weerbericht.
buitenland.
allerlei.
Thermometerstand
BINNENLAND.
STATEN-GENERAAL.
UIT BE PERS.
STADSNIEUWS.
Uit de Omgeving.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 15 October 1908.
Hoogste barometerstand 768.7 m.M.
te Haparanda; laagste 750.8 m.M. te
Sey disfjord.
Verwachting tot den avond van 16
October 1908.
WindZwakke wind.
Gesteldheid van de luchtMeest
nevelig, weinig of geen neerslag.
TemperatuurIets kouder.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 768 m.M.
Vorige stand te 12 uur 776 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 65
Laagste hedennacht F. 50
Hedenmiddag 12 uur F. 62
DE CRISIS IN HET OOSTEN.
Het buitenlandsche nieuws van de
laatste dagen bestond voor een niet
gering gedeelte uit lange alleenspraken
van den Oostenrijksch-Hongaarschen
minister baron von Aehrenthal. Hjj
onthaalde daarop de Oostenrjjksche en
Hongaarsche delegaties. Hij moest
recht praten wat krom is hij moest
aantoonen dat Oostenrijk eigenlijk in
overeenstemming handelde met het
tractaat van Berlijn, toen het dit ver
scheurde. Hij is nog verder gegaan.
Aan de commissie voor buitenlandsche
zaken van de Hongaarsche delegatie
heeft hjj verteld, dat eigenlijk Turkije
voordeel had bij de annexatie van
Bosnië en Herzegowina door Oosten
rijk. Misschien moet het nog dankbaar
zijn ook. Maar de Turken zjjn in het
geheel niet dankbaar, integendeel, en
daar zij voorloopig niets anders kunnen
hebben zij zich toegelegd op het
boycotten van Oostenrijksche waren.
Dat is erg genoeg, zoo erg zelfs, dat
de Oostenrijksche gezant te Konstan-
tinopel uit naam van zijn Regeering
bijjden Grootvizier een ernstigen stap
heeft gedaan ter zake van ditboycotten.
De Grootvizier beloofde de noodige
lastgevingen te zullen verstrekken, voor
Konstantinopel aan den prefekt van
politie en voor de provincies aan den
minister van binnenlandsche zaken.
Of dat echter veel zal geven
Gemeld wordt dat de bewoners van
de stad Sjabats, aan de Bosnische
gren9, weigeren levensmiddelen aan
het Oostenrijksche consulaat te ver-
koopen, zoodat het die nu uitOostenrijk
ontboden heeft. En te Jaffa hebben bij
de aankomst van een Oostenrijksche
postboot, politieke drijvers de boot
werkers opgestookt, om de boot te
boycotten. De reizigers en de post
kwamen met stoombarkassen aan den
wal. Later viel de menigte het Oosten
rijksche postkantoor aan en vernielde
de postkarren en brievenbussen.
Hoopvolle berichten komen er uit
Londen.
Reuter seint van daar, dat Engeland
geheel mee gaat met het program voor
een conferentie, dat door Iswolski is
overgelegd en waarop de kwestie van
de Dardanellen in het geheel niet
voorkwam.
Er is echter een schikking over de
kwestie van de Dardanellen getroffen,
waarop de ministerraad nog zijne goed
keuring moet verleenen.
Hetzelfde ongeveer wordt uit Parijs
gemeld. Maar daar weet men te ver
tellen, dat de voorgestelde regeling
(van de Dardanellen-kwestie) het mid
den zou houden tusschen het regle
ment voor het Suez-kanaal en den
Russischen eisch, om van de Zwarte
Zee een gesloten zee te maken, waar
toe de oeverbewoners alleen vrijen
toegang zouden hebben.
En te Konstantinopel zegt men te
weten, dat alle mogendheden in be
ginsel hebben toegestemd in eene
conferentie. Alleen Oostenrijk-Hongarjje
heeft nog niet geantwoord.
