DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 71
DONDERDAG 25 MAART 1909.
6e JAARGANG
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en
Waar het om gaat in Juni.
FEUILLETON.
DR. XAVIER.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T
Telefoon Interc. 62.
18.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bij abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing tan advcrteptiën en reclames van bniten liet kanton Amersfoort in (lil blad is „uitsluitend" gerechtigd liet Algemeen Binnen- en lluitenlandsch Advertentieburean D. AI,TA. Wurniorsstraat 76—7S te Amsterdam.
Zij, die zich met I APRIL op dit
blad abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nommers gratis.
Op deze vraag geeft de heer D.
Hans antwoord in eene vlot geschreven
brochure, uitgegeven door de vereeni-
ging „de jonge liberalen" te Rotter
dam.
De schrijver meent, dat het voor
ieder die zien en hooren wil, duidelijk
moet zijn, dat het gedeeltelijk ant
woord op deze vraag moet luiden
het gaat er om of wij weer een over
winning zullen bezorgen aan deKuy-
per-politiek. Het zal weer zijn de
oude strijd om de oude beginselen, om
de oude vrijheid, om de oude demo
cratie.
Hij behandelt de oorzaak, die leidde
tot het optreden van het ministerie-
Heeraskeik, een ministerie, noch van
vleesch, noch van visch, doch jolig
christelijkeen regenboog-ministerie,
een soort manusje van alles, want
het huidige Kabiuet vertoont niet
minder dan vpf politieke kleureD.
De naam jolig verdient het mini
sterie bovenal; de premier schijnt
geïnfecteerd te zijn met grappen ar
gumenten verneemt men al bizonder
weinigin de plaats daarvan hoort
meo, gelyk de heer Plate ODiangs
opmeikte, grappenmakerijen en dub
belzinnigheden.
De belangrijkste sociale aangelegen
heid, die tot dusver onder dit Kabinet
behandeld is, was de interpellatie-
Troelstraomtrent de heerschende werk
loosheid.
En wat zagen we toen Het hoofd
der Regeering, minister Heemskerk,
toonde hier een volslagen gebrek aan
ernst, aan inzicht omtrent het ellen
dige van den toestand. Van deze ge-
weldig-belangr|jkesociale zaak, maakte
bet hoofd van onze christelijke Regee-
riDg zich met vaagheden en dubbel
zinnigheden af. Dat is christelijke
politiek.
Dit ministerie valt ook niet in den
smaak van de onvervalschte was
echte anti-revolucionnairen. De Stan
daard noemde het „in onvoorzichtig-
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
48)
Hij spande een oogenblik al zijne
krachten in, liet zich toen gaan en
viel op zjjn knie vlak onder het
lichaam van zijn vijand. Ramon van
Vic-Dessous was totaal onvoorbereid
op dat kunstje. In de meening dat
zijn tegenstander geheel uitgeput was,
deed h|j een laatste poging, boog zijn
lichaam voorover, verloor zijn even
wicht en viel met een scbrillen kreet
hals over kop in den afgrond. Het
was Arthur alsof hij het lichaam een
ongeloofelijken tijd lang van den eenen
rotspunt op den anderen zag vallen,
totdat het eindelijk geheel verpletterd
in de duisternis van den afgrond ver
dween. Toen keerde hij zich duizelig
en wankelend om, om zijn paard te
roepen. De kapitein van den wacht
post, die door het schot gewaarschuwd
was, kwam aanloopen
Z|j reden samen terug naar St.
Girons, het gevaar roekeloos negeereDd.
Op den drempel van het kasteel wer
den zg ontvangen door een snikkende
heid geborenHet is niet gemaakt
van het echte wagenschot. In den be
ginne trad het verzoeningsgezind op,
het bleef dat eenigen tijd, totdat
Kuyper vond, dat het nu genoeg was.
Zoo werd de politiek van het mini
sterie Heemskerk niet vastgesteld in
het Binnenhof, doch in de Kanaal
straat. „De memorie" kwam, gevolgd
door den brief van dr. Kuyper, be
vattende de lief lesverklaring van dezen
aan het ministerie-Heemskerk. Sedert
dien zijn de rechtsche partijen vaster
aaneengesloten dan ooit te voren. Zelfs
Staalman heeft zich verzoeningsgezind
getoond.
In zake de algemeene politiek zal
het a.s. Juni weer hierom gaan, of de
Kuyper-koers weer zal overwinnen.
