DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
buitenland.
No. 238.
DONDERDAG 12 OCTOBER 1911.
8e JAARGANG
Openbare Leeszaal.
DE
MLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. vau Schaardenburg.
Bureau: KIjKINII H l IC 6. Tclel. luterc. 18ft.
Abonnementsprijs
Per jaarf4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Prijs der Advertentie»:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. "Voor iederen regel moer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort pet regel fO.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 78-78 Amsterdam
Wie iets beginnen gaat in Nederlaud,
moet beschikken over 'n goede dosis ge
duld. Zoo zal er ook wel 'n beele tijd mee
gemoeid gaan, voordat Amersfooit zich zal
verheugen in 't bezit van 'n Openbare
Leeszaal.
In Amerika zou dat veel spoediger van
stapel loopen; daar heelt trouwens reeds
iedere stad van eenige beteekenis haar
public library; maar we moeten ook niet
vergeten, dat bijna iedere stad 'n millionnair
tot inwoner, oud-inwoner of beschermheer
heelt. Gegeven de finantieele steun van
die zyde en de energie der inwoners, is 't
geen wonder, dat de Openbare Leeszaal
in Amerika reeds 'n gewoou verschijnsel
ie, even natuurlijk als 'n kerk eu 'n school
Bij ons gaat dat heel anders, 't Is als
met 't bouwen van 'u huis io ons polder
land; eerst moet er duchtig geheid worden
en als by ons pas de fundamenten gelegd
kunnen worden, nadert in andere landen
't gebouw reeds z'n voltooiing.
Zoo verwachten wy ook niet, dat Amers
(oort in 'n vloek en '11 zucht z'n Open
bare Leeszaal zal krijgen; 't zou ons niet
verwonderen, zoo daar nog eenige jaren
over heen gingen; sterker: 't zou ons ver
wonderen, zoo daar niet nog eenige jaren
moe gemoeid waren.
Natuurlyk zouden wy liefst zoo spoodig
mogelyk de Amersfoortsche Openbare
Leeszaal zien verrijzen maar toch zullen
wy liever ons geduld 'n paar jaar op de
proef stellen, opdat de O. L. dan dadelyk
ondergebracht kan worden in 'n eigen,
ruim gebouw, dan dat er thans reeds er
gens 'n Leeszaalfye geopend werd.
'n Soortgolyke proefneming is eenige
jaren geleden mislukt en 't laat zich voor
zien, dat zulk9 thans weer mislukken zou.
Door 'n leeszaalfje zou niet in de behoefte
voorzien worden. Er is noodig 'n inrichting,
waar elke burger alles kan naslaan, wat
hij verlangt te weten, 'n Inrichting op
kleiner schaal zou den doorsnee-burger niet
bevredigen en 't bezoek zou beperkt bly
ven tot 'n betrekkelijk kleine categorie
van weinig-ontwikkelde en toch ontwikke-
lingBbegeerige personen die echter nood
zakelijk na korten tyd de leeszaal ont
groeid zouden zijn.
Ja, 't laat zich zolfs aanzien, dat 'n
dergelijke leeszaal ook met 'n finantieele
mislukking eindigen zou. Immers voor zulk
'n inrichting zal niet in breede kringen
die sympathie gewekt kunnen worden,
welke voor 't in stand houden noodzake
lijk is en wel te verwachten is voor 'n lees
zaal, die in Amersfoort nu wel niet in 'n
paleis gehuisvest behoeft te zijn, zelfs niet
in zoo'n keurig gebouw, als men in Utrecht
er thans voor oprioht, maar toch voldoen
moet aan de eischen van voldoende ruimte
licht een lucht, met nette meubileering en
'u boekenschat, die wel niet behoeft te
wedijveren met 'n Universiteitsbibliotheek,
maar toch op elk gebied iets, 't beste
geeft, kortom 'n leeszaal, waar iedereen
zich behagelyk gevoelt en met genoegen
vertoeft.
Voor 'n dergelijke inrichting sympathie
te wekken, kan niet moeilijk zijn en aan
de tot standkoming daarvan, 't zij vroeg
of laat, wanhopen wy dan ook niet.
In kleinere plaatsen dan Amersfoort
hoeft men wel 'n Openbare Leeszaal. In
Zeist, dat nog niet half zooveel inwoners
telt als Amersfooi t, is men druk bezig met
de voorbereiding; in Sneek met slechts
8000 zielen bestaat de O. L. al eenige
jaren. Ja, overal hoort men van plannen
van voorbereiding (Apeldoorn, Zaandam,
Bussum, VeeDdam).
De Openbare Leeszaal is langzamerhand
geworden tot iets onmisbaars in onzen tyd
en meer en meer wint de overtuiging veld,
dat de taak van de overheid zich uitstrekt
tot 't stichten van Openbare Leeszalen.
