DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 247.
VRIJDAG 20 NOVEMBER 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Venaootsehap „DE EEMUNDEB".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
HALF BLAD.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
STATEN-GENERAAL.
Kunst en Wetenschap.
STADSNIEUWS.
DE EEMLANDER
Hoofdredacteur R. G. RIJKEN S.
AboiinementsprlJ s
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4
5.60
- 1
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Adverténtlën:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bij abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing ran advertentiën en reclames Tan bnilcn liet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandse!! Advertentiebureau D T. ALTA, Warmoesstraat 74—78 te Amsterdam.
DE CRISIS IN DUITSCHLAND.
Dat men met het onderhoud tus-
schen den Keizer en den Rijkskanselier
nog niet veel verder is gekomen is
vele bladen duidelijk.
In het Berliner Tageblatt wordt op
even heldere als scherpe wijze uit
eengezet, waar de schuen wringt. Dit
blad schrijft o.a.
„De personen komen en gaan; het
Rijk en het volk blijven. Het is niet
uitgesloten, dat de thans plaats gehad
hebbende besprekingen eens zullen
worden vergeten of geignoreerd. Maar
zelfs wanneer zulke mogelijkheden
niet te vreezen waren, mag toch een
grondwettige regeling niet uitsluitend
worden pasklaar gemaakt voor be
paalde personen. Het was de fout van
Bismarck, dat hij bij de Rijksgrond
wet alleenlijk rekening hield met zijn
verhouding tot den ouden Keizer. Deze
fout heelt zich zoo snel gewroken, dat
Bismarck zelf nog de gevolgen er van
moest ondervinden. Thans is onder
het volk algemeen de noodzakelijkheid
erkend, dat de grondwet wordt voor
zien van de waarborgen, noodig tot
het uitschakelen van de persoonlijke
politiek.
Dit oogenblik mag niet worden ver
zuimd. De verklaring van de „Reichs-
anzeiger", verandert aan deze politieke
noodzakelijkheid niet het geringste.
Het doel dezer waarborgen moet -
om het kort te zeggen zyn, om
aan den Rijksdag de mogelijkheid te
schënken, mede te werken tot de
benoeming en het ontslag van den
verantwoordelijken Rijkskanselier, of
nog beter, van een verantwoordelijk
Rijksministerie, en om schuldige
Ministers ter verantwoording te roe
pen.
Zonder twijfel zal de ambtelijke ver
klaring voor het Forum van den Rijks
dag worden gebracht. Billow heeft
zich reeds met den president van den
Rijksdag in verbinding gesteld. Zoo is
aan den Rijksdag de mogelyheid ge
geven, om ook zijnerzijds zijn voor
waarden te formuleeren voor de stand
vastigheid van Jden Rijkspolitiek. De
Rijksdag heeft in de thans geldende
grondwet en in zijn reglement van
orde slechts een zwakken ruggesteun.
Maar hij heeft iets beters, namelijk
de hervorming der .Rijksfinanciën.
De verbonden Regeeringen eischen
een half milliard nieuwe belastingen.
Het ligt aan den Rijksdag, om zyn
toestemming afhankelijk te stellen van
het verkenen van grondwettelijke
waarborgen.
E0rst wanneer hjj dit wapen op de
Juiste wfjze gebruikt, wanneer hij het
niet uit handen geeft, totdat ook zijn
recht is erkend, en totdat ook in
Pruisen de volksvertegenwoordiging
op den grondslag van een rechtvaardig
kiesrecht is gesteld, eerst dan zal
ook het Duitsche volk, in hetgeen in
deze dagen geschiedde, het begin van
een nieuwe aera kunnen zien.
Thans echter is, wij herhalen het,
de verklaring van den Ryksregeering,
ondanks haar aangenaam klinkende
beloften, zoowel wat den vorm als
wat den inhoud betreft, in geenen-
deele bevredigend."
De raad die het Berliner Tageblatt
hier aan den Rijksdag geeft, is ken
schetsend voor de trap van politieke
ontwikkeling, waarin het groote en
naar buiten zoo machtige Duitsche
R(jk verkeer.
Intusschen zijn de debatten over de
hervorming der belastingen in den
Rijksdag reeds begonnen. De Rijks
kanselier hield daarbij eene redevoe
ring, die op bet volgende neerkwam
Onze opbloei dwong ons een wereld
politiek te voeren. Daarom had het
Rijk een vloot noodig. Wy moeten
koelbloedigheid en standvastigheid
toonen zoowel naar binnen als naar
buiten. Wij hebben in 1908 4 milliard
schuld en voor de volgende 5 jaar
kunnen we meer dan 2 milliard ver
wachten. In den wedstrijd van den
vooruitgang hebben we boven onze
krachten geleefd. Niet alleen nieuwe
belastingen, maar ook zuinigheid voor
de bondsstaten zoowel als voor het
algemeen is noodig. Wfj moeten daarom
terug komen van de weelde. Ik richt
mijn vermaning voor alles tot den
middelstand en tot de hoogere stan
den. Wij brengen onze veiligheid, ja
zelfs onze vrede in gevaar, wanneer
wy het over de nieuwe belastingen
niet eens worden.