Kuyper heeft de touwtjes weer in
handen. Zullen de vrijzinnigen het
doen gelukken, dat dr. Kuyper weer
het roer van deu staat in bandeD
neemt
Ter verdere beantwoording van do
door schrijver gestelde vraag, behan
delt de brochure achtereenvolgens het
clericalisme als zoodanig, de finao-
cieele en militaire politiek en de so
ciale wetgeving. Wat het eerste punt
aangaat, merkt de schrijver op. dat
de vrijzinnigen vijandig staan tegen
over de kerk of den godsdienst, doch
zij zijn anti-clericaal omdat zjj er
tegen z|jn, dat de kerk gesteld wordt
boven den staat. Het clericalisme
streeft naar priesterheerschappij, dat
bestrijden de vrijzinnigen, die de ver
draagzaamheid niet prijs willen geven.
De eenige ware grondslag, waarop de
coalitie berust, is dan ook de anti
these. Heemskerk's gematigdheid is
niets anders dan taktiek. Als in Juni
rechts wint, dan wordt bet wagen
schot omgekeerd, dau'zal de gematigd
heid van Heemskerk verkeeren in
onverdraagzaamheid. In Juni zal het
dus weer de oude strijd van 1905 z|jn.
Ten aanzien van de financieele po
litiek kan hetzelfde gezegd worden,
Van de financieele wetten, ingediend
door minister De Meester, zjjn de
meeste overgenomen door minister
Kolk, die totdusver een zwak figuur
maakte. Doch een tariefwet bedreigt
ons volk, en ook hier dus weer de
zelfde strjjd als in 1905. De tariefwet
is een gevaar voor de samenleving,
vrouw, die hen zoo kalm als zij kon
het verhaal van Alfonso's vlucht ver
telde. Martinez, de bediende, die een
gapende wond had, vulde bet vei haal
aan en smeekte zjjn meester om het
huis niet te verlaten.
„Het is een hinderlaag, Hoogheid,"
zei hij, „niets dan een hinderlaag. Val
er niet in. U hebt vijanden in Cadi,
ik smeek u in Gods naam voorzichtig
te z|jn.
Het eenige antwoord dat Arthur gaf
was het bevel om een paard te laten
zadelen.
„Ik zal mijn vrouw volgeu," zei
hij, „waarheen die weg ook voeren
moge I"
De stad was schitterend verlicht toen
Esther's rijtuig door de straten reed.
Het was etenstijd en zjj zag voor meer
dan een venster een geanimeerd tooneel-
tje, terwijl menig restaurant haar aan
Par|js deed denken. De straat waarin
z|j reden verdiende ten volle den naam
van Boulevard. Aan beide zjjden be
vonden zich café's en restaurants en
er reden electrische trams door, stamp
vol met mensohen die naar huis gingen.
Er reden broughams, die zich zeer goed
in Bond-Street hadden kunnen vertoo-
nen en elegante phaetons, die uit het
park kwamen, terwjjl goed gekleede
mannen en vrouwen er rondwandelen
alsof het een zomeravond was. Het
was er frisch en toch mild en 't deed
in het bjjzonder voor den minderen
man. Een der beginselen van de vrij
zinnigen op financieel gebied is be
lastingheffing naar draagkracht. Tegen
dat beginsel gaat een tariefwet vier
kant in, want door beschermende
rechten worden zij het zwaarst ge
troffen, die het minst kunnen missen.
Tegen deze financieele politiek moe
ten de vrijzinnigen in Juni front
maken.
Vervolgens wordt aangegeven wat
de democraten onder de vrijzinnigen
wenschen op militair gebied. Zjj wen-
schen „de wapens neer" en „alles
weerbaar." De wapens neer in dien
zin, zooals het luidde in de motie,
aangenomen op de laatste vergadering
van den Vrjjzinnig-Democratischen
Bond streven naar zooveel mogelijk
minnelijke schikking van internatio
nale geschillen allen weerbaar, opdat,
zoo noodig, het volk zijn zelfstandig
heid, zijn neutraliteit kan verdedigen.
De democratische leger-politiek maakt
Krupp steeds rijker, doch het volk
armer zoowel in materieelen als in
physieken zin. Onder het ministerie-
de Meester waren we op legergebied
een weinig op den goeden weg, doch
minister Sabron Zijn hoogste geluk
zoekt deze bewindsman in wapenge
kletter. Het ministerie-Heemskerk
wenscht geen beperking van legeruit-
gaven, het streeft naar een zoo groot
mogeljjk leger, zonder te vragen, of
het volk zooveel mogeljjk weerbaar
wordt.
Ten slotte wordt aangegeven, wat
de democraten onder de vrijzinnigen
onder sociale wetgeving verstaan. Het
gebied der staatsonthouding moet meer
en meer worden verlaten. Men moet
den arbeid niet alleen de volle vrij
heid van ontwikkeling geven, maai
de staat dient den arbeid, zoo noodig,
zooveel doenijjk te steunen en te
schragen.
