WEERBERICHT.
Thermometerstand
STADSNIEUWS.
Langs den Weg.
Uit de Omgeving.
Land-, Tuinbouw en Veeteelt.
MEDEDEELINGEN VAN HET
EONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 6 October 1908.
Hoogste barometerstand 774.5 m.M.
te Hamburg; laagste 757.1 m.M. te
Seydisfjord.
Verwachting tot den avond van 7
October 1908.
Wind Zwakke tot matige O.-ljjke
tot Z.O.-l(jke wind.
Gesteldheid van de luchtLicht-
bewolkt, droog weer overdag zelfde
temperatuur.
Temperatuur: Waarschijnlijk nacht
vorst.
Barometerstand te AMERSFOORT.
liur 773 m.M.
Vorige stand te 12 uur 771 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 64
Laagste hedennacht F. 42
Hedenmiddag 12 uur F.
AMERSFOORTSCHE
BAD- EN ZWEMINRICHTING.
Temperatuur van het water op
Dinsdag 6 Oct. des morgens 7
uur 57° F.
Caracas ontvangen. In een mededee-
ling van De Telegraaf (zie ons Och
tendblad van jl. Zaterdag) werd ge
zegd, dat Castro de te Caracas reci-
deerende leden van het corps diploma
tique bemoeielijkt in het verkeer met
hunne Gouvernementenhoeveel te
meer dan wel met onze Regeering.
Intusschen zal er door ons Depar
tement van Buitenl. Zaken toch wel
een middel te vinden z(jn, om zich
dienaangaande zekerheid te verschaf
fen.
Wij hopen dat dit spoedig gebeuren
zal, en dat, zoodra bericht is ont
vangen, daaraan onverwijld publici
teit zal worden gegeven."
Nachtarbeid voor bak
kers. Te Amsterdam is een verga
dering gehouden door het Nationaal
Comité ter behandeling der ontworpen
wettelijke regeling betreffende den
Zondagsarbeid en den nachtarbeid in
het broodbakkersbedrijf.
Alle aanwezigen waren het over de
noodzakelijkheid der afschaffing van
den nachtarbeid eens.
Artikel 1, waarin de bepaling voor
kwam des nachts geen bakkersarbeid
te doen verrichten, werd aan een
zeer breede discussie onderworpen.
Om verschillende redenen, zoo ook
om de schromelijkste ontduikingen te
voorkomen, meende men, dat niet
van bakkersarbeid moest worden ge
sproken, doch dat men in de wet
moest doen opnemen „in brood-,
koek- en beschuitbakkerijen". Over 't
aanvangs- en sluitingsuur was men
het algemeen eens.
Bjj artikel 3 bleeken de meeningen
vrijwel uiteen te loopen. In dat arti
kel, handelende over de Israëlietiscbe
bakkerijen, wordt ni. bepaald, dat be
doelde bakkerijen gelegenheid ver
krijgen om van Donderdag- op Vrij
dag 's nachts te mogen arbeiden. Be
toogd werd, dat die vrijgevigheid niet
noodig was. Men besloot aan te ge
ven, dat artikel te wijzigen, om ook
de Israëlietiscbe bakkerijen niet eer
der te doen aanvangen dan des Vrij
dagsmorgens te 3 uur, evenals dat
voor de Christenbakkerijen op Zater
dagmorgen was bepaald.
H o 11 an d - B e 1 g i sche com
missi e. De voorloopige bijeenkom
sten van de HollandscbBelgische
commissie zullen, zooals bekend, op
het Binnenhof plaats hebben den 13e
en den 20e dezer. Op den eerstge-
noemden datum, vernemen wij nader,
zullen de secties 2, 3 en 4 behande
len de studie der juridische en mari
tieme quaesties en die betrekking
hebbend op de intellectueele rechten,
op den 26e de secties 1 en 6 betref
fende de voorstellen betrekking heb
bende op den landbouw en de poste
rijen. De conferentie zelf zal in No
vember worden gehouden. In Brussel
zal op den 10e slechts een intieme
bijeenkomst plaats vinden van de
Belgische secties in het Huis van
Afgevaardigden aldaar en, wellicht,
den 20e de jaarlijksche bijeenkomst
van het Algemeen Bureau.
