WEERBERICHT.
Thermometerstand
Shakespeare's Hamlet,
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
Uit de Omgeving.
Ingezonden.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 25 Maart 1909.
Hoogste barometerstand 769.4 m.M.
te Hortalaagste 736.5 m.M. te
Shields.
Verwachting tot den avond van '26
Maart 1909.
Wind: Matige tot krachtige Weste
lijke daarna Z.W.lijke wind.
Gesteldheid van de luchtEerst
afnemende bewolkingi Daarna zwaar
bewolkt tot betrokken, waarschijnlijk
regen.
TemperatuurDezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 747 m.M.
Vorige stand te 12 uur 764 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 53
Laagste hedennacht F. 44
Hedenmiddag 12 uur F. 51
kander noodig. De Duitsche bladen,
die in 't belang van eene betere ver
standhouding werken, tooneu dat aan
door cijfershet zijn de cijfers van
in- en uitvoer. In Duitschland denkt
niemand aan een inval, waaraan de
Fransche vrienden van Engeland wel
""eens zeer ernstig hebben gedacht. Men
kan toch England niet annexeeren I
t, En nu maken wel de al Duitschers als
zij de kans schoon zien om van zich
te doen spreken, groote drukte, maar
de Duitsche politiek staat niet onder
hunnen invloed.
Dat is het ernstige van de zaak, dat
het patriottische rumoer in Engeland
op 't oogenblik vooral uitgaat van eene
partij, die wel invloed heeft op de
Engelsche politiek. De unionisten Bal
four en wie met hem en na hem tot
de oppositie behooren, ondersteunen
de eonigszins belachelijke angstkreten
der patriotten met hun overdreven
geluid. Balfour, die eerste minister is
geweest, kan weten dat het Duitsche
gevaar zoo het bestaan mocht, niet zoo
groot is als de verschrikte middelsoort-
Engelschman zich verbeelde. Maar
diens vrees past in zijn politieke kraam.
Het komt overeen met zijne politieke
plannen de regeering voor te stellen
als eene die Engelands grootste en
eerste belangen verwaai loost en niet
voor de roemrijke Engelsche vloot doet
wat zij behoorde te doen, om de on
schendbaarheid van het rijk te ver
zekeren. De oppositie heeft den Engel-
schen leeuw op deu staart getrapt.
Daarom brult hij zoo luid.
In zijn eenvoud is Hamlet stom
verbaasd dat iemand vriendelik kan
glimlachen in en zijn hart slecht zyn
Hjj verliest zyn opgeruimdheid. Het
schone, goede en edele dat hy vroeger
van de mens dacht is weggevaagd.
De wereld is voor hem nog maar een
mengsel van onreine verpestende dam
pen, en de mens! „fyn bewerkte stof."
Noch man, noch vrouw behaagt hem
meer. Nu komt de gedachte aan zelf
moord in hem op. Hoe degeliker het
karakter van een jongmens is, des te
sterker is zijn verlangen om bij zjjn
optreden in de maatschappij zijn idealen
verwezenlikt te zien in mensen en
toestanden. En nu ervaart hij plotse
ling dat in de werkelikheid alles anders
is dan hij zich verbeeld had, en heeft
een gevoel alsof hjj moet sterven, om
dat bij de wereld toch niet kan ver
beteren.
Toch valt het hem heel moeilijk te
geloven dat de wereld zo slecht is,
daarom zoekt hij er steeds nieuwe
bewyzen voor, bijv. als hy de kome
dianten laat optreden. Zyn genoegen,
als hy laagheid het masker afrukt is
alleen het genoegen van verwezen-
liking met in den grond diepe
smart. Het vermoeden dat de gemaal
van zyn moeder de moordenaar van
DE BALKAN-CRISIS.
Daar de berichten omtrent den
altijd critiek9n staat van zaken in
het Oosten als een slinger telkens
heen en weer gaan, zijn zij thans
weer ongunstig.
