DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 118.
ZATERDAG 20 MEI 1911.
8e JAARGANG.
TUBERCULOSEBESTRIJDING.
Omtrent ons dagelijksch brood.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4-—Franco per
post id. [5.60. Per 3 maanden id. f 1.—Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Itureuii: HLKIKKHl4U6. Telel. luiere. IS».
Prijs der AdvertentiSn:
Van 1 tot 5 regels 0.40. Voor iedaren regel moer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76- 7b Amsterdam
Wanneer in 'n land de cholera of 'n
andere vreeselijke ziekte woedt, in niet
te stuiten vaart zich verbreidt en hon
derden, misschien duizenden slachtoffers
maakt, heerscht ei alom diepe ontstelte
nis en wordt de geheele bevolking door
'n onbeschrijfelijke angst bevangen.
Onvermijdelijk echter moet na korter
of langer tijd de ziekte afnemen en
eindelijk geheel verdwijnen, om dan
weer tientallen jaren weg te blijven.
Grimmiger dan de cholera, grijpt om
zich heen de tuberculose, die meer
slachtoffers neervelt dan welke ziekte
ook. Niet epidemisch heerscht de tuber
culose, de tering, zooals ze in den
volksmond heet, geen kortstondige,
hevige slachtingen richt zij aan om
daarna de bevolking met rust te laten
en eerst na lange tusschenpoos weer
terug te keeren.
Neen, de tuberculose wijkt nimmer
van onze grenzen; onafgebroken knaagt
zij aan de volksgezondheid, gaat zij
voort in jonge levens heimelijk haar
noodlottige kiem te planten, die voort
woekerend en voortgravend niet rust,
voordat 't sterkste gestel ondermijnd, 't
joligste leven geknakt iS.
Welig tiert de tuberculose in Neder
land. Jaarlijks bezwijken 8 a 9000 per
sonen voor dezen gluipenden vijand en
de angstwekkende statistieken, die dit
uitwijzen, zijn eigenlijk nog onbetrouw
baar. 't Schrikbeeld, dat zij ons voor
oogen stellen, blijft nog verre beneden
de werkelijkheid; tal van gevallen
immers komen onder anderen naam
voor, hoewel ze feitelijk op rekening
van de tuberculose gesteld moeten
worden.
In den Fransch-Duitschen oorlog sneu
velde er aan Duitschc zijde 43.000 man
en 't beêtte, dat er in Duitschland bijna
geen gezin gevonden werd, of 't was
in rouw gedompeld over 't verlies van
eenig bloedverwant. Driemaal zooveel
personen, 120.000 sterven er jaarlijks
in Duitschland aan tuberculose. In
Frankrijk is de sterfte in verhouding
tot 't bevolkingscijfer nog grooter, omdat
men daar minder aan de bestrijding
doet. Daar sleept de tuberculose jaarlijks
150.000 personen ten grave. En men
heeft berekend, dat 't aantal slachtoffers
over de geheele wereid jaarlijks 3.000.000
bedraagt.
Met recht wordt de tuberculose volks
ziekte genoemd, want onder alle klassen
der maatschappij, onder den hoogsten
en den laagsten stand, openbaart zij zich
in hare volle verschrikking.
Langen tijd als ongeneeslijk beschouwd,
heeft men eerst sinds kort den strijd
tegen haar aangebonden. In tweeërlei
richting gaat die strijd1° tegen de ziekte
zelf, 2° tegen de verspreiding er van.
Steeds meer veld wint de overtuiging,
dat genezing mogelijk is, mits de patiënt
zich streng boude aan de gestelde leef
regels en niet in 't laatste stadium
verkeert, 't Niet opvolgen van die
leefregels gebrek aan medewerking
van den patiënt zelf, tengevolge van
onwil of zwakheid, is nu eenmaal 'n
gewoon verschijnsel, dat menigeen duur
te staan komt is ook hier oorzaak,
dat 't sterftecijfer niet sterker daalt,
dan nu 't geval is.