Ik ben overtuigd, dat de vertegen
woordigers vuq het volk deze taak
ten einde zullen brengen, zooals dat
het Duitsche volk waardig is. (Aan
houdend applaus ter rechterzijde, gesis
aan de linkerzijde.)
TURKIJE.
Naar de Daily News uit Konstanti-
nopel verneemt, bevat Turkye's pro
gram voor de coniferen tie, gisterenavond
aan de mogendheden meegedeeld, de
volgende punten
Omschrijving van de juridische po
sitie van Roemelië en van Bulgarije,
met vaststelling van het bedrag dor
schatting door beide landen aan Tui-
kije verschuldigd; de positie van Bos
nië en Herzegowina, met de bepaling
dat er geen schadeloosstelling wordt
gevraagdde schadeloosstelling, aan
Servië eii Montenegro te geven, maar
niet ten koste van Turkijeopheffing
van de artikelen 23 (Kreta) en 61
(Armenië) van het Bulgaarsche ver
drag wijziging van de Turksche
capitulatiën, verhooging van invoer
rechten en afschaffing van de buiten-
landsche postkantoren Montenegro's
verzoek tot wijziging van art. 27 van
het Berljjnsche verdrag, en Servië's
verlangen om in de Donau-commissie
vertegenwoordigd te zijn. Turkije stemt
met beide verzoeken in.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werden de algemeens be
schouwingen over de Staatsbegrooting
voortgezet.
De heer Patfjn trad in financieels
beschouwingen. Hij deelde vrijwel 's
ministers becijferingen. In tijden toen
de middelen ruimer* vloeiden hebben
we ons niet kunnen weerhouden op
ruime schaal uitgaven te doen en dit
zonder bedacht te zijn om de middelen
te nemen tot blijvende versterking
der inkomsten, ondanks spr. waar
schuwing.
Nu echter daardoor een min gunstige
finantieele toestand is ingetreden mout
de regeering oen grooter zuinigheid
betrachten, wat uitgesteld kan worden
moet niet ter hand genomen worden
dus geen nieuwe organisaties, geen
traktemeDtsverhoogingen, geen nieuwe
zaken, tenzij dringend noodig. De leuze
moet zjjn door verdaging tot verlaging.
Echter al is op dit oogenblik de ft-
nancieele toestand donker, een licht
punt is de gebleken toegenomen draag
kracht der natie. De staatsschuld bleef
ondanks groote uitgaven gedurende de
laatste 20 jaren vrijwel stabiel.
Intusschen mag deze lichtzijde er
niet toe leiden violen te laten zorgen.
Echter voor leening en tot dekking
van het bestaande tekort, is geen
noodzaak. Dat tekort hangt samen met
de economische crisis, welke echter
vermoedelijk niet lang meer zal duren.
Ons gunstig financieels verleden geeft
hoop, dat wij den moeilijken tijd van
het oogenblik spoedig zullen te boven
zijn. Daarom moet de regeering zicb
voorhands bepalen tot zuinigheid en
tot het nemen van maatregelen van
tijdelijken aard. Dus geeD maatregelen
van blij venden aard als verhooging
der succesiebelasting. Pertinent ver
klaarde zich spreker zich ook reeds
bfj voorbaat tegen protectionistische
tariefherzieningmet kracht kwam
spreker op tegen de bewering als zou
protectie in 's lands belang zijn
spreker en zijn politieke vrienden
zullen dus wel met de opcenten hef
fing op bedrijis- en vermogenbelasting
mede gaan als zijnde een tijdelijke
maatregel.
Dit geldt echter niet voor de voor
gestelde verhoogingen van den accyns
op gedistilleerd. Eenige van sprekers
politieke vrienden zijn voor een ver
hooging tot f90 te vinden, mits met
gelijktijdige verlaging van den suiker-
accyns.
De heer Lobman oordeelde dat het
kabinet zich by zyn optreden zeer
duidelyk omtrent zijn beginselen heeft
uitgedrukt. De bedoeling was ondub
belzinnig.
De heer Roodhuyzen interrompeerde
Voor de Standaard niet.
