AGBLAD voor AMERSFÏOORT en OMSTREKEN
t
T
DONDERDAG 15 OCTOBER 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Het Arbeidscontract.
FEUILLETON.
Een Verborgen Erfenis
po. 216.
DE EEMLANDER
Hoofdredacteur R. G. BIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAAT 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertöntlën:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bjj abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing tan adyertcntiën en reclames van bniten liet kanton Amersfoort in dit blad is „nitslnitend" gerechtigd het Algeracen Binnen- en Bnitcniandsch Adrertenticbnrean 1). ALTA, Warraoesstraat 76—78 te Amsterdam.
IV.
In het arbeidscontract zijn twee
[punten, die van meetaf in de arbeiders
kringen groote beweging hebben ver
oorzaakt: het staangeld en het boete
stelsel. Over het eerste hebben wij het
■eeds gehad.
Wat het laatste betreft, men heeft
et doen voorkomen, alsof de wet,
oor van boetes te spreken, ze in-
oerde, verplichtte tot hare oplegging,
de zaak is geheel anders. Het
staat vast, dat vroeger het heffen van
boetes, zoo hoog hij maar wilde, aan
iederen patroon vrij stond en dat de
wet aan dezen misstand een einde
heeft gemaakt door het boetestelsel
te regelen en duidelijk te bepalen,
hoever de werkgever mag gaan, als
hij meent de boetes volstrekt noodig
te hebben, om orde in zijn zaak te
verzekeren en zich tegen schade te
vrijwaren.
De werkman-afgevaardigde De Klerk
ontkende dat boetes noodig waren en
wilde ze absoluut verboden zien. Het
leven van den arbeider is in zijn oog
toch reeds een boete-leven en hij is
overtuigd dat zooals de heer v. d.
Zwaag het uitdrukt het boetestel
sel een hatelijkheid is en dat het on
mogelijk is het rechtvaardig te doen
werken.
De heer Schaper dacht er eigenlijk
evenzoo overook hij zou liefst de
boetes voor goed onmogelijk willen
maken. Men kan er best buiten, meen
de hy en hij illustreede deze stelling
met een beroep op de ervaring, die hij
J in Groningen had opgedaan. Nadat
daar in een tak van dienst enkele
I onverbeterlijke dronkaards waren weg
gestuurd en het boetestelsel was af
geschaft, was de houding van het per
soneel in dien tak verbeterd.
Volgens den heer Drucker bewees
dit niets en namens de commissie van
rapporteurs kwam hij het geheel en
al verbieden van boetes ontraden. Dat
had nog geen enkele buitenlandsche
wetgeving aangedurfd.
Maar zooal de boetes behouden
bleven, hoe hoog zouden zij mogen
worden opgevoerd Zou men naar den
rechter mogen gaan, om gedaan te
(naar het engelsch.)
34)
"Wij gingen nergens heen. Ik
ben langer dan een maand op Ryeland
geweest. Waarom vraag je niet hoe
Christal het maakt?
Omdat geen van ons beiden ver
langt iets van haar te hooren, ramp
zalig meisje dat zij is I zei Mrs. Eger-
ton. Je bent dus een maand op
Ryeland. geweest. Ik moet zeggen,
dat het mij als een scheeve positie
voor een jonge dame voorkwam zoo
lang alleen met een heer in dat huis
te zijn. Christal zal nooit op Elmwood
terugkomen, dat staat vast, na haar
hoogst ongepast gedrag. Natuurlijk
was het een gelukje voor jou, dat
Anthony op 't idéé kwam je te wil
len trouwen. - Kom, Laura, daar
Violet blijkbaar besloten is ons als
vreemden te beschouwen en niet aan
haar diner wil beginnen, doen wij
beter heen te gaan 1
Violet deed haar best haar man
niet aan te kijken, toen de deur
achter zijn moeder en zuster dicht
krijgen, dat deze het bedrag vermin
dert, als naar zijn oordeel de boete
voor het vergrijp bovenmatig iseen
bevoegdheid, waarvan de heeren Loh-
man en Van Karnebeek niets wilden
weten, doch die een der Haagsche af
gevaardigden bij amendement wilde
zien toegekend en waarin de Minister
en de heer Drucker alleen goed en
geer. kwaad zagen.
Over deze punten werd de strijd ten
slotte bijzaak, nadat de Minister bij
zijne toelichting van het boeteartikel
van het karakter dezer boete eene
voorstelling had gegeven, die de juristen
in de Kamer recht tegenover elkaar
plaatste en drie volle dagen aanleiding
is geweest tot een levendig debat.