Onrustbarender z(jn de berichten
die er loopen omtrent de bedoelingen
van Bulgarije.
Er loopen vrjj stellige geruchten,
dat Bulgarije zich gereed maakt, om
benden in Macedonië te werpen. Een
telegram van Reuter uit Saloniki van
heden verklaart, dat het „bijna zeker"
is, dat Bulgarije Macedonië wil „ver
overen". Vertrouwende op zijne macht
en in het besef van Turkije's zwakte,
zou „Bulgarije Turkije verplichten den
oorlog te verklaren."
De Bulgaren in Macedonië gaan
steeds door met zich te wapenen en
te oefenen.
Ook zou het Jong-Turksche comité
gaandeweg erkennen, dat de oorlog
met Bulgarije onvermijdelijk is.
Vandaar dan zeker, dat Turkije
zooals de correspondent te Konstanti
nopel van het „Berliner Tageblatt"
zegt alles mobiliseert wat het aan
slagvaardige en zeewaardige oorlogs
schepen beschikbaar heeft. Een deel
van de vloot gaat naar Smyrna en
Samos, om zich daar te voegen bij
schepen, die er reeds zijn, andere zul
len schietoefeningen in de zee van
Marmora en den zeeboezem van Ismid
houden. De Turksche schepen krijgen
voor twee maanden leeftocht en volop
schietvoorraad mee. Turkije is van
plan, de schepen de Turksche havens
van de Middellandsche Zee te laten
aandoen. Maar in vreemde havens of
in de Zwarte Zee zullen zij zich niet
vertoonen. Ik geloof niet, besloot de
minister, dat het nu tot een oorlog
met Bulgarije zal komen. Mocht echter
waar blijken, dat Bulgarije ons wil
aanvallen, dan zullen wij ons weten
te verdedigen.
AMERIKA.
Volgens een bericht uit Washington,
is Roosevelt van plan, aan het con
gres vier linieschepen van het
grootste slag te vragen, in plaats van
de twee waartoe de leiders in beide
huizen van de volksvertegenwoordi
ging zich bereid hebben verklaard.
Tegelijkertijd heeft senator Lodge
een rede gehouden ten betooge, dat
men zich alleen tegen aanmatigingen
van Japan kon vrijwaren, door een
versterking van de vloot.
GROOT-BRITANNIË.
Uit Manchester wordt bericht, dat
de vereenigde eigenaars van spinnerijen
hebben besloten tot verwerping van
het voorstel der stakende arbeiders,
om de loonsverlaging eerst over drie
maanden te doen ingaan en ze dan
slechts voor korten tijd te doen gelden.
Zij blijven vasthouden aan den eisch,
dat de verlaging met 5 proc. voor één
jaar op 1 Jan. zal beginnen Door deze
weigering is de hoop op een spoedige
bijlegging van het geschil weder ver
vlogen.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting
werden door den heer Troelstra de
volgende vragen aan de Regeering ge
steld
Denkt de regeering maatregelen te
nemen ter bestrijding der beerschende
werkloosheid, bijv. door aanstelling
van werklieden bij de staatsbedrijven,
het laten uitvoeren van werken of het
verhaasten van de uitvoering van
werken, waarmede reeds een aanvang
is (gemaakt, door vermindering van
werktijd van arbeiders in die bedrijven
en bij die werken gebezigd, waar deze
werktijd een zeker maximum over
treft, en aanstelling van meerdere
arbeiders en welke andere maatregelen
te wachten Denkt de regeering
maatregelen te nemen tot leniging
van den nood door de thans heer-
schende werkloosheid teweeg gebracht
of is zij bereid de gemeentebesturen,
die voor dat doel geld noodig hebben
door uitkeering eener extrabjjdrage uit
de rijksschatkist, daartoe in staat te
stellen
Interpellant, zich beroepende op
verschillende berichten en omstandig
heden, betoogde, dat 't zich laat aan
zien, dat zoowel in de steden als op
het platteland de werkloosheid in den
komenden winter veel grooter nog zal
zijn dan ooit to voren.
