DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No, 157.
VRIJDAG 8 JULI 1910.
7e JAARGANG.
Amerikaansche Bibliotheken.
BUITENLAND.
BINNENLAND
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur R. O. R IJ K IK IV S.
Bureau: KLflINF. 1M A(i 6. Telet. Interr. 18».
Abonnementsprijs
^jSUH
Prijs der Ailvertentibn:
Van 1 lot 5 regelB f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
Buiten het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (By
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing vauadvert. en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd hel Alg. Binnen- en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 78- 78 Amsterdam
Bij de steeds meer algemeen wordende
behoefte aan openbare bibliotheken en
leeszalen is het niet van belang ontbloot
ook eens kennis te nemen van de in
richting der Amerikaansche bibliotheken.
Aan een artikel van J. Kastan ontlee-
nen wij daarom het volgende, dat tevens
'n kijk geeft op de ontwikkeling van 't
Europeesohe "bibliotheekwezen.
Onze Europeesche boekenverzamelin
gen zijn zonder uitzondering op aanspo
ring en door de behoefte van de kerken
en hun verschillende orden ontstaan.
Zij hebben daardoor het karakter van
hun kerkelijken oorsprong door de latere
eeuwen heen onveranderd behouden.
Zij waren uitsluitend toegankelijk voor
de geleerden, en daar de kerk in dien
tijd de eenigste beoefenaarster der we
tenschap was, zoo was de boekenver
zameling slechts voor de geestelijkheid,
zoowel voor de wereldlijke geestelijken
als voor de kloosterlingen, opengesteld.
Zeker zijn ook al in dien tijd uitzonde
ringen voorgekomen, maar de regel was
toch, dat de bibliotheken tot de kerk,
tot de kloosters behoorden en in de ge
schiedenis der wetenschap is met onuit-
wischbare trekken gegrifd, wat aan deze
boekenverzamelingen van kerken en
kloosters de geheele menschheid te
danken heeft.
Daarnaast werden dan ook aan de
hoven der vorsten bibliotheken opgericht
die intusschen dikwijls slechts ter be
vrediging van een zekere pronkzucht
dienden.
Zoo worden daar dikwijls boeken, voor
bepaalde plaatsen geschikt, ter leening
uitgezonden, omdat ze daar van nut
kunnen zijn. Gaat er nogal eens een
boek verloren, zoo wordt het door de
centrale administratie weer aangekocht,
die zich niet veel om 't verlorene be
kommert. De besturen der Amerikaan
sche bibliotheken huldigen den stelregel,
dat men niet meer moet trachten te
bereiken dan men nu eenmaal vermag,
en de statistiek heeft aangetoond, dat
het aantal der daardoor onvermijdelijk
geworden verliezen niet bijzonder hoog
is. Men begint altijd reeds een post voor
verliezen aan boeken op de begrooting
uit te trekken.
Vele van deze besturen gaan zelfs zoo
ver bepaalde beambten met daarvoor
uitgekozen werkjes in de open bare parken
te zenden om ze daar aan de wande
laars aan te bieden! Blijft nogal eens
een boekje op de badken liggen, of neemt
de een of ander het mede, de admini
stratie der bibliotheek schrikt er niet
van. Maar ook hier bewijst de statistiek,
dat er betrekkelijk zeer weinig van deze
aangeboden boeken op verkeerde plaat
sen terecht komen.
Er bestaan in enkele Staten der Noord-
Amerikaansche Unie ook wettelijk inge
voerde belastingen voor de bibliotheken.
Dat is vooral in die Staten het geval,
waar het bij de wet is voorgeschreven,
dat in iedere stad met een bepaald in
woneraantal een openbare bibliotheek
moet worden opgericht. De algemeene
bibliotheek-belasting moet dan dienen
om dezen last gelijkmatig op de schouders
van alle burgers te doen drukken. Voor
waar een belasting voor beschaving en
volksontwikkeling, zooals zij niet idealer
gedacht kan worden!
Met de Renaissance werd het zelfs
mode allerlei literaire kunstschatten en
zeldzame werken te verzamelen en in
prachtig gestoffeerde zalen uit te stallen.
Deze vorstelijke bibliotheken uit het
begin van den nieuweren tijd waren
voor algemeen gebruik evenzoo weinig
toegankelijk als de kerkelijke van -de
middeleeuwen.
Eerst met de vooruitgaande, d. w. z.
over steeds lagere klassen der bevolking
zich uitbreidende, beschaving veranderde
ook het karakter der oude bibliotheken.
