WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
MEDEDEELINGEN YAK SET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
Opgemaakt voorm. 10.54 uur.
De Bilt, 5 Maait 191'2.
Hoogste barometerstand 769.1 m.M. te
Horta, laagste 734.S te Shields.
Verwachting tot den avond van 6 Maart
1912. Stormachtige, later afnemende Weste
lijke tot Zuid-Westelijke wind.
Gesteldheid van de lucht: Aanvankelijk
zware bewolking, met opklaringen later
wellicht weder toenemende bewolking.
Temperatuur: Geringe daling vooral
van de ochtendtemperatuur.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
746 mM.
Vorige stand te 12 uur 757 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 52
Laagste hedennachtF. 43
Hedenmiddag 12 uurF. 48
voor risico van den kooper worden afge
geven en de South-Eastern Railway.die het
spoorwegverkeer tusschen Londen en Parijs
onderhoudt, heeft den morgen-trein van 10
uur en den avondtrein van 8.25 laten ver
vallen. Ten slotte is een algemeene prijs
stijging van verschillende levensmiddelen,
in verband met het beperkte treinvervoer,
reeds merkbaar; zij doet zich echter na
tuurlijk het sterkst gevoelen voor de steen
kolen zelf; een centenaar kost thans 21/,
shilling tegen vroeger 1 shilling. Dat van
deze geweldige prijsverbooging de minder
gegoeden het meest te lijden hebben, spreekt
van zelf. Dezen kunnen zich echter troosten
met de motie welke de stakers van een
der mynen in Zuid-Wales hebben aan
genomen, waarin zij hun sympathie be
tuigen met het publiek en de armen, die
het onschuldig slachtoffer zijn van het
conflict.
In een groote vergadering der spoor
wegambtenaren te Sheffield is bosloten aan
den Mijnwerkersbond mede te deolen, dat
zjj besloten zijn de mijnwerkers te steunen,
zelfs zoo het noodig mocht wezen, door
zelf in staking te gaan.
De eene fabriek na de andere in het
Ver. Koninkrijk moet worden gesloten.
De bemanningen van de kolenschepen in
de havens moeten worden ontslagen, daal
de schepen geen lading kunnen krjjgen.
Het spoorwegpersoneel lijdt eveneens, door
de vermindering van den dienst. Op een
lijotje in Yorkshire is de dienst geheel ge
staakt.
In enkele gevallen hebben de mijnwer
kers vergunning geweigerd, dat menschen
in de mijnen gaan om de paarden te voe
deren en voor het onderhoud van de mijn-
inrichtingen te zorgen.
Over het algemeen echter heerscht een
uitstekende stemming tusschen de mijuwei-
kers en de patroons.
De Engklsche Suffragettes.
De suffragettes hebben gistermorgen een
nieuwe „raid" ondernomen in Londen's
West-End, en zijn daarbij op dezelfde wijze
opgetreden als Vrijdag; ook nu weer heb
ben zij een aantal ruiten in bekende win
kels ingeworpen. Er werden verscheiden
vrouwen in hechtenis genomen.
O.a. werden de ruiten ingeworpen inde
woniDgen van den Lord-Kanselier en Minis
ter Lord Orewe.
Een ruit van het ministerie van oorlog
werd ingeslagen en op Charing Cross wor
den één of twee ruiten ingeworpen.
Des avonds werden opnieuw ongeregeld
heden veroorzaakt bjj de parlementsge
bouwen.
Tot dusverre zijn 200 inhechtenisnemin
gen gedaan.
Duitschk Luchtscheepvaart.
Do Tagliche Rundschau verneemt, dat
de Duitscbc regeering van plan is een
rijksinstelling voor luchtscheepvaart en
vliegtechniek in het leven te roepen Deze
instelling zal in Fiiederichshaven gebouwd
worden. Graaf Zeppelin krijgt de leiding.
Een groot aantal adviezen zijn reeds inge
wonnen en de onderhandelingen met de
betrokken kringen zijn reeds zoo goed als
afgeloopen. Thans wordt de financiëele
zijde van de quaestie. onderzocht. Waar
schijnlijk zal bij de begrooting voor 1913
een crediet gevraagd worden voor de eerste
bouwkosten.
De Toestand in China.
Do schade door den opstand en den brand
te Tientsin teweeggebracht, is zeer belang
rijk; ongeveer 100 persoueu werden gedood.
