WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
MEDEDEELIN(JEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
Opgemaakt voorm. 10.52 uur.
Do Bilt, 9 Februari 1912.
Hoogste barometerstand 760.5 m.M. te
Riga, laagste 723.9 te Valentia.
Verwachting tot den avond tan 10 Februari
1912. Meest matige Zuid-Oostelijke tot
Zuidelijke wind.
Gesteldheid van de lucht: Zwaar be
wolkt tot betrokken, enkele regenbuien.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand Ie AMERSFOORT.
740 m.M.
Vorige stand te 12 uur 748 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 49
LaagBte hedennachtF. 46
Hedenmiddag 12 uurF. 50
pene republikeinsche beweging. Maar de
Zoon des Hemels te Peking heeft dat
nochtanB gedaan. Het decreet waarbij de
republiek door den keizer wordt erkend
ligt gereed en zal openbaar gemaakt worden
haar de berichten zeggen, zoodra de troe
pen der revolutionDairen in voldoende
sterkte hei noorden zijn binnengedrongen.
Volgens sommige berichten zal de afgezette
keizer te Peking blijven, volgens andere
gaat hy met de vorsten van zijn geslacht
naar Jehol, om daar het „aangenaam en
gelukkige' paleis Tsjiro te betrekken. Maar
in elk geval: hem zal geen haar gekrenkt
worden. De graven van zijne voorouders
worden geëerbiedigd, de keizerin-weduwe
ontvangt een aanzienlijk pensioen; de Chi-
neesche revolutionnaireu zijn geene bloed
dorstige sane-culottes en Joean Sji Kai zorgt
zooveel mogelijk dat alles met orde ge
schiedt. Waarschijnlijk zal hij, tot eene
Nationale Vergadering het lot van China
voorgoed heeft vastgesteld, het land re
genten. Hy heeft veel moeite, zorg en zelfs
gevaar beleefd in den laatston tijd; hij wordt
daarvoor beloond altyd zoo de berichten
juist zijn.
EERSTE KAMER.
Zonder hoofdelyke stemming is de Jus-
titiebegrooting gisteren door de le Kamer
aangenomen. Tevoren had de minister
Regout, in antwoord op den heer van der
Feltz, als zyn vaste overtuiging uitgespro
ken, dat het proprio motu niet voor Neder
land toepasselijk was, zoodat hy het ab
soluut overbodige moeite achtte, zijn ambt
genoot van bulfenlandscbe zaken over te
halen tot het instellen van een desbetref
fend onderzoek. Intusschcn verklaarde mi
nister Regout na de vraag van den beer
Van der Feltz zich bereid, deze zaak nog
eens in nadere overweging te nemen.
Ook dus r. katholieke ambtenaren van
bet openbaar ministerie zullen zelfstandig
en zonder gewetenswroeging een strafrech
telijke vervolging tegen geestelijken, die
zich misdragen, kunnen instellen. Zoo was
het steeds en zoo zal het verzekerde
de minister ook in de toekomst
blijven. Het motu proprio immers was
slechts een uitbreiding van een bepaald
voorschrift omtrent 't privilegium fori van
Roomsche geestelijken, welk voorschrift in
het Koninkrijk der Nederlanden nimmer
gegolden heeft.
Ook over de helacbelijk-strenge toepas
sing van de zcdelijkheidswet sprak Minister
Regout. Mochten overijverige veldwachters
hun boekje te buiten gaan, de rechtelijke
macht zal weten maat te houden.
De minister geeft gaarne toe, dat men
zich hoeden moet voor een te strenge wets-
uitlegging, die ook werken van wetenschap
en kunst niet ongemoeid zou laten, ja hij
erkent, dat opportunitcitsgronden het wen-
schelijk kunnen uiaken, om den verkoop
van ietwat obscoene boeken uit hoofde van
hunne antiquarische en cultuurhistorische
waardo ongestoord te laten doorgaan.
TWEEDE KAMER.
Het is nu wel zeker, dat de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal tegen 20 Eebr.
tot hervatting van haar werk zal worden
bijeengeroepen. Het plan is allereerst de
nog overige dagen de week in de afdee-
lingen te vergaderen en in de ongeveer
zeB weken, dot de Kamer tot Paschen bij-
eenblijft, voor de openbare vergaderingen
als hoofdonderwerpen te bestemmen be
halve de nog van de Begrooting aanhangig
gebleven geldaanvrage voor het nieuwe
pantserschip do Bakkerswet en de
Armenwet.
Rijkspostspaarbank.