Daarom had spreker 't zich tot
plicht gerekend, hierop de aandacht
der regeering te vestigen, om zoo
doende te verkrijgen maatregelen tot
leniging van den nood en om te komen
tot een meer duurzame regeling tot
beteugeling der werkloosheid.
Ook in andere landen heerscht werk
loosheid. 't Is dus een internationaal
verschijnsel en daarom te meer zijn
maatregelen en een regeling noodig.
Ten bewijze van zijn betoog beriep
spr. zich op hem door vakbonden ver
strekte inlichtingen.
De Minister Heemskerk beant
woordde de eerste vraag met neen
in al haar details. Aanstelling van
meerdere werklieden bij Staatsbedrij
ven ging natuurlijk niet, men heeft
er precies zooveel als noodig zijn;
reeds worden een geweldige hoeveel
heid werken van Regeeringswege
uitgevoerd, meer is thans onmogelijk,
daar eerst bij de komende begroo-
tingsdebatten nieuwe credieten moe
ten worden verleendvermindering
van arbeidstijd zou weinig of niets
geven, de socialisten zelf beweren
immers, dat zij eer een verhooging
der productie medebrengt en over
de „andere maatregelen" heeft mr.
Heemskerk gezwegen.
Op de tweede vraag klonk het
eveneens „neen". Werkloosheidsver
zekering daarvan kan in Neder
land nauwelijks sprake zijn, en waar
zij, op grootsche schaal georganiseerd
werd, voldoet ze toch in geenen
deele, meende de minister.
Steun der gemeenten Maar dan
doet het publiek niets. Steun van
het Rijk, maar dan verzuimeu de ge
meenten haar plicht.
Zoo ging het steeds door.
De middelen door den heer Troelstra
aan de hand gedaan moge men als
in 't geheel niet afdoende beschouwen,
de minister gaf niet den indruk deze
hoogst belangrijke zaak met dien
ernst te behandelen, dien men van de
Regeering had mogen verwachten.
Het opzienbarend ont
slag. In den gemeenteraad van Am
sterdam is gisteren het ontslag der
drie gemeente-ambtenaren behandeld,
waarover in ons blad meermalen is
geschreven. Wij deelen nu alleen nog
mee, hetgeen de burgemeester die
tot nu toe gezwegen had over
deze zaak beslist. De burgemeester
deelde de beide geïncrimineerde artike
len uit „Het Prinsenhof" mede. Spr.
baalde uit „Erger dan Russisch" de
alinea's aan, waarin de hoofdambte
naren scherp worden aangevallen, van
roofdieren enz. wordt gesproken.
Verder uit hot Bijschrift onder een
„Slecht lokaal".
B. en W. waren van meening dat
deze stukken niet onopgemerkt kon
den worden voorbijgegaan. Hoofd
ambtenaren werden hier uitgemaakt
voor laag en harteloos. B. en W.
werden verdacht gemaakt.
Over den toon van „HetPrinsenhof"
is meermalen gesproken en in dit
voorjaar zeer ernstig, naar aanleiding
van de interpellatie in den Raad van
den heer Harmsen, naar aanleiding
van een artikel „Een Oekase". Spr.
citeerde wat toentertijd in dit artikel
is gezegd en naar aanleiding daarvan
in den Raad is opgemerkt. De voor
zitter zeide zich destijds in de dis
cussie te hebben gemengd, omdat hij
het noodig achtte ook van de tafel
van B. en W. een waarschuwing te
doen klinken tegen de heeren van
Het Prinsenhof.
De redacteuren konden zich toen
gewaarschuwd achten en wat deden
ze? In bun orgaan van 15 April 1908,
na de interpellatie-Harmsen dus, werd
met de waarschuwing de spot gedre
ven, later heette het, dal de toon en
vorm van „Het Prinsenhof" juist
waren afgeluisterd uit de Raadszaal.