Is de geneeskunde dus ep 't eerste
punt nog niet geheel voldaan en nog
steeds zoekende, op 't tweede punt heeft
men reeds schitterende overwinningen
behaald en gaat men voort de oorzaken
der ziekte op te sporen en uit te roeien.
Veel heeft men reeds bereikt, moer
hoopt men nog te bereiken, niet rustende
aleer men de tuberculose uit hare diep
ste schuilhoeken verdreven heeft.
Spraken wij van volk sziekte, de
strijd tegen de tuberculose moet zijn 'n
volks strijd, zoo men de zege wil be
vechten. De Koningin Moeder ging in
dezen strijd voor; de overheid wordt
zich meer en meer van haar taak in
dezen bewust; in de voornaamste
steden verrijzen vereenigingen tot be
strijding der tuberculose; aan de individu
wordt 't steeds duidelijker gemaakt, dat
ook van zijne medewerking de c ndelijke
zegepraal afhankelijk F.
En zieken èn gezonden moeten meer
gaan inzien, dat 't geheel in hun macht
ligt de verspreiding der tuberculose tegen
te houden of te bevorderen.
Daarom hebben wij met zoo groote
ingenomenheid de komst van 't Tuber
culose-Museum in deze stad begroet.
Allen kunnen thans met eigen oogen
zich overtuigen, wat zij moeten laten
en wat zij moeten doen om aan deze
vreeselijke ziekte te ontsnappen en
anderen er voor te behoeden.
Het doel van het Tuberculose Museum
zoo lezen wij in den Gids voor bezoe
kersis, in breede kringen der bevol
king eenige elementaire kennis te ver
breiden omtrent eene ziekte, die steeds
voortgaat de volksgezondheid en de
volkswelvaart te ondermijnen en voor
welker bestrijding de medewerking van
alle lagen des volles en van ieder indi
vidu persoonlijk noodig is, Wil men
een vijand met succes bestrijden, dan is
in de eerste plaats noodig, dat men liem
kent in zijn aard en in de wijze, waar
op hij zijn aanvallen doet en zijn lagen
legt. Aldus beoogt het Tubereulose-
Museum een aanschouwelijk 'oeeld te
geven van het wezen, het ontstaan, de
verbreiding en de gevaren der tubercu
lose, evenals van de middelen en maat
regelen, waarmede deze ziekte kan wor
den voorkomen, bestreden en genezen.
'n Bezoek aan dit Tuberculose Museum
kunnen wij niet genoeg aanbevelen.
Men zal daar leeren, hoe door betrek
kelijk geringe voorzorgsmaatregelen veel
ellende voorkomen kan worden, „De
tuberculose kan genezen worden", moge
te absoluut klinken, dat de tuberculose
te voorkomen is, staat vast. Uil komme
averti en vaut deux. Daarom wil 't
Tuberculose Museum iedereen bekend
maken met de middelen, die in staat
zijn voor besmetting te behoeden.
Het is moeilijk om een artikel te noemen
hetgeen van grooter waarde is voor de voeding
van den raeusch dan brood. Er is geen voe
dingsmiddel, dat meer algemeen wordt gebruikt
en grooter deel uitmaakt van uw diëet. Omdat
brood zoo'n belangrijke rol in uwe voeding
speelt, is het duidelijk, dat het van den
grootslen invloed is op nw gezondheid. Zonder
te overdrijven, kan men zoggen, dat de gezond
heid rechtstreeks afhankelijk is van de kwali
teit van het brood, dat men eet. Het is dus vau het
grootste belang om brood te eten van de beste
hoedanigheid. Van dit standpunt uitgaande, is
het dool onzer iurichting om brood te ver
schaffen, dat aan de hoogste eischen voldoet,
die men aan dit voedingsmiddel tan stellen,
zooals hierna wórdt verklaard; In de eerste
plaats is het noodig om de tarwe en de roggo
te ontdoen van vreemde en schadelijke bijge
wassen, steentjes, enz., vooral voor ongebuild
brood, waarvoor echter voor andere inrichtin-
gon het graan niet of alleen door een harpzifc
wordt gereinigd, die alleen de grofste
onreinheden verwijdert, fn onze inrichting zijn
daarentegen vele moderne graant einiging-
tnachines welke als volgt automatisch werken.
