DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 253.
MAANDAG 30 OCTOBER 1911.
8e JAARGANG.
Na den „roodsn" Dinsdag.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KIjKIWK Htifl 6. Tclct. lutcrc. 1S3.
Prijs der AdvertentiCn
Van 1 tot 5 regels f 0.4Ö. "Voor icderen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 7S- 78 Arasterdam
Er zal wel geen enkel onbevooroordeeld
beschouwer van den politiekon strijd in
ons land zijn, die het kiesrechtpetitionne
ment van de sociaal-democraten met de
daaraan verbonden betooging op den der
den Dinsdag van September, niet van zeer
hoog gewicht acht voor den strijd om het
Algemeen Kiesrecht. Waarlijk, wie weet
wat het zeggen wil 317.000 handteekenin-
gen te verzamelen op een adres, zal even
min kunnen als willen ontkennen, dat hier
sprake is van de uiting van een wenscb,
die leeft in een zeer groot deel van ons
volk, dat het geen leege woordklauk is
hier te spreken van volkswil. En wie uit
eigen ervaring weet wat eeu werkkracht
en offervaardigheid er moet getoond zijn
om dit resultaat te bereiken zal des te
eerder en te liever tot deze erkenning
komen.
Maar naaBt deze erkenning dringt zich
teleurstelling op over het feit, dat deze
adresbeweging niet is geweest een alge-
meene, dat niet, los van alle partij-politiek,
in dit petitionnement tot woord is gewor
den de wensch, het ideaal van alle voor
standers van de zuivere leus: algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen! Hoe
veel grooter zou dan het aantal mannen
en vrouwen zijn geweest, die mede hun
stem verhieven vragende om recht, maar
bovenal welk een geheel anderen indruk
zou de beweging in den lande hebben
gewekt. Waar nu door opzet en gedeelte
lijk ook door uitvoering der actie een
specifiek „rood" stempel is gedrukt op dit
kiesrechtadres en als gevolg bij velen eeD
soms beredeneerden, maar vaker instinct-
matigen alkeer is gegroed tegen algemeen
kiesrecht, daar zou dan belangstelling en
warmte zijn gewekt by de vele onverschil
ligen en lauwen, zou de geheele beweging
een middel zijn geweest om de groote
massa duidelijk te maken, dat het kies-
rechtvraagstuk staat ver boven alle party-
politiek, dat het hier geldt in den mooi-
sten zin van het woord een vraag om
recht voor allen. Zoo opgeval had de be
weging kunnen worden een machtig, ja
een beslissend wapen in den kiesrecht-
■irijd.
Nu is het petitionnement geworden een
middel om de S. D. A. P. groot te maken
met behulp van hel algemeen kiesrecht.
Het bracht als eerste gevolg uiterlijken
groei, zonder daaraan evenredige innerlyke
kracht voor deza partij, die kiezers en
leden wint, welke het economische program
zoo min kennen als onderschrijven en als
tweede een groeienden onwil om mede te
werken aaö het bereiken van algemeen
kiesrecht bij zeer groote groepen van ons
volk, die wol voelen voor de rechtsvraag,
maar niet voor den socialistischen machts-
eisch. Welke onwil even betreurenswaard
als begrijpelijk ie!
Toch wachte men er zich voor te meenon,
dat het volkspetitionnement is geworden,
wat het blijkbaar bedoelde te zijn: oon
uiting van het klassehowuste proletariaat.
Wio plaatselijk heeft nagegaan op welke
wijzo vaak de haudteekeuiogen zyn "ver
kregen, hoe vole huisbezoekors van de
S. D. A. P. de oogst biDneu haalden zal
dit weten.
Naast de moderne vakbeweging, die wel
wat betreft de leiding socialistisch is, maar
dit allerminst mag heeton waar het de
gezindheid van do massa der leden betreft,
beeft ook een goed deel van de vooruit
strevend vrijzinnigen het adres geteekend.
In districten waar bij verkiezingen de
S. D. A. P. geen voet aan den grond krijgt
zijn duizenden haudteekeningeu verkregen.
En mocht mettertijd met meer verklaarbare
dan gepaste vrijmoedigheid do socialistische
propaganda gaan roemen op het cijfer van
de verkregen handteekeningon met de be
doeling hiermee de grootte van het socia
listische leger aan te duiden, dan liggen
schriftelijke bewijzen te over gereed om
aan dit wapen alle scherpte te ontnemen.