(Gelach). Ook andere artikelen adem
den een gelijken geest. Totdat de
gëincrimineerde artikelen kwamen, die
B. en W. niet zouden laten passeeren.
Men blijkt in den Raad op samen
werking tusschen ambtenaren gesteld.
Welnu die samenwerking is onmoge
lijk, wanneer de ambtenaren worden
uitgescholden.
Wat de personen der ontslagenen
betreft. De heer Gulden is destijds
reeds onderhouden door zijn directeur
over den toon van „Het Prinsenhof"
en over zijn vertoef op een vergadering
te Utrecht, toen ieder hier dacht, dat
de heer Gulden zijn werk uitoefende.
De heeren noemen dat de uitoefening
van grondwettige rechten. De direc
teur heeft hem met de nadruk er op
gewezen, dat hij zijn eigen graf groef.
Gulden vroeg een paar maal verlof
-voor familiebezoek. Kort daarop vroeg
hij verlof tot bijwoning eener ver
gadering. Toen werd hem gezegdZou
je dat nu wel doen, zou je nu ook
niet eens werken? (Gelach).
En deze verlofweigering werd later
op een ambtenaarsvergadering gequa-
lificeerd als schending der grondwet
tige rechten.
Spreker wijst er op, dat men hier
(het schrijven der artikelen) niet te
doen had met een kwajongensstreek,
maar met een voortgezette handeling.
Men moest alle antecedenten daarbij
doen gelden.
B. en W. komen niet voor hun
pleizier bijeen om ambtenaren te ont
slaan. Maar in het onderhavige geval
kon niet anders worden gehandeld. En
de Raadsleden, die thans critiek op de
handeling van B. en W. oefenen, heb
ben ook niet kunnen vertellen wat
B. en W. dau hadden moeten doen.
De bewering omtrent het opvragen
der dienststaten van de organisatie
mannen in gemeente-dienst, is een
pure onwaarheid. Aan zoo iets hebben
B. en W. nooit gedacht en spreker
wil geen vermoeden uitspreken om
trent het doel waarmede zulke be
richten worden verspreid.
Men spreekt thans van reactie.
Welnu B. en W. meenden te moeten
reageeren tegen de pogingen om den
gemeentedienst in de war te sturen,
om de samenwerking te bederven. Z(j
wenschen te reageeren tegen mis
bruiken die sommige ambtenaren wil
len maken ter bereiking van eigen
doeleinden, ten koste van het algemeen
belang, ten koste van de burgerij
(Applaus b(j een groot deel van den
Raad.)
Op de vraaf of B. en W. weer be
reid z(jn de ontslagenen in dienst te
nemen, antwoord spreker ten slotte
Bij B. W. berust in casu het recht
van benoeming en ontslag en zij zullen
doen wat hun plicht hun voorschrijft
De heer Ketelaar bleef het ontslag
scherp afkeuren en het in strijd achten
met wat een goede rechtspositie van
ambtenaren eischt. En hij hield vol,
dat de beweging tegen de vakorgani
satie van ambtenaren leidt totoogen-
vleierij. Daarom stelde hij de volgende
motie voor
„Do Raad van oordeel, dat de op
neming der (geïncrimineerde) artikelen
in „Het Prinsenhof" niet rechtvaar
digt het ontslag der redacteuren Bu-
riks, Gulden en Smit.
„noodigt B. en W. uit deze ambte
naren in hun vroegere betrekkingen
te herstellen".
Deze motie werd verworpen met
28 tegen 10 stemmen.
Vóór stemden de heeren: Wollring,
Pothuis, Simons, Loopuit, Dop, Vliegen,
Oudegeest, Nolting, Ketelaar en Wi-
baut.
Voor de stemming hadden de wet
houders zich uit de zaal verwijderd.