Er is een wetsontwerp tot wijzing van
de wet op de Rijkspostspaarbank ingediend,
dat in hoofdzaak strekt tot verruiming van
het geld van belegging van de aan do Rijks
postspaarbank toebehoorendc kapitalen.
Maatschappelijke eh
Hygiënische vraagstukken.
Bevordering van hkt Kleinbedrijf.
Het is een niet té loochenen feil, dat het
kleinbedrijf, hetwelk in onzen tyd den be-
drijfsiniddenstand vertegenwoordt, tegenover
de zich zoo machtig uitbrcidendo groot
industrie een zéér zwaren strijd om het
bestaan voert. Toch is het behoud van een
weerstandskrachtig kleinbedrijf ODtgetwyfeld
een maatschappelijk belang. Dat dit alge
meen ingezien wordt blijkt uit den steun,
die bijna overal thans door den Staat aan
het kleinbedrijf, door wetgeving ofanders-
zius wordt verleend.
In de jongste Soziale Praxis und Archiv
fill' Volkswohlfart vindon wy thans de aan
dacht gevestigd op een artikel van E. Schiff
in „Techuik und Wirtschaft", het maand
blad der Duitsche ingenieurs, dat tot op
schrift heeft: „een nieuw middel tot bevor
dering vau het kleinbedrijf". Dit nieuwe
middel, waai in het kleinbedrijf den noodigen
steun en versterking zal moeten krygen
van het „vyandige" grootkapitaal, kan als
volgt weergegeven wot den:
Bedaijlsondememets moeten in alle op-
zichtep model-werkplaatsgebouwen opzetten
en in -*élk van deze gebouwen een aantal
werkplaatsen volledig inrichten met bedrijfs
middelen, machines, werktuigen enz., en
deze werkplaatsen daarna, met de geheele
inrichting, verhuren aan bekwame vakwerk
lieden.
In genoemde afleveriog van de Soziale
Praxis wijdt nu de Gowerbe-assesor Wittgen,
uit Hirschbergi. Schl., een korte beschouwing
aan dit plan, dat hij beslist overwegings
waard acht, welke, vooral ook in verband
met de belangrijkheid van het onderwerp,
belangwekkend genoeg is om haar hier in
hoofdzaak weer te geven.
De ervaring leert, aldus WittgeD, dat de
grootste moeilijkheid voor een handwerk
man om zelfstandig te worden, ligt in het
verkrijgen der middelen om een werkplaats
in te richten. In dit opzicht geeft nu ScbifTs
plan een zeer goede oplossing. Want daarbij
is het risico voor beide partijen betrekke
lijk gering. Er wordt geen kapitaal uitge
leend, dat geheel verloren kan gaan, wan
neer er geen solide borgen zijn. Het ergste
wat den verhuurder kan treffen is>, dat zijn
werkplaats eenigen tijd ouverhuurd blijft
en zijn daarin gestokpn kapitaal dus renteloos
ligt. De htiurdi r, de handswerksman, kan
wanneer hij durf heeft, ook met weinig
middelen een poging doen om zich tot de
positie van eigen baas op te werken, wijl
hij alleen de huur voor zijn werkplaats en
gereedschappen heeft op te brengen. Mis
lukt de poging, dan behoett hij er althanB
geen opgespaarde penningen bij te verspelen
of zich in schulden te steken.
Wittgen wijst dau uog een ander voor
deel aan van SchifFs plan: de werkplaats
zal in alle opzichten zoo hygiënisch moge
lijk ingericht kuDncn wordeD, zonder dat
uit zuinigheid ook de meest elementaire
eischen der hygiëne behoeven veronacht
zaamd te worden, zooals thans in vele
werkplaatsen van kleine eigen-werkers nog
altijd maar al te veel het geval is.
Een derde voordeel is, dat de werkplaatsen
van meest doelmatige machines zullen wor
den voorzien, en ingericht worden, en onder
toezicht blijven van bekwame vaklieden,
zooals natuurlijk het belang van den kapi
talist-verhuurder zou meebrengen.
En ten slotte zou door het vereenigen
van een groot aantal bedryven in één ge
bouw, niet alleen een goedkooper inrich
ting hiervan machines, dryfkrecht, ver
lichting en verwarming verkregen wor
den, maar ook een gemeenschappelijke
administratie mogelijk worden gemaakt,
waardoor de klein-bedrijver van alle boek
houding, die hem uit den aard der zaak
meestal moeiljjk afgaat, ontslagen zouzyu,
en hy zich uitsluitend aan zijn beroepsarbeid
en het toezicht op zijn werklieden zou
kunnen wjjdeu.