In de vreemde nederzettingen heerscht
rust. De aanwezigheid der vreemde troepen
heeft de bevolking gerust gesteld; er zijn
geen ongeregeldheden meer voorgekomen.
Prins Tsjing is ziek. Meer dan honderd
deelnemers aan de plundering zijn ter dood
gebracht.
De vreemdelingen achten den toestand
verbeterend.
Roosevelt.
Volgens een telegram uit New-York aan
Duitsche bladen, heeft een dagblad-refe
rendum in do geheele Unie gehouden, uit
gewezen, dat Rooseveld verreweg de ern
stigste candidaat voor het presidentschap is.
Koninklijk Bezoek teAmsterdam.
Het N. v. d. D. schrjjft:
In tegenspraak met zekere geruchten
kunnen wij mededeelen, dat tot dusverten
hove het voornemen bestaat, over eenige
weken het gewone bezoek aan Amsterdam
te brengen.
Zeker is het, dat de regeering, voordat
het bezoek van de Koninklijke familie
plaats heeft, haar standpunt in zake de
Paleis-Raadhuis quaestickenbaar zal maken,
iD antwoord op het bekende besluit van
den Amaterdamscben gemeenteraad.
Obstructie in zicht?
In een, Zondagavond gehouden vergade
ring, heeft het Kamerlid de heer Iiugen-
holtz, evenals Vrijdag zijn partijgenoot
Troelstra er den nadruk op gelegd, dat de
regeering voornemens is, alvorens het on
derwerp bakkerswet te behandelen, het
aangevraagde pantserschip aan de orde te
stellen.
De heer Hugenholtz betoogde, dat het
streven van de rechterzijde is, het voor de
coalitie zoo lastige, ontwerp op de lange
baan te schuiven en voegde daaraan toe,
dat de sociaal-democraten zich hiertegen
tot het uiterste zullen verzetten en daartoe
bij elke gelegenheid en tot vervelens toe
de motie Troelstra ter sprake zullen
brengen.
Van de houding, te dezer zake door de
meerderheid in de Kamer aangenomen,
zouden, aldus de Heer Hugenholtz, die
heeren nog long plezier hebbeD. (N R.Ct
Lezing Prof. Eerdmans.
In het kerkgebouw der Evang. Lutb.
Gemeemte hield gisterenavond de afdeeling
Amersfoort van de Evangelische Maatschap
pij, een openbare bijeenkomst, waarin als
spreker optrad prof. dr. B. D. Eerdmans
uit Leiden, met het onderwerp: „De jongste
besluiten van den Paus".
Na een inleidend woord van ds. F. G.
Lagers, herinnert prof. Eerdmans er
aan, dat de Evangelische Maatschappij is
een bestrijdster van het roomsch katho
licisme. De Maatschappij is opgericht in het
jaar 1853, in het jaar dus, toen door toe
doen van het liberale denken het episcopaat
in Nederland is hersteld. De grondwet van
'4S voerde alB leuze, dat alle burgers in
godsdienatigen zin gelijkberechtigd zjjn voor
de wet. De roomsche curie heeft daarvan
gebruik gemaakt en bij allocutie het epis
copaat iugesteld.Er waren echter menschen,
die inzagen, dat de roomsch katholieken
zich zouden organiseeren en in de toekomst
een dreigend gevaar zouden worden. Daar
om is de Evang. Maatsch. opgericht. Ze
heeft de sympathie der Ned. piotestanten
niet mogen winnen. Wel heeft ze een en
ander gedaaD, maar wie niet doorgedrongen
is in het roomsche doen en denken, begrijpt
dat verzet niet. Daardoor komt het ook,
dat nog vele Nedeilauders meenen, dat die
Maatschappij overdrijft. Maar Spr. meent,
dat de mannen, die in '53 tot de oprich
ting overgingen, ver vooruit zagen.
Komende tot het eigenlijke onderwerp,
herinnert Spr. aan het paus zijn van Leo
XIII, een man van eminente kennis, die
liet gansche leven wilde leiden door het
katholieke deuken. Het sociale leven liet
bij ziju gang gaan, zelfs heeft hij het aan
gemoedigd, maar tevens gezorgd, dat het
bleef onder de geestelijkheid. Deze paus
heeft aangemoedigd, dat vereenigingen van
allerlei soort werden opgericht, maar iedere
vereeniging zou hebben een geestelijk ad
viseur. Het opkomen van loase gedachten
kon dan worden geleid binnen de banen,
die vijandschap met de kerk uitsloten.