Het merkwaardige is thans, dat,
terwijl overal elders pessimistische
opvattingen heerschen, de officieels
personen in Servië een zeer gematig
den en meer geruststellenden toon
laten hooren.
In de Skoepsjtina toch heeft de
Servische minister-president gisteren
meegedeeld, dat de Servische Regee
ring niet anders kon doen dan reke
ning houden met den wensch der
mogendheden.
De minister-president zeide nogWjj
weten uit authentieke bron, dat Oos-
tenrijk-Hongarije ook geen oorlog wil
en dat de hoogste overheidspersonen
in de Donaumonarchie zich voor het
behoud van den vrede uitspreken.
Heel anders klinken de woorden
van den Hongaarschen minister-presi
dent, die, eene interpellatie in het
Hongaarsche Volkshuis beantwoor
dende, zei de „Wij zetten ons geheel
aan het werk om de banden van den
vreden te behouden, maar mochten de
pogingen daartoe mislukken en moeten
wy ten strijde trekken, dan zulleu wij
aan allen verzoeken niet de krachten
der natie te verzwakken door tegen
strijdige mededeelingen. De laatste
pogingen worden thans in het werk
gesteld. Dezer dagen zal ik de Kamer
op de meest volledige wijze inlichten."
De laatste pogingen dat klinkt
vry dreigend en slecht overeen met
hetgeen de Vossische Zeitung schrijft
van „een wereldhistorisch oogenblik."
Dit blad zegt:
„De mogendheden zoeken een for
mule, Oostenrijk zoekt een beslissing.
De mogendheden wenschen, dat de
twee tegenstanders eenige woorden
van een briefje aflezen, dat zy hun
als goede 'vrienden willen overhan
digen, waarna onder beleefde bui
gingen en verontschuldigingen de strijd
bijl wordt hegraven en de vredespijp
wordt gerookt. Maar voorloopig is er
niet eens het verzoeningsspreukje,
gezwegen van den wil der strijdende
partijen om het na te prevelen. Oos
tenryk wil schoon schip maken. Daar
de dingen reeds zoo'n vaart hebben
genomen, wil en kan het niet meer
terug, zonder zich de zekerheid te
hebben verschaft, dat de Serviërs het
noGh van buiten noch binnen in zijn
eigen huis meer zullen uittarten,
lastig vallen en verontrusten. Servië
zal voortaan Oostenrijks vriend wezen,
of het is en blijft zyn vjjaud. Er is
geen derde. Het geheele gedrag van
Oostenrijk, dat volkomen open is,
stuurt op deze beslissing aan. Servië
wordt vastgehouden, opdat het geen
uitvluchten meer make en zich met
volle duidelijkheid voor het eene of
het andere verklare. Over de gebie
dende noodzakelijkheid om dat te doen
helpt de Serviërs geen formule heen.
Het is een wereldhistorisch oogenblik,
waar Europa nu voor staat. Het
brengt, zu9 of zoo, de beslissing over
een groot deel van de Zuid-Slavische
kwestie.
VENEZUELA.
Castro is te Parijs aangekomen.
De Temps zegtBij de trans-atlan-
tische stoomvaartmaatschappij beves
tigt men de uit naam der Venezo-
laansche regeei iug gedane mededeeling,
dat het verbod voor Castro is uitge
vaardigd om zich in het land te ont
schepen, en dat hij aan boord in hech
tenis genomen zal worden als hij
zijn vader is, werd door dat feit be
wezen. Hier is geen koudhartig pes
simisme. Hamiets vuur wordt niet
uitgeblustzijn wond heelt nooit.
Al past dat alles meer bij een leef
tijd van negentien dan van dertig
jaar, Shakespeare legde in de ziel van
Hamlet te veel van zijn eigen levens
ervaring en scherp mannehk verstand
om daarmede een zo jeugdige leeftijd
te bezwaren.
Hamiets geloof en vertrouwen in
de mensheid is vernietigd eer de geest
van zyn vader voor hem verschijnt.