Naast de boete in het ontwerp
voorgesteld, zou, naar 's ministers
meening, niet bestaanbaar zijn het
gewone, in het dagelijksch leven veel
vuldig voorkomende poenaliteitsbeding,
dat de strekking heeft van te voren
tusschen de contracteerende partijen
vast te stellen, welk bedrag aan
schadevergoeding verschuldigd zal zijn,
als een der partijen iets doet of na
laat, waardoor zij tot het betalen van
schadevergoeding verplicht wordt.
Aangezien volgens het ontwerp de
boete niet mag strekken tot persoon
lijk voordeel van den werkgever, zou
dezedus zich niet meer behoorlijk kunnen
beveiligen tegen groot nadeel hem door
een of andere daad of nalatigheid van
zijn personeel toegebracht.
Doch hiertegen kwam de heer van
Styrum in verzet. Dat had hij in het
artikel niet gelezen. Hoe nu? Een
fabrikant, wien het na lange voor
bereiding was gelukt een nieuw pro
cédé te vinden, zou in het vervolg
niet meer tegen een scheikundige,
dien hij aan zijn fabriek verbindt,
mogen zeggen ik zal u goed betalen,
maar gij moogt het procédé, dat hier
gebruikt wordt, aan niemand mee-
deelen, anders verbeurt ge aan mij
een boete van duizend gulden
Maar dat stond volgens hem ook
niet in het artikel. Hij had gedacht,
dat het alleen ging over zoogenaamde
overtreding van een ander voorschrift
van orde, van welke het rationeel is,
dat de werkgever daarvan geen voor
deel heeft, maar dat het schuldver-
goedings beding da irnaast mogelijk
ging. Zij ging druk aan den arbeid,
om het nu bijna geheel koud geworden
diner zoo keurig mogelijk klaar te
zetten.
Als hü door woord of blik haar
eenige sympathie had betoond, dan
zou zjj hem in de armen gevlogen
zijn en haar verontwaardiging zou
waarschijnlijk zijn opgelost in een
stroom van tranen, die de beleedigin-
gen van zooeven heel wat verzacht
zou hebben. Maar in plaats daarvan
stond hij peinzend naar haar te kij
ken, terwijl zjj bezig was thee te
zetten en hem inviteerde met een
geheel andere stem dan haar gewone
vroolpke, om plaats te nemen en een
kopje thee te drinken.
Wat het overige eten betreft,
merkte zjj op, is het misschien beter,
dat Susan het dadelijk weer mee
neemt. Het was al dadelijk niet sma
kelijk toebereid, zooals je moeder niet
ten onrechte opmerkte, maar nu is
het totaal ongenietbaar. Ik hoop, dat
de thee je goed zal smaken.
Het was jammer, dat zjj juist
op dit ongelukkig oogenblik kwamen.
Of op ieder ander.
Hij ging zitten en er volgde
eene drukkende stilte. Anthony
meende dat het best was, maar niets
meer over zjjn moeder en zuster te
zeggen en Violet's hart was hevig in
oproer. Voor 't eerst in haar leven
bleef. Zoo dacht ook de heerLohman
er over, en de oud-minister Loefï
kwam verklaren, dat zijne bedoeling
met het [artikel een gansch andere
was, dan die de tegenwoordige mi
nister er aan gaf.
De Regeering wijzigde het artikel
toen zoo, dat eene afzonderlijke re
geling werd gemaakt, ten aanzien van
dat groote deel van het terrein, waarop
het arbeidscontract zich beweegt, dat
betrekking heeft op een hoogere sa-
larieering dan vier gulden 's daags,
zoodat, zoodra een loon van meer dan
vier gulden per dag wordt genoten,
hoogere boeten kunnen worden be
dongen, dan dit ontwerp toelaat, die
wel in 's werkgevers zak mogen
vloeien, behoudende 's rechters be
voegdheid om, als dit beding is ge
maakt, de boete, als deze hem boven
matig voorkomt, op een lager bedrag
te bepalen.
De heer Van Styrum bleef er echter
op staan, dat de boete-regeling in dit
ontwerp een zuiver en volledig dis
ciplinair karakter zou krijgen en het
instituut van het strafbeding in con
tracten, krachtens het Burgerlijk Wet
boek, daarnaast zou worden behouden.
Ten slotte vereenigde de Kamer
zich echter met de opvatting van den
minister en van den heer Drucker.
Verder is bjj deze wet bepaald, dat,
als door eene der partijen opzettelijk
of door schuld is gehandeld in strijd
met hare verplichtingen, de tegenpartij
ook vergoeding zal kunnen vorderen,
van wat de juristen noemen de
moreels schade, die daardoor mocht
geleden zijn. Onder die raoreele schade
verstaat men die schade, die wel
degelijk is geleden, maar niet kan
worden uitgedrukt in geld. De heer Z.
v. d. Berg gaf het voorbeeld van eene
dienstbode, die door haar mevrouw is
toegetakeld en van die poesige behan
deling een litteeken overhoudt.
