mtrm
DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 106.
ZATERDAG 6 MEI 1911.
8e JAARGANG.
'n Agrarische Partij?
Omtrent ons dagelijksch brood.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. 1». J. vau Schaardenburg.
Bureau: UI.F.IiVK HlAU H. Telel. luterc. ls:t.
Abonnementsprijs
Prijs der Advertentiën:
Per jaar4.Franco per
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
post id. f5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
Buiten het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (Bij
id. f1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Bnitenlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 7'3-73 Arasterdam
Eenige weken geleden is 't eerste num
mer verschenen van 'n nieuw maandblad
„de Plattelander", zich aandienend als
„maandblad ter behartiging van de belan
gen van 't Platteland, van den Land en
Tuinbouw".
Geheel oprecht is die titel niet, immers
de bedoeling reikt veel verder, verraadt
zelfs politieke tendensen, al wordt in 't
zoo juist verschenen tweede nummer met
zooveel woorden gezegd, dat do Agrarische
Party, die men hoopt te stichten, geen
polkieke partij is „in den gewonen zin
van 't woord".
In weiken zin dan wel de Agrarische
party 'n politieke zal zijn, verklaart „de
Plattolander aldus:
„Heeft de Agrarische Party haar beslag
„gekregen, heeft zy een program van actie
„vastgesteld, waarnaav in den eersten tijd
„gewerkt zal worden, dan weten de politieke
„partyen wat wy willen en in welken geest
„er gearbeid moet worden. Omdat onze
„mannen onder alle partijen zitten, brengen
zij de landbouwbelangen overal naar voren
„en zullen zij er wel voor zorgen, dat er
„bij de candidaatsstelling rekening wordt
„gehouden met de eischen van den land
bouw. Hoe talrijker de argrarische panij,
„boe grooter haar invloed.
„Daarom zullen wij alle plattelanders ten
„sterkste aanraden lid te worden van een
„Kiesvereeniging; hoe sterker onze groep,
„hoo meer invloed.
„In de practijk zal het dus hierop neer
bomen, dat de agrariërs zelf hun candi
„daten stellen en als wij voldoende georga
niseerd zijn, gaan die candidaten dan ook
„naar de Tweede Kamer.
„Ofschoon de Agrarische Partij dus geen
„politieke partij is, zal zy toch den doorslag
„geven bij do verkiezingen in verschillende
„districten.
„Zóó krijgen wy invloed, macht, in 't
„parlement.
Nu is er geen enkele reden, waarom
wij de poging om 'n agrarische partij te
stichten zouden afkeuren. Wy ontzeggen
niemand 't recht van vcreeniging; ja, eerder
verheugen wij ons daarover want wij zien
daarin 'n teeken van leven, 'n streven naar
versterking van wat zwak, naar verbetering
van wat verkeerd is.
En wie zouden meer competent zijn om
te beoordeclen of op agrarisch gebied
misstanden zijn, die uit den weg geruimd
dienen te worden, dan de agrariërs zelve?
Zeer zeker zullen wij dus niet in 'n laud
als Nederland, waar de land- en tuinbouw
zoo'n belangrijke plaats inneemt, 't bestaans
recht onlkeunen van 'n agrarische ver-
eeniging, die de belangen vau ,'t platteland"
voorstaat.
Ook de regeering heeft steeds haar volle
aandacht aan den landbouw geschonken;
en mocht zij in 't vervolg hierin te kort
schieten, dan is't goed, dat er veroenigingen
bestaan, die daartegen haar waarschuwende
stem doen hooren.
Evenzeer verdient 't aanbeveling, dat in
ons Parlement de agrariërs vertegenwoordigd
zijn door de bekwaamste hunner. En 't
behoeft geen betoog, dat deze liefst door
districten afgovaardigd moeten worden,
waar land- en tuinbouw overheerscheud is,
zoodat de kiezers mauncn kunnen aanwijzen,
aan wie ze hun belangen veilig toevertrouwd
achteu. Inderdaad lijkt 'l zonderling, dat
'n door en door agrarisch district als
Enkhuizen 'n schoolopziener uit Doesburg
naar de Tweede Kamer zendt!
