DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 216.
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1911.
8e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN.
Hoofdredacteur: Mr. B. J. van Schaardenburg;.
Rnreau: KLKHK llt lU 6. Telel. Interr. IMS.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
ÉH
Prijs der Adverlentiën:
Van 1 tot 5 regels (0.40. Voor iedoren regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abounement belangrijke korting).
Tot plaatsing vau advert, en reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het A)g. Biimeu-eu Buitenlandseh Advert.-bureau D. Y. ALTA, Waruioesstr. 78-78 Amsterdam
Frankrijk en Duitschland.
De Teinps resumeert thaos de positie
van ^Frankrijk teu opzichte der Marokko-
kwestie in de volgende puuteu:
lo. Frankrijk verplicht zich den Sultan
te beschermen tegen elk gevaar, dat zijn
porsoou of zijn dynastie zou kunnen be
dreigen.
2o. Ten einde deze taak te vervullen
cn wegens het groote belang, dat Frankrijk
heeft bij de bevestiging van de oide in
het Sjerifiaansche Rijk, zal de Fransche
Regeering alle punten van Marokko, welke
het noodig acht, militair kunnen bezetten.
3o. Ten einde elke moeilijkheid te
vermijden tusschen het Maghzen en de
buitenlandscbe mogendheden, zal Frankrijk
Marokko naar builen vertegenwoordigen.
De bescherming van Marokkaauscbe
onderdanen in den vreemde, zal worden
toevertrouwd aan Fransche consuls en di
plomatieke agenten. De Sultan zal geen
tractaten sluiten zonder zich daarover vooraf
met de Fransche Regcering te hebben ver
staan.
Frankrijk zal de thans bestaande ver
dragen tusbcben het Sjerifiaansche Rijk en
de Europeesche mogendheden waarborgen.
4. Frankrijk zul bij den Sultan een
vertegenwoordiger (commissarisgeneraal)be-
noemen, welke belast is met het beheer
van alle burgerlijke en militaire zaken,
welke beide landen gemeen hebben.
Deze vertegenwoordiger zal belast wor
den met de voorbereiding en de contróle,
in overeenstemming met den Sultan, van
de administratieve, judicieele en financieele
hervormingen, door do Fransche Regeering
uoodig geacht.
5o. De Marokkaansche bestuursambte
naren zullon worden bijgestaan door Fran
sche ambtenaren, die elk iu zijn afdeeling,
de agenten zullen zijn vau den commissa
ris generaal.
6o. Frankrijk zal de Murokkaausche
leeningen garandeeren en eeu dienst voor
de Staatsschuld invoeren. Marokko zal geen
leeningen sluiten zonder toestemming van
Frankrijk en de Fransche Regeering zal
den Sultan de uitbetaling zijner civiele lijst
garandeeren.
7o. Onder deze voorwaarden behoudt
de Sultan alle rechten, hem door Europa
verleend.
Omtrent de economische verhoudingen
worden dan verder de volgende, begiuselen
opgesteld.
lo. Gezag van den Staat over de publieke
diensten.
'2o. Bij de gunning vaD de uitvoering
vau openbare werken en van leveranties
zullen allo naties gelijke rechten hebben,
gelijk dit in de acte van Algcciras is vast
gesteld.
3o. Absolute tol-gelijkheid voor alle
landen.
en 4o. Absolute handelsvrijheid voor
alle volkeren met uitsluiting van elke be
voorrechting.
Onder den titel: „Wie eischt en wie
geeft in Marokko" bevat de „Berliner
Lokal Anzeiger" een entrefilet, dat
waarschijnlijk officieus geïnspireerd i3.
In dit artikel wordt gezegd, dat de voor
stelling in de Fransche pers, nis zou Berlijn
de steeds vragende on Parijs de slechts
met tegenzin toegevende partij zijn in de
Marokko-aangelegenheid, een verkeerde
voorstelling is. Men dient voor oogen te
houden, dat Duitschland juist in staat is
Frankrijk datgene te geven waarom het
den Franschen in de eerste plaats te doen
is: het politiek protectoraat over Marokko.
Begrijpt Frankrijk dit voorrocht, dan kan
er bijua geen sprake meer zijn van Fran
sche toegeeflijkheid en Dnitsche eischen.
Dit klemt to meer, wanneer men er over
nadenkt, dat op den 31en December van
dit jaar het politic-mandaat in de Marok
kaansche kustplaatsen, dat Frankrijk ge
geven is door de mogendhdnen, die de
Algeciras-akte onderteekenden, afloopt.
Voor Frankrijk is het natuurlijk van de
grootste beteekenis ook na dieu tjjd man
dataris te blijven en het is wel te voor
onderstellen, dat het met enkele mogend
heden reeds daarover gesproken heeft.
