DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No, 167.
7e JAARGANG.
Artikel 188 Gemeentewet.
BUITENLAND.
Hoolilredactenr K. O. II I.) K M K
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.—. Franco per
post id. f 5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco por post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers 10.05.
Hiireau: Itl.KIKE Il.t 1(> 6. Telet. iutcrc. 183.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor icderen regel meer 1 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.- bureau D, 1'. ALTA, Warmoesstr. 76- 78 Amsterdam
Het feit dat de Burgemeester van Lareu
dezer dagen een opvoering van enkele
stukken door Speenltoff'e .Klein tooneel"
heeft verboden, heeft eens weer de aan
dacht gevestigd op het onhoudbare vau
het 2e lid van art. 1S8 onzer Gemeente
wet.
In dit lid staat, dat de burgemeester
waakt tegen het doen van met do open
bare orde of zedelijkheid strijdige vertoo
ningen.
Wij merken alvast op, dat nog nergens
de openbare orde bij de opvoeringen van
een dier stukken is verstoord.
En wat de zedelijkheid betreft, lieve
help, als men vindt, dat deze stukken
daat tuee strijdig zgu, dan zal geen drie
kwart van de stukken van bet geheele
repertoire der Nederlaudsche tooueelgezel-
echappen voor de censor-critiek van den
Larenschen edelachtbare kunnen bestaan.
Groot is het verschil in intellectueele
ontwikkoling van verschillende burgemees
ters en wat de een doorlaat op kunstgebied,
zal door den ander worden geweigerd,
omdat hij er uiets van begrijpt of misschien
ook wel wat nog erger is omdat hij
aan inblazingen van anderen gehoor geeft.
Daardoor krijgt men den allcrdwaasten
toestand, dat in de eene gemeente een
stuk honderd malen aaneen ntag worden
opgevoerd, terwijl het in een andere ge
meente verboden is.
In 1906 heeft Minister Rink op een
desbetreffende interpellatie in de Tweede
Kamer, gezegd
.Laten wij hopen, dat de burgemeesters
verstandig, w ij s en verdraag
zaam zullen zijn en zich niet om onge
gronde redenen er toe zullen laten verlei
den om kunstuitingen te verbieden".
Als dus in die dagen het een of ander
burgemeestertje het weer in zijn hoofd
mocht hebben gekregen, een tooneclvcor-
stelling te verbieden, zooals bijvoorbeeld
die van Goes, .op grond van het christe
lijk gevoel en de daaruit volgende vrees
voer de openbare orde", dan zou het toen
malige ministerie geen hoogeu dunk hebben
gekregen van zoo iemands vorstand, wijs
heid en verdraagzaamheid, en zooiotB al
licht ad notam hebben genomen bij de
herbenoeming.
Maar tegenwoordig weten dergelijke
burgemeesters dat eene Regeeriug achter
heu staat, die hen in deze dingen stijft.
Zeker, er worden op het tooneel, als
speculum van het leven, wel eens dingen
vertoond, die sommigen liever niet op de
planken zien. Maar inplaats van nu zelf
eenvoudig weg te blijven en anderen te
raden daar niet naar toe te gaan, gaan zij
verder en worden tiranniek.
Ook andersdenkenden mogen geen gele
genheid hebben om geestesgenot op hunne
wijze te smaken. Dat gaat te ver.
De vertooningen hebben in hot openbaar
plaats, maar dat openbaar is uiet
o p e n 1 ij k niet op den publieken weg,
zoodat ieder die voorbij gaat zien moet
of hooien moet; neen, openbaar wil
alleen zeggen, dat ieder die wil, tegen
entrée kan komen. Niemand wordt gedwon
gen naar tooneelvoorstellingen te gaan,
maar men verhindere ook niemand om te
gaan.
Doet men dit, dan stelt nten andersden-
keudon feitelijk onder geestelijke curateole.
Er wordt dan door burgemeesters uitgo-
maakt wat zij zullen mogen zien en hooien
en wat uiet.
Afgescheiden van hot bovenstaande, is het
met onaardigden lezers eens meê te deelen,
hoe professor Oppenbetm denkt over dat
2e. lid van art- 1S8 der Gemeentewet. Hij
is van oordeel, dat deze censuur veel te
ver gaat eu zich ganschelijk niet verdraagt
met den geest, die bijvoorbeeld uit art. 7
onzer Grondwet spreekt:
.Er zijn allerwonderlijkste toepassingen
voorgekomen. Pariscr Leben werd door den
waaruemeuden burgemeester vau 's Her
togenbosch als zedekwetsend verboden. Iu
andere gemeenten van het land zaten bur
gemeesters bij de vertooning iu hunne loge
te schudden van hot lachen. In Rotterdam
werd het tooneelstuk „De Martelaar" wegens
van do opvoering gevreesd gevaar voor de
openbare orde, van de planken geweerd;
in Amsterdam trok het volle zalen. Dit
veroorloven in de eene gemeente van wat
in de andere wordt verboden, ondermijut
den eerbied voor hel gezag en roept onge-
weuschte verhoudingen op.
