DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Uit de Pers.
No. 131.
WOENSDAG 7 JUNI 1911.
8e JAARGANG.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs
Per jaari 4.—Franco per
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Hurcau: Kr.KINK lltKJ 6. Telet. Interc. 18».
Prijs der A (1 verten tiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regol meer f 0.08.
Buiten bet Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing- van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.- bureau D, Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Het Ebdswetje.
In het jongste „Weekblad van het Recht"
komt een hoofdartikel voor, gewijd aan
het gewyzigde ontwerp betreffende don eed,
dat gisteren en heden in de Tweede Ka
mer aan de orde is.
Het artikel meent, dat door de wijziging
van het oorspronkelijk ontwerp eeu stap
achteruit is gezet „pour mieux sauter".
„Wat thans wordt voorgesteld voorziet
inderdaad in do dringende behoefte, door
het arrest van Mei i910 geschapen. In
zooverre bestaat er weinig reden zich tegen
het gewijzigde ontwerp te verzetten. Het
ontwerp wil voorzien in een loemte, waar
van het bestaan den niet tot een kerkge
nootschap behoorende ontrukt aan den
dwang naar de bestaande rechtspraak door
art. 161 Sv. geoefend. Zoo dit ontwerp
wet gewoiden zal zijn, zal de ongeloovige,
die weigert te zweren, zyn straf niet meer
kunnen ontgaan en dus in eeu ongunstiger
toestaud komen, dan hij nu is onder de
bestaande wetgeving naar het arrest van
Mei 1910. Wie voelt voor gewetensvrij
heid in de quaestie van den eed, verliest
dus inderdaad 'terrein bij aanneming vau
wat nu wordt voorgesteld. Door de nu
aangebrachte beperking verkrijgt het wetje
van Minister Regout wel meer uitsluitend
het karakter van een noodwetje, doch dan
ook tevens van een wetje, dat den wetge
ver zeer spoedige principiecle rege
lmg tot oen dringenden plicht maakt. De
wetgever stelt zich zelf in gebreke en
omdat hij zich zoodanige ingebrekestelling
niet altijd herinnert, is er alles voor te
zeggen om aan het aangebodeu voorstel
slechts voor korten tijd kracht van wet toe
te kennen. Want slechts onder de voor
waarde van eene zeer korte werking is
het voor aannemiug vatbaar.
„Het eedsvraagstuk moet worden op
gelost. De wetgever schrikt er telkens en
telkens voor terug en toch zal hy er aan
moeten gelooven. Hij bleef reeds veel te
lang in verzuim. Het ontwerp tot herzie
ning van het bewijsrecht, dat nog altijd
onafgedaan bleef, schijut op do oedsquaestie
te zijn gestrand; straks zal bij het ontwerp
tot herziening van het militaire strafproces
de vraag wederom worden gesteld. Men
kan haar niet telkens ontgaan cu op die
wijze een chaotischcn, eeu bedenkclijken
toestand handhaven. Ten slotte wordt
toch een oplossing en wel een oplossing
in vrijzinnigen geest onafwijsbare plicht.
De principieele quaestie had zeer goed bij
liet nu aangeboden ontwerp kunnen zijn
uitgevochten. Eenmaal moet dit toch ge
schieden; waarom niet nu, waarom wel
later? In elk geval, Regeering en Staten-
Generaal zyn er niet van af; zy kunnen
spoedig door een nieuw arrest worden op
geschrikt.
Met een beetje moed kunnen zij er wel
eens eindelijk toe komen eene beslissing
te nemen. Een wetgever, die voor eene
quaestie uit den weg blijft gaan, omdat zij
lastig is, heeft weinig aanspraak op waar
deering."
Onder Bondgenooten.
Bij den Gereformeerden predikant Bol-
wyn te Montfoort werden 2 ruiten inge
gooid op Zondag 14 Mei. 'n Roomsch
blad, do „Stichtsche Post", gaf daarvan
onder plaatselijk nieuws uit Montfoort de
volgende voorstelling.
„Zondagavond zijn by Ds. Bolwijn 2
ruiten vernield, naar het schijnt inge
gooid. Men vermoedt, dat zulks tenge
volge is van het houden zijnor preek op
Zondagavond te Montfoort, waarin hij
de Paapsche Mis besprak, en daarvan
ongepaste en onjuiste voorstellingen gaf,
hetwelk door eenige r. katholieken moet
afgeluisterd zijn en later als een brandend
vuuitje de rondte deed. Het is jammer,
als dat de oorzaak is, dat men tot zulke
baldadigheden is overgegaan. Doch wat
ook te betreuren is, dat zoo'n predikant
zijn geloovigen moet voorlichten met
onwaarheden te verkondigon over onze
Kath. Godsdienstleer."