Bezuiniging. Hoezeer men
bij de S. S. bezuinigen wil, zegt de
de H. Ct., kan weer blijken uit een
circulaire van den Centralen Dienst
lie afdeeling, die luidt, dat personeel
dat een dienstwoning bewoond, zon
der dat zulks in verband met de be
trekking noodzakelijk is, voortaan
daarvoor niet meer 10 pCt. der be
zoldiging zal hebben te betalen, maai
den geldenden huurprijs. De maatre
gel zal geen terugwerkende kracht
hebben.
Standbeeld voor W i 1-
1 e m III. Dezer dagen deed een be
richt van de Bred. Ct. de ronde, meiden-
de, dat thans definitief Breda als de
plaats voor het standbeeld was aange
wezen.
Dit bericht is niet juist, schrijft de
N. Ct., dan voor zoover het bevestigt,
dat het besluit der zoogenaamde
Nationale Vergadering van 3 Novem
ber 1905, waarin Breda weid aange
wezen, nog niet is herroepen. Er zijn
echter ernstige stappen gedaan om
hiertoe te geraken en alsnog op
's Gravenhage de keus voor de oprich
ting van het standbeeld te doen
vestigen.
In een vergadering toch, door de
Gewestelijke Commissie van Zuid-
Holland (voorzitter mr. J. G. Pat(jn,
secretaris-penningmeester kolonel F.
De Bas) op 16 September hier ter
stede gehouden, vereenigden zich de
in ruimen getale opgekomen leden
eenstemmig met het voorstel om
„aan het hoofdcomité beleefdelijk
maar dringend te verzoeken, alsnog
bij een daartoe te beleggen vergadering
met de gewestelijke commissiën aan
gaande plaats van oprichting van het
standbeeld in overleg te treden; tevens
„dat dezerzijds aan alle gewestelijke
commissiën mededeeling van dit ver
zoek zou geschieden, ook omtrent de
briefwisseling betreffende de plaatsing
van het standbeeld, met het hoofd
comité gevoerd."
Te meer aanleiding vond de ge
westelijke commissie van Zuid-Hol
land tot dit optreden in een schrijven
van de gew. comm. van Gelderland,
waarin deze zich aansloot bij het
protest, door eerstgenoemde commissie
bij schrijven van December 1907 tot
het hoofdcomité gericht, tegen de ge
kozen plaats en het verzuim van dit
comité om rekening te houden met
den door eenige gew. commissies te
kennen gegeven wensch om aangaande
de plaats van het monument te wor
den gehoord. Nu het schijnt, dat dus
ook andere gew. comm. tegen Breda
ernstig bezwaar hebben en gezagheb
bende Nederlandsche geschiedkundigen
dat bezwaar blijken te deelen, meende
men alsnog een ernstige poging (als
boven vermeld) te moeten doen om
het hoofdcomité te doen terugkomen
op zijn besluit.
Mevrouw Van den BergVan
Ittersum heeft mevrouw Van Arkel
Van Klaveren vervangen als bestuur-
deres van het kleedingfonds van „Lief
dadigheid".
Zij is gaarne bereid, kledingstuk
ken in ontvangit te nemen of die te
doen afhalen.
Verzoeken om kleedingstukken te
ontvangen, richte men echter tot mevr.
Prins—Waller, Utrechtscheweg 8, of
in spoedeischende gevallen tot den
Boekhouder der vereeniging, den heer
N. G. van de Stad, Kleine Haag 7.
De militaire sportvereeniging
houdt 14 en 15 October a.s. wed
strijden voor het beste officiers
dienstpaard.
