DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 177.
MAANDAG 1 AUGUSTUS 1910.
7e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
LANDER.
Hoofilredactenr R. G. R IJ K E ti 8.
Aboiwementspri js
Per jaarf 4.Franco per
post id. 15.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
id. 11.40. Afzonderlijke nummers 10.05.
Riirean: KI.KIVK Il i tO Telel. Iiitcrc. 18».
Prijs der Ad verten tien:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor lederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel 10.10. (Bij
abonnemont belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. JALTA, Warmoesstr. 7b- 78 Amsterdam
Spanje en het Vaticaan.
Canalejas heeft te San Sebastiaan bij
den Koning gedineerd en hield daarna een
redevoering in een vrijzinnige club, waaruit
blijkt, dat hij nog steeds het vertrouwen
der Kroon heeft. Nooit, zeidc hij, ben ik
voor een dergelijke verantwoordelijkheid
gesteld en nooit voelde ik mij krachtiger
om de moeilijkheden het hoofd te bieden.
De liberale partij in Spanje strijdt thau6
haar laatsten strijd. YVij rekenen op hot
leger, op de meerherheid in het Parlement,
op ons zelf. Onze strijd is niet anti
godsdienstig, maar anti-clericaal. Er is
geen quae9tie van vervolging van het oude
geloof. Het gaat niet aan, dat bij ons in
de 20e eeuw geen gewetensvrijheid bestaat.
Wanneer wij het pleit verliezen, raakt
Spanje in verval. Maar Spanje zal niet
ondergaan,ghet zal op de hoogte der andere
volkeren moeten komen. De Regeering,
die de verantwoordelijkheid draagt Spanje
aan de reactie te ontrukken, en die het
vertrouwen der Ktoon heeft, zal Spanje
redden niettegenstaande alles en tegen
ieder.
De Osservatore Romano, het officieuse
Vaticaan-orgaan, verzekert in een hoofd
artikel, dat wanneer de uitlatingen van
Canalejas, den Spaanschen. premier, juist
weergegeven zijD, het zeer zeker niemand
kan verwonderen, dat de H. Stoel afziet
van een voorzetting der onderhandelingen
mot de Spaansche Regcering. De II. Stoel
heeft het recht en den plicht haar decorum
hoog te houden en kan daarom niet dulden,
dat, tegen de meest elementaire regelen
der diplomatieke correctheid, de Regeering
over zaken, die het voorwerp van onder
handelingen zijn, beschikkingen treft zooals
nu geschied is door de geestelijke orden
buiten het gemeene recht te stellen. De
H. Stoel gedraagt zich dus tegenover de
Spaansche Regeering niet intransigent, maar
houdt eenvoudig rekening met haar waar
digheid en de belangen der Kerk.
M. a. w. het Yaticaan deelt bij monde
van de Usservatore Romano mede, dat de
breuk met de Spaansche Regeering een
voldongen feit is. En de Spaansche ambas
sadeur heeft zich dan ook niet op de ge
wone Vrijdagreceptie van Merry del Val,
den kardinaal-staatssecretaris, vertoond. Hij
heeft opdracht gekregen naar zijn land terug
te keeren. Canalejas zelf heeft een breuk
met het Yaticaan onvermijdelijk genoemd.
De El Mundo zegt naar aanleiding van
de nota van het Vaticaan, dat de Heilige
Seoel geen enkele reden heeft om zich be-
leedigd te toonen. Hij slaat beslist en wel
bewust den weg in, die tot een breuk leidt
en die een tijdperk zal ontsluiten van een
krachtige anti-clericale actie. Denkt het
Vaticaan soms Canalejas te kunnen doen
vallen Deze is niet te vervangen en zijn
aftreden zou het sein zijn voor allerlei avon
turen.
Do Epoca geeft den wensch te kennen
dat Canalejas niet uit het oog zal verliezen
dat de uiterste rechterzijde en de uiterste
linkerzijde beiden een breuk met het Vati
caan wenschen.
FRANKRIJK.
De aartsbisschop van Bordeaux, kardi
naal Andrieu, heeft den geestelijken zijner
diocese verboden zich op eenigerlei wijze
te bemoeien met godsdienstonderricht, ter
aanvulling van het gewone onderwijs der
staatslycea, of met de voorbereiding daar
van.
De kardinaal wil daardoor de R.Katkolieke
families voor de keus stellen om van het
staatsonderwijs af te zien en do clericale
inrichtingen van onderwijs te bezoeken, of
van alle godsdienstonderwijs buiten de lycea
af te zien. Deze dwangmaatregel zal ver
moedelijk zeer ten nadeele der R.Kaiholieke
Kerk uitvallen. Vele gematigd onverschil
ligen, wier zonen voor een staatsbetrekking
worden opgeleid, zullen zeggen, dan maar
zonder godsdienstonderwijs, want zonder
lyceum kan en mag myn zoon volgens de
wet geen staatsbetrekking van eenige betee-
keuis krijgen.
