DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 51.
DONDERDAG 29 FEBRUARI 1912.
9e JAARGANG.
Ons Onderwijs.
DE EEMLANDER.
Hooldredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Bureau: KLEINE HüAG.'ti. Telet. Intero. 183.
Prijs der Advertentiün:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor icderen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van bniten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg- Binnen- en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76. 78 Amsterdam
Het ziet er met 'le vooruitzichten van
ons onderwijs maar treurig uit. Jarenlang
heeft de terecht onzalig genoemde school
strijd ons volk in beroering gebracht. Men
heeft elkander over en weer heel veel ver
wijten gemaakt en niet ten onrechte. Aan
den eenen kant kleingeestigheid ten op
zichte van het onderwijs, dat op anderen
opvoedkundigen grondslag staat dan het
openbaar ondeiwijs, aan den anderen kant
onverdraagzaamheid, leidende tot ergerlijke
krachtsverspilling. Onder alle verwijten is
ons volksonderwijs achterlijk gebleven. De
lagere scholen worden meer regelmatig
bezocht dan in den tijd voor de invoering
van den leerplicht,' maar veel hapert er
nog altijd aan dat de kinderen, zelfs tot
hun 12de jaar geregeld ter school komen.
Van de broodnoodiee verlenging van don
leertijd komt niets. Het herhalingsonderwijs
vindt onvoldoende belangstelling en onge
regeld en slecht bezoek.
De onderwijzersopleiding blijft allertreu
rigst, staat op dezcllde hoogte als voor
veertig jaar en de salariëeriug is van dien
aard, dat niet verwacht kan worden een
voldoende aanvulling van het onderwijzers-
corps, zoo dat èn wat beschaafdheid èn
wat begaafdheid betreft het op die hoogte
staat, waarop het in 't belang der volks
voeding staan moet
Men had gehoopt dat het na de school
wetten van Kuyper anders zou worden.
De belangen van allo onderwijzers loopen
nu gelijk, van hen zou een krachtige aan
drang kunnen uitgaan en niet alleen in
hun eigen bolaug, maar in dat van het
onderwijs in 't geheel. De verschillende
groepen links en rechts zonden thans beter
dan vroeger kunnen samenwerken, men
zou nu eens zich kunDen zetten aan de
verheffing van het onderwijs in zijn geheel.
Maar wat zien wij gebeuren
Dr. Woltjer, dc antirevolutionnaire aan
voerder in de Eerste Kamer, heeft slechts
oog voor formeele vragen, die zeker niet
van belang ontbloot zijn, maar och zoo ver
afstaaD van hetgeen de 95 procent van het
volk noodig beeft. Voor de zoo hoog noo-
dige hervorming van het onderwijs in zijn
wezen gevoelt hij bitter weinig. Zoowel
hij als dr. Kuyper stoken het oude vuur
geducht aan en dat zoowel voor hier als
voor Iudid.
01 de ontwikkeling achterlijk blijft, zoo
wel daar als hier, wat deert het hun, blind
als zij zijn geworden voor alles anders dan
voor de tegeustelling in den paedagogischen
grondslag van hun confessioneel onderwijs
en het onderwijs dat alle godsdienstige ge
voelens heeft te eerbiedigen.
Dr. Woltjer erkent het uitdrukkelijk en
dr. Kuyper handelt niet anders. Watkemt
er terecht van de voortzetting van het on
derwijs en van de betere voorbereiding
voor het lagere volksonderwijs, beide van
zoo ontzaglijk groot belang voor de econo
mische en geestelijke verheffing van het
volk'?
Natuurlijk men gaat voort het vakonder
wijs in al zijne vormen te steunen en dat
is goed. Daarover is gelukkig op dit oogen-
blik het verschil niet groot al dreigt ook
daar, en wel het allereerst in de handels
scholen, de tegenstelling te worden door
gevoerd, welke blijkbaar in do laatste jaren
de r, katholieken er steeds meer toe brengt
zich van hunne laudgenooten af te zon
deren.
Maar voor ons algemeen ontwikkelend
middelbaar ondetwys, voor de uitbreiding
van het aantal hoogere burgerscholen, om
flinke jongelui te leveren, welke onze handel,
nijverheid en landbouw en onze wetenschap
zoozeer behoeven, word! niets gedaan of
wel er worden voorstellen voorgedragen,
die in den tegenwoordigen vorm ook vele
kwade gevolgen kunnen hebben.
Het is alles stilstand of achteruitgang.
De eenige verandering heeft betrekking
wederom op meer steun voor bijzondere
scholeD Op dit gebied nooit stilstand, nooit
eons rust ten einde het onderwijs in zijn
geheel te verbeteren.
