DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 192.
DONDERDAG 17 AUGUSTUS 1911.
8e JAARGANG.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Hr. B. J. vnu Scbnnrdeuburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.—. Franco per
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Kureuu: KLKIKtl lltlt: 6. Telef. Interc. 18».
Prijs tier Advertentiön:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten liet Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (B;j
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, eu reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buiteulandseh Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 71-78 Amsterdam
Frankrijk sn Duitschland.
Eon der redenon waarom Duitschland het
Keizerrijk Marokko niet zonder beperkende
bepalingen aan Fraukrijk wil overlaten, ligt
in de geweldige toename van Duitschland's
industrie en handel, vooral na den FranBch-
Duitschen oorlog. Duitschland is tegenwoor
dig op 't gebied der industrie de meerdere
niet alleen van Frankrijk, doch zelfs van
Engeland. Mot den Engelsohe» handel kan
het zich nog niet meten, doch dien van
Frankrijk heeft het reedB sedert jaren in
gehaald.
Niet dat do Duitschers de vrachtvaarders
van een deel der andere volkeren zijn, zoo-
als wij dit geruinten tijd waren, neen, de
Duitsche handel is voor een groot deel het
gevolg van de Duitsche industrie. En daar
om is Duitschland vóór alles om z'n indus
trie beducht.
Beducht in den waren zin van het woord,
want naar menachelijke berekening zullen
de eigen ertsmijnen over dertig jareu uit
geput zi,n. Vanaf dat oogenblik is Duitsch
land geheel van hot buitenland afhankelijk,
zooals het thans reeds ten deele ten op
zichte van enkele ertssoorten is. Vreemde
Staten neigen er al spoedig toe om óf door
het heffen van uitvoerpremiên óf door het
ei8chen van voordeelen op ander gebied de
industrie der concurrenten te benadeelen.
Zoo is het bij het afsluiten van een nieuw
handelsverdrag met Zweden aan Duitsch
land voor ditmaal nog gelukt de Zweedscho
ertsen vrij uitgevoerd te krijgen, doch oer
Zweden daartoe bereid was, u.oest Duitsch
land het allerlei concessies toestaan.
Nu heet het, dat Marokko rijk aan ertsen
is, ofschoon zij, die dit beweren, misschien
wat al te bout optreden. Zeker, er wordt
in Marokko ijzet- en kopererts gevonden,
maar over do uitgestrektheid der mijnen
blijft het tot heden nog slechts gissen.
Volgens het lid van den Duitschen Rijks
dag, dl'. Ai ning, vroeger officier van gezond
heid in Duitsch Oost-Afrikr, is Marokko in
staat om naast de zoo begeerde ertsen ook
nog katoen en koren iD overvloed te leveren.
Voor Duitschland zijn dit twee hoogst
belangrijke invoerartikelen en van 't groot
ste gewicht, dat het dit betrekken kan uit
streken niet al te ver verwijderd, zoodat de
transportkosten niet hoog worden. Ook aan
dezen wensch voldoet Marokko. De alge-
meene Duitsche tendenz eischt absolute
handelsvrijheid in Marokko en vrije be
schikking van den wereldhandel over de
mijnbouwproducten, zoDtler monopolies en
chicanes van Franscbe zyde. Zal men de
bevolking van Marokko zoo spoedig doenlijk
kunnen bewegen zich met erust op het
verbouwen van katoen toe te leggen, des
te beter; want dan wordt de katoenmarkt
weder iets onafhaukolijker van Amerika,
dat op dit gebied de meest willekeurige
eischen kao stellen.
't Is zeer zeker teekenend dat Duitschers
van elke partij, van af van Bötlendorff
(uiterste rechtervleugel) tot B.rnstein (soe.-
deniocraat), er op wijzen hoe Marokko een
uitstekend afzetgebied voor de Duitsche
industrie kan vormen. Bernstein zegt dat
de Marokko-quaestie er dan ook een is,
die wel degeljjk de belangstelling van het
Duitsche arbeiderspubliek verdient. De be
weging der Pangermani8ten ze doen bun
stem 't meest in de Rheinisch-Westfiilische
en in den Scherschen Tag hooien laten
we voor hetgeen ze zijn, doch indien
mannen als Bornstein op 't belang van
Marokko voor de Duitsche bevolking wijzen,
dan ligt hierin oen bewijs dat bijna het
gehcelo Duitsche volk zich in beginsel
achter v. Kiderlen-Wachter schaart.
Het is te hopeu dat men dit in Frankrijk,
doch vooral in Engeland zal inzien.
De Duitsche fabrieken zijn er nu een
maal, haar schoorsteenen willen ronken;
en daar ze niet meer zooals Amerika ai
het bcnoodigdo in 't eigen land vinden eu
Duitschland zelf al het geproduceerde niet
meer kan verbruiker,, is het naar moer
dan ééu richting op het buitenland aau-
gewezen. Wil men het daar den toegang
weigeren of de concurrentie onmogelijk
maken, dan kunnen botsingen niet uitblijven.