Mogen nu de „burgeljjke" voorstanders
van algemeen kiesrecht, na erkend te heb
ben wat good9 eu betreurd wat verkeerds
de socialistische petitionnementsstrijders
deden, bij de pakken gaan neerzitten, in
afwachting van de dingen, die komen
zullenf Allerminst! Dat mag niet, maar
dat behoeft niet!
Immers, er wordt op het oogenblik aan
een tweede adresbeweging voor algemeen
kiesrecht gewerkt. Daartoe genoopt door
het optreden van de S. D. A. P. die samen
werking voor dit doel met den "Vrijz-Dem.
Boud weigerde als de reus menschen-
vleesch, zoo roken de sooialistieche leiders
stemmenwinst heeft deze organisatie,
samen met het Alg. Ned. Werkl. Verbond
een eigen kiesrcohtactie op touw gezet. En
waarlijk zy in de eerste plaats had hiertoo
het recht, de organisatie die, Trnelstra
erkende het in 1901 zich om der wille
van bet kiesrecht afscheidde van de partij,
waarmee jaren lang lief en laed was ge
deeld. De organisatie, die de ouderen reeds
in 1876 zag optrekken voor dit mooie be
ginsel, terwijl het A.N.W.Y. de propaganda
ervoor reeds in 1877 terhand nam, in een
tijd dus toen van socialistische gangmaking
geen sprake kon zijn, in een tijd ook toen
propageeron vooi algemeen kiesrecht heel
wat moeilijker was dan nu.
Trouw aan hot beginsel hebben de leiders
van deze actie den strijd vry weten te
houden van alle vermenging met de vak
beweging, waardoor zeker het getal hand-
tcekeningen onder het adres m'nder groot
zal worden, maar waardoor even zeker
menigen vakbond inwondige verdeeldheid
en daarmee gepaard gaande verzwakking
naar buiten is bespaard.
Evenzeer is deze actie vry gehouden van
elk streven naar partijvoordeel, it steeds
het organiseerendo lichaam naar achter ge-
tredeü om het volle licht te doen vallen
op de zaak, waar het om gaat, op het
algomeen kiesrecht.
Juist daarom moei deze adresbeweging
gesteund worden door ieder nict-socialistisch
voorstander van algemeen kiesrecht voor
mannen en vrouwen, door ieder, die vorzet
in zich veelt groeien tegen de willekeurige
uitsluiting van velo mannen en alle vrouwen
door de huidige kieswet van Houten, tegen
de onrechtmatige samenkoppeling van
belasting en recht. Zij, die in het aigeiueeu
kiesrecht een proletarischen uiachtseisch
zien, een wapen in den klassestrijd, zij
hebben het kiesrechl-adres der socialisten
geteekend. Tienduizenden, die dit niet zoo
zien, deden het eveneens, verlokt doorliet
zoet gefluit van den huisbezoeker-vogelaar,
maar daarnaast zyn tienduizenden, die het
niet deden. Laten die het adres van de
burgerlijke groepen steunen, opdat eener-
zijds de schadelijke indruk worde wegge
nomen, dat de kieBi-echteisch specifiek
„rood" is en anderzijds de twee petition
nementen samen een zoo groot getal
haudteekeningen brengen onder de oogen
vqd de huidige regeerders, dat elke „ge
matigde onverschilligheid" onmogelijk
wordt, dat veel en veel krachtiger nog dan
nn het besef wordt: de vraag om algemeen
kierecht voor mannen en vrouwen, zonder
bedervende correctieven, is do wilsuiting
van een zoo groot deel van het Neder-
landscho volk, dat zij onder oogen moet
worden gezien! Zonder uitstel!
Y. D.
De Oorlog.
Al was men te Berlijn overtuigd, dat
het met de Italiaansche wapenfeiten niet
zoo schitterend stond als de officieele be
richten wel willen doen voorkomen, toch
heeft het Havas-bericht, meldend- dat de
Italiaansche verdedigingslinie achterwaarts
geconcentreerd is, verbazing gewekt.
Wanneer de censor een voor de Italianen
zoo ongunstig telegram laat doorgaan, dan
moet do positie van do landingstroepen
voor Tripoli zoo netelig geworden zijn,
dat langer verzwijgen van da feiten nutte
loos wordt.
