DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 143
DINSDAG 21 JULI 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „DE EEMLANOER".
VeFsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Een goudmijn voor den
Middenstand.
FEUILLETON.
De Familie Von Kröchert.
BUITENLAND.
DE EEMLANOER
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abounementsprij s
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad f 4.—
Franco per post id. 5.60
Per 3 maanden id. - 1.
Franco per post id. - 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAAT 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertöntiên
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(Bjj abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederlandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
Onder dezen titel gaf de Prov. Gron.
Ct. (door den Middenstandsbond, die
het eerste reeds overnam, werden ze
ten onrechte aan de Ass. Ct. toe
geschreven) een paar artikelen, waar
mee, naar het ons voorkomt men
ook in Amersfoort zijn voordeel kan
doen, vandaar dat we ze hier plaatsen:
Zoo van tjjd tot tijd hooren wij wat
Parjjs, wat Zwitserland het vreemde
lingen-verkeer oplevert. Dat zjjn be
dragen om van te watertanden. Wat
een welvaart moet er door dien stroom
van vreemdelingen in die landen ge
bracht worden. Van geen bron van
welvaart is het voordeel zoo onmid
dellijk tastbaar als van deze, nergens
ziet men zoo duidelijk de groote
economische belangen op den voor
grond treden als juist bij dit vreem
delingenverkeer. Geen mijn die zoo
direct goud en zilver brengt aan wie
deze metalen zoo noodig hebben, als
deze mijn.
Wij, Nederlanders, zien den goud-
dragenden stroom van dit verkeer
helaas onze grenzen voorbijgaan. Een
klein, klein weinig daarvan hebben
wij wel, doch wat beteekent dit
tegenover het geheel, wat beteekent
dit tegenover de welvaart, die wij zelf
zoo elders brengen
Zou er nu niet de minste kans zijn,
dat dit anders en beter werd
Laat men de zaken op haar beloop,
gelijk zij thans gaan, dan zeer zeker
niet. Dan zullen er af en toe eenige
vreemdelingen in ons land verdwalen,
dan zullen eenige honderdtallen Duit-
schers en Oostenrijkers onze zeebad
plaatsen blijven bezoeken, dan zullen
hier en daar wat Amerikanen of
Engelschen komen schilderen, visschen,
varen en curiositeiten zoeken, doch
van een normaal vreemdelingenver
keer zal geen sprake zijn, laat staan
van een breeden stroom vreemde
lingen.
Wij zullen een gedeelte van onze
landgenooten telkens voor korten tijd
zien verhuizen naar een ander deel
van het land, dat bij die landver
huizing geen slechte zaken zal maken.
Naar het Duitsch,
VAN
HENRIETTE VON MEERHEIMB.
84)
Mevrouw, u moet niet spreken."
waarschuwde de zuster. Zij zat dicht
bij het bedhare handen lagen ge>
vouwen in haar schoot. De stomp
zinnige onverschillige uitdrukking op
het gezonde breede gezicht onder de
witte tullen muts ergerde Sitta, maar
het ruischen van de japon harer
moeder, haar parfum en de gemaakt
bezorgde klank harer stem hinderde
baar nog veel meer. Zjj draaide haar
hoofd op zij.
Zoekt ge wat Sitta?"
Ik wil mjjn kind hebben." De
plaats naast het bed waar anders het
wiegje stond, was nu leeg.
Heini is by Hilda. Zy blijft
voorloopig hier. Zy heeft alle dingen
van het kind in haar kamer laten
I' zetten. Ik moet zeggen dat die
schoonzuster te erg veel praats heeft.
Tegen mij is zij altijd heel weinig
I vriendelijk."
Ook dat is vreemdelingen-verkeer.
Doch de nationale rijkdom zal daarbij
niet profiteeren.
Toch zou het niet onmogelijk zijn,
dat de toestand ten bate van ons
land, dat toch zoo uitmuntend gunstig
gelegen is, veranderde, doch dan zou
men anders de handen aan den ploeg
moeten slaan dan men nu doet.
Wat wij op het oogenblik aantrek
kelijks voor vreemdelingen hebben is
ons zeestrand en zijn onze oude steden.
Of de zeldzaam-mooie natuur van de
Hollandsche eilanden en de prachtige
athmospheer van enkele andere plaat
sen in ons land ooit zoo algemeen ge
waardeerd zullen kunnen worden, dat
die stroomen vreemdelingen zullen
trekken, is voorhands niet uit te maken.
