DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 55.
DINSDAG 5 MAART 1912.
9e JAARGANG.
De gezondheidstoestand
- te Amersfoort.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. (5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Bureau: HI.RINR HtKlli. Telef. luterc. IS:t.
Prijs der Advertentii'n:
Van 1 tot 5 regels (0.40. Voor iederen regel meer 0.08.
Puiten het Kanton Amersfoort por regol f 0.10. (B!j
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en teel. van buiten het kanton Amersfoort iu dit blad is „uitslnitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Bnitenlandsch Advert., bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 71*78 Amsterdam
Verschenen is het Verslag van de
Gezondheids-Commissie voor de gemeente
Amersfoort over ,het jaar 1911. Wij ont-
leenen hieraan het volgende. In den loop
van 1911 werden er 15 vergaderingen uit
geschreven, waarvan er 5 wegens onvol
doend aantal aanwezige leden niet konden
doorgaan. De buitengewone vergadering
van 12 Sept. inzake de zich voordoende
gevallen ven febris typhoïdea werd bij
gewoond door Dr. D. J. Hamburger, In
specteur van de volksgezondheid.
In de vacature ontstaan door het vertrek
van het commissielid J. S. C. Pichal werd
voorzien door de benoeming van Dr. S. de
Jong.
De algemeene toestand der volksgezond
heid wordt vrij gunstig genoemd, al was
bet aantal aangegeven gevallen van be
smettelijke ziekten grooter dan vorige ja
ren. De biuuen de gemeente en baar naaste
omgeving uitgeoefende bedrijven hadden
geeu zichtbaar schadelijken invloed op de
volksgezondheid.
Pogingen om te komen tot oprichting
van een schoolbad mislukten. Een sub
commissie bestaande uit 3 leden belastte
zich met drinkwateronderzoekiDgen.
De afvoer van vuil water euz. laat, bij
gebreke vau behoorlijk ondergrondscb rio-
leeringsstelsel in de meeste wijkeu nog te
wenschen over. Voortdurend wordt in de
binnenstad geklaagd over do stinkende open
goten, waarin de afvoerpijpen voor me
nage- en regenwater uitloozen. In liet
bergkwartier loopt het menagewator of in
zinkputten óf op den openbaren weg. Uit
breiding der rioleering worde een gebieden
de eisch genoemd.
KlachteD zijn iugekomen over stank, ver
oorzaakt door de stoomwasscberij aan de
Achterberghstraat, op het gebied van de
gemeente Leusden gelegen. Het spoelwater
der wasscherij, opgevaugen in een sloot
zonder loozing, is een broedplaats voor
muskieten en anderszins, die schadelijk zijn
voor do gezondheid der omwonenden. Dooi
de strenge bepaliugen der Amersfoortscho
bouwverordening ontstaat aan den rand der
gemeente op Leusdens gehied een groote
arbeiderswijk- van minder goed gebouwde
woningen, dio aan onverlichte, niet gerio-
leerde straten liggen.
Slechts eenmaal weiden klachten verno
men betreffende het houden van mestvaal
ten en varkens in do kom der gemeente.
In een schrijven aan B. en W. werd
gewezen op de vervuiling der stadsgrach
ten; door een schuit werd daarop het
bovendrijvende vuil verwijderd.
Ia verband met klachteo van eeuige be
woners aan het Havik over den buitenge
wone stank, voortkomende uit de werk
plaats vau Mej. Peperzak, waai kippenvoe-
der wordt vervaardigd, werd ecu onderzoek
ingesteld, dat de bereiding van bet kippen-
voeder werkelijk een walgelijke stank voort
bracht. De commissie gaf daarom B. en
W. in overweging de inrichting ingevolge
art. 21 der Hinderwet te doou sluiten.
Sedert de invoering van de wet op de
Volkshuisvesting zijn in den toestand van
de 1 tot 3 kamerwoningen veel verbeterin
gen gekomen. Meer ou meer blijkt, dat de
huiseigenaren uit eigen beweging do wo
ningen opknappen.
Verbetering in drinkwatervoorziening
werd iu een groot aantal woningen nood
zakelijk verklaard; ook tot aanbrengen van
tal van andere verbeteringen als vernieu
wing van bekapping, vervanging van stee-
nen door houtenvloer, aanbrengen van dak
goten, vernieuwing van pannen, herstelling
van deuren, ramen, bedsteden, schoorstee-
nen enz. werd geadviseerd.
De Commissie beeft met belangstelling
kennis genomen van het uitbreidingsplan.
Evenwel oordeelt de commissie de plaats
der gemeentereiniging ongeschikt en zou
deze liever verder Eem-afwaarts vorplaatst
zien. Ook zou do Commissie in overweging
willen geven achter de Begraafplaats een
ruim opeu terrein te reserveeren voor kin
derspeelplaats der omwonende arbeiders
bevolking.