Want het tegenwoordige Duitschland is
bewust van z'n kracht eu macht en zal
zich niet klakkeloos aan den, dikwijls wille-
keurigen, wil van andereu onderwerpen.
De Stakingen in Engeland.
In de gister gehouden zitting van het
Lagerhuis heeft Lloyd George medegedeeld,
dat het vraagstuk van verbetering der
middelen, welke zich eigenen tot voorko
ming of verkorting van den strijd in de
industrie, ernstig de aandacht der Regecring
getrokken heeft, waarbij overleg gepleegd
zal worden met de vertegenwoordigers van
do werkgevers on van de werklieden.
Churchill gaf vervolgens een algemeen over
zicht van den stand der werkstaking, doch
liet zich niet uit over de dreigende spoor
wegstaking. Hij deelde mede, dat te Liver
pool geen verdere ongeregeldheden hebben
plaats gehad; de handel te Manchester was
tot stilstand gebracht, wanordelijkheden
kwamen echter niet voor. Lansbury (van de
arbeikerspartij) protesteerde heftig tegen het
gebruik maken van troepen te Liverpool.
Lloyd Georgo deed een beroep
op de werkgevers om geduld te oefenen
en niet hun toevlucht te nemen tot hulp
middelen, welke de stakers zouden kunnen
verbitteren en de onlusten doen toenemen.
De Minister deed eveneens een beroep op
de spoorwegbeambten, om niet te volharden
bij hun dreigement, om binnen 24 uur tot
staking over te gaan. Deze bedreiging wa3
oen fout, omdat ze goon tijd overlaat om
tot verzoouing te komen. Indien do staking
uitbreekt, zal het de plicht der Regeeriug
zijn om zoowel de Bpoorwegen tegen alle
gebeurlijkheden, als de rechten der werk
lieden te beschermen.
Ofschoon de toestand ernstig is, is hij
nochtans niet verontrustend; de toestand
eischt echter, dat vastberaden en omzichtig
gehandeld worde, op zulk een wijze, dat
aan de gemeenschap vertrouwen wordt
ingeboezemd Evenwel is de Regecring
voornemens rechtvaardigheid te betrachten
zoowel tegonover de werklieaen als tegen
over de werkgevers.
Churchill deelde mede, dat op de Re-
gcering de plicht rU6t, voor het geval
het groote spoorwegbedrijf verlamd
wordt, waarvan het voik afhangt voor den
aanvoer zijner levensmiddelen, aan per90
nen, welke met don dienst worden belast,
ton volle een wettige bescherming te ver
zekeren (toejuichingen) en te voorkomeu,
dat geen groote ramp of catastrophe op
de bevolking zal neerkomen wegens de
storing in een bedrijf, waarvan haar loven
afhangt en waarop zjj moet kunnen ver
trouwen. Niemand zal ooit mogen veronder
stellen, dat indien de nood aan den man
komt, de Regeering zou terugdeinzen voor
het volbrengen vau deze taak. (Bijval).
Uitgebreide maatregelon zijn in de groote j
militaire legerplaats van Aldershot geno
men, ten einde den dieust der spoorwogon
to verzekeren, voor het geval een Btaking
uitbreekt. Elke beschikbare soldaat is ge
consigncerd voor onmiddcllijkeu spoorweg
dienst en uaar schatting staan reeds 25.0U0
man gereed, om in weinige uren te worden
te werk gesteld. Overoenkouisiige voorbe
reidendc maatregelen zijn in allo militaire
legerplaatsen in Eugelaud, Schotland eu
Wales genomen.
Bklgie.
De klerikalen willen eenige dageu na de
monsterbetooging der liberalen en socialis
ten ook hun policiekc kracht toonen en
eveneens manifesteeren. Zij zijn echter zoo
weinig zeker van hun inaebt, dat zij het
niet meer wagen, hun partijgangers naar
de hoofdstad te roepen. Zoo wordt do kle
rikale meeting naar Leuveu, het centrum
der kerkelijke bewegiog, verlegd, en is zjj
gedacht als een huldiging van den gevallen
minister-president Schollaert. Geen natio
nale botooging dus met algomeene doel-
eiuden, doch een persoonlijk eerbewijs.
Het ministerie vertoont overigens meet
en meer neiging in het spoor van Schol
laert terug te komen on de betooging van
gisteren kan ook ah protest tegen de kle
rikale onderwijspolitiek blijven gelden, al
belooft de heer De Broqueville den school-
boc te laten vervallen. De premier toch
en de minister van Onderwijs hebben in
hun persorganen verklaard, dat zij zich als
getrouwe erfgenamen der denkbeelden
van Schollaert beschouwen.