In een zift- en zuigmachine worden eerst de
grootero en daarna de kleinere vreemde
bestanddeelen uitgezift, terwijl tijdens het
vallen in en het verlaten van die machine
door een sterken exhauster, de soortelijk
lichtere bestanddeelen worden weggezogen,
waarna het graan in een raspmachine valt, die
de basten afraspt en dat afraspel door een
sterken exhauster er uit zuigt. Vervolgens
wordt de tarwe door een tweevoudige»
yerdeelcylinder gescheiden in kleine tarwe en
in groote tarwe, terwijl de nog grootere erwten
en boonen tot het einde van dien cylinder rollen
en afzouderlijk in een zak vallen, endertusschen
de kleine tarwe door zaadtrienrs gaat welke
de zaden er uit werpen, en de groote taiwe
door gerst- en havertrieurs wordt bewogen, die
deze groote tarwe nit do gerst ctt haver
werpen, welke groote tarwe door een koker
rolt bij de van zaden ontdane kleine tarwe,
waarna ileze weder verecnigdo tarwe valt in
eene waschmachine tegen een onder sterken
druk uit een hoog gelegen dicht waterreser
voir opgestuwde waterstroom, welke het graan
terug werpt in een bassin, doch steentjes, door
hun meerder soortelijk gewicht, door zich laat
zakken, die zich in een trechter verzamolen
en daaronder uu en dan door een klep op een
zift worden geloosd. Onderwijl zakt de nrwe
in het bassin en vloeit in een stel van twee
droogtrommels welke met centrifugale kracht
door middel \an snel ronddraaiende armen,
het graan tegen de van gaatjes voorziene
wanden werpen, waardoor het water niet
afgesehuarde buitenste tarwebastjes vliest In
het bassin zijn intusschen vele strootjes, door
insecten uitgegeten graankorrels, enz., boven
komen drijven, die door eene opening er uit
vloeien en op een zift in een bale blijven
liggen. Vervolgens komt de tarwe of dehogge
in een der 6 silo voorraadruimten om maalklaar
te verharden, waaruit het door 1 tot cn met 6
schuiven, al naar de beste verhouding wordt
verkregen, tegelijk met het zelfde soort graan,
doch van andere noodige eigenschappenuit 1
of meor der andere silo-voorruiraten, komt in
een vermengcylinder, welke de vermengde
tarwe of rogge uitlaat naar oone schuier- en
zuigmachine met 3 schuier étages van borstels,
welke er alle door de droog trommels aan ge
wreven bastvezels afschuieren, terwijl een
sterke exhauster die bastvezels er uitzuigt, waar
na het graan eindelijk door eene machine met
een sterke magneet gaat, die eventueele ijzer-
deelen vasthoudt, welke door een schrapper naar
een niet magnetisch gedeelte worden geschoven
eD van daar in een aizonderlijke bakje vallen.
Hierna wordt de tarwe ot de rogge door
eene automatisch werkende weegmachine
gewogen die tevens het door haar gewogen
gewicht optelt en aldus ua elke weging door
cijfers aanwijst. Thans is hei graan gereed om
te worden vermalen, hetgeen geleidelijk ge
schied door 4 stellen van gnrillelde stalen
walsen, om 't toe de'juiste fijnte te kunnen
verkrijgen, daar, bij voorbeeld, bij ongebuild
brood, te grove zemels de darmbeweging te
veel versnellen en te fijne zemels tot verstop
ping aanleidiug kunnen geven. Tevens wordt
daardoor vermeden, dat alslijpsel van maal-
steenen onze zoo doelmatig gereinigde tarwe
of rogge weder verontreinigt. Al deze machines
werken geheel van zelf, evenals fcusscheu hen
het transport van dit graan, verticaal door
elevatoren, horizontaal door transportschi oeven.