Den eersten dag wordt een raillyc-
paper gereden van 50 KM. af te
leggen binnen 4 uur en 15 min., terwijl
den tweeden dagdressuurproeven wor
den gehouden.
De jury voor dezen wedstrijd be
staat uit luitenant-kolonel W. H.
Piepers, ritmeester M. Grondhout der
cavalerie en de kapitein der artillerie
Jhr. R. J. Rutgers van Rozenburg.
Op het terrein achter Rustoord
werd Zondag een voetbalmatch ge
speeld tusschen H. V. C. I en A. W. II.
Precies 2 uur ving de wedstrijd
aan in de brandende zon, waardoor
het spel bijzonder moeilijk werd ge
maakt.
Dadelijk na den aftrap is H. V. C.
het leder meester en bezorgt den
A. W.-keeper handen vol werk. Door
de onzekerheid van de achterhoede en
het zuiver schieten van haar aanval
lende voorhoede, kan de keeper voor
rust 4 maal visschen. Enkele zeer
gevaarlijke doorbraken der Weerbaar
heidsmannen leveren voor half-time
1 punt op. Rust 41.
Na half-time gaat het spel dito. Ook
nu weet H. V. C. dit weer uit te
drukken in een drietal punten, terwijl
A. W. door een tweede fout van een
der back's haar tweede goal krijgt te
maken.
B(j A. W. blonken uit Van Laar
hoven, Dikkie en de uiterst rechts
overigens alles nihil.
H. V. C. in zeer goeden vorm, maar
slecht samenspel.
Naar wij vernemen, worden
pogingen in het werk gesteld, te dezer
stede een tweede symphonie-orkest op
te richten. De plannen gaan uit van
eenige stafmuzikanten, maar ook dilet-
letanten zullen als lid kunnen toe
treden.
Het oude tolhuis aan den Arn-
hemschen weg is ook bijna verdwe
nen. Het plein, ontstaan op het voor
malige driepuntje is daardoor weer
aanmerkelijk) vergroot, terwijl vooral
de Jpassage van uit de Bergstraat
naar den Arnhemschen weg er zeer
bij zal winnen.
In verband met de Zaterdag a.s.
te Utrecht te houden vergadering vau
onderwijzers uit de provincie Utrecht
zal dien dag aan de openbare lagere
scholen te dezer stede vacantie wor
den gegeven.
De Vereeniging „Liefdadigheid"
heeft tot Hoofd in haar 2de wijk depar
tement benoemd den heer L. van
Wijngaarden Arnhemscheweg 41.
Op Donderdag 15 October zal de
Amersfoortsche Afdeeling van den
Bond van Nederlandsche schilders
patroons, in het gebouw ,,De Zaaier"
in de Muurhuizen een vergadering
houden, waarin een spreker zal op
treden, die het Arbeidscontract, met
of zonder individueel contract, zal
behandelen.
Het is bij vieren.
Voor 't gebouw van de Neder
landsche Centrale Botermijn ligt eeD
koe, een erg magere koe.
In 't begin vraagt dit niets bijzon
dere tooneeltje op de Varkensmarkt
niet veel aandacht, maar de eigenaars
van'het doodmoede, uitgeteerde beest,
vinden de rust van hun eigendom te
lang.
Pogingen in 't werk gesteld het
dier op te helpen, laat staan vooruit
te krjjgen, falen. Eerst drinken - het
dier verzwelgt met groote teugen een
emmer water.
„Nou is ie gesmeerd," zegt een
joggie, welks behulpzaam aanbod het
beest op een kruiwagen te laden niet
aanvaard wordt.
Al meer en meer volk komt op
het interessante tooneeltje af.
Het is druk geworden op ons Var-
kensmarktje winkeljuffrouwen zijn
komen aanloopen, soldaten, knechts,
loopmeisjes en uit school komen kin
dertjes omringen het voorwerp van
aller belangstelling.
