandoen, heb
ben ook veel te lijden. De Nippon
Maroe, op weg naar San Francisco,
kon te Hongkong geen Chineesche
reizigers, noch Chineesche waren op
nemen.
TWEEDE KAMER.
Wfj hebben in het vorig nommer
reeds het lot vermeld, dat het amende-
ment-Borgesius-Van Asch van Wyck-
v. d. Bergh heeft getroffen.
Artikel 14 van het ontwerp bepaalt,
dat de kustvisscherij geheel en ai bfj
algemeenen maatregel van bestuur zal
worden geregeld. Dit is wellicht de
bepaling die de grootste maaswijdte
bezit. De regeering is volkomen vry
te doen wat haaF belieft. Het is een
artikel) auu „Uun,)0"> dv mui
Boigesius er alkeerig van is, zeidede
heer FeiT. Met de heer Van Asch van
Wfjck en Z. van den Bergh had toch
de afgevaardigde voor Enkhuizen een
amendement ingediend om het artikel
ietwat te stoffeeren en der regeering
althans een richtsnoer bij het samen
stellen van den algemeenen maatregel
te verschaffen. Onder meer wil het
amendement de regeering dwingen, in
het Koninklijk Besluit bepalingen op
te nemen tot sluiting der kustvis
scherij voor met name aangewezen
vischtuigen op zekere plaatsen en
tijden des jaars.
Het amendement leek alleszins aan
nemelijk. Zonder de regeering te veel
te binden geeft het toch een richting
aan de wet, die we eenigen tjjd ge
leden kenschetsten als een klapper op
de te ontwerpen besluiten en regle
menten, zou althans in zooverre ver
beterd worden, dat een globale in
houdsopgave van sommige dier maat
regelen er in werd opgenomen.
Het mocht niet zijn, met 41 tegen
"20 stemmen werd het amendement
verworpen, Minister Talma noemde
het voorstel imperatief en limitatief,
de regeering wordt er mitsdien te veel
door belemmerd. Toen de heer Bor-
gesius daarna dit ongegronde bezwaar
had weggeredeneerd, meende Minister
Talma: uw amendement is overbodig
en doelloos. Doelloos? vroeg met ver
bazing de heer Reyne. Is dan niet toe
te juichen, dat deze hoogst abnormale
wet ten minste op die punten waar
omtrent iedereen het eens kan zjjn,
tot iets meer dan een geraamte worde
gemaakt? Is het niet rationeel dat de
Kamer zich zooveel mogelijk contröle
voorbehoude, waar zij ten opzichte
der visscherfj alle toezicht op de dadeD
der regeering uit handen geven moet?
Maar eindelijk beweerde minister
Talma, dat de kamer, als zij het
amendement aannaam, feitelijk zou
terugkomen op eens genomen beslis
singen.
Dat gaf vermoedelijk den doorslag.
In aansluiting op de reeds eerder
door don heer D. Kooiman, secretaris
van Maarssen en Maarsseveen, geuite
denkbeelden, is onlangs door burge
meesters, wethouders en secretarissen
van degemeenten Deventer, Dordrecht,
Maarssen en Maarsseveen, Meppel,
Sloten (N. H.), Tilburg en Zaandam
aan het bestuur der Nederlandsche
vereeniging voor gemeentebelangen
berzocht een commissie te benoemen,
velast met het instellen van een
onderzoek naar mogelijke vereenvou
digingen in de gemeente-administratie.
De quaestie te IJmui-
d e n. De staking was gisteren vol
komen. Voor het eerst werd geen
marktbericht gegeven. Aan de haven
begon eeDige gisting te ontstaan.
In een gisteren middag te 's-Graven-
hage gehouden vergadering van reeders
van zeeschepen, belanghebbenden bij
den toestand te IJmuiden, is na lang
durige discussie besloten het volgend
telegram aan den minister van water
staat te zenden
De heden alhier gehouden vergade
ring van reeders van zeeschepen uit
IJmuiden, Scheveningen, VlaardingeD,
Maassluis, Katwijk en Middelharnis,
kennis nemende van den actueelen
toestand te IJmuiden, niet wenschende
vooruit te loopen op een eventueele
definitieve beslissing Uwer Excellentie
en alleen het oog hebbende op de
groote schade die de bestaande toe
stand veroorzaakt aan reederjjen en
visschers, verzoekt Uwe Excellentie
beleefd doch dringend de genomen
maatregelen drie maanden op te schor-
fAn nniillT, halo nr»hoKKör»/lar«
gelegenheid hebben een mogelijke op
lossing in studie te nemen.
Een merkwaardige veiling van
wapens van Atjeh, Borneo, Celebes,
Djambi, Java, Nieuw Guinea, Congo
zal hier ter stede Dinsdag 12 Mei,
worden gehouden.