en hollend door kokers. Zelfs het meel wordt
door eene maehiuo opgezakt en nauwkeurig
tot een bepaald gewicht afgewogen, terwijl zij
tijdens haar wegen, pen anderen zak "ült. Slechts
één werkman houdt toezicht, alleen voor het
juist gesteld zijn van de geheele inrichting,
zondei de tarwe of do rogge aan te raken,
en bedient dan tevens een dor stoomketels en
stoommachines, welk economisch bedrijf zeer
veel medewerkt tot onze billijke prijzen. Al het
in onze inrichting verwerkte water welt op
uit onze diepe Artesische pijp wellen in een
oudergrondsch reservoir en wordt van daaruit
gepompt door een dubbel werkende zuig- en
perswaterpomp, een en ander zooals door de
moderne waterleiding-maatschappijen het water
wordt verkregeu eu geleverd. De borciding
van het meel tot brood geschiedt in onze
inrichting volgens een verbeterd systeem,
hetwelk berust op een groot aar.tal door ons
systematisch verrichte vergelijkende proefne
mingen. Door deze bereiding komen de voedende
bestanddeelen, welke in het meel opgeborgen
liggen, zoo goed a!s geheel vrij en maken
dit brood gemakkelijker verteerbaar en dus
opneembaar voor het.bloed, waardoor 't een
krachtiger voedsel is, en speciaal voor hen die
aan do maag lijden, een heilzaam levensmiddel
mag worden genoemd, daar dit brood, als ware
het reeds gedeeltelijk verteerd, vóór het de
maag heeft bereikt. Dit brood is tevens fijn
van smaak cn heeft oen aangename» geur,
hetgoen de eetlust bevordert en hot daarom in
het bijzonder tot een uitstekend vrodsel maakt
voor kinderen, wolke nog in den groei zijn.
De vermeugiug an het deeg geschiedt door
machines in stalen kuipen, in elk waarvan een
stalon arm met klauw het deeg vermengt en
kneedt zooals met de hand, doch veel beteren
zindclijker dan door vermoeiend handwerk kan
geschieden. In onze moderne ovens mei door
dringender liittc, wordt ons brood meer
doorgebakken, tengevolge waarvan het zijn
moeilijk verteerbare kleverigheid geheel ver
liest, waardoor het bezwaar tegen versch brood
is opgeheven, on ons brood tevens zeer
smakelijke croquante korsten krijgt. Daar wij
geregeld de beste grondstoffen verwerken, is
*t, na kennisneming van het voorgaande,
duidelijk, dat de zuivere en echte nootzoete
tarwesinaak en rogeesmaak onzer groote ver
scheidenheid van soorten brood, door geen
•ndor fabrikaat wordt geëvenaard. Onze geheele
inrichting kan in werkiug worden bezichtigd,
welke bezoeken ons zeer aangenaam zullen
ziju. Telkens in Februari wordt het 10 pCt.
divideud van het voor ons brood, beschuit en
koek in het vorige kaleuderjaai betaalde
bedrag, uitgekeerd; voor eeno juiste opmaking
dezer bedragen der vele dnizendeu dividend-
boekjes, is zulks niet eerder mogelijk. Ons
dividend vormt een jaarlijksche spaarpot voor
het huishouden en is geene denkbeeldige, doch
eene werkelijke besparing, omdat onze artike-
kelen voor huune prijzen supérieur en daarom
zeer billijk zijn. Bedragen tot ongeveer f30.—
werden als dividend per gezin door ons
uitgekeerd. Eventueele aanmerkingen en
verzoeken om nadere inlichtingen zullen met
de meeste zorg wordeu behandeld en gelieve
men te richten aan de afdeeling „Broodfabriek''
van Meursing's Machinale Fabr: iken van
Gebak, Amersfoort. (Advf>i