WEERBERICHT.
Thermometerstand
Uit de Omgeving.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. HET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.;
De Bildt, 9 Juni 1908.
Hoogste barometerstand 771.8 m.H.
te St. Mathieu laagste 754.0 m.H. te
Nice.
Verwachting tot den avond van 10
Juni 1908.
Wind 'Zwakke tot matige Weste
lijke wind.
Gesteldheid van de luchtZwaarbe
wolkt, weinig of geen regen.
TemperatuurDezelfde.
Barometerstand te AHERSFOORT.
uur 765 m.H.
Vorige stand te 12 uur 763 m.H.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 64
Laagste hedennacht F. 44
Hedenmiddag 12 uur F. 60
AMERSFOORTSCHE
BAD- EN ZWEMINRICHTING.
Temperatuur van het water op
Dinsdag 9 Juni des morgens 7 uur:
63° F.
heer Groote in de komende tien jaar
zijn stelsel zou ingevoerd zien als ver
plicht leervak op de lagere school,
besloot prof. de Vries zijn luid toege
juichte rede.
Hierna was het woord aan den heer
J. C. G. Grasé, die ook op de ondervonden
tegenwerking wees, maar tevens kon
doen blijken, dat ondank niet altyd
's werelds loon was. Toen nl. bekend
werd dat het 10-jarig bestaan van het
stelsel Groote feestelijk zou worden
herdacht, kwamen van alle oorden be
wijzen van sympathie om den heer
Groote op dezen dag een stoffelijk
aandenken te vereeren. Het was nu
Spr. een hoogst aaugename taak, den
heer Groote, namens tal van vrienden
en vereerders, aan te bieden een
schryrbureau, als bewys van sympathie
en dank voor zyn werken.
Hierna vingen de proeven aan.
Eerst werd een redevoering van den
heer v. Waterschoot van der Gracht, in
de Eerste Kamer uitgesproken ge
dicteerd gedurende 10 minuten met
een snelheid van 250 woorden per
minuut. Direct na het dictee werd het
stenogram teruggelezen, welke proef
schitterend slaagde. Eenige heeren
lazen het stenogram alsof ze een ge
woon geschreven redevoering voor
zich hadden.
Daarna werd een dictaat geleverd
voor de practijk op kantoren in Franscb,
Duitsch en Engelsch, 100 lettergrepen
per minuut. Het stenogram werd
teruggetypt op een Remmington-
schryfmachine. The RemmiDgton Co.
had welwillend een viertal schrijf
machines beschikbaar gesteld. Ook deze
proeven waren eenvoudig verbluffend.
Hierbij muntte vooral uit mej. S.
Vetter uit den Haag, die in een korte
spanne tyds het Frausche en Duitsehe
stenogram had overgebracht. Haar
werd dan ook een kunstvoorwerp
aangeboden.
De uitreiking der prijzen had des
avonds plaats. Nadat de heer S. J.
van Duinen de feestelijke bijeenkomst
geopend had, reikte de heer P. J.
Frederiks met een toepasselijk woord
de behaalde prijzen uit.
De heer N. A. Jansen, stenograaf
bij de Tweede Kamer wees er op,
dat er aanmerking was gemaakt, dat
hy als beroepsstenograaf deel had
genomen aan den wedstrijd. Het was
echter de eerste proef waaraan hjj
had deelgenomen.
De heer Frederiks deelde daarop
mede, dat de jury besloten had, den
heer Jansen nog een extra prijs, een
kunstvoorwerp aan te bieden. Verder
was hem nog een vereerende opdracht
gegeven. De familie Groote voelt zich
nl. bijzonder verplicht aan de heeren-
Nico Blokker uit Leiden en W. Drees
's Gravenhage, die van 't begin af aan
meegewerkt hebben voor het stelsel.
Daarom bood hij hun een herinnerings
medaille aan.
DE STRIJD TEGEN DE
TUBERCULOSE.
In Amicitia werd Zaterdagavond
een vergadering gehouden waarin dr.
W. J. van Gorkom te 's Gravenhage,
secretaris-penningmeester der Nederl.