Wittgen eindigt met de hoop uit ta
spreken, dat zeer vele groote-kapitalisten
het zullen durven wagen een proef met
Schiff's plan te nemen. En dit te eer, waar
uit een nauwkeurigo berekening in dezen
blijkt, dat bij een matigen verhuurprijs
reeds een behoorlijke rente van het kapi
taal, in zulke werkplaatsen gestoken, ver
zekerd is.
Kan Reclame-maken
onderwezen worden.
Een Duitsch reclame-kunstenaar van
grooten naam, vermaard plakkaat-artist en
deskundige op elk gebied der verfijnde
reclame, de heer Growald adverteert sinds
eenigen tijd, dat hij onderricht geeft iD de
kunst vau reclame-maken. Naar hy in de
pers mededeelt, ontvangt hij naar aanleiding
daarvan een menigte brieven, de vraag be
helzende, of de kunst van reclame-maken
eigenlijk wel geleerd kan worden, of daai bij
niet veeleer alles aankomt op aangeboren
aanleg en prachtische ondervinding.
Reclame, aldus luidt hierop Growald's
antwoord, kan onderwezen worden, evenals
iedere andere kunst of wetenschap, d.w.z.
de leeraar kan den leerling de grondslagen
en methoden ontvouwen, waarop het re
clame-maken berust en waarnaar hy heeft
te werk te gaan. En evenals by andere
kunstvakken hangt het dan van den aanleg
van den leerling af, tot welk een hoogte
hij bet in de beoefende kunst brengt en
of hij zal opklimmen tot meester in zijn
kunst Dit laatste nu behoort altijd tot de
zeldzaamheden, on is ter bereiking van
het doel ook niet de hoofdzaak; meestal
is het voldoende als de leerling gezonde
denkbeelden krijgt omtrent het wezen der
reclame en aangaande de wijze waarop dit
almachtig wapen in den concurrentiostryd
op het doelmatigst wordt gehanteerd.
Het onderricht in de reclame moet indivi
dueel zijn, zich richten naar do algemeene
ontwikkeling, de vatbaarheid en het doel
van den leerling- De leeraar zal zijn leer
lingen bovendien steeds in twee categorieën
hebben in te deeleD, nl. in zulken, die de
reclame willen leoreu als beroep, om ze te
beoefenen in dienst van anderen, en zulken,
die wat meeer willen weten van deze in
teressante kunst, geheel een product vaD
den modernen tijd: die wat dieper willen
doordringen in het wezen en de plilosophi-
sche grondslagen er van, hetzy om het ge
leerde in eigen practijk aan te wendon, of
voor een afider doel.
Wat echter, volgens Growald, niet ieder
een kan leeren, dat is, zelfscheppend voort
te werken op den grondslag van hetgeen
anderen op het reclame-terrein reeds heb
ben gevonden. Hiertoe is, als op alle ander
gebied, aangeboren talent noodzakelijk.
Bioscoop „De Arend".
Omtrent de voorstelling van gisterenavond
schrijft men ons:
Of het wel goed gezien is van de bios
coopdirecties om zg. éliteavonden te hou
den, mag ernstig worden betwijfeld. Het
bezoek in de Arend is althans beide keeren
niet groot geweest. Ock gisterenavond
waren er maar weinig belangstellenden,
die echter met veel aandacht het nieuwe
programma hebben gevolgd. Wat de ver
schillende projecties aangaat het volgende:
Heel mooi waren do boelden uit Lissabon,
o.a. van de pleinen waar de republiek is
uitgeroepen, en waar Koning en Kroonprins
zijn vermoord. Verder een prachtig kijkje
in den Botanischen tuin en bijzonder mooie
beelden van de baai van Lissabon en de
haven van Lissabon bij zonsopgang.
De kleine tamboer van Austerlitz stelt
een kleinen jongen voor, die tamboer wordt
in het leger van Nopoleon. Door zijn goed
gedrag verwerft hij een ridderkruis, dat
Napoleon hem zelf uitreikt.
De ezel van Firmini «telt een boer voor,
die met groenten naar de markt gaat eu
een ezel moet koopen. Hij wordt zelf be
schonken, terwyl de ezel meesnoept. Dan
allerlei ongelukken, als in 't water rollen,
iets omver loopen enz. Zeer komisch.
In eer hersteld, doet ons een boef zien,
die kleeren steelt, en door de politie wordt
achtervolgd, aan boord van een Engelsch
schip geraakt, waar hij eindelijk wordt
gevonden. In Honkong wordt hy aan land
gezet wegens dronkenschap. Daar verdodigt
hij de eer van de vlag tegen de Chineezen
en wordt daarvoor in eer hersteld.
De stem van 't geweten, schetst ons een
houtakkersgezin, vrouw, man en 1 kind.