Het werd eindelijk volstrekt nood
zakelijk de bibliotheken voor uitgebreider
kringen open te stellen. Maar ook in
dezen veranderden vorm waren zij er
nog verre van in de ontwikkelingsbe
hoeften van het volk te voorzien. Zij
bleven bijna uitsluitend ter beschikking
van de geleerden.
Eerst de nieuwste tijd heeft in dat
opzicht een beslisten ommeke-r doen
ontstaan en de muur, die tusschen 't
volk en de bibliotheken stond, is, hoewel
niet geheei omgehaald, dan toch meer
malen doorboord. In werkelijkheid heb
ben onze groote bibliotheken toch hun
oorspronkelijk karakter, bij voorkeur de
geleerden te dienen, behouden. Daaraan
heeft het door liberalen geleide bestuur
der bibliotheken in Duitschland in het
algemeen niets veranderd.
Deze omstandigheid onderscheidt ze
geheel van haar Amerikaansche zuster
instellingen.
In Noord-Amerika heeft men voor de
eerste maal bij een volk werkelijk ernst
gemaakt met de practische doorvoering
van de bij uitstek der beschaving dienen
de gedachte: de groote bibliotheken ook
in dienst der ontwikkeling te stellen.
Zeker ook de Noord-Amerikaansche
boekenverzamelingen zijn voor weten
schappelijk onderzoek bestemd en daar
naar ingericht, maar ze zijn evenzeer
als bibliotheken voor alle wectgierigen
onder het volk gedacht en worden ook
m dien geest bestuurd. Niet alleen dat
de toegang tot de veelal op grootsche
wijze ingerichte leeszalen onvergelijkelijk
gemakkelijker is dan in de meeste Duit-
sche bibliotheken, de geheele wijze van
beschikbaarstelling der boeken is meer
naar de behoeften van het volk geregeld.
De Kretenzer quaestie.
Een berichtgever van het Berl. Tagebl.
te Kanea, is eeuige dagen geleden ontvan
gen door Veniselos, den president van het
uitvoerend bewind op Kreta. Deze ver
klaarde nog niet te weten, tegen wanneer
hij de Kamer zou bijeenroepen, llij zou
gaarne zien, dat do quaestie der eedsaf
legging geregeld zou zijn, voor hij tot die
oproeping overgaat. Maar in elk geval
komt de Kamer bijeon Hoe het dan ech
ter gaan moet, blijft een raadsel. De leider
der oppositie Michelidakis heeft ongeveer
evenveel aanbangors als Yeniselos en wil
in geen enkel opz'cht toegeven. Die
hardnekkigheid schijnt voornamelijk voort
te spruiten uit afgunsf, hjjzelf zou n.l.
gaarne minister zijn en ziet met leede
oogen aan, dat Veniselos, die slechts en
kele stemmen meer behaalde dan hij,
thans aan het hoofd der regeering staat.
Hij heeft voorloopig weinig kans hem
va.i die plaats te verdringen, maar wel
uitzicht op een portefeuille, wanneer Ve
niselos er niet in mocht slagen de eeds-
quaestio van do baan te krijgen. De
minister president is n.l. van plan om in
dat geval een gemengd ministerie te
vormen en aan leiders der oppositie, in
de eerste plaats aan Michelidakis en Koun-
dros een portefeuillo aan te bieden. In
den ministerraad zouden dan beide partijen
even sterk vertegenwoordigd zijn en zou
de president geen overwegende positie
meer innemen. Dit nieuwe ministerie
krijgt tot taak eeu compromis tusschen
de partqen tot stand te brengen. Zoodra
dit gelukt is, komt dan de Kamer bijeen
en wordt onmiddellijk daarna weder ver
daagd.
Dit plan zou echter wel eens kunnen af
stuiten op den onwil van den hoofdpersoon,
want zooals vrienden van Michelidakis
den berichtgever verzekerden, zal deze
staatsman het voorstel van Veniselos niet
aannemen. Hij en zijn panijgenooten zijn n.l.
van meening, dat elke concessie aan de
Mohammedanen in stryd zou zijn met den
wil des volks en dat de Kretcnsers uit de
bergen (van de 320.000 inwoners van Kreta
wonen er slechts 60.000 in steden), zich
met geweld zouden verzetten, wanneer een
uitzonderingsmaatregel voor de Mohamme
danen zou worden ingevoerd.
Er wordt zelfs gemeld, dat de bergbe
woners reeds vnjscharen hebben gevormd
en hunne kwartieren in de vlakte hebben
opgeslagen.
De toestand blijft dus kritiek.
FRANKRIJK.