Eindelijk wordt het dier met ver
eende krachten op zjjn pooten ge
holpen en vervolgt het heel langzaam,
geduwd en getrokken, zijn moeiel(jken
tocht.
(Amersfoortsche Kroniek en Critiek.)
XIV.
't Zijn me toch vreemde lieden, die
krantenmenschen. Eerst hebben ze te
keer gegaan tegen de automobilisten,
hunne dictionnairen geplunderd om
scheldwoorden te vinden voor het
nieuwe middel van vervoer, schrik der
wegen, stinkende gouwe en wat niet
al. Hun kolommen hebben ze gevuld
met al die onheilen die door onbesuisde
chauffeurs werden aangericht en ze
kwamen schier inkt tekort om aan te
dringen op maatregelen ter bescher
ming van het publiek.
En ziet, nauwelijks heeft de Eerste
Kamer het 10 kilometer wetje aan
genomen, of daar keert de wind. We
zullen voor achterlijk worden geschol
den zeggen diezelfde journalistenwe
zullen tot spot van Europa daar staan,
enz. enz.
Ik voor mij ben heel bljj dat het
wetje is aangenomen. De heeren auto
mobilisten hebben het er zelf naar ge
maakt. Zelf hebben ze nooit onder
scheid gemaakt tusschen kom der ge
meente en den weg daarbuiten. Met
onbesuisde vaart komen ze den Berg
af de stad in rollen en de menschen
die hunne ramen hebben opgeschoven
ten einde frissche lucht naar binnen
te krijgen, zien wolken stof op hunne
meubels neerdalen en wat nog erger
is, ze ademen die stof in.
Nu zegt men wel, men moet zich
aanpassen aan het verkeerja wel,
heel mooi gezegd, maar gaat dan de
hygiënische zyde van het vraagstuk
voor dezulken geheel verloren
We doen al het mogelijke en dit
is een nauwel(jks genoeg te waardeeren
streven om die vreeselijke volks
ziekte, de tuberculose, te bestrijden.
Ik vind dit een veel belangrijker
quaestie, dan het een weinig want
het is slechts een weinig belem
meren van het vreemdelingenverkeer.
Gaat nu iemand die vatbaar is voor
tuberculose, of er reeds aan lijdend is,
naar buiten om genezing te zoeken in
de frissche lucht, en hij komt zoo'n
automobiel tegen, dan loopt hij kans
duizenden tuberkelbaccillen in zijn neus
en keelholte te krijgen en zijn leven
loopt opnieuw gevaar. En men kan die
razende wagens niet altijd ontwijken.
Gisteren bijv. op de fiets zittend en
genietend van het heerlijke herfstweer,
komt mij b(j een bocht van den weg
G 1793 tegen, dat kon ik nog zien,
doordat het nommer voorop zichtbaar
was. Nauw was de auto voorhij, of ik
was genoodzaakt af te stappen ik
kon geen hand voor oogen zien van
de stof en het duurde minstens vijf
minuten voor die was verdwenen.
Zie, ik ben geen Anna Lohman, die
zich verheugt bij ieder nieuw auto
ongeluk dat dooden kost aan eigenaars
of chauffeurs, maar mijn gemoed komt
toch telkens in opstand als ik zoo
iets ondervind.
Bovendien, men overdrijft als men
denkt, dat men door deze wet het
den automobilisten onmogelijk maakt.
Het moge waar zijn, dat er eenige
dorpen of steden zijn, waarvan de
kommen vlak aan elkaar grenzen, er
blijft ruimte genoeg over in ons land
om met een behoorlijke vaart te rij
den. Hier om Amersfoort heen kan
men tenminste zijn hart genoeg op
halen en ik hoop daarom ook, ctat
ons Gemeentebestuur niet lang zal
wachten om met het oog op de auto-
mobielwet aan te geven, wat het als
Kom der gemeente wil hebben be
schouwd. Daar zijn natuurlijk bij
zondere waarschuwingsborden voor
noodig.