Krachtige maatregelen werden genomen,
toen zich in September eenige gevallen van
febris typhoïdea voordeden; alle aandacht
werd gewijd aan den ontsmcttingsdien6t.
Door den Hoofd-inspecteur van Volksge
zondheid werden in 1911 41 gevallen van
besmettelijke ziekte gerapporteerd,te weteD
25 gevallen van diphterie
7 9carlatine
8 febris typhoïdea
8 paratyphus
De zusters van het Groeoe Kruis behan
delden 52 kinderen lijdende aao Favus.
Ook in het locaal Breedentraat werden nog
een 4-tal favns-lijders behandeld.
Het Ziekenhuis kwijt zich tot aller vol
doening van zijn belangrijke taak. Het
Groene Kruis telt 1800 leden, do Zusters
kwijten zich op de meest loffelijke wijze
van hun taak. Bij de Vereeniging tot be
strijding der tuberculose zijn 52 tuberculose
patiënten ingeschreven; 8 kinderen, bij wie
vrees voor tuberculose bestond, konden
naar zee gezonden worden. De onkosten
werden bestreden door de opbrengst der
Juliana-bloem. Hot Comité van het Ned.
Roode Kruis telt 92 leden.
Hot water van do Utr. Waterloiding
voldoet aan de eischon van deugdelijkheid
maar wegens het hooge tarief wordt het te
weinig gebruikt; dientengevolge bestaan er
veel pompen, die vaak aanleiding tot klach
ten geven. Water uit de welpomp is in onze
gemeente zelden zuiver, bij de Nortonpomp
is meestal een onvoldoende toestand vau
het reservoir ooi zaak van verontreiniging.
In een aantal percoelen werd hel drinkwa
ter schadelijk voor de gezondheid verklaard.
Het water uit de stadspomp op den Hof
bleek te veel organische stoffen te bezitten
doch is onschadelijk als drinkwater
De bemoeiingen der commissie betreffende
een voor deze gemeento zoo algemren ge-
wenschte melkverordening hadden nog geeu
succes. De verordening op de vee- en
vleeschkeuring dateerende uit 185S wordt
absoluut onvoldoende genoemd. Klachten
over verkochte bedorven visch kwauieu
niet in. Mot de gemeente Baarn werd van
gedachten gewisseld over de aldaar inge
voerde gemeentelijke keuringsdienst voor
voedingsmiddelen en gebruiksartikelen. Bij
een bezoek der commissie aan de melkfa
briek Amersfortia werd geconstateerd, dat
de beworkiDg der melk alleszins voldoende
is te achten, de directeur overweegt een
andere sluiting der flesschen.
In verband met de bestrijding der tuber
culose als volkziekte, door tal van ver-
eenigingen ter hand genomen, evenzoo ook
te Amersfoort, is 't van belang om gedu
rende de laatst verloopen jaren de desbe
treffende sterftecijfers iu onze Gemeente
na te gaan:
In 1903 was bet sterftecijfer p. JOOÖiow. 1.69
n 1904 1.49
1905 1.36
1906 154
1907 1.25
1908 1.16
1909 1.59
1910 1.21
De sterftecijfers voor hot geheele Rijk
bedroegen per 1000 bewoners respectielijk:
In 1903 1.89
1904 1.84
1905 1.79
1906 1.78
1907 1.73
1901 1.51
1909 1.06
1910 1.54
Bovenstaande ojjfere aan tuberculose-
strefte zijn ontleend uit het verslag van
de Statistiek van het Rijk over het jaar
1909.
Da- Oorlog.
Er zijn thans een paar gewichtige be
richten omtrent den oorlog:
Ten eerste dat do Turksche regeering
elke bemiddeling heeft afgewezen van de
mogendheden, gebaseerd op de erkenning
der Italiaanscbe soevereiniteit over Tripoli.
Dat was te verwachten, maar tevens maakt
het een einde aan die bemiddelingspogin
gen; want Italië wenscht dien eisch van
souvereiniteit niet te laten varen. Het lta-
liaansche en het Turksche standpunt zijn
dus bezwaarlijk met elkaar in overeenstem
ming te brengen en vrede zal er op deze
wijzo niet gesloten worden. Des te erger
voor Italië!
Een tweede gewichtig bericht is dat er
Italiaansche schepen gezien zouden zijn
voor Durazzo. Misschien herinneren onze
lezers zich, dat in het begin van den oor
log- de ItalianeD dit Durazzo, gelegen zeer
noordelijk aan de Turksche Adriatische
zeekust, al eens meer lastig gevallen heb
ben. Dat was in de dagen dat Italië
Turkijo blijkbaar wilde intimidecren door
het op allerlei plaatsen van zijn Europeesch
gebied lastig te vallen met zijn vloot. Dit
in verband met het gebeurde te Beiroet
schijnt erop te wijzen dat die politiek nu
herhaald zal worden"
Een derde bericht van belang is, dat de
Turksche regceiiug de opstandelingen iu
Jemen (Zuid Arabië) niet tot den vrede
heeft kunuen overhalen, maar dat integen
deel een Turksch garnizoen zich aan de
Arabieren heeft moeten overgeven. Dit is
zeer onaangenaam voor de Porie, ook met
het oog op de samenwerking met de Ara
bieren in Tiipoli.