Dat land- en tuinbonwende plattelands-
districten recht hebben op 'n agrarischen
afgevaardigde, zooals „de Plattelander"
beweert, is natuurlijk geheel onjuist. De
Staten-Generaal vertegenwoordigen het gc-
hcele Ncderlandsche volk en niet ieder
afgevaardigde 'n beperkt district. De
districten indeeling is eigenlijk slcchs 'n
hulpmiddel om 100 volksvertegenwoordi
gers (niet 100 districtsvertegenwoordigors)
by elkaar te krijgen. Opdat 't Parlement
werkelijk 't geheele volk vertegenwoordige,
is 't noodzakelijk dat 't zoo veelzijdig
mogelijk samengesteld zij en dus ook
agrariërs onder z'n leden telt. Gelijk we
reeds betoogden, is 't w o n s c h e 1 ij k,
dat deze agrariërs dan door agrarische
kiezers gekozen worden, maar van 'n
recht kan geen bprakc zijn.
En zoo kouien wij ook tot ons tweede
bezwaar tegen 't streven van „de Platte
lander". Wij vregzea, dat de Agrarische
Party, zoo zij tot stand mocht komen, te
voel op eigen belangen zal letten en dat
wij in plaats van volk svertegenwoordigers
districts ja misschien erger nog klasse*
of standen vertegenwoordiger zullen
krijgen.
Dit bezwaar werd ook opgeworpen door
„de Tijd", die vreesde, dat do leuze:
„ieder voor zich zelf" 't „elkeen voor allen"
verdringen zou. In den mond van „de
Tyd" klinkt dit wel eenigszins zonderling,
want als er één partij is, die de leuzo
„ieder voor zich zelf" aanheft, dau is 't
wel de roomsch-katholiekc, die zich vóór
alles door 't belang van de kerk laat leiden.
Indieu de Agrarische Partij waarlijk
standeuvertegunwoordigers in de Kamer
bracht, zou 't gevaar groo: zijn, dat de oude
standenstriid weer herleefde. Want naast de
socialisten, klassevertogeuwoordigers bij
uitnemendheid, en de agrariërs, zouden ook
de audere standen zich organisceren en
dan was wel de beruchte antithese van
thans de wereld uit maar wat er voor in
de plaats kwam, zou minstens even erg zijn.
Maar ook al komt 't niet zoo ver, dan
dreigt nog 'n ander gevaar van de Agra
rische Partij. Zij zou kunnen worden 'n
Nedorlandsche Landwirten-Bund. Van don
verderfelyken invloed en 't drijven van
dozon wolhaast beruchten Blind zijn wij
maar al te zeer op de hoogte om te won-
schetl dat Nederland daarvan verschoond
moge blyven. Versch staat nog in ons
geheugen do laatste euveldaad, die do
Duitsche agrraiërs op hun geweten hebben,
de vleeschnood, tengevolge van 't opdryven
der slachtveepryzen. 't Is te hopeD, dat
„de Plattelander" niet 'n dergelijken op
Duit8cbeu leest geschoeideu boud beoogt.
Of do Agrarische Partij kans van slagen
heeft? In de eerste plaats zal dit afhangen
van 't volhardingsvermogen en don
fiuantieclen steun. En dan zal 't zeer
moeielijk zijn de politiek uit te schakelon,
't geen toch noodzakelijk is, zoo men 'u
partij van eenige beteekonis wil vormen.
De antithese zit nog zoo vastgeroest;
vooral ten plattelande, waar do roomeche
geestelijkheid oppermachtig is en aan de
kiezers geen dispensatie zal geven, om
boven den roomschen industrieel aan don
protestaut6chen agrariër de voorkeur te
geven. Daarom lijkt 't ons wol wat voorbarig,
ja zelf6 ietwat komisch, „Do Plattelander"
op snorkenden, dreigenden toon te hooren
uitroepen
Door onze organisatie dwingen wy de
politieke partijen ernstig studie te gaan
maken van het plattclandsvraagstuk: en
niet alleen zullen wij haar aanzetten tot het
bestudeeren van het agrarische probleem,
maar wy zullen haar ook noodzaken krachtig
mede te werkon aan do oplossing van dit
vraagstuk.
Do politieke partij, die meenen zou, dat
zij ons zou kunuen negeoren, zal spoedig
ervaren dat zij ons te gering schat. Wie
niet met ons is, zal beschouwd worden als
een tegenstander, en hem zullen wij van
het erf af vechten.