De heer Drucker wees op de schade
toegebracht aan eer en goeden naam
bij beleediging en die nu reeds krach
tens het Burgerlijk Wetboek kan
verplichten tot betaling van een som
gelds, die wel het verdriet en de
ellende, door de beleediging geleden,
niet ongedaan maakt, maar die al
thans tempert en verzacht door het
genot dat voor de schadevergoeding te
koopen is.
Heeft men het recht op schadever
goeding niet alleen voor de geldelijke
nadoelen, welke rechtstreeks voort
vloeien uit bijv. die verminking, maar
ook voor de pijn, die men heeft ge
leden en voor het verdriet dat men
heeft, doordat men er levenslang
ontoonbaar of onooglijk uitziet? Dat
is in ons burgerlijk recht zeer betwist
en in den regel ontkend. En dat is
nu voor de arbeidsovereenkomst uit
drukkelijk bevestigend beantwoord.
De rechter zal voor schade, die ge
leden, maar niet in geld waardeerbaar
is, naar billijkheid eene som gelds als
schadevergoeding kunnen toekennen.
Wel was de heer de Savornin
Lohman afkeerig van eene andere
schadevergoeding voor dienstboden en
werklieden dan voor „gewone" men-
schen en was hij bang, dat de rech
ter een onmogelijke taak werd opge
legd, als men van dezen eischte in
billijkheid te beoordeelen, met hoeveel
geld pijn en smart en leed behoorlijk
betaald zijn, maar de minister en de
heer Drucker wonnen het spel, nadat
zij hadden aangetoond, dat het begin
sel niet zoo nieuw en aan ons tegen
woordig recht niet zoo vreemd is, als
de tegenstanders wel wilden doen
gelooven.
Een andere beslissing betreft de
veelvuldige bedingen, die tusschen
werkgever en werknemer plegen te
worden gemaakt, waarbij de laatste
wordt beperkt in zjjne bevoegdheid
om werkzaam te zijn op de wjjze, waar
op hij verkiest, nadat hij van zijn pa
troon is weggegaan. Bijv. de patroon
eischt, dat zijn bediende, ook na de ont
binding hunner overeenkomst, in geen
25 jaar in een bepaald rayon als pa
troon, of zelfs als ondergeschikte zal
optreden, op een boete van f 10000.
Of hij laat den bediende zich ver
binden nooit voor een koekfabriek te
werken, of, na het verlaten tzjjner
betrekking, gedurende een aantal
jaren niet voor een andere firma in
hetzelfde artikel te werken enz. enz.
Moet de wetgever al deze bedin
gen eenvoudig verbieden, zooals een
socialistisch amendement wilde? Als
men bedenkt dat die bedingen ook
voorkomen in bedrijven, waar een
voelde zij, dat Anthony niet vol
maakt was.
Zoo vlug als mogelijk was ontsnap
te zjj naar een andere kamer en gaf
daar uiting aan haar drift door met
snelle schreden de kamer op en neer
te loopen. Maar andere plichten
wachtten haar en hoe vermoeid zij
ook was, huishoudelijke plichten kon
den niet worden uitgesteld.
Anthony hielp haar bij alles, maar
er was iets tusschen hen gekomen,
en Violet legde zich in haar nieuw
tehuis te slapen met een onvoldaan
gevoel voor hetgeen komen zou.
HOOFDSTUK XI.
Na uit Amerika teruggekeerd te
zijn, waar hij een paar jaar met zijn
voogd had gewoond, ging Bertram
Curzon regelrecht naar zijn landgoed
Oakhurst, dat hij nu wegens zijne
meerderjarigheid zelf in beheer nam.
De eenzaamheid van zijn nieuw le
ven deed een sterk verlangen in hem
opkomen om eens een kijkje in Lon
den te nemen waar hij nog wel oude
kennissen zou ontmoeten.
Hij was vol zorg om zijn plichten
stipt na te komen, met betrekking
tot zijn nieuwe verantwoordelijkheid,
want hij was besloten dat zijn voogd
die hem eenmaal altijd als van
heel wenig waarde beschouwde
zijn raadsman niot zou zijn. Daarom
a
middelmatig loon wordt uitbetaald',
en dat zij, zooals de heer Drucker
zeide, in alle vakken nu en dan op
duiken als men verder er op let,
dat zulk een beding dikwijls voor
den werknemer gelijk staat met
broodeloosheid, als hij zijn betrekking
verliest, zoodat hij daardoor met
handen en voeten wordt overgeleverd
aan den patroon, dan moet in theorie
de sympathie zeker voor het stand
punt,'van socialistische zijde verdedigd,
zijn weggelegd. Maar er zijn ook go-
vallen, dat zulk een „concurrentie
beding" inderdaad onvermijdelijk is.