Er is geen stuk actie of ze heeft een geeste
lijk adviseur. Daarom is het van groote
beteekenia, na le gaan, wat de politiek is
van den togenwoordigen paus. De geeste
lijke leiding is ingesteld door Leo XIII.
Bij die geestelijke leiding denkt er slechts
een, d.i. die zit op den stoel van Petrus,
de vertegenwoordiger Gods op aarde. Wan
neer iemand iets doel, komt het er op aan,
dat hij hel doet, zooals door den bisschop
is voorgeschreven. En deze volgt weer de
leidiDg van den aaitsbisschop en deze weer
van de curie. Daarbij bestaat geen zelfstan
digheid en daarom is het van belang te
weten, welke strooming gaat door het katho
lieke denken en wat van uit Rome komt
en zijn invloed doet gelden op ons leven.
Paus Pius X vaardigde 9 Oct. 1911 het
besluit uit, bekend als hot Motu proprio.
Het onderscheidt zich van andere pauselijke
besluiten, als encycliek en bul, alleen door
den naam. Alles wat de paus zegt, is
krachtens het leerstuk der onteilbaarbeid,
van kracht voor allen, die r. k. zijn, in
welk land dan ook. De rechtskracht is
overal dezelfde, met dien verstande, dat de
geldigheid van een dergelijk besluit, door
een verdrag kan zjjn bepaald. Landen, die
een concordaat hebben gesloten, kunnen
zeggen: Dat en ilat geldt voor ons land
niet, omdat we volgens dat concordaat niet
vallen onder de Romeinsche jurisdictie. Zoo
kunnen er landen zijn, waarvoor het Motu
proprio niet geldt. Maar dat is hier geen
vraag, daar geen uitzonderingen zjjn opge
nomen. De eenigste zekerheid kan worden
verkregen door een verklaring van Z. Hei
ligheid zelve. Wanneer een kardinaal of
hooge geestelijke een verklaring afgeeft, is
dat een particuliere opvatting. Evengoed is
het dat, als onze minister van justitie zegt,
dat het voor ons land niet geldt.
Het Motu proprio nu is een vervolg op
een besluit van Pius IX van 12 Aug. '69,
een aanvulling van de pauselijke bul „Apos-
tolicae Sedis", welke met straf dieigt ieder,
die een geestelijke dwingt voor den rech
ter te verschijnen. Spr. zet dan uiteen, dat
een geestelijke een geheel ander mensch
is, die recht heeft op eerbied van elk
rechtgeaard geloovige.
Een roomsch katholiek, die een aanklacht
indient tegen een geestelijke, schiet te kort
volgens het cannonieke recht en begaat
een doodzonde. In dien tijd bekommerden
de menschen zich daar echter woinig om,
en daarom bedreigde Pius IX nog daarbij
met de excommunicatie, zonder dat daar
over opzettelijk een proces behoefde te zijn.
Nu was de vraag: Wie dwingt een gees
telijke voor den rechter te verschijnen
Daarom is in '86 een uitspraak gekomen
Tan het college van kardinalen. Niet de
rechters dwingen, want die doen, wat de
wet voorschrijft. Maar degeen, die oorzaak
is, dat de wet zoo is, dwingt de geestelij
ken, dus de wettenmaker en de uitvoerder
er van. Om dit duidelijk te maken, zet
Spr. de organisatie van onze rechterlijke
macht uiteen, waarna hij er op wijst, dat
de tegenwoordige paus is een eerlijk man.
Hij is niet slim, maar zegt precies zooals
het middeleeuwsch r.k. denken hem ingeeft.
Deze paus nu heeft vorig jaar zijn besluit
gegeven, eu zegt daarin In deze tijden
van groote onbillijkheid, nu men geen reke
ning wil houden met de onaantastbaarheid
der geestelijken, nu zelf6 kardinalen wor
den gedaagd voor do rechtbank van leeken,
r.u komt het ons voor, nu men zich van
die heiligschennis door de straf niet laat
afschrikken, dat we die straf nog moeten
verzwaren, om alle particulieren of andere
personen te doen vallen, onder de strafbe
palingen 7an 1869. Dus, alle personen
worden daarmee bedreigd en daarmee een
bepaald deel der ingezetenen onttrokken
aan het gewone recht. In theorie kan men
zeggen, dat het niet zoo is. Ieder, die wil
aanklagen, kan immers verlof aan den bis
schop vragen Maar de pructjjk leert, dat
de beschuldigde dan niet wordt getroffen.