Vooraf zal hiervan eene tentoon
stelling worden gehouden op Zaterdag
9, Zóndag 10 en Maandag 11 Mei in
Concordia.
De catalogus bevat vele curieuse
nommers. Zoo zijn er o.a. in vermeld
een Sikim pantjang en een Kepi, af
komstig van Toekoe Oemar, heilige
Krissen afkomstig van prins Lapa-
wawooi, Boni; Krissen, gedragen door
den priestervorst Radja Singa-Maha,
Rendjong af komstig van Toekoe Oemar,
enz. enz.
Bij de op 5 dezer gehouden stem
ming voor elf leden van het Kies
college der Ned. Herv. Gem. zijn uit
gebracht 306 geldige stemmen, zoodat
de volstrekte meerderheid 154 bedroeg.
Herkozen zijn met 276 tot 251 stem
men de negen aftredende leden, de
heeren J. H. Donath, A. van Eeden,
I. W. Fröger, J. H. Kleber, Ch. van
Kuyk, E. Lindenbovius, C. J. van der
Nagel, W. van Surksum en N. van
Veen. Gekozen zijn met 189 en 185
stemmen de heeren J. Klink en A.
Slagt. Op de heeren H. M. Brouwer en
C. W. F. Reyckers waren respectieve
lijk 130 en 87 stemmen uitgebracht,
terwijl verschillende anderen één stem
verwierven.
Door een aantal werklieden- en
vakvereenigingen is opnieuw een adres
bij den Gemeenteraad ingediend tot
het subsidieeren van vakteekenonder-
wfjs. Zooals men zich zal herinneren
is iD de zitting van den Gemeente
raad van 24 December j.l. een derge
lijk verzoek behandeld. Het mocht
toen alleen steun erlangen van de
heer Ruys, Salomons en van Kalken.
Heden is een zekere A. van
Ree uit Hoevelaken afkomstig en
sinds kort van uit Duitschland hier
naar toe gekomen, als verdacht van
verschillende diefstallen, geboeid naar
Utrecht overgebracht.
Aan de Universiteit te Utrecht
werd met gunstig gevolg het le Na
tuurkundig examen afgelegd door den
heer D. van Os.
VROUWENKIESRECHT.
Onder presidium van Mevr. Schreuder-
Nijland werd hedenmiddag in de groote
zaal van Amicitia een vergadering
gehouden, waarin als Spr. optrad mevr.
Wijnaendts FranckenDyserinck uit
den Haag, ter bespreking van het
onderwerpHet voor en tegen van
Vrouwenkiesrecht en de beginselen
van den Bond.
Na opening der bijeenkomst ving
Spr. haar rede aan met eenige regelen
uit de Nieuwe Geboort vau mevr.
Henriëtte Roland Holst, waarin h. i.
juist wordt weergegeven de strijd der
vrouw voor haar rechten.
De strijd om vrouwenkiesrecht is
een voornaam onderdeel van het femi
nisme. De beteekenis van de vrouw
voor de samenleving is haar hoogere
ontwikkeling als vrouw en moeder.
Het streven naar economische onaf
hankelijkheid moet dan ook slechts
middel en niet doel zijn.
De motieven voor vrouwenkiesrecht
moet men vaak zoeken buiten onze
grenzen in de staten met vrouwen
ter zijde, daar koloniale staten niet te
vergelijken zijn met onzen cultuurstaat.
Men kan zich trouwens volkomen be
roepen op ons eigen land.
In 1850 was een wet aanhangig
inzake het regentschap over deD lateren
Prins van Oranje, dat heftig bestreden
werd, omdat men publiekrechterlijke
plichten niet vereenigbaar achtte met
de moederplichten.
In 1884 kwam weer een soortge
lijk wetsontwerp in de Tweede Kamer
om Koningin Emma te benoemen tot
regentes over Koningin Wilhelmina.
Eenige leden meenden dat een regent
schap van een Koningin nietgewenscht
was, waarbij zij zich beriepen op het
standpunt van 1850. De regeering
wees op de roemruchtige regeeringen
van Koninginnen in het buitenland.
In de vereenigde zitting onzer Kamers
in '84 werd door den Heer Huyde-
cooper van Maarsseveen meegedeeld
dat het voor het lanl gewenschtwas
het regentschap aan de Koningin op
te dragen. Twee leden kwamen daar
sterk tegen op. De afgevaardigde van
Middelburg, mr. D. van Eek meende,
dat een vrouw niet de talenten en
kennis daarvoor bezat, waarin h(j werd
bijgevallen door Keuchenius, die zelfs
art. 576 van de Grondwet er bij aan
haalde, dat tot eisch stelt het Neder
landerschap, terwijl hij meende, dat
na 's Konings dood de Koningin dat niet
meer zou zjjn. Zelfs beriep hij zich op
de constitutie van 1806.