Daarna krijgt hij een meer ontstellend
inzicht in de feiten als oorzaak van
de toestandzijn gemoed geraakt ge
heel in opschudding. De hem opge
dragen taak om wraak te nemen op
de moordenaar van zijn vader, doet
hem ook afzien van Ophelia, die hij
in een brief de afgod van zyn ziel
had genoemd. Zy is lydelik gehoor
zaam aan haar vader Polonius, die
haar opdraagt om Hamlet, die door
het hof als een krankzinnige wordt
beschouwd, te bespieden. Hamlet kan
haar niet meer vertrouwen. Er is geen
plaats in zijn ziel voor zijn taak en
haar. Zyn ideaal van de vrouw be
staat niet meer.
Hij wil tot handelen overgaan, maar
te veel strijdige gedachten drukken
hem. Hy peinst over het afgryselike
dat de geest hem heeft geopenbaard,
een Venezolaansche haven aandoet.
De maatschappij zal nu Castro enkel
aan boord nemen, op voorwaarde dat
hy op z'n allerlaatst in Trinidad ont
scheept.
Belangrijke data. Voor
kiezers of zij, die het worden willen,
zyn de volgende data nog van be
lang:
23 Maart tot en met 15 April
gelegenheid tot reclame.
Tot 21 Apriltervisielegging en
verkrijgbaarstelling der reclames.
Voor 15 Mei: definitieve vaststel
ling der kiezerslijst.
1 Juni a.s. zullen de eerste pa
tiënten worden opgenomen ia het
Centraal Israëlietisch Krankzinnigen
gesticht te Apeldoorn. De offlcieele
opening zal eenige dagen te voren
plaats hebben. In bet gesticht kunnen
ongeveer 300 patiënten worden op
genomen.
Omtrent eene opvoering van
„Huiselijke Haard", door de Hage-
spelers die Maandag 5 April a s.
met dit stuk hier zullen komen
schryft Frans Netscher o.a.
„Hoe zullen we 't betitelen of om
schrijven Tot een bepaald kunst
genre behoort 't niet; 't lijkt op geen
enkel ander stuk en we weten niet by
welk wy 't zouden kunnen verge
lijken.
Maar dat is 't juist wat Mijnsen
ook niet wil. Hy werkt in geen „genre",
hij kijkt naar geen „voorbeelden",
hy behoort tot geen „school". Hij
wil zich zeiven zyn, geheel zich
zeiven, vrij van „meesters" en „voor
beelden".
De Franschen zouden zijn stuk „une
tranche de vie" noemen, zoo maar
een brok, een greep uit het leven. Hy
heeft zijn hand in het leven uitgesto
ken wat hij te pakken vond vastge-
knepen, dat bekeken, ontleed en be
schreven. En wat hy te pakken had,
was een huiselijk drama, een gezin
waarin de ouders ongelukkig leven
meer niet.
Zij zijn 12-J jaar getrouwd, en na
den eersten tyd van illusie en schijn
geluk, zyn zij gaan begrijpen, dat ze
niet bij elkaar hooren, dat ze ieder
met een ander gelukkiger zouden zijn
geweest. De kinderen houden hen al
leen nig samen.
Zy is een zenuwsukkel, die maar
steeds klaagt en tobt, wel van de
kinderen houdt, maar hun vei zorging
en opvoeding aan ondergeschikten
overlaathy heeft 't den heelen dag
druk met zijn werk, houdt ook veel
van de kinderen, maar wil dat zyu
vrouw zich zelf met hen occupeert.
Vandaar nog meer wrijving, scènes
en misverstand tusschen hen.