De rechtstoestand der Amb
tenaren. Naar aanleiding van het
ontslag der drie gemeente-ambtenaren
te Amsterdam heeft het N. v. d. D.
geinformeerd hoe het staat met de
in 1903 door den minister Kuyper
toegezegde regeling van dien rechts
toestand. Het blad deelt mede, dat
de minister van Justitie den 19en
September j.l. aan het bestuur van
den Bond ter verkrijging eener wette
lijke regeling van den rechtstoestand
der burgerlijke ambtenaren heeft ver
klaard, dat de zaak aan de verschil
lende departementen in onderzoek is,
maar het ontwerp nog niet een voor
publicatie gescbikten vorm bereikt
heeft.
Dr. KUYPER's COALITIE.
De houding van de Christelijk-
Historische groep te Nij verdal, die
den liberalen candidaat boven dr.
Kuyper de voorkeur gaf, heeft de
kerkelijke pers natuurlijk in slecht
humeur gebracht. Zoo laat De Tijd,
het hoofdorgaan der R.-K., zich als
volgt uit„Een zoo ergerlijk drijven
stuit iederen Katholiek tegen de
borst, w(jl het een voorbeeld is van
demoralisatie en lage politiek." En
De Maasbode, niet minder ontstemd,
schrijft openhartig, dat het thans
maar al te duidelijk blijkt, wat er
aan is van de bewering, dat niet aan
zekeie elementen in de coalitie de
val van het kabinet-Kuyper, zou zjjn
te wijten.
Nu is deze conclusie wel niet nieuw.
Kort na den uitslag in 1905 schreef
zelfs De Standaard, dat de rechterzijde
minderheid was geworden door de
houding van een deel der coalitie. De
Maasbode is deze uitspraak dus nog
eens komen onderschrijven.
Wat blijft nu over van de „laster
campagne" der vrijzinnigen, welke,
naar de rechtsche pers nog steeds
volhield, dr. Kuyper ten val bracht?
("Vaderland.)
Militaire wielerwed
strijden. In het slot van ons be
richt omtrent de wedstrijden tusschen
militaire wielrijders van het 5e Regi
ment infanterie is een fout geslopen
doordat de corrector, in tegenstelling
met den berichtgever, het liet voor
komen alsof ook gisteren die wed
strijden waren gehouden.
Dit is niet zoo; ze zijn heden voort
gezet en beëindigd.
Van den hedenochtend gehouden rit
zijn de uitslagen als volgt:
No. 1. de milicien Roest, die de 30
K.M. in 1 uur, 8 minuten aflegde,
no. 2. korporaal Mol, 1 uur 9 min.,
no. 3. korporaal v. d. Veer, die met
een paar wiellengten op zijn voor
ganger volgde.
Met een toepasselijk woord werden
de prijzen hedenmiddag duor den leu
luitenant D. J. Gorter uitgereikt.
Het eerste elftal van H. V. cïS
moet Zondag a.s. spelen te Zeist tell, f
gen Z. V. V. Mei
Het tweede elftal zal op het terreir|||tt
achter Rustoord alhier een ontmoeting!00
hebben met A. W. III uit Bussuiifl®
We herinneren aan de vergaj-prov
ring van Handel en Nijverheid, motiich
genavond in het Valkje te houdenl H
waarin Ds. G. W. C. Vunderink emneéi
inleiding zal houden over het Arbeid; -wat
contract. zijn
Mej. J. E. Onnekes, alhier, tijdelij®,.'
onderwijzeres aan de Oosterschool tflK
Baarn, komt voor op twee voordrachteciurui
ter benoeming van een onderwijzereBBa
aan eene openbare lagere school in dip-Q
gemeente Lonneker en wel als nummet|oos
éen en als nummer twee.
VER. TOT BESTR. DER TUBER.
CULOSE.
Gisterenavond hield de Amersfoort-
sche Vereeniging tot bestrijding dei
tuberculose een ledenvergadering in
Ons Huis.