De burgemeester kau ook feitelijk de
stukken uiet lezen; hg moet afgaan op
anderen. En al kan hij wél alles lezen,
het staat volstrekt niet aan hein te beoor-
deelcnwat orde eu zedelijkheid toelaten of
verbieden. Hij kan wel in het hoofd krijgeu
de „Tartuffe" van Moliere of zelfs Goethe's
„Faust" te verbieden.
Kappeyne herinnerde, dat het iu Fran
krijk was voorgekomen, dat een tooneel-
cettsor de opvoering van de „Mahouiet"
van Voltaire weigerde, ofschoon paus Bene-
dictus XIV daarvan de opdracht gaarne
had aangenomen. Mag zulk subjectief inzicht
maatstaf ziju? Waarom kau uiet het tooneel
op dezelfde wijs worden behandeld als de
pets? Waarom uiet ook hier alleen repres
sief opgetreden? Gestraft, als de eerbaar
heid geschonden, tot opruiïng aangezet
is? Mij dunkt: door artikel 188 2e lid der
Gemeentewet kan gerust de pen worden
gehaald."
NOORWEGEN.
Het vreemdelingenverkeer in Noorwegen
neemt afmetingen aan, die vele lieden met
angst en zorg vervullen. Tot hen behoort
Knoet Hamsoeu, die dezer dagen in„Ver-
dens Gang" een artikel over deze quaestie
publicerde. Eij wijst er op, dat op de
drukkere wegen thans boeren of hun kin
deren staan, om de hekken, die bij de
grenzen der bezettingen over den weg
loopen, voor de voorbijrijdende rytuigen
en auto's te openen en daarvoor 10 ore
fooi in ontvangst te nemeu.
llumsoen schrijft dan verder:
„De sage wil, dat de boer in Noorwegen
eens een fierder kerel was dan thans. Wij
hebben ons land veranderd in een be
lachelijk en nietszeggend Zwitserland, wij
hebben het ingericht als één groot hotel
voor toeristen. En wat hebben wy daarbij
gewonnen? -Ronde, klinkende geldstukken
in onze zakken. Nu kunnen we koffie
koopen en betalen en gordijnen voor de
ramen van onze hutten hangen, wij kunnen
met den chauffeur „Speak English" Maar
wij hebben onze goede rust, onze kleine
stille gewoontes verloren, ons binnenste
heeft geleden. Dit hotelhuwelijk met de
vreemdelingen kan een gevaarlijke aan
leiding tot zclfverzwakking worden en is
het reeds. Ons vroeger gebrek aan con
tanten was misschien een kleinere ramp
dau onze tegenwooidige verdienste als
kollners. Een geheel volk van kellners
blootshoofds met uitgestoken hand om
dubbeltjes
Economische behoeftigheid is voor een
geheel volk evenals voor een individu een
toestund, maar bedelen is een beroep.
Wij hebben ieder jaar de landverhuizing
als aderlating, wij zijn begonnen moerassen
droog te leggen en bosschen aan te planten
eu koloniseeren het Noorden. Maar thans
staan de bladen vol van het zegenaan-
brengende toeristen verkeer. En ib vind
geen woord, dat melding maakt van een
nieuwen akker, die onder de ploeg is ge
komen. Neen, we hebben zooveel andere
nieuwe zaken, nieuwe automobielwegen in
Yaldres, een nieuw toeristenhotel in Gjeilo,
een nieuw reisbureau te Berlijn. Wij doen
goed meel
Yerder meent Hamsoen, dat vele liedon
steeds bezorgd vragen: „Wat zal de vreem
deling wel van ons deuken, dat zij alles
in het werk stellen om een goeden iudruk
te maken. De Zweden zijn ook tegenover
vreemden fier en wakker, de Denen monter
en onbevangen, de Finnen rustig, maar
beleefd. Zij bekommeren zien niet om
hetgeen de vreemdeling van hen denkt.