Het is moeilijk om een artikel te noemen
hetgeen van grooter waarde is voor de voeding
van den raensch dan brood. Er is geen voe
dingsmiddel, dat meer algemeen wordt gebruikt
en grooter deel uitmaakt van uw diëet. Omdat
brood zoo'n belangrijke rol in uwe voeding
speelt, is het duidelijk, dat het van den
grootsten invloed is op uw gezondheid. Zonder
te overdrijven, kan men zeggen, datjde gezond
heid rechtstreeks afhankelijk is van de kwali
teit van het brood, dat men eet. Het is dus van het
grootste bélang om brood te eten van de beste
hoedanigheid. Van dit standpunt uitgaande, is
het doel onzer inrichting om brood te ver
schaffen, dat aan de hoogste eischen voldoet,
die men aan dit voedingsmiddel san stellen,
zooals hierna wordt verklaard: Ia de eerste
plaats is het noodig om de tarwe en de rogge
te .ontdoen van vreemde en schadelijke bijge
wassen, steentjes, enz., vooral voor ongebuild
brood, waarvoor echter voor andere inrichtin
gen het graan niet of alleen door een harpzifc
wordt gereinigd, die alleen de grofste
onreinheden verwijdert. In onze inrichting zijn
daarentegen vele moderne graanreiniging-
machines welke als volgt automatisch werken.
In een zift- en zuigmachine worden eerst de
grootere en daarna de kleinere vreemde
bestanddeelen uitgezift, terwijl tijdens het
vallen in en het verlaten van die machine
door een sterken exhauster, de soortelijk
lichtere bestanddeelen worden weggezocen,
waarna het graan in een raspmachine valt, die
de basten afraspt en dat afraspel door een
sterken exhauster er uit zuigt. Vervolgens
wordt de tarwe door een tweevoudigen
verdeelcylinder gescheiden in kleine tarwe en
in groote tarwe, terwijl de nog grootere erwten
en boonen tot het einde van dien cylinder rollen
en afzóuderlijk in een zak vallen, ondertusschen
de kleine tarwe door zaadtrieurs gaat welke
de zaden er uit werpen, en de groote taiwe
door gerst- en havertrieurs wordt bewogen, die
deze groote tarwe uit de gerst en haver
werpen, welke groote tarwe door een koker
rolt bij de van zaden ontdane, kleine tarwe,
waarna deze weder vereenigde tarwe valt in
eene waschraachiue tegen een onder sterken
druk uit eeu hoog'gelegen dicht waterreser
voir opgestuwde waterstroom, welke het graan
terug werpt in een bassin, doch steentjes, cloor
hun meerder soortelijk gewicht, door zich laat
zakken, die zich in een trechter verzamelen
en daaronder nu en dan door eeu klep op een
zift worden geloosd. Onderwijl zakt de tarwe
in het bassin en vloeit in eêu stel van twee
droogtrommels welke met centrifugale kracht
door raiddel \au snel ronddraaiende armen,
het graan tegen de van gaatjes voorziene
wanden werpen, waardoor hot water met
afgeschuurde buitenste tarwebastjes vliegt. In
het bassin zijn intusschen vele strootjes, door
insecten uitgegeten graankorrels, enz., boven
komen drijven, die door eene opening er uit
vloeien en op een zift in een bak blijven
liggen. Vervolgens komt de tarwe of de |iogge
in een der 6 silo voorraadruimten om raaalklaar
te verharden, waaruit hot door 1 tot en met 6
schuiven, al naar de beste verhouding wordt
verkregen, tegelijk met het zelfde soort graan,
doch van andere noodige eigenschappen, uit 1
of meer der andere silo-voorruiruteu, komt in
een vermengcylinder, welke de vermengde
tarwe of rogge uitlaat naar ©ene schuier- en
zuigmachine met 3 schuier étages van borstels,
welke er alle door de droogtrommels aan ge
wreven bastvezels afschuieren, terwijl eeu
sterke exhauster die bastvezels er uitzuigt, waar
na het graan eindelijk door eene machine met
een sterke magneet gaat, die eventueele ijzer-
deelen vasthondT, welke door een schrapper naar
een niet maguetisch gedeelte worden geschoven
en van daar in een atzonderlijke bakje vallen.