De heer Lohman vervolgtDe ver
klaring waarmede het kabinet optrad
was duidelyk. De regeering trad niet
op als een kabinet van links maar
rechts. Hare belijdenis was voldoende.
Men moet niet aandringen op luid-
klinkende verklaringen, maar de regee-
ringsdaden toetsen aan bare beginse
len. Aandringen in het voorloopig
verslag1 op duidelijker verklaringen
was volkomen overbodig. Voor spr.
staat vast dat tusschen dit kabinet
en de kabinetten Mackay en Kuyper
geen verschil in beginselen bestaat.
Spr. meende dat het kabinet zeer
verstandig zal doen geen verdere ver
klaringen af te leggen en hy oordeelde
dat bij de geheele rechterzijde geen
verschil van gevoelen bestaat over de
beginselen van het huidige kabinet.
De verzoening met dr. Kuyper is
verkregen door de opheffing van een
misverstand en niet door frontver
andering.
Uitvoerig verdedigde spreker de
politiek der rechterzijde, betoogende
dat het christendom het beste wapen
is tegen de sociaal democratie.
Uit &'s heeren Tydeman's bewering,
dat het eenige middel om de regeering
in 't goede spoor te houden zou ge
legen zyn in er voor te zorgen dat
de meerderheid der linkerzijde behou
den blijft, zou men kunnen afleiden,
dat de linkerzijde zich wel tot criti-
seeren maar niet totjregeeren in staat
gevoelt. Wat het werkplan der regee
ring betreft, oordeelde spreker dat
plan groot genoeg. De regeering heeft
zijn inziens gelyk zich uit te laten
over hetgeen de volgende grondwets
herziening zal bevatten.
De heer Drucker keurde het af dat
de regeering een tegenstander van
staatsexploitatie als de heer de Marez
Oyens heeft benoemd tot voorzitter
der oommissie voor onderzoek van het
te volgen spoorwegbeleid. Spreker
vertrouwde dat het gebeurde als by
de achterstandswetten in de Eerste
Kamer voor goed tot het verleden zal
behooren.
Tegenover den heer Troelstra be
toogde spreker dat de toestand mate
rieel, moreel, economisch, zedelijk en
geestelijk in ons land ontzaggelijk is
vooruitgegaan.
Met name ook is de toestand der
arbeiders veel) verbeterd. Wel is het
langzaam g igaan en mag men er niet
op bluffen. Ook ontbreekt er nog veel,
maar onze economische toestand is
gezond, ook op het oogenblik. Dit is
mede toe te schrijven aan de krach
tige staatszorg, 't Gaat dus niet aan
zooals de heer Troelstra deed, te
spreken van een fiasco der burgerlijke
partijen en te beweren dat de burger
lijke maatschappij onmachtig is zich
te hervormen en te verbeteren.
Daarmede wil spreker niet zeggen,
dat er reeds genoeg is gedaan. Het
program van sprekers party noemt
tal van maatregelen. De achterstand
in wetgeving hoopt zich op, vooral
sedert 1901 valt er stagnatie waar te
nemen ten gevolge van toevallige
technische en politieke oorzaken.
Dit zette spreker nader uiteen.
Wanoeer we bfj uitbreiding der staats
bemoeiingen blijven volgen de tegen
woordige kamer-spreekwyze,dan wordt
Nederland een paradijs voor verstokte
conservatieven, maar dit is geen teeken
van onmacht der burgerlijke partijen.
Spreker beweerde voorts dat stag-
oatie in onze wetgeving is te wijten
aan de partijverhoudingen, 't Zal
moeten komen tot een tegenstelling
tusschen democraten en conservatie
ven. Tot zijn leedwezen heeft spreker
bfj het kabinet gemist een zucht tot
krachtig in hervormde richting te gaan.
In de memorie van antwoord wordt
de sociale hervorming verwaterd. Ook
het politiek-program getuigt evenmin
van hervormingszin.
Spreker oordeelde, dat het regee-
ring's standpunt isChristelijk maar
voor alles consei vatief.
Tegen dit conservatisme dienen alle
democraten zich aaneen te sluiten.
Voor spr. en zijn vrienden blijft een
allereerste eisch waaraan voldaan
moet worden, afdoende oplossing van
het kiesrechtvraagstuk, ook voor de
vrouw en een grondwetsherziening om
hiertoe te kunnen komen.
Spreker verheugde er zich over. dat
de heer Borgesius zich gisteren onom
wonden voor algemeen kierecht heeft
uitgesproken.