Waarlyk indien men den liberalen mag
verwijten dat zij een tijdlang te weinig oog
hebben gehad voor hetgeen er in het ver-
langon der rechterzijde redelijks lag, zij
hebben althans gestreefd naar verheffing
van het onderwijs in zijn geheel. En de
wet van Thorbecke van 1863 én die van
Kappeijne van 1878 legt zoowel voor het
middelbaar als voor het lager onderwijs
getuigenis af. Wat doet de rechterzijde voor
de volksverheffing? Niets!
Het is de dood in de pot! V. D.
Dr Oorlog.
De Italianen hebben Mergheb bij Homs
bezet na een levendig gevecht, waarin 11
man gedood en 82 gewond werden. De
verliezen van den vijand zijn ernstig
Aldus luidt een bericht uit Italiaansche
bron. Nu eerst maar afwachten, wat eruit
Constantioopel over geseind wordt.
Van belang wordt de quaestie der uit
zetting van Italianen uit het Turksche rijk.
Het echynt er nu toch werkelijk van te
komen dat dit reeds zoo dikwijls herhaalde
dreigement zal worden uitgevoerd, althans
voor enkele deelen van het Turksche Rijk,
bepaaldelijk eenige provincies van Syrië.
Dat is dus een rechtstreeksch antwoord van
Turkije op het optreden der Italianen aan
de Syrische kust, en tevens een waarschu
wing voor do toekomst: dat, indien de
Italianen mochten overgaan tot moer der
gelijke demonstraties in andere Turksche
havens, er odk elders Italianen zullen wor
den uitgewezen. Volgens een telegram, in
Parys ontvangen, zon de Porto het vaste
voornemen hebben, zoo noodig, alle Ita
lianen uit Turkije te verbannen, behalve
diegenen die werkzaam zyn aan de open
bare ondernemingen, den aanleg van spoor
wegen, enz.
Er blijkt hier weer, hoe inderdaad Tur
kije heel wat meer macht heeft om Italië
onaangenaam te ziju, dan omgekeerd Italië
om Turkije te treffen, want de beschieting
der Turksche havens, die meerendeels door
Europeanen wordon bewoond, laat den Tur
ken vrijwel koud, maar kan toch door hen
beantwoord worden met een voor de Ita
lianen zeer nadeelige uitzetting hunner
landgenooten uit het Turksche gebied.
Waarlijk, Turkije zal in de eerste tijden
geen reden hebben om vrede te sluiten
zoolang maar de onzekere toestand in het
binnenland tot geen conflicten aanleiding
geeft, of de mogendheden het niet tot den
vrede dwingen.
Volgens een telegram uit Berlijn aande
Neue Freie Presse, zouden de mogendhe
den van het Drievoudig Verbond en de
Drievoudige Entente op voorstel van den
Russischen minister van buitenlandsche
zaken gemeenschappelijk stappen doen,
vcorloopig tot bevordering van het sluiten
van een wapenstilstand en daarna van don
vrede tutschen Italië en Turkije.
Dr dreigende staking.
Het begint er thans bedenkelijk uit te
zion met den toestand in Groot Britannie.
Een groot deel van do Engelsche mijn
werkers heeft de schachteo reeds verlaten,
heden zullen weder andere volgen en bin
nen enkele dagen zal er in geen enkele
mijn meer gewerkt worden... tenzij het de
regeeriüg ter elfder ure nog mocht geluk
ken overeenstemming tusschen directies en
arbeiders tot stand te brengen.
Intusschen lijden de zaken in Engeland
reeds zwaar ouder den gedrukten toestand.
Een firma aan de Tyne, die een contract
zou afsluiten over horstelling van zes sche
pen, heeft wegens de onzekerheid of zij de
schepen wel tijdig kon afleveren, zich deze
belangrijke order zien ontgaan.
Van de Tyne en Swansea zijn schepen
vertrokken met last in buitenlandsche ha
vens kolen in te nemen.
Aan de Clarence Ironworks heeft men,
wegens den onvoldoenden voorraad kolen
de werkzaamheden ingekrompen en zyn
thans reeds een groot aantal arbeiders zon
der werk.
Op bijoa alle fabrieken te Leeds is aan
het personeel medegedeeld, dat een gedeel
te van het personeel naar huis zal worden
gezonden of misschien het werk geheel en
al gestaakt. Aan 50,000 arbeiders is zelfs
het werk reeds opgezegd.
Omtrent de onderhandelingen over by-
legging van het mijnwerkersgeschil, die door
de Engelsehe regeering worden geleid, zijn
tot dusverre slechts nietszeggende medeóee-
lingcn gepubliceerd.