GROOT-BRITANNIE.
De Jewish Chronicle deelt mede, dat
de regeering van West-Australië een aan
bod van Israel Zangwill overweegt om
land te koopeu voor een nederzetting van
Joden. Het blad had gehoord, dat het
400,000 H A. zou wezen, maar Zangwill,
wien zij er om vroeg, zei dat dat voor
zijn plan niet voldoende zou wezen. Hij
voegde erbij, dat de onderhandelingen met
West-Australië geen plannen voor andere
deelen der wereld uitsluiten.
De Jewish Chrouicle is zeer ingenomen
met het denkbeeld. Hoe heerlijk zou 't
wezen, als een millioeu Joden - of zelfs
minder uit de Russische verdrukking
weg konden komen en vrijheid vinden on
der de Etigel6che vlag I Maar het plan is
nog in zijn eerste ontwerp, voegt het blad
erbij.
ITALIË.
In de laatste dagen hebben berichten de
ronde gedaan omtrent pogingen van den
Koning van Italië in het belang van den
vrede.
De berichten zijn in de pers gekomen
via een hooggeplaatst Franschman, die
onlangs een onderhoud met koning Victor
Emanuel had. Nu blijkt het, dat hier aan
Léon Bourgeois gedacht moet worden.
De zogsman verklaarde, dat de koning
z. i. vastbesloten is steun en instemming
met zijn plan tot ontwapening te zoeken.
Toch had hij den indruk gekregen, dat
Z. M- een weinig teleurgestold was; toen
hij namelijk pogingon in het werk gesteld
had, om den gewenschten steun te verkrij
gen, kwam het hem voor, dat hij niet be
grepen werd en het initiatief misschien
schipbreuk zou moeten lijden.
De koning heeft blijkbaar niet duidelijk
gemaakt, of hij den Duitschen keizer of
koning Edward op het oog had. Ook wist
de zegsman niet, of het Fransche ministerie
van buitenlandschc zaken kennis had ge-
kennis had gekregen van den stap van
den Italiaanschen monarch. Op grond van
zijn vrienschappelijke betrekkingen met
minister Pichon kon de zegsmau evenwel
met beslistheid verzekeren, dat deze met
vreugde, elk voorstel tot beperking der
bewapening, komende van Italië, zou aan
grijpen en dat de openbare meening in
Franrijk een dergelijk initiatief met geest
drift zou begroeten.
De „Giornale d'Italia" ontkent, dat de
koning formeele voorstellen tot ontwapening
heoft gedaan, maar juist door deze
gedeeltelijke ontkenning wordt bevestigd,
dat de koning wel het denkbeeld heeft
opgeworpen.
Moge Z. M. er succes mee hebben!
Do burgem oesterszetel te
Schiedam. Na „De Tijd" thans „De
Maasbode".
Het Rotterdamsche blad schrijft
„Het vraagstuk der benoemingen blijft
er altijd een van zeer bijzondere actualiteit.
„Vooral zeggen wij dus met hot oog op
Schiedam, waar het om verschillende rede
nen zeer wenschelijk zou zijn, dat een Ka
tholiek den burgemeesterszetel van den
heer Brants ging bezetten.
„Reeds hebben zich, zooals ons bekend
is, eenige sollicitanten onder onze geloofs-
genooten met dat doel tot H. M. de Ko
ningin gewend, en noch van Regeerings-
wege, noch van den kant der coalitie-par
tijen zal er na de burgemeestersbenoemingen
der laatste tijden in dezen eisch der Ka
tholieken, dat nu eens op hun aanspraken
zal gelet worden, iets gezien worden wat
naar overmoed of onbescheidenheid riekt".
Militaire-muzikanten. Het
hoofdbestuur der onderofficiers-vereeniging
„Ons Belang" heeft zich met een request
tot den Minister van Oorlog gewend, nu
de Tweede Kamer der Staten-Generaal
haar werkzaamheden beëindigde, zonder
dat de positieverbetering der muzikanten
een punt van bespreking heeft uitgemaakt.
Een salaris van f 6.31 por week als hoog
ste bezoldiging, zoo heet bet in het request,
verminderd met 46 cent als storting in
'8 Rijks weduwen- en weezenfonds, spreekt
meer dan vele woorden in deze kunnen
doen. Deze schrille toestand duurt reeds
voort van af 1 Januari 11. Hulp in dezen
uoodstand wordt gevraagd, terwijl voor
afdoende regeling verwezen wordt naar een
vroeger ingediend verzoekschrift.