Stel u voor een industrieel, die in
zijn fabriek een technicus aanstelt,-,
hem inwijdt in alle geheimen en dat
deze technicus na eenigen tijd naar
een concurrent gaat Of de winkelier
die zijn bediende of reiziger al-zjjn
relaties of clientèle heeft meêgedeeld j
en hem dan ziet overloopen naai
een concurrent, die daar Bijv. jaar
lijks f500 voor over heeft?
Men had, zooals de heer de Savor
nin Lohman wilde, Gods water ovef
Gods akker kunnen laten loopen, en
dej„ vol wassen Nederlanders" hun gang
hebben laten gaan, maar het geheele
ontwerp arbeidscontract was nu een
maal ingegeven door de gedachte, dat
bij deze volstrekte vrijheid, de zwakste
der twee partijen het kind van de
rekening wordt en dat daarom d^
wetgever een oog in het zeil moet
houden.
Bepaald is dan nu ook, dat derge
lijk beding alleen met meerderjarige
arbeiders mag en schriftelijk moet
worden aangegaan, en dat de rechter,
op de vordering of op het verweer
van den arbeider, zulk een beding
geheel of gedeeltelijk mag te niet
doen, op grond dat de arbeider in
verhouding tot het te beschermen
belang des werkgevers, door het be
ding onbillijk wordt benadeeld, gelijk
de rechter de schadeloosstelling die
de werkgever van den arbeider heeft
bedongen naar het geval dat deze
handelt in strijd met het beding,
steeds mag bepalen op eene lagere
som, indien het bedrag hem bovenmatig
voorkomt.
deed het hem bijzonder veel genoe
gen eenigen tijd na zjjn kort onder
houd met Ivan op Oakhurst, plotse
ling Cesar Malincourt in Londen te
ontmoeten.
Hij en Cesar waren samen stu
dent geweest, maar hadden elkaar in
een paar jaar niet gezien.
Hallo, Malincourt, het doet mij
bijzonder veel genoegen je te ont
moeten 1 riep Curzon. Ik dacht niet
je te zullen zien, ofschoon dat toch
niet zoo onbegrijpelijk is, omdat ik
wist, dat je kamers hebt in de stad.
Heb je een paar uurtjes over
Zeker, antwoordde Cesar met
norsche ironie. Mijn cliënten geven
mij nog even veel vrijen tijd als ik
wensch te hebben. Ik dacht, dat je
aan den overkant van den Oceaan
was Curzon.
Dat was ik ook tot voor een
paar maanden. Laten wij samen wat
naar de club gaan, daar lunchen en
wat praten. Je ziet er niet al te op
gewekt uit, beste kerel. Wat scheelt
er aan
O, niets bijzonders 1 Maak je over
mij niet bezorgd. Vertel maar van
jezelf.
Spoedig zaten zij samen te lunchen.
Cesar vertelde niet aan zijn vriend,
dat het eerste goede maal was, dat
hij sinds vele dagen proefde, ook
sprak hij niet van de groote armoede
en het gebrek aan vooruitzichten, dat
hem bijna wanhopig maakte. Toch
spraken zijn linksch en armoedig voor
komen en do zorgelijke uitdrukking
op zijn gelaat hun eigen taal.
Ik heb behoefte aan iemand, die
mij wat gezelschap kan houdentot
dat ik jou zag, kon ik niet precies zeg
gen wie het wezen moet, zei de jonge
Curzon. Kun je niet een paar dagen
bij m(j op Oakhurst komen en over
oude tijden met mij praten Ik heb
je heel wat te vertellen en nog meer
te vragen.
Maar Cesar schudde zijn hoofd. Hij
vond het niet noodig te verklaren,
dat2 de kleeren, die hij nu aan bad,
zijn eenige garderobe uitmaakte, en
dat het om verschillende redenen ui
terst ongeschikt zoo niet onmoge
lijk voor hem zou zjjn bij een an-
er te gaan logeeren.
Hjj slaagde er in Curzon te over
tuigen, dat zoo iets onmogelijk was,
en toen bracht hij het gesprek weer
terug op de zaken betreffende Oak
hurst, waarin hij meer belangstelling
toonde dan hij werkelijk had, om
iedere discussie over eigen vooruit
zichten te vermijden.
Bertram liet zich goedsmoeds om
den tuin leiden.
Wordt vervolgd.)