En wat we nu in dit stuk zien en
bijwonen, is een uitbarsting, die bij
na op een noodlottig einde uitloopt,
tusschen man en vrouw, op den dag
van hun 12-J-jarig huwelijk, als
familie en een kennis over zijn geko
men om dit feest van de „huiselijke
haard" te vieren. Meer niet 1
Het is dus zoo eenvoudig mogelijk
Mijnsen geeft slechts eenige toonee-
len, zonder veel handeling, zoo naast
elkaar gezet, een greep zoo maar uit
het leven van die menschen, en de
losse manier, het sans-gêne, waarmee
hy 't doet, vloekt tegen alle tooneel-
usances en wat men dus gewoon is
en over de wereld waarin zo iets kan
gebeuren hij twijfelt of de verschij
ning werkelik zijn vader was of mis
schien een bedriegelike boosaardige
geesten eindelik twijfelt hij aan
zich zelf, aan zijn bekwaamheid om
te herstellen wat misdaan was, aan
zyn geschiktheid om op te treden als
wroker en rechter. Dat doet hem het
volvoeren van zyn taak steeds uit
stellen.
Toch blijkt het voldoende dat hij
handelend kan optreden. Zo aarzelt
hy geen ogenblik de luistervink achter
het tapijt te doorsteken, in de hoop
dat de gedode de koning zal zijn, even
min ora eindelik de koning te doden
en zo meer. Het is evenwel duidelik
dat hy een groot innerlik bezwaar
moet overwinnen alvorens tot een be
slissende daad over te gaan.
Het is een vrij algemene voorstel
ling dat Hamlet een dromer is die
steeds uitstelt. Men vergete echter
niet dat deze dramatiese biezonderheid
een held die niet handelt tot
zekere hoogte vereist werd door de
techniek van dit drama. Had Hamlet,
na de openbaring van de geest ont
vangen te hebben, de koning dadelik
doorstoken, dan zou het stuk met het
eer3te bedrijf uit zijn geweest. De
oplossing moest dus worden uitgesteld.
Skakespeare wordt misverstaan als
men Hamlet houdt voor iemand, zoo-
te zien. Vandaar dat 't in 't eerst wat
vreemd aandoet.
Maar weldra komt men er „in" en
gevoelt men met hoe weinig middelen
't Mijnsen gelukt is toch een diepen
indruk te maken.'t Blijkt uit dit stuk,
dat een auteur van talent geen moord
partijen, overspel of zelfmoorden noo
dig heeft om de tragedie van twee
voor altijd aan elkaar gekoppelde
menschen, die niet meer vaD elkander
houden, te doen gevoelen. Dit stuk
zonder kop of staart uit niets anders
bestaande dan uit een middenmoot
een moot zóo uit het werkelijke
lichaam van het leven gesneden
heeft bij de fijn aangelegenheden onder
het publiek, die geen behoefte hebben
aan grove aanschouwelijkheid, een
indruk nagelaten.
De „Hagespelers" gaven er een goede
vertolking aan. Er zit „gewoonheid",
bijna „alledaagschheid" in hun spel,
en toch leven."
De Vereeniging tot het houden van
Kunstbeschouwingen onz. zal Zaterdag
en Zondag a.s. kunstwerken exposeeren
van particulieren in de groote zaal
van Amicitia.
Naar aanleiding der concessie
aanvraag voor eene paardentram naar
Baarn is het niet van belang ontbloot
ter kenuis te brengen, dat er lange
paardentram wegen in ons land bestaan,
die rendeeren. De paardentram Zuid
broek, Veendam, Wildervank, Stads
kanaal Ter Apel lang 49 K.M. ver
voerde in 1908, 382733 personen. Hoe
wel alle bochten vernieuwd werden
met Phoenix spoor (als van de Amers-
foorsche tram) bedroeg de winst
f21163; meer dan f18000 werd afge
schreven. De 'sGravelandsche paarden
tram, lang 6 Kilometer, vervoerde in
1908 131480 passagiers tegen 136308
in 1907. Ondanks dat de Gemeente
's Graveland haar subsidie van f 800
'sjaars had ingetrokken was het batig
saldo ruim f 4000, werd f3000 ruim
afgeschreven en 2 dividend uitge
keerd. Ook kan de Oudewatersche
Gemeentetram zich reeds bedruipen
en blijkt deze geen strop te zijn voor
de gemeenteflnanciën.