Wel kunnen wij in het algemeen con-
stateeren, dat de smaak vermoede
lijk onder den invloed der groote
schilders aan het keeren is. Vroeger
schilderden de schilders in hoofdzaak
romantische landschappen in het
publiek was alleen naar zulke land
schappen vraag, voor zulke landschap
pen belangstelling. De schilders zijn
daarna echter in een ander soort land
schap het mooi gaan zoeken en vin
den. Zjj vroegen niet meer vóór alles
of hun sujet romantisch mooi was,
doch zij vermeidden zich in minder
romantische landschappen, waarin
mooie kleuren en een mooie athmos
pheer te vinden waren. In Frankrijk
hebben Corot en Daubigny met andere
Barbizonners den smaak in deze rich
ting geleid, in Nederland volgden man
nen als de Marissen en Mauve om
alleen de allergrootsten te noemen
die voorbeelden. In Duitschland gaan
de schilders niet meer naar het
Berchtesgadener land of de Beiersche
Alpen, doch naar Worpswede en het
Dachauer Moos. De Amerikaansche
schilders komen naar Holland, naar
Laren en dë Zuid-Hollandsche eilanden
om daar hetzelfde te schilderen wat
Van Goyen, Cuyp, Hobbema de
Marissen en Mauve ook geschilderd
hebben.
Het is dus niet te ontkennen, dat
de landschapsschilderkunst zich in de
laatste 50, 60 jaar van de romantische
tafereelen gericht heeft op meer nuch
tere onderwerpen en dat zjj vooral in
een warme, kleurrijke atmospheer, als
Mjjn kind ik wil mjjn kind
hebbenSitta hief onrustig haar
hoofd op en wrong hare handen.
De pleegzuster stond op. „Mevrouw
mag zich niet zoo opwinden I"
Sitta duwde haar op zjj met hare
vermagerde hand. „Ga ga weg
ga mjjn kind halen 1"
De pleegzuster bleef besluiteloos
staan.
Doe toch wat zjj vraagt 1" Mevrouw
von Hohenthal goot wat eau de cologne
op haar zakdoek en hield hem Sitta
voor.
Maar zjj schudde vol afschuw haar
hoofd.
„Laat mij laat mijZjj keek
met wijdgeopende oogen naar de deur.
Freule von Kröchert komt da-
deljjk", zei de verpleegster. Zjj be
hoorde tot dat afschuwelijke slag van
menschen, die door niets uit hun doffe
onverschilligheid gebracht worden.
Hilda kwam de kamer binnen en
liep zachtjes tot aan het bed. Sitta
had haar hoofd vol hoop opgericht
maar liet het nu weer wat achterover
zinken. Hilda's arm was leeg. Zjj had
het zoo vurig verlangde witte bun
deltje niet bjj zich.
Heini slaapt bij mjj, Sitta!" zei
zjj kalm.
„De dokter wil dat ge absolute
rust hebt!"
Neen neen, ik moet baby
die op verschillende plaatsen in ons
land gevonden wordt, behagen is gaan
scheppen. Zal het publiek die voor
beelden volgen, zal men langzamer
hand leeren zien hoe mooi de atmospheer
is in sommige gedeelten van ons land,
hoe daar heerljjk-fjjne kleuren en
wazige tinten over de dingen liggen,
welke elders nauweljjks te vinden zjjn
Een vraag, waarop wjj het antwoord
moeten schuldig blijven. Zeker, hij,
voor wien eens de mooiheid van dit
landschap ontsloten is, zal die schoon
heid steeds weer opzoeken en genieten,
zal zich steeds weer verbazen, dat de
groote menigte de dorheid van kleur
en atmospheer niet ziet, die in som
mige veel romantischer en aantrek
kelijker schjjnende streken te vinden
is. En de meer beschaafde bewoners
der prachtige Hollandsche streken
zullen ook wel langzamerhand het
verschil gaan zien tusschen dat mooie
en het andere. Doch zal ooit de groote
menigte aflaten van de romantiek van
heiden en bosschen en bergen en
rotsen en het mooie in die wilgen en
rechte slooten en die „eentonige koeien"
en die rechte, tusschen slooten in
gesloten wegen gaan zien?
Wjj kunnen voor ons land slechts
hopen, dat de menigte zich in dezen
door de schilders zal laten leiden.
Doch juist waar deze kans blijft
bestaan, juist waar deze schoonheid
om zoo te zeggen in reserve hebben,
daar is er toch alle aanleiding om de
bron van vreemdelingenverkeer krach
tiger aan te boren, om in elk geval
zooveel mogelijk het vreemdelingen
verkeer te bevorderen, dat er wellicht
nu iets anders komt doch dat meer
en meer door deze weergalooze be
koorlijkheid zal worden aangetrokken.