Hoe zou het zijn, wanneer de Republiek
nu eeus niet die tegemoetkomingen vond
in Berlijn, welke het noodig heeft voor do
rcgnlarisatie van de politie-mandaten na
1 Januari 1912?
Is het zoo onmogelijk, dat Dnilschlaod,
rekening houdend met de slechte onder
vindingen, die do regeering opgedaan heeft
in verband met dit mandaat, niet van zins
is den lermjjn te verlengen
De „National Zeitung" meent, dat de
onderhandelingen nog gei uimen tijd zullen
dnren.
Dit blad schrijft in een hoofdartikel, dat
de algemeeno opwinding in België en Ne
derland alleen geweten moet worden aan
de valsche alarmberichten in de Parijscbe
kranten, die voor de ergste middelen niet
terugdeinzen.
„Tegenover deze deels opzettelijke mis-
leidiDgen, deels in patriottische bezorgdheid
verspreide alarmeerende berichten'wordt
het eindelijk tijd te doen woten, dat alle
berichten omtrent zoogenaamde militaire
voorberoidingen in de Rijnprovinciën aan
de Belgische en Nederlandsche grens leu
genachtige beweringen zijo van Duitsch-
vijandige» bladen met de bedoeling dc
goede verstandhouding tusschen Duitsch
land, Nederland en België te verstoren".
Frankrijk.
In den Franscben ministeiraad, waarin
het antwoord aan Duitschland in zake
Marokko is vastgesteld, heeft teveDS de
minister van baudel, Pams, medegedeeld,
dat hij, wegens de duurte der levensmid
delen, eeu enquête zal doen houden naar
den voorraad koren, die voor de Fransche
bevolking beschikbaar is, en de minister
kondigt bij voorbaat aan, dat die enquête
zal aantoonen dat er voldoend voedsel voor
de bevolking aanwezig is. Voorts beweert
de minister dat ook de veestapel voldoende
is voor de voeding des volks in den ko
menden winter. V/aartoe dan zoo vraagt
men onwillekeurig de groote prijsver-
hooging, indien er van alles overvloed is?
Rusland.
Gisteravond is in den schouwburg te
Kieuw, waar ook de Czar tegenwoordig
was, een revolverschot gelost op den
minister-president Stolypiu, die zwaar gewond
werd. De dader is gevat.
Men zie verder onder eventuecle laatste
berichten.
Spanje.
In het binnenland een onrustbarend was
sende stakingsbeweging met revolutionnaire
I strekking en in Marokko eeo dreigende
I nieuwe oorlog met dn stammeu van het
I Rif: ziedaar de moeilijkheden waaronder
Spanje gebukt gaat.
Het een «taat in verband met het ander.
De avontuurlijke Marokko politiek der
Spaanscho regeering, die Spanje in con
flict dreigt te brengen met Frankrijk of
Duiischland, of met beiden, wordt door de
bevolking met lecde oogon aangezien, en
nu 't in het ;Rif weer roerig begint te
worden en do bevolking vreea gaat koos-
tcren voor een herhaling vaD den bloedige»
veldtocht van Juli 1909, begint blijkbaar
liet in Spanje altijd smeulendo vuur der
revolutie op te vlammen.
De borichton uit de provinciesteden
worden steeds ongunstiger, Bilbao is in
staat van beleg verklaard. Tal van plaatsen
hebben het voorbeeld, door Bilbao gegeven,
gevolgd; po men kondigt er do algemeene
staking af, en houdt zelfs de treinen aan
als zij langs de stations komen, zoodat
minister Canalejas, dio zich Diet verheelt
dat de staking niet van oconomischen
aard, doch eeu soort van revolutie is,
verklaart, dat heel het leger noodig zai
ziin om de beweging to onderdrukken.
Tegclijkertjjd komt er een Jobstijding
uit Marokko: De Spanjaarden in bet Rif
zjju aan de rivier de Kert aangevallen door
een leger van inboorlingen en hebben een
vijftigtal doode en gewonde officieren en
maoschappeu te betreuren. Ieder dio ge
wend is berichten over krijgsverrichtingen
in Marokko te lezen, weet dat zulk een
verliescijfer in negen van de tien gevallen
op een nederlaag wijst, ook al staat daar
tegonover een grooter verlies bij den vijand
en al wordt er officieel verkondigd dat
deze is teruggeslagen, 't Ia derhalve te
begrijpen dat de bevolking iu Spanje vreest
voor een nieuwen veldtocht in hot Rif, en
de vrees daarvoor is reeds voldoende om
de revolutionnaire beweging voedsel te
geven. Men weet, dat als het inderdaad
tot een nieuwen Rif-oorlog komt, de
leservisten, evenals twee jaar geleden, van
hun geziunen zullen wordeD weggeroepen
om zich, ter wille van enkele, in het Rif
belanghebbende kapitalisten, door de Marok
kanen te laten afmaken In 1909 heeft dat
geleid tot de bloedige revolutie in Barcelona,
nu zou zij misschien niet tot Catalontë
beperkt bljjve.n: Portugal heeft bewezen,
dat de republikeinen op het Iberische
schiereiland het niet altijd bij groote
woorden laten, maar ook tot daden kunnen
overgaan!