Heden vertoefde hier ter stede
de generaal-majoor W. Cool, inspecteur
van het militair onderwijs, teneinde
een inspectie te houden over den cur
sus van het 5de Regiment Infanterie.
Door de politie zyn een tweetal
minderjarigen aangehouden en naar
Leeuwarden, hun woonplaats, terug
gebracht.
BARNEVELD. Bij de alhier ten Ge
meentehuize gehouden aanbesteding
van het bouwen eener teekenschool
waren de laagste inschrijvers voor
metselwerk; W. Schut f4688; voor
timmerwerk: D. B. Nieuwslad f 2920;
voor smidswerk P. Bleyerveld f 880
voor koperslagerswerk W. v. d. Kamp
f'285; voor schilderswerk II. ten Ham
f 258, en voor de massa W. Schut
f 9153. Het werk is nog niet gegund.
Voor de totstandkoming dezer school
heeft de Spaarbank alhier aan de ge
meente een bedrag van f 9000 ge
schonken.
Na oen langdurig verral van
krachten is ons jaren lang bestaan
hebbend muziekgezelschap „Erica"
eindelijk bezweken. Een reeds gedane
poging om de Harmonie, waarin dis
harmonie den laatsten tijd helaas den
boventoon voerde, als een phoenix
als er in onze tijd wel voorkomen, die
door een ziekelike verbeelding worden
afgehouden om handelend op te treden.
Het is niets dan een gril van het lot,
dat hij, die van nature een levendige
geest heeft, een soort zinnebeeld is
geworden van mijmerende traagheid.
Er is in dit treurspel niets dieper
opgevat dan de betrekking tussen
Hamlet en Ophelia. Het is niet de
liefde van Romeo en Julia die op
het eerste gezicht als een bliksem
straal treft en allesoverheersend wordt.
Hamlet gevoelde zich tot haar aan
getrokken terwijl zijn vader nog in
leven was, zendt haar brieven en
kostbare geschenken en denkt aan haar
met innige tederheid. Maar zy heeft
niet in zich om zyn vriendin en ver
trouwelinge te zyn, haar houding
tegenover hem is ingetogen, enigs
zins strenghaar broeder had er haar
op gewezen dat een koningszoon vaak
uit staatsbelang moet huwen.
Hij wendt zich van haar af, als hij
overtuigd is dat een heilige plicht
hem oplegt de op zijn vader gepleegde
moord te wreken. Met diepe smart
neemt hij afscheid van haar, zonder
een woord te spreken, en verlaat haar
met een zware zucht.
Na die tijd blijft hij hard tegen
haar omdat zij geestelik zwak is en
hem tracht te misleiden. Zij is een
zachtaardig meegaand schepsel, zonder
uit haar assche te doen herrijzen, is
door gebrek aan medewerking mislukt,
zoodat de aanstaande blijde gebeurte
nis waarschijnlijk zonder muziek al
hier gevierd zal moeten worden.
Ook hier is een druk bezochte
vergadering gehouden, waarin de wen-
scheljjkheid van afschaffing van kort-
ponden en keurgelden bjj den verkoop
van varkens werd besproken. Na eenige
discussie werd het bestuur der land-
bouwafdeeling Barneveld, op wiens
initiatief de vergadering was uitge
schreven, gemachtigd, deze zaak met
elders hiervoor aangewezen personen
nader te bespreken, waarna te Zut-
phen een algemeene vergadering ge
houden zal worden.
Bij de veldarbeiders alhier be
staat het plan verhooging van loon
en verkorting van arbeidstijd te vra
gen. Zoo spoedig mogelijk zal in een
voor dit doel te houden vergadering
een definitief besluit genomen wor
den. Voorgelegd zal worden het loon
van f 1 op f 1.25 per dag te brengen
en den werkdag met twee uur te be
korten.