Centrale vereeniging tot bestrijdiug
der Tuberculose eene voordracht hield
over: De moderne wijze van bestrijding
der tuberculose als volksziekte.
De oproep tot deze vergadering was
uitgegaan van de volgende stadge-
nootenjhr. J. W. A. Barchman
Wuijtiers, P. M. L. de Bruijn Prince,
mevr. jhr. Beijma thoe Kingma, C.
Th. van Beek, H. L. Celosse, dr. A.
H. C. van Driel, pastoor L. A. F. X.
Fock, mevr. Frederiks—Van Cleeff,
dr. F. A. F. Gronoman, mevr. Hamers
Geerlings, J. W. Jorissen, M. Kamer
ling, prof. F. Kenninck, H. H. E.
Horren, ds. W. J. Meiners, C. J.
Nierstrasz, mevr. baronesse Rengers
van Warmenbuizen, dr. H. W. Schreu-
der, A. M. Tromp van Holst, E. L.
Visser, J. van Vollenhoven, W. H.
E. Vrydag, mevr. Warnsinck en G. van
Wjjland, die zich vereenigd hadden
in een voorloopig comité tot het
stichten van eene plaatselijke vereeni
ging tot bestrijding der tuberculose
alhier.
Nadat Dr. H. W. Schreuder met
een woord van welkom de vergadering
geopend had, sprak Dr. van Gorkom
ongeveer als volgt
Nog maar kort heeft men zich in
ons land opgemaakt tegen de ziekte,
die wel eens de witte pest wordt
genoemd, die zooveel onder ons volk
heerscht en die zoo ontzettend veel
slachtoffers maakt. Voor ongeveer 12
jaar gaf de Koningin-Hoeder het voor
beeld door de schenking van Oranje-
Nassau-oord bij Renkum, dat de eerste
inrichting in ons land werd voor
minder gegoede tubereulose-lijders. Dr.
Haentjes had te Putten een particu
liere inrichting voor meergegoeden
gesticht. Later zijn nog gekomen de
Volkssanatoria te Hellendoorn en te
Hoog-Laren, terwyl thans nog in
wording zijn, sanatoria bij Joure, een
Christ.-geref. bij Harderwijk en twee
R. Katholieke in Friesland en ook bij
Harderwijk. En bovendien hebben we
nog de zeehospitiums, waarvan er een
onlangs geopend is te Katwijk.
In ons land sterven jaarlijks ÏOOOO
menseben aan tuberculose, waarvan
7500 aan longtuberculose, de zgn.
tering. Het ziekteproces duurt eenige
jaren, zoodat we veilig kunnen
zeggen, dat in ons land eén groot
aantal individuen, wel een 100 OOo,
door deze ziekte zijn aangetast. Geen
ziekte is, zooals deze, gebonden aan
de maatschappelijke verhoudingen,
't is de ziekte der min- en onver-
mogenden. Men kan dan ook gerust
zeggen dat f- der tuberculoselijders in
de beschaafde wereld, niet bij machte
zyn de kosten eener kuur zelf te
betalen. De naam vclks-sanatoria is
dan ook zeer euphemistisch, in Hel
lendoorn en Hoog-haren bedraagt de
verplegingsprys nog f 2 per dag. En
nu behoeft men met eens zoo heel
nabij met het volk bekend zijn om
te weten, dat arbeidersgezinnen, die
dat zouden kunnen betalen, eenvou
dig niet bestaan. Voor een arts, met
een drukke armenpraktijk in een
groote stad gaat bijna geen dag
voorbij, of hij krygt een patient,
waarvoor verpleging noodig is, maar
zelden gebeurt het, dat hij dan tevens
de bronnen kan aanwijzen, waaruit
de kosten kunnen bestreden worden.
Toch is f 2 per dag niets te hoog,
een goede verpleging eischl dat be
drag.
Dr. Haentjes en Dr. Middelburg
hebben indertijd getracht een echt
volkssanatorium te stichten. Door het
opnemen van lijders iu het eerste
stadium, meenden zy goedkoope ver
pleging te kunnen verkrijgen, doordat
de patiënten mede zouden moeten
helpen, het sanatorium in stand te
houden. Die poging is echter niet
gelukt en ook op Heerema State bij
Joure heeft men die illusie reeds op
moeten geven voor het sanatorium
nog geopend is.
In Duitschland is men in dat op
zicht gelukkiger, omdat daar bestaat
verplichte ziekte- en invaliditeits
verzekering. De verzekeringmaat
schappijen hebben het groote nut der
sanatoria ingezien en steunen deze
inrichtingen en zenden de verzekerden
zooveel mogelijk naar de sanatoria.
Dat is geen philantropische maar
veeleer een financieele kwestie voor
de maatschappijen. Door de politieke
verwikkelingen zullen in ons land echter
in de eerste jaren de fondsen daarvoor
niet aanwezig zyn. Daaraan is het
toe te schrijven dat een ander middel
is gezocht om actief op te treden,
Men is daarbij uitgegaan van de
grondgedachte, dat tuberculose is een
besmettelijke ziekte, die bij een ge
zond individu niet anders kan ontstaan,
dan door het opnemen van ziekte
kiemen van een besmet persoon. In
1882 is door prof. Koch bewezen, dat
tuberculose is een besmettelijke ziekte.
Het sputum bevat tuberkelbacillen,
die door het ademhalings apparaat
komen in het lichaam van gezonde
personen, die vatbaar voor die ziekte
zyn. Wanneer alle tuberculose lijders
eens konden geïsoleerd worden dan
was het met de tuberculose uit. Ook
bij het vee komen veel tuberkelba
cillen voor. Daarvoor kan men zijn
maatregelen nemen. Hen is tegen
woordig hygiënisch al zoo wel op
gevoed, dat men geen ongekookte
melk meer drinkt uit vrees voor be
smetting. Het is toe te juichen, dat
de hygiensche opvoeding van ons volk
veld wint. Het wezen van jde waarde
der bestrijding van de tuberculose ligt
dan ook in de opvoeding van het volk.
Wanneer iemand weet waar en hoe
men de tuberkelbacillen opdoet,
dan zal hy daarvoor kunnen waken.
En daarin ligt voor een goed deel, het
werk der plaatselijke vereenigingen
tot bestrijding der tuberculose.
Hoe bereiken ze dat? In de eerste
plaats door het aanstellen van een
deskundig persoon, opgeleid in het
wezen der tuberculose, die op alle
voorzorgsmaatregelen aandringt by de
lyders en ook nagaat of alle voor
schriften wel behoorlijk worden na
geleefd. Die persoon is de spil waar
de zaak om draait. Wanneer die vol
doende kennis en tact en ook ambitie
bezit en het noodige overwicht heeft
op de patiënten, dan moet daardoor
zoo'n vereeniging heilzaam werken.
Niet reeds in de eerste jaren, maar
in de toekomst.
Op taktische gronden moet men de
taak van zoo'n persoon echter nog
verruimen en er een eenigszitis philan-
tropisch tintje aan geven. Men moet
niet vergeten, dat de bestrijding der
tuberculose in de eerste plaats is een
medische zaak, de ambtenaar der ver
eeniging geeft slechts aanwyzigingen,
maar die lessen zullen veelal geen
ingang vinden, wanneer ook niet phi-
lantropisch te werk wordt gegaan.
Vroeger beschouwde men de tuber
culose als ongeneeslijk, maar later is
gebleken, dat ze by uitstek geneeslyk
isgeen slepende ziekte biedt juist
zooveel kans op genezing als tuber
culose. Maar ook hier wachte men
zich voor overdrijving. Men geneest
er van, mits men alles doet, wat
daarvoor noodig is. De allergunstigste
omstandigheden voor genezing, vindt
men in de goed ingerichte sanatoria.
Maar ook onder relatief minder gun
stige omstandigheden kan men in het
huisgezin resultaat bereiken. Hen moet
den patient een ruststoel verschaffen
en zorgen dat hy licht en lucht leert
gebruiken. De grootste moeilijkheid
leveren de slechte woningen. Ver
betering in den woningtoestand zou
de zaak in de kern aanpakken, maar
met economisch beperkte middelen
is toch ook veel te bereiken.
Bovenal moet de patient een
aparte kamer hebben. Heeft hy die
niet in zijn woning, dan zorgt de
vereeniging, door bypassing van het
meerdere huurgeld, voor een grooter
huis. Verder moet de patient leeren
in een sputafleschje te spuwen en te
hoesten in het doekje. Dit laatste
vooral, omdat daardoor millioenen
tuberkelbacillen worden verspreid. Dat
is heel eenvoudig te leeren en zoo
doende vermindert het gevaar voor
de omgeving.
Alle lyders in sanatoria te verple
gen behoort tot de onmogelijkheden,
daarvoor is hun aantal te groot en de
verpleging te duur. Besteedt men nu
het geld ter voorkoming in de gezin
nen, dan is dit zeker de meest econo
mische wijze.
Waar haalt men nu het geld van
daan? De vereeniging vindt overal
veel sympathie. Tuberculose komt veel
voor en bijna ieder kent de verschyn-
selen der ziekte van nabij. Hetlyden
spreekt tot het gemoed, wat tot ge
volg heeft, dat de vereeniging een
voorspoedig bestaan leidt. Door stel
selmatige propaganda zijn dan ook
veel bijdragen te verwerken. Dan kan
men steun erlangen van de regeerende
college's. Voor 1908 is op de Staats-
begrooting f 50.000 uitgetrokken. Dit
is nog wel niet veel maar verdeeld
over de 15 a 20 vereenigingen is het
toch al een aardig bedrag. Verder geven
de gemeenten subsidie en ook de
provinciale besturen. Bovendien kan
aangeklopt worden bij plaatselijke
vereenigingen.
In Amersfoort is nu een voorloopig
comité. Laat dat beginnen met de
statuten te ontwerpen en deze onmid
dellijk ter goedkeuring zenden aan
de regeering, dan kan nog voor dit
jaar een kleine subsidie worden aan
gevraagd. Zoodoende vormt men een
kern, waaruit, naar ik hoop, een
bloeiende vereeniging zal komen. Vooral
wanneer de dames zich er over inte
resseeren zal het goed gaan, dat zijn
de propagandisten, die de mannen in
overredingskracht verre overtreffen.
Het een krachtige opwekking aan
allen om de beweging ook hier te
doen slagen, eindigt Spr. zyn rede,
zich gaarne bereid verklarende, even-
tueele vragen te beantwoorden.
Mej. Middelburg vraagt of er
eenig verband bestaat tusschen deze
vereeniging en Ver. voor volkssana
toria.
De heer v. Gorkom antwoordt,
dat er zeer zeker samenwerking be
staat. De patiënten der plaatselijke
vereenigingen worden, als er maar
geld is, naar Hellendoorn gezonden.
Maar financieel bestaat er concur
rentie, daar ieder streeft naar een
groot aantal contribuanten. En dat
heeft tot gevolg, dat Hellendoorn in
de laatste jaren nog wel wat heeft
moeten missen, daar veel menschen
liever geven aan eeu plaatselijke
vereeniging. Dat is nu niet zoo heel
erg, daar Hellendoorn het toch moet
hebben van grootere giften.
De heer Vrijdag zou gaarne
weten den juisten werkkring van
een enquêtrice.
De heer van Gorkom zegt,
dat het niet noodig is daarvoor een
gediplomeerd verpleegster te hebben.
Iemand met gezond verstand weet
zich spoedig genoeg in de verschil
lende zaken in te werken. En dan is
de taak a. h. w. college geven in de
tuberculose, zorgen dat in de kamer
van den patient geen kleed op den
vloer ligt, geen gordijnen hangen, in
één woord geen stofnesten aanwezig
zyn en dan nagaan of de voorschrif
ten wel nauwkeurig worden nageleefd.