Volgens de Parijsche Liberté is het plau
de campagne voor de spoorwegstaking ge
reed. Afgekondigd worden zal deze in den
nacht van 9 op 10 Juli of op Zondagmor
gen. De „Nord" zal bogiuncn. Postduiven
zullen in de provincie mededeeliug doen
van de laatst getroffen beschikkingen.
Volgens de Guerre Sociale, het blad van
Hervé, heeft Bidegarray, de secretaris der
nationale organisatie van spoorwegbeamb
ten, verklaard, dat de mobilisatie der dienst
plichtige spoorwegmannen een slag in het
water zal zijn. Van de 300 000 beambten
is de grootste helft georganiseerd. Eu daar
door is het zeker, dat het geheele verkeer
stop gezet zal worden, wanueer de staking
begint.
De Martin heeft een and r bestuurslid
van genoemde organisatie geintorviewd, die
beweerde, dut de staking uiet op 10 Juli
afgekondigd zal worden en dat de leden
der vakvereoniging in geval vun mobilisatie
uiet zullen opkomen. Op een vergadering
van personeel van de P. L. M. werd daar
entegen verklaard, dat de leden wel zullen
opkomen, maar niet zullen werken, Een
ander spr. deelde mede, dat Briand alles
in het werk zou stellen om het door de
arbeiders gewenschte onderhoud met afge
vaardigden der Maatschappijen den leden
der Regeering te doen plaats hebben. En
een derde meende, dal in geval van mo
bilisatie de stakers niets anders te doen
hebben dan thuis te blijven.
DUITSCHLAND.
Voor een Rechtbank te Leipzig zal dezer
dagen een zekere Weisskopf zich moeten
verdedigen tegen de beschuldiging van
hoogverraad. Hij zou aan de Fransche
Regeering belangrijke, de verdediging van
Kiel betreffende, papieren verkocht hebben.
ITALIË.
De ltaliaanschon Kamer heeft, alvorens
met reces te gaan, de wet op het lager
onderwijs aangenomen.
TURKIJE.
Uit Constantinopel wordt aan het Ber
liner Tageblatt geseind, dat het boycott-
comité de volgende mededeeling aan de
bloden heeft gezonden:
1. De boycott tegen do Grieken duurt
voort.
2. Goederen, die voor de afkondiging
van den boycott iu Turksche havens zijn
aangevoerd, worden vervoerd, goederen, die
na dit tijdstip aangekomen zijn, worden,
wanneer zij aan boord van eeu Grieksch
schip zijn, geboycott, onverschillig van welk
land zij afkomsiig zijn.
3. Alle employés en bedieuden, die
Grieksch onderdaan zijn mooten ontslagen
worden.
De regeering kan met het oog op den
nog steeds uiet ingetrokken staat van beleg
de publicatie van dit communiqué verbieden.
In de quastie van de Macedonische ker
ken heeft de regeeiiug toegegeven. Zij be
loofde gesloten Grieksche kerken niet aan
andere nationaliteiten toe te wijzen, totdat
ook voor de minderheid kapellen zijn ge
bouwd en de numerieke verhouding der
nationaliteiten door een volkstelling is vast
gesteld.
Uit Constantinopel wordt aan het
Berl. Tagebl. bericht, dat de politie daar
ter stede een geheim genootschap op het
spoor is gekomen, dat ton doel had de
Jong-Turksclie regeering ton val te brengen
en de ministers en audere staatslieden te
vermoorden. Naar het heet, zou de politie
zeer belangrijke documenten hebben onf.
dekt, a. bij huiszoekingen in twee
drukkerijen.
Don berichtgever was verzekerd, dat
reeds een aantal personen iu hechtenis
waren genomen.
FINLAND.
De Procureur van den Finschen Senaat,
de heer Charpentier, die aanhoudend de
stem heeft verheven tegen het schenden
van de Finsche grondwet, is thansnit zijn
ambt ontslagen Dat ontslag wordt als een
nieuwe wetsahennis beschouwd, omdat
rechterlijke ambtenaren alleen krachtens
een vonnis ontslagen kunnen worden.
Dc Finsche bladen klagen bitter over
zijn ontslag en zeggen dat met het be
krachtigen vau de wet betreffende Finland
door den Tsaar een nieuw tijdperk is
aangebroken in den strijd van recht tegen
macht.
Het Vredespaleis. Wat mogend
heden ten geschenke geven bij de inrich
ting vau het Vredespaleis in Den Haag,
volgens een opgaaf van de „Times", in
een groot artikel van den Ilaagschen cor
respondent van dat blad
Engeland vier geschilderde glazen voor
de vensters van de groote raadzaal; Frank
rijk een schilderij van Besnard voor de