ZEIST. Geslaagd te Utrecht voor
het examen nuttige handwerken mej.
A. C. M. Scholte alhier.
Builen verantwoordelijkheid der Redactie
IS HET WENSCHELIJK AAN
GEHUWDE ONDERWIJZERESSEN
ONTSLAG TE VERLEENEN
Stellen we bij het zoeken naar een
antwoord op deze vraag voorop, dat
de kwestie natuurlijk niets te
maken heeft met politiek, dat het er
niets toe doet of deze vraag gesteld
wordt door een liberaal of een anti-
revolutionnair, dan wel door een
roomsch-katholiek, dat het er even
min toe doet, of de onderwijzeressen
zelve tot een of andere politieke rich
ting behooren. Of men de politiek er
met de haren by kan sleepen d a t is
een andere zaak.
M.i. kunnen we ons op tweeërlei
standpunt stellen, n.l. dat der onder
wijzeres en dat van het onderwijs.
Wanneer een onderwijzeres huwt,
kan door haar vooraf de vraag ge
steld zijn „Zou myu aanstaande ge
noeg verdienen Zoo ja, dan is de
zaak in orde. Zoo niet, dan is het
noodig, dat ik er ook wat by verdien.
Dit kan het beste, door in betrekking
te blijven. Werk zoeken behoeft dan
niet meer en men is zeker van ge
regelde inkomsten.
Is dit nu iemand kwalijk te nemen?
Volstrekt niet. Van haar standpunt
heeft de onderwijzeres gelijk. Natuur
lijk zou het beter zijn, wanneer de
man zooveel verdiende, dat zijn vrouw
niet „uit werken* behoefde te gaan.
En wanneer de man onderwijzer in
Amersfoort is, dan zyn de inkomsten
beslist niet voldoende. Dat weten de
raadsleden ook wel, en ze zyn m.i.
stellig van plan de voorloopige salaris
regeling van verleden jaar te herzien.
Ook uit „beroepsliefde" kan de
onderwijzeres bij haar huwelijk gaarne
in functie willen blijven Dit is inder
daad zeer prijzenswaard, maar moet,
dunkt me, niet zoo zwaar gesteld
worden als de inkomstenkwestie.
Uit een huwelijk kunnon kinderen
geboren worden. M. i. heeft dit ook al
niet veel te maken met politiek. Maar
zeer veel met het werken der onder
wijzeres.
Van het standpunt der onderwijze-
weerstandsvermogen, een liefhebbende
ziel, maar zonder de hartstocht die
kracht geeft. Ze begrijpt in 't minst
niet Hamiets hartzeer over het gedrag
van zyn moeder. Ze ziet zijn gedrukt
heid, maar raadt er de oorzaak niet
van. Als Hamlet, na de geest te
hebben gehoord, haar in sprakeloze
opgewondenheid nadert, vermoedt zy
niet dat hem iets ontzettends is over
komen, en later stemt zij zonder aar
zeling toe, om hem uit te horen terwijl
haar vader en de koning hen beluis
teren. Bij die gelegenheid houdt hy
een toespraak tot haar waarin de
woorden voorkomen: „Al ben je kuis
als ijs en rein als sneeuw, aan laster
ontkom je niet. Ga in een klooster."
Zijn bedoeling was: „Je bent net als
mijn moeder 1 Je zou doen wat zy
deed
Als Hamlet Polonius heeft gedood,
denkt hij in zyn opgewondenheid niet
aan Opheliamaar daarna weent hij
om hetgeen geschiedt is. De dood van
haar vader maakt Ophelia krankzinnig.
De zwaarmoedigheid van Hamlet
overvalt ons ook, als wy zien hoe
mensen die de lucht met hun getier ver
vullen zich naar boven werken, als
wy er machteloos tegenover staan, dat
onrecht en huichelarij zegevieren.
11811.