Bij de opening deelde de voorzitter
mede, dat er thans 307 leden en be-
gunstigers zijn, die gezamenlijk een: -
contributie opbrengen van f675 persc
jaar. Verder wordt van het Rijk een er
subsidie verkregen van f 600, terwijl me
door de Gemeente f 250 in 't uitzicht bet
is gesteld. 'zal
Na de behandeling van het huis- on:
houdelyk reglement, dat behoudens yri
enkele kleine wijzigingen werd goed- voi
gekeurd zooals het door het Bestuur wa
was ontworpen, werd de commissie in
gekozen, die in Januari 1909 de reke- lin
ning en verantwoording over 190S van hel
de psnningmeesteres zal nazien. kli
Gekozen werden als leden de heerenyo
J. v. d. Horst Bruyn, M. C. Kamerling he
en A. M. des Tombe en als plaats-
vervangersde heeren P. J. Frederiks, Di
L. v. Dommelen en C. A. Heunks, die eei
de benoeming aannamen. De dames jor
Morren en Meursing, die b(j eerste (F:
stemming gekozen waren, konden haar be
benoeming niet aanvaarden. M<
By de rondvraag vraagt de heer v, vl
d. Horst Bruyn of er al een plan van lai
werkzaamheden is. ml
De voorzitter deelt mede, dat er al hi
wel voorstellen zijn, maar nog geen
definitieve plannen.
't Ligt in de bedoeling van het be
stuur een consultatiebureau te openen
en zoo spoedig mogelijk over te gaan
tot, voorloopig, tijdelijke benoeming
van een enquêtrice. Het consultatie
bureau zal vermoedelijk gevestigd
worden in het St. Elizabeth's gasthuïv.
Verder deelt de voorzil ter nog mede,
dat het ook in de bedoeling ligt een
magazijn van verschillende benoodigd-
heden in te richten.
Mogelijk zal echter in het begin
gebruik kunnen worden gemaakt van
sommige middelen van het Groene
Kruis.
De heer Kamerling vraagt nog of
er al iets is vastgesteld omtrent flnau-
cieelen steun aan patiënten. De voor
zitter wijst er op, dat eerst de en-
quetrice moet worden bezoldigd er
daarna moet gezorgd worden voor eei f e
magazijn. Blijft er dan nog geld over, p
dan kan dat besteed worden voor ver
sterkende middelen. Overigens zal in
dat opzicht getracht worden, zooveel
mogelijk steun te verkrijgen van be
staande vereenigingen. Er wordt hierbij
nog gewezen op de vereeniging van
dames, die melk en eieren verstrek
ken. Opgemerkt wordt echter, dat deze
vereeniging geen fondsen bezit en dat
deze verzorging geheel afhangt van
den goeden wil van enkele dames.
De secretaris wijst er op, dab het
hoofddoel in ieder geval ook moet
blijven de enorme infectie te bestrijden.
Op een vraag van den heer Heunks
deelt de voorzitter nog mede, dat het
in de bedoeling ligt zoo mogelijk in
begin November het consultatiebureau
te openen.
Hierna wordt de vergadering ge
sloten.
BAARN. Door 21 winkeliers is thans
definitief besloten hunne winkels des
avonds te 9 uur te sluiten. Yan af
15 November tot Sint-Nicolaas en in
de Kerstweek zullen zij echter aan
dit sluitingsuur niet gebonden zijn.
Luchtvaart. De twee-en-
twintig ballons, die om den Gordon-
Bennettbeker kampten, hebben in het
eerste etmaal een eigenaardigen weg
genomen. Zondagavond dreef de wind
hen naar het Zuid-oosten, in de richting
van Bohemen en Silezië. Maar 's nachts
werd de wind noordelijker en dreven
de ballons in zuidelijke richting. Maan
dagmorgen vroeg zweefden de meeste
ballons boven Pruisisch Saksen. Door
den zwakken wind hadden ze in 161)