Toch schijnt daaromtront het een en
ander uitgelekt te zijn- Uit Londen wordt
althans bericht, dat de gedelegeerden der
mijnwerkers in de eersto byeenkomst met
de miuisters hebben medegedeeld, dat al
leen overeenstemming te bereiken zou zijn,
wanneer de eigenaars van alle mynen in
Groot-Britannië de vaststelling van een
minimum-loon zouden goedkeuren; dit was
het mandaat, dat zij van den mijnwerkers-
bond hadden gekregen en daarvan konden
zij niet afwijken. Werd echter die conces
sie gedaan, dan zouden de mijnwerkers
misschien bereid zijn ter bereiking van een
volledige overeenstemming tot de bespre-
van de détails over te gaan.
Minister Asquith zou daarop te verstaan
hebben gegeven, dat hij oeu plan had uit-
govverkt, dat hij ter tafel zou brengen, zoo
dra hij den tijd daarvoor gekomen achtte.
En dit geheimzinnige plan moet hij in
de vergadering van Dinsdagavond mede
gedeeld hebben.
Volgens een Reuter bericht uit Londen
hebben de mijnwerkers gisteren nogmaals
verklaard dat er geen schikking getroffen
kon worden voor het minimum-loon, op 2
Februari vastgesteld door den inijnwerkers-
bond, zou zijn aangenomen eu dat zij
derhalve geen arbitrage op dit punt zullen
aannemen. Zij weigeren hunne meening
uit te spreken over de quaestie der waar
borgen, maar zijn nog bereid met de mijn
eigenaars te confereeren.
De conferentie zal heden voortgezet
worden.
Naar Reuter verder verneomt, 'nebben
de tot den mijnbond behoorende Engelsche
mijneigenaars besloten de voorstellen van
de regeering, waaronder ook dat tot in
voering van een minimum-loon, aan te ne
men.
De eigenaars in Northumberland en
Zuid-Wales echter hebben zich tegen die
voorstellen verklaard, terwijl de Schotsche
nog verdeeld zyn.
De vertegenwoordigers der mijnwerkers
overwegen, of zij deze partieele schikking
al of niet zullen aannemen, terwijl de on
derhandelingen omtrent Zuid-Wales, Schot
land en Northumberland nog voortduren.
Kleermakers-Uitsluiting.
In ongeveer 30 steden van Duitschland,
waaronder ook Berlijn, is door de werk
lieden in het kleedermakersbedrijf het collec
tieve arbeidscontract opgezegd en dat zal
wellicht leiden tot een algemeene uitslui
ting der 30,000 Bnijdersgezellen vsd het
Duitsche rijk. Sedert acht dagen reeds wordt
er in Frankfort onderhandeld tusschen ver
tegenwoordigers van patroons- en werklie
denorganisaties; en nadat men het reeds op
verschillende punten eens was geworden,
strandden de onderhandelingen op do quaestie
van de loonen. De werklui eischten voor
heel het rijk de loouen, die in Franfort
betaald worden en die de hoogste zijn van
heel Duitschland hooger dau in Londen
en Parys maar de patroons weigerden
dit. Alle pogingen tot schikking mislukten
en het eind was dat de gezellen het collectief
contract opzegden en tegen heden de
staking proclameerden. Wellicht wordt dit
beantwoord met een uitsluiting in alle Duit
sche steden, dat is van 30,000 man. Voor
het vrouwelijke personeel geldt do uitslui
ting niet.
Dure Plannen.
De min of meer officieuze Berl. Lok Anz.
weet te berichten, dat de kosten van de
nieuwe plannen voor de landsverdediging
tusschen de 80 en 90 millioen mark zullen
beloopen.
De eveneens min of meer officieuze, Ber-
lynsche correspondent van de Frankf. Ztg.
verzekert, dat er geen sprake van is, dat
dit bedrag uit een speciale belasting op het
mobiel kapitaal zal gevonden worden, zoo
als in sommige bladen was beweerd.
De Fransche Luchtvloot.
De geestdrift in Frankrijk voor het plan
van de Matin om door meetings, vliegde-
monstratics enz. geld bijeen te brengen
voor de Fransche luchtvloot, is zeer groot.
De inschrijving door de pers geopend wijst
reeds 290.000 francs aan.
Kreta,
"Volgens berichten uit Parijs wordt er, in
verband met de thans weder beginnende
anarchie op Kreta, waar dezer dagen drie
Mohammedanen zijn vermoord, tusschen de
mogendheden van gedachten gewisseld over
versterking ven de zeemacht in de Kreten-
sische wateren. De „Matin" weet mede
te deelen. dat de Fransche regeoring reeds
besloten hoeft, om er behalve de Edgar
Quinet" nog twee andere kruisers van de
Middellandsche Zeevloot heon te sturen en