Een zuster kouit logeeren en de man wordt
door haar verleid. Hy zal met haar vluchten.
Zjj moeten wachten, daar de trein net weg
is. Een bode bericht, dat het bosch brandt.
Dit bericht brengt den man tot bezinning
en doet hem naar zijn woning terugsnellen
om do zynon te redden. Hij redt met
levensgevaar zijn kind en krijgt vergeving
van zijn vrouw.
De oefeningen der Portugeesche cavale
rie vielen zeer in den smaak. De tocht
met paarden over bergen en door dalen,
tivieren en moerassen was dan ook wel
bewonderenswaard. Niet minder was dat
het geval met „De Maagd van Argos",
een prachtig gekleurde film. De maagd
moet geofferd worden aan Diana. Zij wordt
aan een boom gebonden, waar de hondeD
van Diana haar zullen verscheuren. De
hoogepriester bezoekt haar bij nacht met
snood» voornemens, maar wordt door haar
verloofde vermoord. Het eind is, dat de
Maagd wordt vrijgelaten.
Als komische films vielen zeer in den
smaak „Willy wil niet naar school", en het
huwelijk van Miss Maud.
Bioscoop Langestraati
Do élite voorstelling, gisterenavond in het
bioscoop theater op de Langestraat gegeven,
was niet al te best bezocht. Slechts een
zeventig personen waren aanwezig, hetgeen
in vergelyking met andere avonden, zeker
weinig bezoek mag genoemd woiden. Met
grooto belangstelling werden de verschil
lende beelden gevolgd en vooral het drama
„Het slachtoffer der Morraonen"maakte weer
veel indruk. Vooral de explicateur droeg
daartoe weer veel by, daar zijn verklaring
uiterst wel verzorgd was.
Als extra nummer werd gegeven een
gekleurde film „Marozia" een historisch
drama uit de tiende eeuw. De kleurenpracht
hiervan is weer bijzonder fijn, do voorstel
ling zelve is echter iet wat te fantastisch.
De komische films vonden ook on weer
veel byval, hetgeen mogelijk een aanwij
zing kan zyn, om vooral het komische deel
van het programma maar zoo ruim moge
lijk te nemen.
Van gemeentewege zal io den loop
van volgende week 'n controle ingesteld
worden naar het aantal inwonende personen
als dienstboden, gouvernanten, winkelbedien
den enz. in deze gemeente. Te dien einde
zullen buis aan buis formulieren ter invul-
ling afgegeven hebben.
Het is beslist noodzakelyk deze formu
lieren naar waarheid in te vullen, omdat
zij, die dit mochten nalaten of een onjuiste
opgave deden, kans loopen proces-verbaal
tegen zich opgemaakt te zien.
Gisterenmiddag heeft de korporaal fou-
rier Z. zich in de Inf. kazerne met een
geweerschot van het leveD beroofd. Omtrent
de oorzaak tot deze droove daad loopen
verschillende geruchten. Het onderzoek der
zaak schijnt echter nog niet tot een resul
taat te hebben geleid.
AGENDA
DagelijksBioscoop, Langestraat.
9 Feb. Ver. t. Vrouwen Kiesrecht Amicitia.
11 Febr. Uitvoering v.d. Koninkl Erk.
Tooneel Ver. D. I. U. in de Keizerskroon.
11 Febr. Bioscoop de Arend.
13 Febr Nutslezing dr. H. van Capelle in
Amicitia.
15 Febr. Lezing Nederl. Protestantenbond.
15 Febr. Albert Vogel in Amicitia.
15 Febr. Lezing Snoock in Ons Hois.
16 Febr. Huish. Vergadering, afd. Amers
foort v. d. Ned. Ver. tot Afsch. v. Alc. dranken
in Ons Huis.
17 Febr. Frysk Selskip Ut en Thüs Cafe Otte.
18 Febr. Speeialiteit gezelschap Directeur
Robioson in de Keizerskroon
20 Febr. Bal Masque Kezerskroon.
25 Febr. Congre9 Ned. Slagersgez. bond in
de Keizerskroon.
26 Febr. Leziug Kleerekopor in bet Valkje.
3 Maart. Tooneel Uitv. Amersf. Toneel Vor.
Kunst na Arbeid in de Kelzerskioon.
10 Maart. UitvoeriDg Geheclonth. koor „Het
dagende licht* in Amicitia.
15 Maart Kiesvereeniging „Gemeentebelang*
Spr. de heer Roodhuizen.
31 Maart. Jaarfeest Alg. Ned. Geh.onth.
Bond in Amicitia.
29 April. Toonkunst.
30 April. Toonkunst.