En nu doet men in Nederland voor
het vreemdelingen-verkeer weinig. Men
adverteert zoo nu en dan, gelijk het
buitenland adverteert. Men zendt als
de concurrenten geïllustreerde boekjes
en geïllustreerde vouwkaarten. En
daarmee is het uit. Men doet wat
anderen rjjker, mooier, grooter en op
ruimere schaal doen. Zoo wordt men
niet gehoord.
Nu versta men ons wel. Wjj willen
vreemdelingenverkeersvereenigingen
en haar bond deswege geen verwjjt
maken. Die doen, wat zjj kunnen doen.
hier bjj me hebben Ik kan niet
slapen zonder Heinismeekte Sitta.
Wees verstandig, Sitta ik
ik beloof je op mjjn woord van eer
dat ik het kind geen oogenblik alleen
zal laten. Fieken is nog zoo jong
maar aan mjj kunt ge hem best toe -
vertrouwen
Ik wil hem liever hier hebben
het is mjjn kindSitta's stem
klonk heesch en nauweljjks verstaan
baar. Men kon heel duideljjk merken
dat het spreken baar pijn deed.
Ik zal Hans-Henning roepen, die
zal kalmeeren!" Mevrouw v. Hohen
thal wilde naar de deur gaan maar
Hilda hield haar tegen. Zij wist maar
al te goed dat Hans-Henning Sitta
onmiddellijk haar zin zou geven zon
der er over te denken of dit het kind
kwaad zou kunnen doen. Dat moest
vermeden worden. Zjj boog zich over
de zieke heen.
Lieve Sitta ik heb met den
dokter gesproken," zei zij ernstig.
„Hij wil die scheiding niet alleen
voor jou maar ook ter wille van het
kind."
Waarom Sitta richtte zich op.
Mevrouw von Hohenthal gaf Hilda
tevergeefs allerlei teekens.
Omdat je een lichte longaan
doening hebt," vervolgde Hilda. „Het
kind zou het kunnen overerven. Het is
dus niet goed voor hem als hjj bij je is."
En ook enkele groote vervoermaat
schappijen doen wat de groote maat
schappijen over de heele wereld alle
doen. Doch iets bizonders, iets meer
dan het gewone, iets wat dwingt tot
opletten wordt er voor het interna
tionale vreemdelingenverkeer voor
Nederland niet gedaan.
En dat zou toch moeten, wilde
men wat meer krijgen van de groote
economische voordeelen, die nu voor
zoo'n aanzienlijk gedeelte naar de con
currenten gaanwilde men den stroom
der vreemdelingen in eenigszins an
dere richting leiden.
Wilde men hier ab ovo beginnen
met te hervormen, dan zou men eerst
eens cijfers moeten trachten te vinden
eerst eens moeten nagaan of het ge
wicht van dezen tak van nijverheid
in cjjfers zou zijn vast te leggen.
Want als men onze positie ten
aanzien van het vreemdelingenverkeer
veranderen wil, moet men eerst dui
deljjk maken, wat dat verkeer tegen
woordig beteekent voor landen, waar
het werkeljjk sterk ontwikkeld is.
Dan eerst zal men beseffen, dat het
niet een minder soort industrie is,
niet een bjjkomstigheidje, waarover
men in zjjn vrijen tijd eens wat ver
gaderen kan, doch een groote bron
van inkomsten, die wordt zij goed
geëxploiteerd een plaats verdient
naast handel, nijverheid en landbouw,
een plaats ook in het hart van het
staatsbestuur. Wat het met name
voor onzen middenstand zou beteeke-
nen, wanneer men er in slaagde, dat
verkeer wat meer naar ons land te
leiden, kan haast niet overschat wor
den. En daarbij verlieze men niet uit
het oog, dat een aanmerkeljjke ver
grooting van dat verkeer volstrekt
niet alleen de voornaamste plaatsen,
gelegen in het door den vreemdeling
het meest bezocht gebied, zou ten
goede komen, maar wel degelijk ook
van belang zou zjjn voor de andere
plaatsen in ons land. Slaagt men er
eenmaal in den stroom in ons land
voor een deel tegen te houden, dan
zal zeker vrjjwel het geheels land
zjj het niet overal in dezelfde mate
van dien vooruitgang profiteeren.
Sitta zonk achterover in de kus
sens. „Het is niet goed voor hem als
hjj bij me is!" herhaalde zjj langzaam.
„Dan ben ik zeker wel erg ziek?"
Haar blik dwaalde van den een naar
den ander; en sprak op eens en on-
beschrjjfeljjke angst uit.
Mevrouw v. Hohenthal barstte in
tranen uit. „Dat is uw schuldriep
zjj tegen Hilda.