Minister Heemskerk reageerde ook
nu niet op de plichten van het moe
derschap maar bestreed op staats
rechterlijke gronden Keucbeniur.
Het waarnemen van kiezersplichten
nu zal wel niet zoo zwaar zjjn als
het waarnemen van een regentschap
en voor de Hollandsche vrouwen ligt
dan ook in de regeering van koningin
Emma een bewijs, dat de moeder
plichten zeer goed kunnen samengaan
met plichten voor het publieke leven.
Mogelijk zal een arbeidersvrouw, die
zelf slaven en zwoegen moet geen tjjd
hebben naast haar huishouding ook nog
te denken aan andere zaken, maar er
is een groote schare van vrouwen,
die tijd hebben voor allerlei zaken en
waarom zouden ze dan geen belang
stelling ontwikkelen voor de publieke
zaak.
Veel bezwaren worden opgeworpen.
Zoo o.a. dat met vrouwenkiesrecht de
politiek wordt gebracht in de kinder
kamer. Maar daar is ze al doorge
drongen. Bij de verkiezingen van 1905
gaf de a. r. Rotterdammer een geheel
politieke kindercourant uit.
Ook bij andere partijen geschiedt
dat en de vrijzinnigen maken even
goed deze fout. Spr. herinnert aan
het stroobiljet, dat bij de gemeente
raadsverkiezingen door deVrijz. Dern.
Kiesver. te Zaandam aan de school
kinderen was uitgereikt.
Dat is een bederf aan de kinderziel,
niet het gevolg van vrouwenkiesrecht.
Als de vrouwen meer de ellende van
het politieke leven begrepen, zouden
ze dergelijke fouten wel tegen
gaan.
Maar al begaat nu ook de vrouw
een dergelijke fout, dat mag dan toch
nog geen reden zijn om haar het
kiesrecht te onthouden!
S6el nu echter eens, dat de moeder
eens aan de kinderen ging vertellen,
hoe het in de Tweede Kamer toegaat.
Wat zullen dan de fjselijke gevolgen
zijn?
Kinderen willen graag nadoen wat
ze hooren vertellen. Zoo spelen veel
kinderen schooltje, maar het vervelende
is dan, dat er maar een mag praten
en dat de kinderen stil moeten blijven
zitten.
willen spelen.
Eu dat zal voor de kinderen juist
amusant zjjn, want dan mogen ze
door elkaar spreken en van hun plaats
loopen, wat dan een juist beeld geeft
van onze Tweede Kamer.
Nu bestaat de strijd in de politieke
partijen hoofdzakelijk over de vraag
omtrent het kiesrecht aan de ge
huwde vrouw. Spr. kan geen bezwaar
zien tegen het toekennen van het
kiesrecht aan de moeder, al wordt
door de verschillende partijen uitslui
ting daarvan gevraagd.
Ultra-feministisch is het standpunt
van den Bond niet, in dien zin dat
de vrouw zou moeten zijn een andere
mau.
Prof. Jelgersraa heeft bij de opening
van het Genees- en Natuurkundig
congres te Amsterdam gewaarschuwd
tegen dat te ver opgedreven feminisme,
maar dat neemt niet weg, dat hij
een voorstander is van de gelijk
berechtigheid en voorstander van den
Bond.
Het eerste begin van den kiesrecht-
strijd voor de vrouw dateert van
1877, toen de student Malcaster Loup
in de Leidsche studenten debatingclub
reeds een lans brak voor vrouwenkies
recht. In 1884 kwam er een wets
voorstel van mr. S. van Houten tot
wijziging der grondwet, waarin ook
op zekere voorwaarden kiesrecht aan
de vrouwen werd toegekend. In 1887
kwam de zaak in de Kamer ter
sprake, maar toen had minister
Heemskerk nog volkomen gelijk, toen
hij zei, dat er in ons land geen vrouw
was, die er zich warm voor maakte.
De vereenigiDg voor Vrouwenkies
recht is in 1893 opgericht. In 1895
schreef het Dagblad voor Zuid-Holland
nog, dat het vrouwenkiesrecht een
ramp zou zijn voor ons laüd. In 1899
werd het landelijk comité voor alge
meen kiesrecht opgericht, dat ijvert
voor kiesrecht aan mannen en vrouwen
en 2 jaar later werd de Vrijz.-Dem.
Bond opgericht, die ook voor de ge
lijkstelling ijvert.. Ook de Liberale
Unie erkent het recht ofschoon ze het
nog niet rijp voor invoering acht.
En in 1903 kwamen de kiesrechtvoor-
stellen van de Soc. Dem. Arb. Partij
en van den Vrijz. Dem. Bond. In 1904
schreef mr. de Savormin Lohman, dat
het stelsel van uitsluiting van de
vrouw door weinigen meer geheel,
wordt verdedigd. In 1887 trouwens
heeft mr. de S. L. zich reeds princi:
