DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No, 233.
DONDERDAG 6 OCTOBER 1910.
7e JAARGANG.
DE REVOLUTIE IN PORTUGAL.
BINNENLAND™
lloofdreilacteur R. <J. RI.IKK1S.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Itureaii: KIMBINE IltKJfi. Telef. Interr. 1SS.
Prijs der A(1 verten tien:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor icderen regel meer f 0.08.
Duil.n het Kanton Amersfoort per regel f0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd hel Alg. Binnen - en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warraoesstr. 76.73 Amsterdam
Men kan niet zeggen, dat de berichten
omtrent een revolutie in Portugal, kouten
als een donderslag uit helderen hemel.
Want sedert de tragedie van den Konings
moord in de Lissabonsche straten, is de
politieke hemel in Portugal steeds bewolkt
geweest. Er was geen vastheid, geen sta
biliteit in de Regeering.
De Ministeries uit de verschillende poli
tieke groepen, wisselden elkaitfler af, doch
konden zich alle slechts korten tijd hand
haven. Een felle oppositie, geleid door
politieke mannen, die zelf het Minister -
schap begeerden, maakte elk krachtig,
naai vaste beginselen regeul'eud bewiud
onmogelijk.
Want dit was bet kenmerkende van
deze oppositie: het wa6 niet het stellen
van beginsel tegenover beginsel, doch het
knagen en knabbelen aan den eerlijken
pohtieken naam van de bewindslieden, om
hen daardoor onmogelijk te makpn en de
wufte meerderheid der parlementsleden
tegen hen in te nemen.
Was er dan een nieuw Kabinet gekomen
dan begon het spelletje opnieuw.
In den laatsten tijd scheen het, dat er
wat meer ernst in liet politieke milieu in
Portugal zou komen.
De Regeering scheen eindelijk, door het
voorbeeld van Frankrijk en in den laatsten
tijd ook van Spanje geleerd, tot hot besef
gekomen van den noodlottigen invloed,
welke de kloosterorden en den onmatigen
invloed welken de priesters hadden op de
welvaart en de ontwikkeling van het volk.
En het Ministerie poogde een actie tegen
de kloosterorden te beginnen.
Maar tegelijkertijd scheen het daarmede
zijn bestaan op het spel te hebben gezet.
Het begon wankel te staan en men
sprak reeds van een aanstaande Ministe-
rieele crisis.
De Kölnische Zeitung schildert de oor
zaken der gebeurtenissen als volgt.
„Onder den dekmantel van een wet tot
bescherming der atbeiders, heeft de regee
ring, niettegenstaande haar belofte liberaal
te zullen regeeren en onder den drang
der reactionnaireu, een artikel binnenge
smokkeld, dat de verwerving van grond
door geestelijke orden gedoogde.
Iu het parlement verhieven zich hierte
gen niet alleen de republikeinen, maar
ook de linksche monarchuien met kracht,
zoodat de wet, waarvan wij destijds zei
den, dat zij de monarchie, duur te staan
zou kannen komen, maar de commissie
werd verwezen om daar te worden begta-
ven. Maar het onheil was reeds geschied.
Een geweldige straatbetooging en volks
vergadering werd door de liberale Junta
op touw gezet eu eveneens een verzoek
schrift cm veroienwing der Jezuitenwetten
van den grooten Minister Pombal. Toen
hierover in de Kamer gesproken werd,
kwam het na een redevoering van ptofes-
sor Bombardos tot ongehoorde scènes.
Republikeinen en linksche monarchalen
kwamen tegen de meerderheid, die een
bespreking van de petitie wilde afketsen,
in opstand en toen de afgevaardigde Al
fonso Costa „leve do republiek" riep,
schreeuwden honderden toehoorders op de
publieke tribunes met bem mede. Dit is
de bodem, waarop de gebeurtenissen die
thans plaats grijpen, gegroeid zijn."
Dit ovci de oorzaken. De aanleiding is
gelegen in een voorval, dat een paar da
gen geleden onder onze rubriek „allerlei"
is vermeld n.l. de moord op botengcnuetii-
den professor Bombardos, Wat uien eerst
dacht, dat de daad van een krankzinnige
was, is blijkbaar oen politieke moord ge
weest. Ofschoon de vermoorde zelf, toeu
op den knal van het revolverschot liet per
soneel van het gesticht aansnelde, uitriep'
„slaat hein niet, hij is gek', heel't toch de
bevolking den moord als een politiek fana
tisme beschouwd en de schuld er van op
de clerioalen geworpen. Het gevolg was
grooto betoogingen, die weldra een revo-
lutionuair karakter aauuamen en waarbij
zich ten slotte het leger eu de murine
grootcndeels aansloten.
De telegrammen in de buitcnlandsche bla
den gevon geen klaarder inzicht iu den toe
stand dan het bericht in ons blad van gisteren.
Het feit der revolutie in het leger en in de
vloot staat vast, maar over do positie van den
Koning is eigenlijk niets zekers bekend.
Het meest aaneengeschakeld is nog het
telegram uit Londen, dat de Engelsche
minister van buitcnlandsche zaken eeD
bericht heeft ontvangen van den Engelschen
gezant te Lissabon, gedateerd 5 October
waarin wordt gezegd, dat er in den nacht
van 3 October, toco eenigo troepen van
het garnizoen zich lot republikeinen ver-
klaarden, ernstige ongeregeldheden zijn
uitgebroken.
Gisteren werd gedurende den geheeleu
dag en den geheeien nacht gevochten.
De troepen, die tot dusverre trouw waren
gebleven, sloten zich hedenochtend bij
de republikeinen aan. De republiek is
geproclameerd.
Er hocrscht groote opgewondenheid en
de proclamatie werd met geestdrift ont
vangen.
Naar verluidt, is men bezig een voor-
loopige regeering te constitueeren.
De koning is, naar het heet, te Mafia
de Koningin en de koninklijke prins waren
te Cascaea.
Verder lezen wij de meest verwarde
verhalen. De Kouiug ia gevangen, volgons
enkele berichten, volgens andere is hij op
een Portugeesche torpedoboot gevlucht;
weer anderen laten hem verblijf houden
op een Braziliaansch schip; weer anderen
zeggen, dat hij nog iu het paleis is en
eindelijk worlt ook gemeld, dat hij afstand
heeft gO'laan van de regeering.
Volgens een bericht van den part. corr.
der N. R. Ct. verneemt de Belgische Lokal
Auzeiger via Parijs uit Lissabon, dat bij
het invallen van den avond, van de Sao
Paolo, het Braziliaansche oorlogsschip, dat
maarschalk Hermes de Fodseca naar
Lissabon heeft gebracht, ceu stoombarkas
voor liet koninklijk paleis heeft aangelegd.
Na eenig tegenstribbelen stemden koning
Manuel en zijn moeder toe, te vluchten
en begaveu zich door de gelederen van de
trouw gebleven troepen in de barkas en
vervolgens aan boord van de Sao Paolo.
Het beet, dat de revolutionaire comité's
van deze vlucht weten en er stilzwijgend
in hebben toegestemd.
De bron van dit bericht heet betrouw
baar.
Wij zullen vermoedelijk hedenavond reeds
weten wat er van aan is.
Volgens een Reuter telegram uit Lissabon
sloten de troepen op hot don Pedroplein,
die tot uu toe trouw waren gobleven aan
de regeering zich gisteren morgen om acht
uur aan bij do opstandolingen en keerden
zij terug naar hunne kazernes.
Do menigte juichte hun toe en riep uit:
„Love de republiek 1"
Des ochtends om 11 uur 40 min. heesclt
hot volk de repubhkeinsohe vlag op hot
arsenaal en hot stadhuis. De schepen der
revolutionnaireu begroetten de vlaggen met
artillerie-salvo's.
De revolat'onnairen hebben aauvallen
gedaau op alle gebouwen, de oude Portu-
geoselie vluggen neergehaald en deze toen
verscheurd.
Gistermidda? hield Eusebio Leao, leider
der republikeinen, staaude op het balkou
van het stadhuis, ceu rede, waarin hij aan
de zorg der burgers de politie en do hand
having der orde in de stad aanbeval.
„Eerbiedigt," zoo zeido hg, „den alge-
mectten eu den particulieren eigendom en
spaart het leven van allen, wie zij ook
mogen zijn." En hij vervolgde aldus: „De
republiek is edel, grootmoedig en groot."
De menigte juichte hem opgewonden toe.
Portugeesche uitgewekenen te Louden
ontvingen een telegram, meldende de uit
roeping van de republiek en de bezetting
van het koninklijk paleis.
Twee Britsche kruisers „Newcastle" en
„Minerva" zyn reeds den 4eu des avonds
met vollen stoom van Gibraltar naar Lissa
bon voltrokken.
Do oorlogsschepen der opstandelingen,
die op de stad vuurden en voornamelijk
op bot ministerie, op de gebouwen rondom
de Markt en op 't paleis Necessidade9, richt
ten in hoofdzaak matei ieele schade aan.
De toren der kerk van het palcis werd in
puin geschoten. De geweersalvo's iu de
beueden-stad troffen eeuige voorbijgangers.
Men schat het aantal dooden op honderd
en er zijn nog voel meer gekwetsten.
Het voorlooptg bewind is als volgt
samengesteld: Theophila Braga, eerste-
miuister; Alphons Costa, justitie ;,Bernardino
Machado, buitcnlandsche zaken; Bazilo
Elles, financiën; Antonio Luig Gomcs,
openbare werken; kolonel Barreto, oorlog;
Antonio Jo6e Almeida, binueulandsche
zaken; Amazo Azevedo, Gommes, marine;
Eusebio Leao, civiel goeverneur van Lis
sabon.
DUITSCHLAND.
De staking der kolenarbeiders bij de
firma Kupfer te Berlijn de staking, die
gelijk men weet de middellijke oorzaak
der onlusten in Moabit was - is thans
volgens de Vossischo Zeitung door do sta
kers verloren.
Er hebben zich zooveel „arbeidswilligcu"
aangemeld, dat alle plaatsen der stakers
bezet zijn.
Eergisterenavond hebben de arbeiders
der koleuhandclaars een vergadering ge
houden, waarin werd besloten om te staken
bij alle firma's, die met de firma Kupfer
in relatie staan. Dit besluit is echter, vol
gens de Vossi9che, niet nagekomen.
In 't ziekenhuis te Moabit, is de arbeider
Robert Hermann, dio tijdens de onlusten
door de sabelhouwen van politieagenten
zwaar werd gewond, overleden.
FRANKRIJK.
Men zal zich herinneren dat eenigen
tijd geleden veel geklaagd werd over den
slechten toestund van de spoorlijuen van
de Ouest Etat, waarop den laatsten tijd
zooveel ongelukken zijn voorgekomen. De
Fransche minister van openbare werken,
de heer Millerand heeft thans een inspec
tiereis ondernomen langB die lynen. Naar
aanleiding daarvan heeft hy in een verga
dering, o.a. bijgewoond door duizenden
spoorwegarbeiders o.m. gezegd:
Ik klaag niemand aan, maar de waar
heid is dat wy de Westerspoorwegen in
een jammerlijken toestand hebben overge
nomen. Ik heb het ook niet tegenover het
land verzwegen, dat er veel geld en tijd
noodig zullen zyn om alles in orde te krijgen.
Yoorloopig moeten de inspecteurs alle
rails ondorzoeken en zoo noodig zal de
snelheid der treinen vermiuderd worden.
Ik bereid een beter toezicht voor en be
studeer do beste veiligheidsmaatregelen.
Kortom ik zal alles in het werk stellen om
te zorgen, dat de Ouest Etat zoo spoedig
mogelijk allen anderen spoorwegen ten
voorbeeld zal strekken.
ITALIË.
In de voorlaatste 24 urou zijn in do
stad Napels 10 ziekte- en 3 sterfgevallen
van cholera vastgesteld, iu do gelijknamige
provincie 17 ziekte- en 6 sterfgevallen, iu
Apulië één sterfgeval.
Iu eenigo dorpen op Sicilië heeft de
bygeloovige vrees voor de cholera een
bedenkelijke uitwerking gehad.
De onontwikkelde bevolking gelooft,
dat de ziekte door de bezittendu klassen
met opzet verbreid is en bedreigt hen mot
den dood, zoodra de epidemie mocht uit
breken. In één dorp zijn do namen der
zoogenaamdo choleraverspreiders bij open
bare aanplakking bekend gemaakt, opdat
de menigte zou weten, wie zij er eventueel
voor moest straffen. In andere plaatsen
worden gedurende den nacht onafgebroken
schoten afgevuurd, om de hoogere klassen,
de „civili", zooals men daar zegt, vrees
in te boezemen, zoodat niemand zich meer
op straat waagt.
RUSLAND.
De Russische senator Modem heeft te
Tomsk een onderzoek ingesteld naai' do
intendance en daar 14 gevallen van bedrog
en verduistering ontdekt. Verder is hem
gebleken, dat hooggeplaatste militairen
zich hebben schuldig gemaakt aan diefstal
van hout uit staatsbosschen on ongeoor
loofde exploitatie van kroondomeinen.
GRIEKENLAND.
De Atheenschn correspondent van de
Vossiscke Zeitung meldt, dit de minister
van oorlog met het oog op hot dreigende
oorlogsgevaar iu den ministerraad heeft
doorgezet, dat niet 2 maar 5 oude lich
tingen onder de wapenen geroepen zullen
worden. De Potte heeft verklaard, dat de
diplomatieke betrekkingen met Griekenland
verbokeu zouden worden, indien Veniselos
aan het hoofd der regeering zal treden.
BEPERKING VAN TREINEN OP
ZONDAG.
Het Vaderland had er aanmerking op
gemaakt, dat op de nieuwe Winteidienst-