„Men zegt zulke dingen niet tegen
een zieke. Mjjn lieve, beste Sitta
Sitta antwoordde niet. Zjj tikte met
haar hand op het dek en keerde haar
hoofd om en om, als leed zij in stilte.
„Het is zoo warm zoo vreeselijk
warm" Zij wees op haar borst.
Op eens zonk haar hoofd achter
over en er kwam een stroom helrood,
schuimend bloed over hare lippen.
Hilda vloog de kamer uit om Hans-
Henning te roepen. Mevrouw v. Ho
henthal wierp zich luid jammerend
op het bed.
De verpleegster hield Sitta's hoofd
omhoog. „Dat komt van het spreken
en overeind zitten", zei zjj kalm.
En nu heerschte er een diepe stilte
in huis er werd slechts fluisterend
gesproken en er was een gedempt
licht in de ziekenkamer.
De dokter uit Gluckstadt onderzocht
de longen voor zoover de toestand
der zieke het toeliet. Hij sprak hoop-
EEN CONTRA-MANIFEST.
Naar aanleiding van het bekende
manifest van Tolstoï, dat naar alle
groote bladen der wereld werd gestuurd
en dat ook in ons blad in hoofdzaak
is weergegeven, publiceert de Matin
een manifest van Vorst Kotchoeley,
octobrist met liberale neigingen, een
tegen-manifest, dat in het kort hierop
neerkomt.
Niet voor u graaf Leo Tolstoi maar
wel grootendeels door u wordt het
aantal schavotten en gevangenissen in
Rusland steeds grooter. Gij zjjt te hoog
geplaatst om als slachtoffer te dienen
en anderzijds zjjn de materieele goede
ren uwer familie sedert lang in veilig
heid. Zij die het schavot trotseeren,
die in de gevangenissen versmachten,
die de zwaarste ontberingen verdragen
in naam van de ideale liefde, die het
sophisme van uw leer predikt, zjjn
slechts bescheiden revolutionnairen.
Wat den soldaten betreft, waarvan het
zien u hindert, zjj zijn niet voor u ge
wapend, maar om Rusland te ver
dedigen in de ure des gevaars. Ter
wijl gjj in uw laudeljjke heerenzate,
Jasnaia Poliana peinsdet over de ijdel-
heden van de menscheljjke grootheid,
kenden onze vanen voor het eerst de
smart van smadeljjke nederlagen. Die
nederlagen zijn uw werk, gjj hebt door
uw verkeerd menscheljjke theoriën
onze jongen mannen verleid, gjj hebt
hen geleerd de grootheid van het vader
land te verachten en leugenachtige
idealen na te jagen.
Gjj zjjt een slecht Rus en een valsch
profeet. Een slecht Rus omdat ge,
op het oogenblik, dat ons ongelukkig
vaderland behoefte heeft aan al zjjn
nationale energie, er slechts aan denkt
populariteit van min allooi na te jagen.
Een valsch profeet, omdat gij een
ideale liefde predikt, die slechts haat
vermag aan te wakkeren.
Rusland heeft een generatie noodig,
die gereed is te sterven voor zjjn ver
dediging en zjjn roem. Gii hebt deze
generatie gedemoraliseerd door de
leugen van uw leerstellingen. Dat is
uw misdaad.
volle, troostende woorden aan het
ziekbed. In de aangrenzende kamer
zei hjj echter de waarheid tegen haar
man en hare moeder.
De longen zjjn bijna geheel ver
teerd. Zjj had nooit mogen trouwen,
slechts heel kalm voortleven in een
zacht klimaat dan was de redding
misschien nog mogelijk geweest.
Maar als ik haar nu met een
ziekenwagen naar het Zuiden bracht?"
Hans-Henning pakte den ouden heer
krampachtig bjj zjjn arm vast.
Het is nu te laat, mijnheer v.
Kröchert. „Als het maanden geleden
gebeurd was dan misschien. Nu
kunt u niets meer voor haar doen
dan een zoo opgewekt mogelijk ge
zicht trekken, opdat zjj niet merkt
hoe ernstig haar toestand is. Men
sterft niet graag als men zoo jong en
zoo gelukkig is. Ik maakte mij er
indertjjd te Glückstadt al ongerust
over. Maar ik had wel is waar niet
gedacht, dat het zoo gauw zou gaan.
De omstandigheden moeten wel heel
ongunstig geweest zjjn."
Natuurlijk I" zei mevrouw v.
Hohenthal snikkend. „Natuurlijk was
alles ongunstig dat armoedige huis,
die moeielijke huishouding en dat
gebrek aan geld. Zjj moest in den
kelder staan, mjjn teere Sitta. Had
ik haar maar niet laten trouwen
Wordt vervolgd.)