Portugal.
Zooala wij reeds mededeelden is eeD
wijdvertakte royalistische samenzwering
outdekt te Yianno da Castello, een Portu-
geesch plaatsje ongeveer 60 K. M. ten
noorden van Oporto.
Bij de aldaar gedane huiszoekingen zijn
zeer belangrijke documenten gevoudeu cn
op grond daarvan zijn twintig personen
onder verdenking in verbinding te staau
met de Portugee6che emigranten in Gali-
cië, gevangen genomen.
Uit Oporto zijn troepen naar Viauna da
Castello gezonden.
Pbrzie.
Dat de gewezen Sjah van Perzië wer
kelijk is gevlucht, wordt thans door be
richten uit Teheran bevestigd.
Naar het heet, bevindt hij zich weder te
Goernoe8jtef, de plaats, waar hij indertijd
is geland.
Zijn troepen zijn op 11 dezer door de
regeeringstroepen verslagen cu Mohamed
Ali ging toen op de vlucht met achterlating
van al zijn bagage en zijn papieren, dio
den overwinnaars in handen violen.
Nkderland's belang in Marokko.
De sinds eenige maanden in den Haag
verschijnende „Gazette de Ilollande" wijst
er op, dat Nederland's scheepvaart met
89.579 tonnen-inhoud de eerste plaats in
de haven van Tanger inneemt. Dan eerst
volgen Engeland met 63.299, Frankrijk
met 58.779 en Duitschland uiot 36.896
tonneD.
Zondagssluiting Apotheken.
Door den Minister van Binnenlandsche
Zaken i6 bij de Tweede Kamer ingediend
een wetsontwerp, strekkendo in over
eenstemming mot het gevoelen van den
Centralcn Gezondheidsraad en vau de
pharmaceutische inspecteurs om sluiting
van apotheken op Zondagen en algemeen
erkendo Christelijke feestdagen toe te laten,
mits naar het oordeel van den pharmaceu-
tischen inspecteur voldoonde gelegenheid
besta tot bet verkrijgen van geneesmiddelen.
In do Memorie van Toelichting wordt
gewezen op de toenemonde begeerte bij de
apothekers en hun personeel, om over
Zondagen en algemeen erkonde Christelijke
feestdagen vrijelijk te kunnen beschikken.
Art. 3 van do wet tot regeling van do
uitoefening der artsenjjbereidkunst belet
evenwel de verwezenlijking van dien
wensch; twijfel, die daaromtrent nog
mocht bestaan, is weggenomen door het
arrest van den Hoogen Raad van 10 April j.l.
Het is niet noodzakelijk, dat alle apot
heken op Zondagen on bedoelde feestdagen
geopond zijn. In de toelichting wordt een
regeling gegeven, waardoor het mogelijk
zal zijn, dat sluiting, zij hot ook niet van
alle apotheken, kan worden toegelaten.
Voor het geval, dat eene uniforme rege
ling gewenscl» zou blijken, is in het wots-
ontwerp bovendien de gelegeuheid van
voorziening bij algemeenen maatregel van
bestuur voorbehouden.
Een algemeene herziening van bovenge
noemde wet is in voorbereiding; het overleg
van don Minister mot den Cemralen
Gezondheidsraad zal, naar hij hoopt, eerlang
afloopen. Het zou evenwel niet billijk zijn,
de apothekers op de vervulling van hun
redelijk verlangen gedurende een nog niet
te bepalen tijd te laten wachten, terwgl
spoediger voorziening mogelijk is.
Telepathie.
Een rijk Eugelschman, die niet genoomd
wilde worden, loofde onlangs een som van
f 12.000 uit voor het leveren van een over
tuigend bewijs, dat twee ver van elkander
verwijderde personen elkanders gedachten
en gewaarwordingen kunnen kennen. Hg
had zich vaak met die, door velen aange
hangen leer bezig gehouden, kon ze beslist
verwerpen uocli grif aannemen en nu wilde
hij door zijn uitgeloofden prijs zien uitge
maakt of de telepatihie op waarheid dan
wel op verbeelding beruBt.