Niet alleen sommige krantenmen
schen zijn voor mij in den laatsten
tijd onbegrijpelijk, ook het Amers
foortsche publiek.
Daar komt een gezelschap van
goeden naam een comediestuk ver-
toonen van een goed bekend staand
schrijver op een dag, dat het van
wege de temperatuur niet al te veel
van iemand gevergd is om een schouw
burgzaal te bezoeken en ziet de
zaal blijft zoo goed als leeg.
En daar komt, een week later op
een avond, dat men met genoegen in
de buitenlucht zou zitten, een ander
troepje met den titel „het vrije too-
neel." Het théatre libre te Parijs is
het tooneel waar men effect zoekt te
maken door zonder eenige terug
houding alles op de planken te doen
zeggen en voorstellen wat de schrijver
goed vindt; het tegenovergestelde
van een théatre blanc, waar jonge
dames alles mogen zien, wat daar ge
speeld wordt. Dat trekt en dat trekt,
ik zeg het met eenige beschaamdheid,
zoowaar ook in Amersfoort.
Maar men vergeet, dat in een
wereldstad altijd menschen genoeg
zijn, die in eene stemming verkeeren
om zulke dingen te gaan zien. Zulke
dingen behooren gezien te worden in
een wereldstad, in de stemming van
een blij en onbezorgd toerist, die juist
een goed diner achter den rug en in
zijn maag heeft en niets meer ver
langt, dan zich te amuseeren, zich te
laven aan het prikkelend champagne-
pleizier van een wereldstad. En dan
door Fransche artisten moet zooiets
gespeeld wordende geestigheid treedt
dan naar buiten, het al te rauwe
wordt binnenwaarts gekeerd en het
glijdt alles met vlugge bevalligheid
oog en oor voorbij.
Op dit moment in dat milieu mag
men deze geestesproducten eens ge
nieten, daar en ddn en eigenlijk anders
nimmer.
Maar nu ging een groot dames-
publiek zelfs in Amersfoort in kalm-
nuchtere stemming genieten van din
gen op het kantje af en er over, en
ze konden het vooruit weten.
En een bekwaam komedie-gezelschap
liet men voor wat het was.
Ik ben eenigszins gedesillusion-
neerd.
FLANOR.
NIJKERK. In verband met de
burgemeesterloosheid dezer gemeente
heeft de Kamer van Koophandel al
hier het volgende adres gezonden aan
den minister:
„Geeft met den verschuldigden eer
bied te kennen de Kamer van Koop
handel en Fabrieken te Nijkerk,
„dat zij met groote belangstelling
de benoeming van een Burgemeester
dezer gemeente te gemoet ziet
„dat zij zich van elke aanbeveling
wil onthouden
„dat zij echter meent, de aandacht
van Uwe Excellentie te moeten ves
tigen op het feit, dat onze gemeente
behoefte heeft aan een man, die boven
de partijen staande, een open oog
heeft voor hetgeen op gebied van
handel en n(jverheid op verbetering I
wacht,
„dat slechts een man van ervaring
en energie de sluimerende krachten!)
kan wekken, die noodig z(jn om Nij-lj
kerk vooruit te brengen
„redenen waarom z(j hoopt dat het]
Uwe Excellentie bjj het doen van eene I
keuze moge behagen met onze wen-1
schen en gevoelens rekening te I
houden".
SCIIERPENZEEL. Wegens veran-:,
dering van woonplaats is door dejR
heer W. Z. Ort alhier, eervol ontslag I
verzocht als lid der gezondheidscom-ï
missie, zetelende te Nijkerk.
AANGENOMEN WERK.
III.
Grooter prestatie bij aangenomen
werk.