De Italianen hebbeD dus geen stand
kunnen houden tegenover do aanvallen
der Turken en Arabieren op den '26en
Ootober.
„Dat zij de positie alleen ontruimd
hebber., wegens de lijkeu en het vergiftigde
water, zal in militaire kringen geen geloof
vinden", zegt de Berliner Lokal Anzeiger.
De Italianen zien in een korter frout
een betere verdedigingslinie naar het
schijnt. Zij hebben de oude stelling opge
geven, omdat de Turken versterking ge
kregen hebben van Arabische stamineu uit
binnenland, vooral van de Tonarcga. Het
geheele bericht werpt een 6omber licht op
den oogenblikkelijken toestood in Tripoli
en het schjjnt zeer goed mogelyk, dat er
nog veel meer gebeurd is, waarop by het
begin van eou veldtocht niet te rekenen viel.
Ook het Berliner Tageblatt is overtuigd,
dat de oude verdedigingslinie opgegeven
is, eenvoudig omdat zij niet te houden was.
De Italiaansche biadeu, die na het
officieel rapport van den veldslag op 26
October juichten, dat nu de smet van
Adoea uitgewischt was, kunnen thans eeu
toontje lager gaan zingen.
Toch komen uit Italië nog steeds be
richten over vreeseljjke nederlagen dei-
Turken en Arabieren.
Volgens mededeelingen uit Italiaansche
militaire kringen zouden de verliezen der
Turken in het gevecht van Donderdag wol
2000 doodon en 4000 gewonden bedragen.
En uft Tripoli wordt de 28e geseind:
Hedennacht hadden driomaa! aanvallen
plaats op de Italiaansche posities; de
aanvallers warden echter teruggeslagen.
Een Italiaansche verkenningstroep werd
door tweehonderd Arabische ruiters aan
gevallen; dezen moesten echter met
verliezen het veld ruimen.
Dit bericht bewijst dan ook in elk
geval dat de Turken en Arabieren hot
den Italianen geducht lastig maken.
Uit Konstantinopel meldt men, dat de
Heilige Oorlog zou zijn afgekondigd in do
Sahara eu in gebsel het Hohammedaansche
deel van Afrika.
Reeds wezen enkele teekenen erop, dat
de fanatieke Muzelmannen in Tripolis zich
toerusten tot den heiligen oorlog tegen de
ongeloovigeu; wat echter tot dusverre nog
maar een vermoeden was, wordt een feit,
als de volgende mededeelingen van de
Outlook juist zijn.
„Veertien dagen geleden', zoo zegt hot
blad, „werd ons onder voorwaarde, dat wy
het niet wereldkundig zouden maken,
medegedeeld, dat de bekende Envor Bey,
een der waardigste voormannen van de
jmg-Turken, een Moslim, op wien geen
smet kleeft, en een uitstekend soldaat
vermomd door Egypte zou trekken, om
het bevel over de legermacht in Tripolis
op zich te nemen en den machtigen bond
der Senoessi over te halen tot verdediging
van de Halve Maan. Enver Bey's onver
dachte orthodoxie en zijn oprecht karakter
waarborgden, dat hy in de tenten van de
woestijn bijna als een heilige zou worden
ontvangen'.
„Wij vernemen thans, dat hy begeleid
door keurbenden van Senoessi-ruiters, pet-
kameel door Egypte is getrokken, een
ontmoeting heeft gehad met den oppersjeik
van de Senoessi en hot geheele achterland
in geestdrift heeft weten te ontsteken voor
deu heiligen oorlog tegen de Italiaansche
indringers.
Enver Bey ls iernaud van het slag van
Abd-el-Kaaer, en de annalen der Fransche
geschiedenis kunnen Italië leeren wat dat
kan bctcekcncn.
Ziehier twee berichten, van heden, die
men echter wel zal doen met niet onvoor
waardelijk als waar aan te nemen. Dat
eerste komt uit Konstantinopel en luidt:
„Onder voorbehoud wordt medegedeeld,
dat de gezanten van Duittchland en Oosten
rijk Donderdag aan de Porte voorstellen
van Italiaansche zijde hebben voorgelegd,
die vry wat minder ongunstig zouden zyn,
dan die in het ultimatum vervat. De Porte
zou echter deze voorstellen hebben afge
wezen."
Het tweede is afkomstig uit Parijs en