De vermiste kinderen. He
den zal naar wij vornemen, rnr. A. Levy
het bestuur van het St. Aloysiusgesiicht te
Amsterdam per deurwaardersexploit lateu
aanzeggen, dat dit bestuur civiel- en straf
rechtelijk aansprakelijk wordt gesteld voor
het wederrechtelijk onder zich houden van
de vermiste kinderen der wed. de R. te
Hilversum en dat het bestuur wordt ge
sommeerd, hen onverwijld ten huize van
de moeder te doen brengen.
"Waterleiding. De gemeente
raad van Groningen besloot Zaterdag tot
den aanleg van de gomeentewaterleidiug.
B. en W. werden gemachtigd tot de
aanbesteding van een pompstation te Ha
ren, een watertoren te Groningen en de
leverantie van alles wat vorder tot de in
stallatie behoort.
De uitsluiting te Ensche
de De Fabrikanten-vereeniging zond het
volgende schrijven aan de organisatie-be
sturen:
Wij ontvingen uwe letteren van 2S dezer
en namen nota van de aan het slot gedane
voorstellen. Met genoegen wordt door ons
geconstateerd, dat het ons verstrekken van
inlichtingen door de werklieden der firma
N. I. Menko over hunne grieven thans
niet verder door u onmogelijk wordt ge
maakt. Ware u drie maanden geleden tot
dit besluit gekomen, dan zouden waar
schijnlijk veel leed en schade aan de be
volking onzer stad zijn gespaard gebleven
In verband met dit laatste verklaren wij
ons in dit geval, na voldoende door de
arbeiders omtrent hnnne grieven te zijn
ingelicht, tot een bespreking met u bereid.
Overigons geeft de inhoud van uw schrij
ven ons geen aanleiding ons standpunt,
aangegeven in onzen brief van 25 dezer,
wijzigen.
Omtrent het ontvangen van inlichtingen
uwerzijds goven wij u in overweging, u tot
de firma N. I. Menko te wenden.
Ten einde zich bij hare lezers te
verontschuldigen, waarom zij geen verslag
heeft gegeven van de jongste vergadering
van de Gemeentewerklieden zegt de redac
tie van de AmersfoortBche Courant, dat zij
daarvoor geen uitnoodiging had ontvangen.
Dat zal wel zoo zijn de andere bladen
hadden zulks evenmin.
Als do redactie het hierbij had gelaten,
zouden wo hier ter plaatse niet op dio ver
ontschuldiging terug komen. Maar dan
schrijft zij verder
„en bij navraag bleek ons, dat de ver
gadering niet openbaar was en de ver
slaggevers werden verzocht heen te gaan".
Dat moet bij het publiek den indruk
geven alsof Aincrsf. Dagblad en de Eem-
lander eigenlijk iets hebben meegedeeld,
wat ze niet mochten. En niets is minder
juist. Het eerste deel der vergadering is
wel degelijk publiek geweest; op verzoek
van den heer v. Ilinto is hiervan dan ook
verslag gegeven en alleen het laatste deel
der vergadering is met gesloten deuren
gehouden en hiervan is dan ook niets in
de bladen vermeld.
Als eene redactie er het land over heeft
dat haar een nieuwtje ontgaan is, heeft zij
gelijk dat zij het tegenover hare lezers
tracht te rechtvaardigen, maar als zij
daarbij tegelijkertijd andere bladen onver
diend tracht zwart te maken, is dit minder
fair en verdient zulks gesignaleerd te
worden.
WIELERWEDSTRIJD.
De Wedstrijd om het „Kampioenschap
van Nederland op den Weg" uitgeschreven
door den „Nederl. Wieier Bond", had
gister velen naar naar buiten gelokt, 't
Was dan ook ongewoon druk op den Arn-
hemschenweg, vooral om en bij Café „De
Ilertekop", vanwaar te 1,10 do Start zou
beginnen, over een afstand van 50 K, M.
Begin- en eindpunt K M. paal 49,2 en
keerpunt K.M. paal 7,4 nabij Ede. Hier
voor hadden zich 47 deelnemers opgegeven
6 waren niet opgekomen.
De Wedstrijd voor nieuwelingen begon te
1,20 over een afstand van 25 K.M. Begin-
cn eindpunt K.M. 49,2 Keerpunt K.M.
paal 61,7. De Jurie bestond uit de keeren
C. A. C. Last, den Haag, en T. T. de
Jong, Leiden, eindpunt;
J. Nyland,A'dam en Luiteant L. W, A.
van Boxmeer Arnhem, keerpunt;
J. A. Bekink, den Haag en P. J. Adri-
aan, den Haag, keerpunt nieuwelingen.
Toen te 1,10 het sein werd gegeven
vertrokken allen te gelijk. Men zei me,
dat dit een Fransche Start was. Hoe het
ook zij, er moesten wel ongelukken van
komen en het duurde dan ook niet lang
of sommigen keerden terug strijdens moe
met bebloed aangezicht, een stijf been, een
ontvelden arm, een gebroken rib, een nat
pak of een onbruikbaar karretje.
Het verwonderde me geen rijwielrepa-