Er zjjn dan ook reeds in ons land Gc-
meenton, die deze opvatting gehuldigd en
van gemeentewege 'n Openbare Leeszaal
geopend hebben.
Zoo heeft Botterdam reeds eenige jaren
'n gemeentelijke O. L.
Voor deze opvatting is inderdaad zeer
veel te zeggen. Geen sterveling zal de
meening toegedaan zijn, dat 'n gemeente
bestuur slechts de materieele belangen der
gemeente moet behartigen. Waar nu zelfB
9tadsteekenschoIen ingeburgerd zijn, waar
stedeljjke musea, instellliugen dus, die den
kunstzin der inwoners moeten aaukweeken,
dood-gewone verschijnselen zijn, daar kan
moeielijk de bevoegdheid vau 'n gemeente
bestuur betwist worden, om naaBt de ge
dwongen ontwikkeling der jeugd ook ge
legenheid te bieden tot vrijwillige ontwik
keling voor volwassenen.
'n Particuliere vereeniging heeft steeds
te kampen met finantieele moeielijkheden
de jaarlijksche bedragen derc ontributics
zullen nooit gelijk zjjn; 'n plotselinge in
zinking der bijdragen, de dood van 'n
milden beschermer kan 't bestaan vau 'n
O. L. soms in gevaar brengen of op menig
punt zeer ongewenschte bezuiniging nood
zakelijk maken.
'n Gemeentelijke Openbare Leczsaal is
aan dergeljjkc invloeden niet in die mate
onderhevig, kan zich geleidelijk ontwikkelen
en biedt ook meer waarborg voor strikte
onpartijdigheid. En deze is in de eerste
plaats noodig, wil de O. L. zich populariteit
verworven onder de bevolking.
Ook voor Amersfoort zou 't ons 'c zeer
goode oplossing lijken, zoo 't Gemeente
bestuur zich de Openbrre Leeszaal wilde
aantrekken. Indien deze geheel uit parti
culier initiatief moet tot stand komen,
zullen wij ongetwijfeld;, nog eenige jaren
geduld moeten oefenen, zoo wij althans 'n
goede Leeszaal wenschen en niet tevreden
zijn mot 'n inrichting op kleinen schaaf
welke slechts 'n klein deel der bevolking
zal kunnen bevredigen.
'n Stichting van gemeentewege zou alle
bezwaren uit den weg ruimen; en dan
zouden wjj er op aan kunnen binuen uiet
al te langen tijd een in alle opzichten
goede Openbare Leeszaal te krijgen.
De Oorlog.
De Italianen trekken zich niet alleen
van de publieke opinie in Euiopa zeldzaam
weinig aan, zij behandelen de organen dier
opinie even ongegeneerd. Zij hebben H.M.
de Koningin der aarde eenvoudig de deur
uitgozet eD deze staat nu geduldig te Chi-
asso op binnenlating te wachten. Het
geheele optreden van Italië is krachtig.
Maar het is van een krachtigheid, die
zichzelf vertrouwt eu gauw, gauw zooveel
mogelyk inpalmt, voordat de mogeudheden
„hol" commandeeren. En dau kan Italië
zjjn krachtsvertoon wel thuis laten.
Wjj schijnen niet heel ver meer van dat
„kc!'' Italië moet zelfs ook al van zijn
geueigebeid tot onderhandelen hebben doen
bljjken. En juist omdat de Italiaansche
bladen zoo jjverig betoogen, dat Italië zelfs
geen schijn van souvereioiteit van Turkije
iu Tripoli kan aanvaarden, ligt het voor
de hand, dat Italië water in zijn wjjn zal
doen en wèl genoegen zal nemen meteen
protectoraat. De eerste definitieve stappen
tot het bereiken van den vrede zullen wor
den gedaan, zegt de Parijsche Petit Pari-
sien. Naar dit blad verzekert, wordt dooi
de groote mogendheden aan een gemeen
schappelijke nota gewerkt, betreffende be
middeling tusschen Turkije en Italië. De
mogendheden, schrijft het blad, zijn begon
nen haar inzichten uit te wisselen. Zij
hebben van de beide oorlogvoerende par
tijen nauwkeurig opgestelde gegevens
gevraagd, omtrent hun hedoelingen, hun
wenschen en de offers, welke zij beraid
zjjn zich te getroosten.
De Matin meldt, dat de Fransche Minister
van Buitenlandsche Zaken, De Selves, aan
Rifaat Pasja verklaard heeft, dat Fraukrjjk
levendig hei einde van den oorlog wonschte
en bereid is met nndere Mogendheden
tusschenbeide te komen, indien Turkije
duidelijk de basis der onderhandelingen
aangeeft en afdoende verklaart, of het er
iu toestemt do Italiaansche bezetting van
Tripolitanië to erkennen.