Ten aanzien van de sociale politiek
wordt met ingenomenheid toenadering
geconstateerd tusschen de vrijzinnig
democraten en de Unie-liberalen.
Van de oud-liberalen hoopt de
brochure, dat dezen wat minder angst
zullen toonen voor de sociale wet
geving. Op sociaal gebied is het huidi
ge ministerie-Heemskerk ongevaarlijk,
heelt de Nieuwe Courant gezegd, en
denken aan de lucht, die men in
Engeland op een lenteavond inademt.
Esther had veel van deze stad ge
hoord, maar de werkelijkheid vervulde
haar met verbazing. Ze had in boeken
gelezen dat Spanje een uitgeput land
was, dat het volk geheel ten prooi
was aan armoede en bijgeloof en dat
zijne kunst dood was. Deze stad in
de bergen, die als een wig gelijk
Frankrjjk en Spanje scheidde, heette
die beschrijving van Arthur's rijk op
aangename w|jze liegen. De prachtige
winkels, de deftige huizen spraken
van r|jkdom en weelde. Er waren
kerken, die al het massief grootsche
hadden van de oudheid, magazijnen,
markten, schouwburgen, de solide ge
tuigen van steeds aangroeiende wel
vaart.
De drukte en het lawaai op de straat
maakten dat Esther genoot van het
feit dat zjj alleen was en niemand
liaar kende. Van at het oogenblik dat
de Moor b|j de poort verdwenen was
had niemand haar aangesproken of
gehinderd. De koetsier reed voort als
iemand, die gehoorzaamt aan de be
velen van een afwezigen meesterde
huzaren waren achtergebleven. Zij
kwam de stad binnen als een een
voudige touriste en reed onherkend
voort naar een onbekend oord.
Hun weg voerde hen ongeveer een
mijl lang over den Boulevard en van
de heer Stork heeft zich dezer dagen
zeer tevreden met dit ministerie ge
toond. Waarop dienen nu de democra
tische viijzinnigen bij de a.s. verkiezin
gen op sociaal gebied aan te sturen
In de eerste plaats op algemeen kies
recht door middel van grondwetsher
ziening. Aangetoond wordt dat van
het ministerie-Heemskerk op kiesrecht-
gebied al heel weinig te wachten is,
hoogstens het gezinshoofdenkiesrecht.
De Eerste Kamer moet zoodanig wor
den herzien, dat zjj niet langer een
rem is tegen de sociale wetgeving. In
de tweede plaats moet aangestuurd
worden op ouderdomsverzekering.
Minister Talma sch|jut te dezen aan
zien niet veel spoed te maken, want
eerst na de ziekteverzekering en de
herziening der Ongevallenwet is hij
van plan met de ouderdomsverzeke
ring te komen. Minister Talma is voor
dwangverzekering, geschoeid op het
Duitsche stelsel, terwjjl spreker de
voorkeur geeft aan staatspension-
neering, de bezwaren tegen welk stel
sel als zou er geen geld voor z|jn,
het zou een stelsel van armenzorg zjjn,
het zou den spaarzin van het volk
tegengaan hij in het kort trachtte
te weerleggen.
De brochure besluit met de hoop uit
te spreken, dat bij de Juni-verkiezin-
gen zooveel mogelijk gesteund zal
worden de democratische vrijheid en
de vrijzinnige democratie, in het be
lang van het geheele volk, in het bij
zonder van de arbeidersklasse.
Deze brochure, die, naar wij hopen
druk zal worden verspreid tegen de
as. verkiezingen kost bjj 100 ex. slechts
10 ct. per stuk. Kiesvereenigingen
zullen een goed werk doen als zjj een
ruim gebruik maken van deze gele
genheid om propaganda te maken.
ENGELAND en DUITSCHLAND.
Het is niet overbodig, dat in Enge
land eens een kalm woord wordt
gesproken, om de leden tot bedaren
te brengen, die hevig verontrust zijn
door het debat in het Lagerhuis over
Engelsche en Duitsche Marine.
daar door een uitgestrekt park naar
het Prado, een open plein met een
kathedraal en een paleis aan weers
zijden. Hier merkte Esther met eenige
belangstelling een menigte menschen
op, die," naar ze zich verbeeldde op
het voorbijkomen van de een of andere
processie stonden te wachten Zij kwam
geen oogenblik op het idee dat die
menschen daar waren gekomen om
haar de stad te zien binnen trekken
en zij schonk het dan ook niet de
minste aandacht en vroeg zich zelf
ook niet af wat hun tegenwoordigheid
beteekende. De menigte nam echter
geen genoegen met die onverschil
ligheid. Zij liepen met het rijtuig
mee en begonnen haar op eens uit
te fluiten ec uit te jouwen en gooiden
steenen tegen de wielen van het rjj-
tuig. Zelfs goed gekleede voorbijgangers
wezen met den vinger naar haar en
schenen het gejouw goed te keuren.