Hierna wordt de tarwe of de rogge door
eene automatisch werkende weegmachine
gewogen die tevens het door haar gewogen
gewicht optelt en aldus na elke weging door
cijfers aanwijst. Thans is het graan gereed om
te worden vermalen, hetgeen geleidelijk ge
schied door 4 stellen van goritïelde stalen
walsen, om 't tot de juiste fijnte te kunnen
verkrijgen, daar, bij voorbeeld, bij ongebuild
brood, te grove zemels de darm beweging te
veel versnellen en te fijne zemels tot verstop
ping aanleiding kunnen geven. Tevens wordt
daardoor vermeden, dat atslijpsel van rnaal-
steenen onze zoo doelmatig gereinigde tarwe
of rogge weder verontreinigt. Al deze machines
werken geheel van zelf, evenals tusschen hen
het transport van dit graan, verticaal door
elevatoren, horizontaal door transportschroeven,
en hellend door kokers. Zelfs het meel wordt
door eene machine opgezakt en nauwkeurig
tot een bepaald gewicht afgewogen, terwijl zij
tijdeus haar wegen, een anderen zak ,rult. Slechts
één werkman houdt toezicht, alleen voor het
juist gesteld zijn van de geheele inrichting,
zonder de tarwe of do rogge aan te rakeu,
en bedient dan tevens een der stoomketels en
stoommachines, welk economisch bedrijf zeer
veel medewerkt tot onze billijke prijzen. Al het
in onze inrichting verwerkte water welt op
uit onze diepe Artesische pijp wellen in een
ondorgrondsch reservoir en wordt van daaruit
gepompt door een dubbel werkende zuig- en
perswaterpomp, een en ander zooals door de
moderne waterleiding-maatschappijen het water
wordt vorkregen en geleverd. De bereiding
van het meel tot brood geschiedt in onze
inrichting volgens een verbeterd systeem,
hetwelk berust op een groot aar.tal door ons
systematisch verrichte vergelijkende proefne
mingen. Door deze bereiding komen de voedende
bestanddeelen, welke in het meel opgeborgen
liggen, zoo goed als geheel vrij cu maken
dit brood gemakkelijker verteerbaar en dus
opneembaar voor het bloed, svaardoor 't een
krachtiger voedsel is, en speciaal voor hen die
aan de maag lijdeu, een heilzaam levensmiddel
mag worden genoemd, daar dit brood, als ware
het reeds gedeeltelijk verteerd, voor het de
maag heeft bereikt. Dit brood is tevens fijn
van smaak en heeft een aangenamen geur,
hetgeen de eetlust bevordert en het daarom in
het bijzonder tot een uitstekend voedsel maakt
voor kinderen, welke nog in deu groei zijn.
De vermenging "au het deeg geschiedt door
machines in stalen kuipen, in elk waarvan een
stalen arm met klauw het deeg vermengt en
kneedt zooals met do hand, doch veel boteren
zindelijker dan door vermoeiend handwerk kan
geschieden. In onze moderne ovens met door
dringender hitte, wordt ons brood meer
doorgebakken, tengevolge waarvan het zijn
moeilijk verteerbare kleverigheid geheel ver
liest, waardoor het bezwaar tegen versch brood
is opgeheven, en ons brood tevens zeer
smakelijke croquante korsten krijgt. Daar wij
geregeld de beste grondstoffen verwerken, is
't, na kennisneming vaa hot voorgaande,
duidelijk, dat de zuivere en echte nootzoete
tarwesmaak en roggesmaak onzer groote ver
scheidenheid van soorten brood, door geen
ander fabrikaat wordt geëvenaard. Onze geheele
inrichting kan in werking worden bezichtigd,
welke bezoekeu ons zeer aangenaam zullen
zijn. Telkens in Februari wordt het lOpCt.
dividend van het voor ons brood, beschuit en
koek in het vorige kalendevjaai betaalde
bedrag, uitgekeerd; voor eene' juiste opmaking
dezer bedragen der vele duizenden dividend
boekjes, is zulks niet eerder mogelijk. Ons
dividend vormt een janrlijksehe spaarpot voor
het huishouden en is geeue denkbeeldige, doch
eene werkelijke besparing, omdat onze artike-
kelen voor huune prijzen supérieur en daarom
zeer billijk zijn. Bedragen tot ongeveer f30.—
werden als dividend per gezin door ons
uitgokeerd. Eventueele aanmerkingen en
verzoeken om nadere inlichtingen zullen met
de meeste zorg worden behandeld en gelieve
men te richten aan deafdeeling „Broodfabriek1*
van Meursing's Machinale Fabr.ikcu van
Gebak, Amersfoort, (Adv^