En een bijna grappig bericht is dat uit
Constantinopel over het aantal dooden dei-
Italianen in het gevocht bij Mergheb, dat
volgens de Turken bij 1U00 bedragen zou,
terwijl onder dezelfde reeks telegrammen
een bericht uit Rome voorkomt volgens
hetwelk er in heel den oorlog niet meer
dan een flinke 500 Italianen gedood zou
den zjjnl
Uit Milaan wordt daaromtrent aan de
Yoss. Ztg geseind: „De eergisteren door
het ministerie van oorlog gepubliceerde
verliezonhjsten bevatten niet de gevallen
van cholera en andere ziekten mot doode-
lijkcn afloop, Dat dc gezondheidstoestand
der troepen in Tripoli echter te wenschen
overlaat, blijkt uit het voortdurende trans
port van zieke soldaten. Eergisteren o.a.
zijn aan boord van het hospitaalschip 452
zieken naar Palermo gebracht."
De Mijnwerkersstaking.
Het geringe succes der regeeringsbeniid-
deling tot nu vindt, naar uien weet, zjjn
oorzaak eenerzgds in de halsstarrigheid
der mijneigenaten in Zuid-Wales, die wei
geren een minimum-loon toe te Btaan (óók
op grond, dal do mijnwerkers hun contract
zouden hebben gebroken, terwijl deze ech
ter beweren, dat de mijndirectie» dit heb
ben gedaan, omdat zij het in 1910 toege
zegde minimum-loon nog altjjd niet hebben
ingevoerd), anderzijds in de beslissing der
mijnwerkers-besturen on. vast te houden
aan hun miniinum-loonschaal. De Regeering
had naar meu weet voorgesteld door ge
volmachtigden van beide partyen, met een
regeering8vertegenwoordiger zoo noodig als
beslissende derde, in elk district de hoogte
van dit minimum-loon te laten vaststellen.
Deze beslissing der mijnwerkers besturen
wordt tbans door de liberale bladen, die
overigens de stakers welgezind genoeg zijn,
op één lijn gesteld met de koppigheid der
Zuid-Welsche mijndirecties. En de ministc-
rieele Westmiuster-Gazette, na uiteengezet
te hebben, dat de rogeering natuurlijk voor
dezen eisch der stakers niet kan opkomen,
schrijft:
Wanneer de mijnwerkers op hun stand-
puut blijven staan, dan zullen zij de open
bare uieening tegen zich krijgen; en 't is
duidelijk, dat liet voor de regeoring geen
zin ban hebben voort te gaan met een
wetsontwerp tot invoeriog van een minimum
loon, wanneer de arbeiders verklaren, dat
zij na aanneming hiervan toch zullen blijven
staken. In elk geval zou de aanneming van
zoodanig ontwerp door de werkgevende
klasse beschouwd wordeu sis een geweldige
concessie aan do werknemers, en geen
rogeering, die bij baar verstand is, zou het
odium op zich willen nemen zulk een ont
werp in te dienen, met al zijn gevolgen,
onmiddelijke en toekomstige, wanneer zij
niet van te voren er zeker van is, dat het
althans een beëindiging der staking ten
gevolge zal hebben.
Dc staking- heeft tot nu een volkomen
ordelijk verloop; zelfs de Times moet er
kennen, dat de meer dan een millioen ar
beiders-stakers een vrij wat beter voorbeeld
geven van eerbied voor wet en orde, dan
de dames suffragettes, dio met keien, fles
schen enz. spiegelruiten inwerpen, en daar
mede onschuldigen een schade van duizen
den berokkenen.
Intusschen blijft de stakiug zijn invloed
in steeds wijder kring doen gevoelen.Overal
sluiten fabrieken wegens kolengebrek en
wordt hot werkvolk naar huis gezonden,
o.a. 600 blikfabrieken in Z.-Wales, waar
door 40.000 arbeiders, de mes-fabrieken in
Sheffield, waardoor 5000 welk getal
deze week tot 45.000 zal groeien de
hoogovens in Staffordshire, waaidoor 50.000
arbeiders gedwoDgen werkloos zijn gewor
den. Verder is door verschillende Spoor-
weg-Mijeu. een zeer beperkte dienst inge
voerd; de Great Northern Railway laat van
heden af slechts de helft van haar treinen
loopen, de Londensche Spoorwegmaatschap
pij maakt bekend, dat biljetten nog alleen