.Volkshuisvesting. Van
wege de afdeeling Hilversum van den
„Volksbond, tegen drankmisbruik" is
een Volksbond-bouwvereeniging „Hil
versum" in het leven geroepen, welke
uitsluitend in het belang van verbe
tering der volkshuisvesting werkzaam
zal zyn. Deze vereeniging wenscht aan
den Ouden Amersfoortschen weg een
Vondelpark te stichten met cica 140
arbeiderswoningen incl. winkelhuizen,
een en ander ODtworpen door de
architecten E. Verschuyl en J. de
Groot Jr. Het voornemen is goede,
gezonde, doelmatig ingerichte wo
ningen te bouwen, welke voor onge
veer f 2.25 kunnen worden verhuurd.
Met den bouw van een 40-tal wo
ningen wenscht men te beginnen.
Nederland en Vene
zuela. Dë Amigoe van 31 Oct.
meldt
Op de algemeene vergadering der
Cura<;,aoscbe Maatschappij vernamen
wij weder een nieuw staaltje van
Castro's plagerijen.
Een koopman had te Maracaibo 100
balen hoedenstroo besteld, met verzoek
ze naar New-York te zenden. Het plan
bestond natuurlijk om ze van daar
uit weder door middel van een bevriend
tusschenpersoon toch naar Curasao te
krijgen. Maar Castro is slim. 100 balen
hoedenstroo voor New-York? En ze
vlechten daar geen hoedenlNe6n.dat
is voor Curagao Ze mogen niet ver
zonden worden. En zoo zitten we weer
geduldig te wachten op de dingeo die
komen zullen.
HET FLONZALEY-KWARTET.
Het eerste abonnementsconcert,
gisterenavond in Amicitia door het
Flonzaley kwartet gegeven, heeft al
weer bewezen, dat op deze kunst
avonden werkelijk het beste uit het
beste wordt geboden. Gelukkig hebben
dat de Amersfoortsche kunstvrienden
ook begrepen, zoodat betrekkelijk velen
zich naar Amicitia hadden begeven
om van de groote gaven dezer vier
snaarspelers te genieten.
Voor de pauze werden ten gehoore
gebracht: Haydn's kwartet in D-dui
opus 76 en eene sonate voor 2 violen
en cello, van een Franscben compo
nist, Jean Marie Leclair. Daarna
kregen we Schumann's kwartet in
A-dur, opus 41.
En van het begin tot het eind heb
ben de vier kunstenaars ons geboeid
met die ongemeene bekoring van
grootsch talent. Wat het meest te
roemen valt, de kristalle zuiverte
der instrumenten, de fraaie, gevoelige
streek, de zeker bij geen ander kwartet
zoo tot in alle fynbeden overeenstem
mende eenheid, het zal moeilijk te
zeggen zijn, daar in alle opzichten
dit viertal een buitengewone hoogte
heeft bereikt. Zonder tekort te doen aan
eigen individualiteit geven zy' een sa
menspel van ongekende fynheiden haast
onbereikbaar aan elkaar sluitend. Van
nature warmbloedige kunstenaars,
geven zij zicb met veel passie aan
hun instrument eD toch laten zy zicb
niet meeslepen, maar brengen door een
enorme ingehoudecheid geheel de fraai
heden uit het werk der groote com
ponisten op den voorgrond. Voorzeker
staan dari ook de praestaties van dil
kwartet in het teeken van hooge
voornaamheid en meermalen maakten
ze, vooral in de breede gedeelten,
diepen indruk.
Het publiek toonde zich zeer enthu
siast.
Bfj de ten overstaan van notaris
J. Bolk gehouden veiling van bouw
terreinen aan de Blankenheijrastraat,
Bloklandstraat en Beekesteinsche laan
werden dé pérceelen 1 ^4 opgehou
den en perceel 25 toegewezen aan den
heer T. Hoogevest voor f 830.
Zondag zijn .beide elftallen van
H.V.C. uitstedig. 't Eeiste gaat naar
Utrecht en speelt otn twaalf uur tegen
U.V.V. II, no. 1 van de eerste klas
Het tweede moet te Hilvèrsum spelen
tegen Victoria II. -
Hedenochtend omstreeks half
elf werd door den ritmeester jhr. W.
H. J. van de Poll op een terrein aan
de Koninginnelaan, de zilveren me-
dalje voor 24-jarigen trouwen dienst
uitgereikt aan den opperwachtmeester
Q. J. Dankbaar
■Nadat de escadronscommandant
dezen kranigen onderofficier de medalje
op de borst had gehecht, werd door
het escadron, onder commando van
den lsten luitenant C. J. Nierstrasz,
voor den ritmeester en den jubilaris
gedefileerd.
Gisteren werd door de politie
aan 7 personen nachtverblijf verleend,'
terwfjl hederaiddag 1 uur twee
beschonkenen opgeborgen werden.