In een Ingezonden Stuk in de „Stichtsche
Courant" schryft Ds. Bolwyn, dat het
„gedurende den dienst bizondcr rumoerig
was voor en zelfs in het portaal der
kerk, zoo zelfs dat ik een oogenblik
mot spreken moest ophouden."
En dan geeft De. Bolwijn zijdelings to
kennen wie hij voor de inwerpers zijner
ruiten houdt door te schrijven:
Na den dienst 10 min. vóór 10 uur, even
na het uitgaan van de leden van St.
Jozef, werden in de pastorie der Ger.
Kerk twee groote dubbel glasruiten
ingegooid
Terwijl hij verder dezen opzet van het rel
letje geeft, dat
er vermoedelijk in dit geval van te
voren toe besloten was. Dat vermoeden
giondt zich cp hei feit, dat een bekend
lid der Geref. kerk alhier, bij slechts
één protestant hier bemind, maar ondor
de Roomscheu zyn vrienden hebbend,
na onderzoek gedaan te hebben te Lin-
schoten waarover ik 7 Mei daar had
gepreekt, te Montfoort tegen Roomscheu
heeft gezegd: Ds. Bolwijn heeft vorleden
Zondag te Linschoten over de Paapsche
Mis gepreokt, Zondagavond e.k. zal hij
dat onderworp in Montfoort behandelen,
gij moet nu maar eens komen luisteren
in het portaal van de kerk
Een r.-katholiek-demokratisch orgaan.
Men meldt uit Nijmegen aan Het Volk:
In een perceel aan de Grootestraat wordt
een krant- en handelsdrukkerij gevestigd,
waar zal worden uitgegeven „De Geldersche
Koerier". Een blad waaraan, zoo verluidt,
do ontslagen redacteur van „De Gelder
lander", do heer Van Poll, als redakteur
is verbonden.
Zoo zoetjes aan worden do plannen om
een demokratisch katholiek blad uit te
geven door de vrienden van don heer Van
Poll toch werkelijkheid.
Dat het blad oen zwaren stryd om hel
bestaan zal moeten voeren, staat vaat.
Zeker met hot oog daarop is al vanaf 1
April aan „De Gelderlander" een verze
kering verbonden.
Spanje en Marokko.
De Spaansche Minister president Cauale-
jas heeft in een onderhoud met een dag
bladcorrespondent, er den nadruk op gelegd,
dat Spanje niet van plan is, onoverwogen
dingen in Marokko to doen. Er is nooit of
te nimmer aan gedacht ojn Tetuan in te
palmen. Mocht Spanje in de noodzakelijk
heid geraken in Marokko in te grijpen, dan
zal het zulks alleen doon, nadat Frankrijk
daarvan van te voren op de hoogte gesteld
is, daar Frankrijk en Spanje hierin n.et el
kander verbonden staten zijn. Juist was
het, zeide Canalejas, dat de verdodigings-
zóue van Molilla ecnigszius wordt uitgebreid.
In de gebieden van Alkassar en Larasj
heerscht opwinding; Spaansche onderdanen
worden er aangevallen, weshalve een oor
logsschip naar deze laatste plaats gezonden
is. Wanneer de omstandigheden zulks
ci6cheu, zullen hoogstens echter, 400 man
ontscheept worden.
Hoe meu in Spanje over de Fransche
expeditie oordeelt, vatte de Minister presi
dent aldus samen: Ik kan niet ontkennen,
dat mon er van overtuigd is, dat Frankrijk
meer gedaan heeft, dan het had behoeven
te doen. De Franschen zijn niet alleen naar
Fez gegaan, doch zij treden daar ook als
do meesters van het land op. Dank zij de
groote hulpmiddelen en de aanzienlijke
offers welke Frankryk zich getroost heeft,
oefent hot in Fez eeu buitengewonen druk
uit. Frankrijk treedt niet meer als politie
op, doch streeft een beschermheerschappij
na, waarbij de sultan slechts een marionet
is. Deze buitengewone druk'door Frankrijk
in Fez uitgeoefend kan over geheel Marok
ko zeer ernstige gevolgen hebben. Reeds
zijn anti-vrcemdelingenbewegingeu gorap
porteerd, gelijk in Alkassar en Larasj het
geval is. Ziedaar, zoide Canalejas ten slotte,
de mecning van velen in den lande. Ik zeg
niet, dat het de meening der regeering is,
maar het is duidelijk, dat wanneer een op
vatting tamelijk ruim verspreid is, zij ook
bij de mannen, die aan het roer staan,
gewicht in do schaal legt."
Frankrijk.
De rechter van instructie te Parijs heeft
de voorloopige invrijheidstelling van Va-
lensi, Clementi, Mettlemans en de andere
in de ordenzweudelarij betrokken personen
bevolen.