D r. Groneman vraagt hoeveel
contributie ongeveer per patiënt noo
dig is, waarop spr. antwoordt, dat dit
moeilijk is te zeggen, maar dat het
zaak is altijd zooveel mogelijk contri
butie zien te krijgen.
Nadat op een vraag van den heer
Heuuks, omtrent het voorkomen der
tuberkei bacillen nog was geantwoord,
dat deze bacillen niet altyd tuber
culose ten gevolge hebben, maar alleen
by die menschen, die er vatbaar voor
zyn, sluit de voorzitter met een woord
van dank aan den spreker de ver
gadering.
Staande de vergadering traden een
25-tal dames en heeren toe tot een
plaatselijke vereeniging. Daar niet
alle leden van het voorloopig comité
aanwezig waren, zal dit aantal zeker
nog booger zyn, zoodat de plaatselijke
vereeniging tot bestrijding der tuber
culose is opgericht.
SCHIETCONCOURS.
Gisteren werd op de Leusderhei het
schietconcours gehouden, georganiseerd
door de Amersf. schietvereeniging
„Prins Hendrik". Ofschoon het weer
niet erg meewerkte, waren toch velen,
vooral in den morgen naar de Leus
derhei getrokken, die door de vele
tenten en het groot aantal vlaggen
en vlaggetjes in een waar feestterrein
herschapen was. Voor zooveel mogelijk
hebben we gisteren per bulletin al
den stand bekend gemaakt. Daar,
vooral de vrije baanwedstrijden, veel
werk opleveren, is het nog niet doen
lijk een volledigen uitslag te geven.
Van de wedstrijden, die bekend zijn
is de stand als volgt
Korpswedstrijd.
Geweer: 1. Voor Koningin en
Vaderland, 25 tr. 232 p., 2. Prins
Hendrik, 25 tr. 218 p., 3. Broeder
schap 25 p. 187 p., 4. Wilhelmina,
24 tr. 230 p., 5. Ie. Reg. Huzaren
24 tr. 217 p., 6. Amersf. Vrijwilligers
Korps 23 tr. 164 p.
Revolver: 1. Reg. Veld-art. 29
tr. 87 p., 2. Escadron Ordonnansen
21 tr. 56 p.
Eer e w e d s t r ij d 1. L. J. B.
Serré 54 p., 2. D. van Buuren 54 p.
In de Amersfoortsche Bad- en
Zweminrichting werden gediplomeerd
de jongeheeren A. M. Frederikse en
A. G. Lohman.
Onder leiding van den kolonel
A. van Seters houden de batterijen
van het Ie regiment veld-artillerie
van Utrecht en van hier van 29 Juni
tot en met 11 Juli a.s. practische
schietoefeningen in de legerplaats by
Oldebroek.
De staf der lie afdeeling, de
4e, 5e en 6e batterij commandanten
onderscheidelijk kapitein A. C. M.
Ridder Aiewijn, H. A. Ruijsch Lehman
de Lehnsfeld en V. A. J. Bloem
marcheeren onder bevel van den
luitenant-kolonel L. baron van Hogen-
dorp den 29en Juni a.s. van hier in
een marschdag naar genoemde leger
plaats.
Bij het te Bergen op Zoom ge
houden concours hippique behaalde
in den internationalen gecombineerden
wedstrijd voor officierspaarden luit.
Wilson den tweeden prijs met „De
Ballon".
Na afgelegd examen is de akte
van bekwaamheid voor gemeente-
seeietaris of ambtenaar ter secretarie,
afgegeven door de Nederlandsche Ver
eeniging voor Gemeentebelangen, uit
gereikt aan den heer R. H. Loman te
Amersfoort, aan mej. J P. Doriestein
te Woudenberg en aan den heer A.
J. van Boven te Zeist.
Op deti len Pinksterdag nam
de Amersfoortsche Schietvereeniging
„Voor Koningin en Vaderland" deel
aan het Provinciaal Schietconcours
op het fort de Bilt, dat ook nog de
twee volgende Zondagen wordt ge
houden. Met 25 treffers behaalden de
Amersfoortsche schutters 226 punten.
Aan 't politie-bureau zyn in
lichtingen te bekomen omtrent een
zilveren armband, gevonden op den
Driftakker.