Maar wat, vraagt de Noor zich af, moet
de vreemdeling wel van ons deuken. Laat
hem denken wat hij wil, laten wij .ons aau
het onze houden De vreemdeling heeft
het hier goed. Hij vindt den geheelen
dag alles wat zijn hart begeert, wij kunnen
hein immers do sprookjesachtige natuur-
tafereelen van ons land vertoonen.
GROOT-BRITANNIE.
Te Londen heeft Zaterdagmiddag
op het Trafalger Square de Men's Anti-
Suffrage League een betooging gehouden
tegen de verleening vau kiesrecht aan de
vrouw. Er waren veel meuHchen tegen
woordig. De stemming moet echter lauw
geweest zijn. Brieven van instemming van
Lord Curzon, Austen Chamberlain en an
dere personen van aanzien, werden voor
gelezen.
AMERIKA.
Uit het verslag van de Amenkaansche
Interstate Commerce Commission blijkt,
dat in het op 30 Juni 1909 vorstreken
jaar tengevolge van spoorwegongelukken
in de Yereenigde Staten 8722 menschen
omgekomen en 92,326 gewond zijn. Dut
maakt op 3,523,606 reizigers een doode
eu op 86,458 reizigers een gewonde. Het
aantal beambten, die een ongeluk hebben
gekregen, en de meu3chen, die bij het
oversteken van den spoorweg gedood of
gewond zijn, zijn in deze opgaaf niet
meegerekend.
De doktoren in de Yereenigde Sta
ten hebbeu een beweging op touw gezet
om een afzonderlijk ministerie voor de
volksgezondheid te verkrijgen. President
Taft, heeft er zich echter ten stelligste te
gen verklaard Op ziju buitenverblijf heeft
hij een vertegenwoordiger van de New-
York Herald te woord gestaan. De presi
dent zeide, dat aan zulk een departement
in 't geheel niet viel te denken en dat
er hoogstens sprake kon zijn van het bu
reau voor de volksgezondheid, golijk hy
iu zijner boodschappen had toegezegd.
SPANJE.
Uit Sint Sebastiaan meldt men aan dc
„Matin", dat de toestand te Bilbao meer
en meer kritiek wordt. De algerneene
werkstaking zal over het geheele mijnge-
'oied worden afgekondigd en men vreest,
dat zij zich ook over alle bedrijven zal
uitstrekken.
Troepen zijn van Victoria en Burgos
gekomen, ook de kapitein-generaal van
Burgos kwam te Sint Sebastiaan, op weg
zijnde naar Bilbao. Hij verklaarde, dat
krachtige maatregelen waren genomen en
de ovorheden zonder aarzeling den staat
van beleg zouden afkondigen.
De rijke inwoners van Bilbao hebben
de stad verlaten ou zich naar Sint Sebasti
aan begeven.
Volgens een later outvangeu bericht,
hebben de mijnwerkers de algerneene werk
staking reeds afgekondigd.
GRIEKENLAND.!
De Grieken krijgen geld. Te Parijs zou
een overeenkomst geteekend zijn volgens
welke de Grieksche regeering een voor
schot van 50 millioen francs krijgt, met
dc toezegging dat een leening van 150
millioen later zal worden gesloten.
De uitdagende houding van do
Grieksche officieren heeft Zondag te Athe
ne tot relletjes aanleiding gegeven. Een
officier van de artilerrie mishandelde een
beambte van dc electrische tram. Daar zul
ke gevallen in den laatsten tijd meer zijn
voorgekcineo, brachten de beambten van
de tram, het was al laat in den avond, alle
wagens dadelijk naar de loodsen, zoodat
het verkeer stilstond eu de dagjesmonschon,
die buiten waren, niet naar huis konden.
Er ontstond ook een oploop en een ande
re twist tusschen officieren en trambeamb-
teu, waarbij weer een van de beambten
gewond werd.
De politie nan» twee trambeambten in
hechtenis, wat de menigte onder groot
getier afkeurde. Tegen de officieren werd
een lawaaierige betooging gehouden. Ver
schillende sprekers ruiden het volk op om
zich te wapenen cn het militarisme en de
regeering omver tc werpen De politie
werd toen bang eu liet de beambten los.
Zorbas. de minister van oorlog, liet, toen
een afvaardiging van de trambeambten dit
van hem verlangde, den eerstgenoemden
officier in hechtenis nemen.
Uit dit voorval blijkt weer, hoe gespan
nen de toestand in Griekenland is.
TURKIJE.
De Turksche grootvizier gaat een reis
door Europa ondernemen. Aan deze reis,
zoo wordt uit Konstantinopel aan de „Ti-