Dat de wijnbouwers uit de Aube
met de benaming „Champagne II zóne",
waartoe de uitspraak van den Franschen
Raad vau State, gelijk wij reeds meldden,
hun product veroordeeld heeft, niet tevreden
zijn, laat zich begrijpen.
Het heeft dan ook niet lang geduurd,
of de ontevredenheid heeft zich van ac
wijnbouwende bevolking op duidelijke wijze
meester gemaakt. Op verscheidene plaat
sen hebben reeds min of meer opgewonden
bijeenkomsten van belanghebbenden plaats
gehad. Te Bar sur Aube is de alarmklok
geluid en brandden do vuren van de
hoogten. De bewoners van Fontaine en
Barville hebben iu den loop van den dag
de toode vlag op het stadhuis en de kerk
geplant. In den avond schoolden troepen
wijnbouwers uit verschillende gemeenten
samen, onder hot aanheffen van de „Inter
nationale der wijnbouwers." De troepen
traden echter krachtdadig op en arresteerden
enkele manifestanten. Daarmede liep het
voor ditmaal af. Wat do dag van morgen
brengen kan, valt moeilijk te voorspellen.
Naar verzekerd wordt, heeft nten de brand
klok in alle gemeenten van het verongelijkte
Champagne-gebied geluid, en het klepperen
dier klokken heeft, naar wij weten, eeu
dreigenden klaDk.
Spanje.
Nu de Spaansche Senaat in zijn jongste
zitting, twee der bolangrijksto punten vau
het wetsontwerp in zake de verbruiks
belasting heeft aangenomen, on de conser
vatieven hun dreigement om zich bij de
stemming te onthouden opgegeven hebben,
is de goheelo aanneming van hot wets
ontwerp verzekerd. Naar mon woot, zou
met do al of niet aannoming van hot wets
ontwerp, het verdere voortbestaan van het
Kabinet-Canalejas ten nauwste samenhangen.
Generaal Weyler zal uit Barcelona over
komen, om aan de eindstemming deel te
nemen.
Thans is de politieke horizon, naar men
wil wat klaarder geworden; toch vertoonen
zich nog de donkere wolken aan den ge-
zichteinder van twee vraagstukken, welke
geacht worden een ernstige bedreiging
voor het Kabinet to zijn: het Vaticaanscho
en het Marokkaanschc vraagstuk. Nochtans
gaat Canalejas onverdroten voort punt voor
punt van zijn program af te wikkelen, zij
het ook onder vaak moeilijke omstandig
heden.
Naar de corr. van de Frf. Ztg. verzekert,
staat het Kabinet Canalejas thans op hot
hoogtepunt zijner populariteit.
Portugal.
Machado heeft als waarnemend Minister
van Justitie eenige verzachting gebracht in
de bepalingen der Scheidingswet ten op
zichte van de priesters, waardoor aan
eenigen hunner grieven tegemoet wordt
gekomen.
Do priesters zullen nu o. a. een raad
gevende stem krijgen in het beheer dor
parochieën. Bovendien zullen zij, op don-
zelfden voet als andere staatsambtenaren,
emolumenten genieten.
Voor het paleis van den aartsbisschop
van Porto Alegre, hoeft een vijandige
manifestatie van hot volk plaats gehad.
De gouveruc-ur liet de manifestanten door
politie uit elkaar jagen.
Amerika.
Do New York Ilcrald verneemt oen en
ander over plannen van oud president
Castro om in Venezuela een rovolutie te
verwekken, die hem weer aan het bewind
moet brengen. Castro zou de Canarische
Eilanden verlaten hebben en vermomd in
New York zijn gekomen. Eenige Venezo-
laansche getrouwen hebben hem daar ge
vonden eu nu wordt do revolutie in New
York voorbereid.
Castro heeft opzettelijk zoolang gedraald
met de uitvoering zijner plannen, omdat
hij eerst genoeg lijd wilde laten verloopeu
om president Gomez impopulair te laten
worden. Dat is nu geschied: tal van
Gomez' volgers hehben hem verlaten en
anderen staan bereid Castro te volgen
zoodra deze komt.
Aldus de New York Herald. Men be
grijpt, dat iudien dit alles waar is, het
ook voor Nederland niet van belang
ontbloot is.
Uit New-York wordt verzekerd, dat
president Taft wenscht, dn door Duitschland,
Engeland en Frankrijk voorgestelde scheids
rechterlijke verdragén met de Vercenigde
Staten gelijktijdig te onderteekeuen, ten
einde de algeheele overeenstemming vau
alle onderdeelen der verdragen te kunnen
vaststellen. Fvenzoo zullen de verdrageu
niet afzonderlijk, doch tegelijk aan den
Senaat worden voorgelegd. Taft moet, naar
het Berl. Tagcblatt meldt, er zijn byzondere