Het kwam zoo plotseling, het was
zoo onverwacht, zoo vreemd, dat
Esther den tijd niet had om bang te
z|jn. De huzaren kwamen aanrjjden,
sloten het rijtuig iu en dreven de
woestelingen uiteenzij leunde achter
over en vroeg zich zelf at, wat dat
beteekende ol wat zjj gedaan had,
dat die menschen haar zoo hard be
oordeelden. De vijandigheid van een
vertoornde menigte kan alleen bestre
den worden door moed en ofschoon
Het is alsof men in Engeland voor
't eerst verueemtdatDuitsohlandiuder-
daad druk bezig is eene groote vloot
te bouwen. De Duitsche bladen brengen
den eersten lord der Engelsche ad
miraliteit Mc Kenna aan 't verstand,
dat hjj het Duitsche gevaar, zoo er
gevaar mocht bestaan, wat zjj ont
kennen, overdreven heeft. Duitschland
heeft nog geen enkele Dreadnought
en eerst Zaterdag is de von der Tann,
een kruiser van het op een na groot
ste, het Invincible type, te Hamburg
te water gelaten. Engeland is een heel
eind voor en zal altijd voorblijven zoo
het dit verkiest. Maar dat is eigenlijk
niet de quaestie. Niet dat de Duitsche
vloot uu of ook over eenige jaren is
opgewassen tegen de Engelsche, ver
ontrust de Engelschen, maar vooral
het feit dat de Duitsche industrie in
staat is om in den kortst mogelijken
tjjd ettelijke Dreadnoughts en Invin-
cibles te bouwen. Daar is natuurlijk
niets aan te veranderen de Duitsche i
industrie heeft zich op elk gebied-ij
krachtig ontwikkeld in de laatste jaren, i
En den gevaarlijken concurrent met
vriendschappelijke gevoelens te naderen
kost moeite. De eerlijke pogingen tot
toenadering beletten niet, dat de groote
meeiderheid van het Engelsche volk
toch nog alt|jd met wantrouwen iri
Duitschlands bedoelingen is vervuld.
Men ziet hst eens weer b|j deze
gelegenheid. Er wordt geredeneerd,
met groote strategische wijsheid, over
een inval in Engeland en een lid van
het Parlement heeft de regeering ge
vraagd of in geval van een oorlog
met Duitschland de Engelsche Bank
wel voldoende gewaarborgd was tegen
de vernielende werking van Duitsche
bommen, uit een luchtschip geworpen.
En hij heeft, die vraag stellende, zich
daardoor niet eens belachelijk gemaakt!
De Engelsche leeuw is een zonderling
creatuur. Dikwijls, als men verwacht
z|jne stem te hooren, zwijgt hij, om
plotseling eene vervaarlijke keel op
te zetten als men dit het minst ver
wacht. Hjj is thans weer zeuwachtig
en brult dat het klinkt Europa door,
hoewel men op 't vasteland tegen
woordig toch ook leven genoeg maakt.
Duitschland en Engeland hebben in
den grond alle reden om elkanders
vrienden te z|jn, want z|j hebben el-
Esther heel dapper was, voelde z|j
nu toch haar moed in den schoenen
zinken.
Wat was het voor een voorteeken
welk lot wachtte haar in die stad,
die haar zoo ontving De toekomst
leek wel heel duister z|j herin
nerde zich dat zij alleen stond tegen
over een geheel volk, een hulpeloos
meisje in de handen van mannen
zonder hart en zonder geweten.
De huzaren waren by het eerste
alarm naderbij gekomen en ofschoon
hun tegenwoordigheid de oproerlingen
niet geheel tot rust bracht, hadden
ze nu toch geen andere wapens meer
dan hun tongen.
Terwijl het rijtuig het binnenplein
van het paleis opreed, sister; en
jouwden z|j uit alle macht en zelfs
op het plein hoorde z|j nog een woest
geschreeuw, dat wegstierf even als
het loeien van den storm. Z|j had
echter nu alleen belangstelling voor
hetgeen haar wachten zou en voor
het nieuws, dat zij hoopte te verne
men. Het gebouw, waarvoor zij stond
was onmetelijk groot, vierkant van
vorm en druk versierd met beelden
en ornamenten.
Wordt vervolgd.)