Voor de betooging der linkerzijde had
de minister van Oorlog in alle deelen des
lands treinen onder stoom staan om onmid
dellijk troopen naar de hoofdstad te ver
voeren, voor 't geval het bij de betooging
tot onlusten zou komen. Bovendien waren
2000 gendarmes te Brussel samengetrok
ken. Zooals wij echter reeds meldden, is
alles zonder rustverstoringen afgeloopen.
Frankrijk.
In een verslag over de werkzaamheid
der Parijscho nachtasylen in het laatste
jaar wordt medegedeeld, aat 53.890 man
nen, vrouwen en kiudeien in 't geheel
178.980 maal den nacht in de slaapzalen
hebben doorgebracht.
Interessant is echter een statistiek der
beroepen, waartoe de nachtelijke zwervers
behoorden. Er waren d. o. 24.570 grond
werkers, 19 089 arbeiders van verschillende
beroepen, 1327 huisbedienden, 770 arbei
ders in kuustvakken, '-108 beambten, 137
artiesten, 23 onderwijzers, 31 studenten,
3 schrijvers en jourualis'en, 3 architecten
en 25 apothekers.
In den vooigaaiidnn nacht zjjn te
Parijs tal van manifesten aangeplakt, door
120 leden van den Bond van arbeiders in
bel bouwbedrijf onderteekend. Daarin wordt
op heftige wijze geprotesteord tegen het
strafproces, ingespannen naar aanleiding van
de verspreiding van de Sou dn Soldat. In
het manifest wordt tot dc soldaten do op
roeping gericht, om, wanneer de militairen
gebruikt worden in arbeidersstakingen, de
gehoorzaamheid te weigeren. De oproeping
eindigt met de mededecliug, dat al de on-
derteekeDaarB hun adressen voor den rech
ter van instructie beschikbaar 6tellen.
Noorwegen.
In het vorige jaar heeft het Noorsche
Storthing besloten, het tot dusver beperkte
vrouwenkiesrecht voor de gemeenten, door
een algemeen te vervangen. Niets scheen
natuurlijker, dan dat nu ook het vrouwen
kiesrecht voor het Storthing eveneens in
een algemeen werd omgezet, en dat zoo-
vcol te meer, daar de meerderheid van do
grondwetscommissie en ook dc regeering
er vooi waren. Echter heeft de conserva
tieve paitij haar verwachtingen in do
uitwerking van het vrouwenkiesrecht niet
verwezenlijkt gezien eu is de party der
halve tegen elke verdere uitbreiding.
Evenwel verbergt de partij haar oogmerk
onder het voorwendsel, dat eerst in 1906
de vrouwen het, aan een census gebonden,
kiesrecht verkregen hebben en dat het nu
nog te vroeg is, om bovendien aan 250.000
vrouwen het stemrecht te verleecen. By
do behandeling in het Storthing stemden
de radicaleu, sociaal-democraten, eenige
liberalen en een stuk of wat conservatieven
voor het voorstel; het verwierf daarmede
73 st. voor en 43 st tegen. Derhalve 6
stemmen minder dan de noodige twoederden-
van de meerderheid.
Portugal.
Men hoopt in Portugal, dat de Consti
tuante heden, Donderdag, gereed zal
komen met de nieuwe grondwet. Dan zal
Zaterdag worden overgegaan tot verkiezing
vau een President der Portugeesche
Republiek.
Turkije.
Do Kreta-beschermende mogendheden
zyn weder eens door Turkije aangesproken
over hun lastigen pupil. Op Kreta worden,
zoo betoogt de Porte, aanstalten gemaakt
om in September, bij hot afloopen van
den ambtstermiju van den Gouverneur
Zaimis, een nieuwe schennis van Turkye's
souvereiniteitsrechten voor te bereiden. Die
kan dc Porte niet dulden. Zij dringt daar
om bij de mogendheden er op aan, dat de
Krctenzer-quaestie eindelijk definitief zal
worden opgelost.
Dat is echter gemakkelijker gezegd dan
gedaan.
Amerika.
Het comité voor buiteulandsche zaken
van den Senaat der Ycreeuigde Staten
heeft nu verklaard, dat du voorgestelde
scheidsgercchtsverdragen met Frankrijk eu
Groot-Britannia in strijd zijn met do grond
wet, omdat daardoor aan den Senaat de
macht, om in scheidsgerechtsvragen de
beslissing te vellen, worde ontuomon.
De regcering te Washington heeft nu
van den Duitschen gezant, graaf v. Bern-
slorff, Duitsciilands antwoord op het scheids-
gerechts-voorstel der VereeDigdc Staten
ontvangen. Het antwoord is in beginsel
gunstig, en men hoopt nu op aanstaande
ondei handelingen over een scheidsgcrechts-
verdrag met Duitschland.
De Senaat zou daarby waarschynlyk
handelbaarder blijken dan tegenover de
andere verdragen; want in het Duitsche
verdrag zou worden bepaald, dat het recht
tot bekrachtiging voor elk bijzonder geval
aan den Duitschen Koizer en den Ameri-
kaanschen Senaat zal blyven.