Is werkelijk te hopen, dat er spoedig
een einde komt aan dezen oorlog, want
het gevaar voor een Balkan ooi log is lang
uiet denkbeeldig. Verschillende staten
maken misbruik van de momenteele zwak
heid van Turkije. Zoo wordt uit Konstan
tinopel geseind, dat Bulgarije aan Turkije
een nota gezonden zou hebben, onmiddel
lijke grenswijzigingen vragend; zoo uiet,
dan staat het niet in voor grensincidenten,
die de ergste gevolgen zouden kunnen
hebben.
Van het oorlogstooneel zelf weinig
nieuws.
De eerste afdeehng Italiaansche troepen
is te Tripoli aangekomen, en gistermiddag
zonder incidenten ontscheept.
Volgens een telegram nit Tripoli aan de
Corrière della Sera bevinden zich 1000
Turken met kanonnen op 5 uur afstands
van Tripoli, benevens 700 Turken 3 uur
verder. Enkele houderden Turken staan
onder Hunir Pasja in het Zuiden.
Door het mi. istcrie van oorlog te Kou-
stantinopel is uit Bengazi een belangrjjk
vertraagd telegram ontvaugen, gedateerd
3t October, waarin wordt gemeld, dat twee
Italiaansche pantserschepen de haven bin
nenliepen en de kusi zeer dicht naderden,
daar zij blijkbaar geloofden, dat de Turken
de stad ontruimd hadden. De Turksche
artillerie beschoot toen die 9chepen en be
schadigde ze ernstig. Na ontvangst vau dit
telegram vroeg het ministerie telegraphisch
om uitvoerige berichten, omdat een tele
gram, dat 4 dezer uit Tripoli gezonden
was, geen mededeelingen van dezen aard
bevatte.
Een telegram van den Mudir van Louise
in Tripoli meldt, dat twee Itahaauscho
torpedobooten tegen elkander gestooton
zjjn en daardoor tot zinken werden ge
bracht.
Het Turksche ministerie van oorlog heeft
het volgende besluit aan de bladen mede
gedeeld: Nu het land voor alles kalmte en
orde noodig heeft, publiceeren de bladen
artikelen, welke zich er toe eigenen de
openbare meening op te hitsen en de regee-
ling tegenover do op openbare meening
zoowel in Turkije als iu het buitenland iu
een scheeve verhouding te brengen. Daar
dergelijk optreden onder den, nog altijd
vigeerenden staat van beleg ontoelaatbaar
is, zoo wordt van nu af verboden, eeniger-
lei publicatie tegen het huidige ministerie
het licht te doen zien, noch tegen de leden
der regeering afzonderlijk.
Dk Marokko Qüaestie.
Het schijnt nu toch werkeljjk, dat men,
voor zoover de regeling van het Fransche
protectoraat over Marokko betreft, tot
algeheele overeenstemming is gekomen.
De Westminster Gazette heeft een naar
het heet, officieel bericht uit Berlijn, waarin
deze overeenstemming jals een voldongen
feit wordt voorgesteld.
En de Petit Parisien deelt nog mede,
dat dit eerste deel der overeenkomst door
de heeren jKiderlen eu Cambon niet met
hun vollen naam, doch slecht9 met hun
initialen zal worden onderleekend.
De definitieve onderteekening zal, volgens
deu wensch van Duitschland, slechts plaats
hebben, wanneer men ook met betrekking
der compensatie in den Congo tot over
eenstemming is gekomen.
De bijeenkomst der Fransche Kamer zal
eenigen tijd worden uitgesteld, totdat de
definitieve schikking oerst tot stand is
gekomen, zoodut het parlement deze dan
dadelijk kan behandelen.
Daarentegen heeft de Duitsche rijks
kanselier do boud8raadcommis8ie van
Buitenlaudsche Zaken bijeengeroepen, bljjk-
baar om haar do tot stand gekomen
overeenkomst voor te leggen en waar
schijnlijk ook ooi haar te raadplegen over
de door Duitschlaud aan te nemen houding
in bet ItaliaanschTurksche conflict.
Bismarck riep deze commissie nooit bij
elkaar. Vou Biilow echter raadpleegdo
haar dikwijls en ook de heer v. Bethmann
Kollweg schijnt dit te willen doen.
Men is thans aan Fransche zijde nogal
optimistisch gestemd omtrent den spoedigen
afloop van dit tweede gedeelte der
onderhandelingen, hoewel niet kan worden
ontkend, dat (zich in den laatsten tyd in
zekere politieke kringen en hun persor
ganen een stroomiug opeubaart, die den