Zondag 14 Juni a.s. des morgens
half elf wordt in het Logegebouw,
van Persijnstraat 1, een godsdienst
oefening gehouden voor den Doops
gezinden Kring, waarin als spreker
zal optreden Ds. E. M. ten Cate van
Apeldoorn.
Aan den heer L. Pyl, sedert
1 November 1889 verbonden aan de
R(j- en Hoefsmidschool alhier, waar
aan hij sedert 1 Mei 1897 als adjudant-
onderofficier-pikeur wei kzaam is, werd
heden de zilveren medaille wegens
24-jarigen dienst op de gebruikelijke
wijze uitgereikt.
Den 31 Augustus 1906 werd hij
begiftigd met de zilveren medaille der
Oranje-Nassau-orde.
PINKSTERDRUKTE EN PLUIMVEE-
TENTOONSTELLING TE BAARN.
Ondanks het buiige weder was het
te Baarn tijdens de Pinksterdagen druk.
Het verblijf van H. M. de Koningin
op het lustslot Soestdyk was hier
ongetwijfeld voor een groot deel oor
zaak van. Bovendien hebben de Baarn-
sche bosschen steeds veel aantrekke
lijks voor duizenden stedeliugen, die
met dergelijke feestdagen hunne
schreden richten naar de lustwarande
van het Gooi. De treinen brachten
dan ook tal van bezoekers aan, terwyl
de auto's, rijtuigen en fietsen als naar
gewoonte niet te tellen waren. H. M.
de Koningin kreeg des Maandags een
bezoek van Prins Hendrik, die met
zyn nieuwe auto de reis van 't Loo
naar Soestdijk maakte. Beide dagen
maakte H. M. de Koningin Moeder
een rijtoer in de omstreken. By het
uitrijden en thuiskomen had zich
telkens een groote menigte voor het
paleis verzameld, die H. M. eerbiedig
begroette.
Ook de pluimvee-tentoonstelling in
het Oranjepark was eene groote aan
trekkelijkheid voor vele dorpelingen
en vreemden.
Deze tentoonstelling, de le der Hol-
landsche sierduivenclub, werd des
Zaterdags door den heer N. Wafel
bakker, secretaris-penningmeester der
H. S. C. by afwezigheid van den
Voorzitter, geopend. Spreker wees op
het groote belang van dergelijke ten
toonstellingen en zeide terecht, dat
velen wel houden van het ei, maar
nimmer denken aan de kip. Dit nu is
niet goed, men dient zich ook te in
teresseeren voor het pluimvee en
spreker wekte een ieder hiertoe op.
Behalve hoenders, waren op deze
fraaie tentoonstelling ook geexposeerd,
konijnen, duiven en fzang- en sier-
vogels. Het aantal inzendingen was
zeer groot en voldeed buitengewoon
goed. Vooral onder de hanen en
konijnen. Des Zaterdag- en Maandag
middags werd op het terrein een
concert gegeven, terwijl Maandag
avond de tentoonstelling, die uit
nemend geslaagd mag heeten, met een
concert werd gesloten.
Vermelden wij ten slotte nog dat
deze tentoonstelling werd gehouden
met medewerking van de onder afd.
„Baarn" van de V. P. N. en van den
Nederlandsche konijnenhond en dat o.m.
de navolgende bekroningen werden
toegekend
Gr. br. med. van H. M. de Konin
gin voor de beste collectie Hollandsche
konijnen van één eigenaar, aan J.
Uijterwaal te Utrecht.
Gr. br. med. van H. M. de Koningin-
Moeder voor de beste collectie Chi-
neesche meeuwen, aan W. Peek te
Arnhem.
Gr. br. med. van Z. K. H. Prins
Hendrik voor het beste toom Minorca's,
aan J. Wolfswinkel te Woudenberg.
Zilv. med. van den hr. Commissaris
der Koningin in Utr. voor de beste
collectie Dragons, aan J. H. Groen
huizen te Utrecht.
Zilv. med. van den heer Burgemeester