Gebleken is, dat bij aangenomen werk
eenzelfde hoeveelheid arbeid wordt ge
leverd door een kleiner getal arbei
ders dan bij dagloonbetaling. Hoe
groot die meerdere prestatie is,
echter zeer moeilijk vast te stellen
De litteratuur geeft hieromtrent ze
uiteenloopende cijfers. Voor ee
juiste berekening dienen gemiddeld
getallen ten dienste te staan zoow
wat betreft prestatie bij stukloon al
bij dagloonbetaling, welke cjjfers zou
den moeten zjjn verzameld onder de
zelfde omstandigheden d.w.z. in het
zelfde bedrijf en met hetzelfdi
personeel gedurende een zoo groo:
mogelijk aantal arbeidsdagen. Afgeziet
van andere omstandigheden, ontbreek:
de meeste bedrijven een gedurende
jaren nauwkeurig gevoerde boekhou
ding waaruit de gezochte cijfers on
te sporen zouden z(jn.
Bij de berekening der cijfers dif
slechts voor een deel op aan de prak
tijk ontleende gegevens kunnen be
rusten en overigens uit andere zijn
afgeleid dient in elk geval de arbeil
van mannen van die van vrouwen te
worden afgescheiden en de eerste noj
te worden gesplitst in werk me:
trekdieren aangezien hierbij de pres
tatie van den man min of meer i
hangt van de dieren waarmee h'i
werktin oogstwerk en arbeid van
algemeenen aard. Volgens proeven,
genomen door bekende landhuishoud
kundigen zou het gepresteerde werk
van tien dagen dagloon gelijk staan
met hetgeen in aangenomen werk in
zes dagen wordt afgeleverd niette
min zal toch de vermindering van
arbeiders zelfs bij de uitgebreidste
toepassing van accoord betaling kun
nen plaats hebben in eene verhou
ding van 10 op 6. Een bepaalde groef
werk zal zich nooit leenen, anden
dan in dagloon te worden verricht.
Waar de voordeelen van aangenomen
werk in het oog vallend zijn, is de
vraag hoever deze wijze van werken
kan worden doorgevoerd om de grootst
mogelijke winsten in het bedrijf te
maken. De reeds genoemde voorwaar
den voor toepassing zijn reeds beken!
als
1. Het loon moet worden vastge
steld voor de arbeidseenheid.
2. De arbeider moet zijn volle
Ijver en geschiktheid kunnen on
plooien.
3. De arbeid moet gemeten kunfl
nen worden enz.
4. De hoedanigheid van het gedaut u
werk moet gecontroleerd kunne! Jl
worden.
Het eerste punt, is zaak van der r
werkgever. Wordt de maatstaf eers 4
na afloop van het werk vastgesteld!
dan heeft de arbeider geen belang ii'B
sneller afloop van het werk, hij spsö
zich weinig in omdat hij bij hart
werk dient te rekenen op een lageu
eenheidsprijs. Het voordeel van ar
beidsbesparing loopt de werkgever
op deze wijze dus zelf mis.
Ontplooiing van volle geschiktheii
en kracht kan de werkgever eveneen
bevorderen. Het bedrijf is een org3
nisch geheelniemand werkt op zie
zelf doch alle takken van het bedrtf
grjjpen in elkaar. Hangt de voortgaus
van het eene werk af van die vat
een ander, dan zal eenzelfde arbeidt'
dikwyls in zijn prestatie lijden. Word!
b.v. graanladen in aangenomen werk
verricht, dan moet, zoodra een voer
geladen is, een ledige wagen gereed
staan. Treden daarbij wegens een ol
andere reden pauzen op, dan moeten
de laders daaronder lijden buiten
hunne schuld.
Dit in elkaar passen van het werk
is een der groote moeilijkheden bil
accoord werk, evenals het feit dat
veel werk met trekdieren wordt ge
daan waardoor naast de reeds ge
noemde afhankelijkheid de arbeider