Als een ernstig feit voorvalt en de bisschop
weet het, dan is morgen de geestelijke
niet meer, waar hjj was. Voor de r. gees
telijken is dus onmogelyk gemaakt, wat
voor allen geldt. Men vraagtIs dat nu
zoo erg Het gansche zijn van onzen na-
tionalen Staat is de eerbied voor de wet.
Als nu van buiten daar inbreuk op wordt
gemaakt, bederft men, wat na jaren strijd
is verkregen.
Door de groote revolutie van 1798 is
een einde gemaakt aan de bevoorrechting
van adel en geestelijkheid. Dat is geweest
tot een zegen. En wanneer nu in den wal
van 1798 een bres wordt geschoten, dan
is daarmee een begin gi.maakt met wat
ons liberale voelen en denken nimmer zal
verdragen. En daarom juist is dit besluit
zoo ernstig.
Spr. zet daarna uiteen hoe de wijding
den priester maakt tot een heilig mensch,
hij behoort tot het Godsrijk. Waar men
zoo over een priester denkt, is de rechts
positie voor een dergelijk mensch natuur
lijk een andere dan voor een gewoon
sterveling. De geestelijke hebben hun eigen
recht, leeken spreken over de geestelijken
geen recht. Dat middeleeuweche begrip
omtrent de geestelijkheid, wordt door het
jongste besluit van den paus naar voren
gebracht. Spr. zet nader uiteen, hoe in de
iniddeleeuwon de verhouding tusschen
wereldlijk en geesteljjk gezag was, om
aan te toonen, dat het Motu proprio geen
toevallige opwelling van den paus is. Het
is een ingrijpen in onze staatkundige vrij
heid, de kerk stelt zich er mee boven hot
Ned. recht. Dat doet ze ook reeds bjj het
huwelijk, maar nu gaat ze verder. „Gij
zult de geestelijken niet aanklagen, an
ders wordt ge geëxcommuniceerd", zegt ze.
Hiermee is iets losgemaakt in de rechts-
veiligheid. „Nu ja," zegt minister Regout,
„wij hebben dat door de gewoonte reeds
buiten gebruik gesteld." Maar dat is toch
niet geheel waar. Het Motu Proprio zegt:
niemand mag oen geestelijke aanklagen.
En minister Regout zegt: De rechters
klagen immers wel geestelijken aan. Maar
de eenvoudige geloovige zoekt het niet
haarfijn uit, en zal alleen weten, dat het
hem verboden is een geestelijke aan te
klagen De practjjk is zoo en niet anders.
Spr. herinnert hierbij aan een kindermoord
in Brabant. De rechtzaak kon niet opschie
ten, maar de pastoor was allang verdwenen
en zat in een klooster in Palestina. Spr.
heeft een debat gevoerd met dr. Hoffmann
te Gouda en deze zei: ik ben in de eerste
plaats katholiek en in de tweede plaats
Nederlander.
Zoo is het ook. Het woord van den paus
geldt in de eerste plaats en het Ned. recht
in de tweede. Spr. herinnert hierbij aan
de brochure van den ex r. k. priester Jos
van Veen en aan de opleiding van geeste
lijken te Warmond, waar geleerd wordt, dat
het geestelijk recht voorgaat. En dat is wel
erg. We hebbtn te doen, met iets, dat in
grijpt in de vrijheid van de Ned. burgers
en dat aantast het met moeite verkregen
staatsgezag.
Na een korte pauze vei volgt prof. Eerd
mans zijn rede.
De toestand, dien we beleven, kunnen
we niet vergelijken, met den toestand, dien
we krijgen. Onze tegenwoordige ambtena
ren zijn nog opgeleid aan da Staats hooge-
scbool. Dat zal niet lang meer duren. Dank
zij de zegeningen van Dr. Kuypei, krjjgen
we een r. k. universiteit. En dan is de
goedkoopste faculteit, de juridische. En daar
zal het katholieke beginsel meer naar vo
ren worden gebracht. Men is reeds zeker
van zijn zaak. Protestanten zjjn er niet
meer, de katholieken bepalen, hoe het gaan
zal. Deze dingen zullen dus in de toekomst,
met een katholieke opvoeding, nog meer
doorwerken. Het katholieke volk kan daar
niets aan doen. Het verzet gaat dan ook
tegen de geestelijkheid en ten slotte kan
alleen de pjus het helpen en daarom gaat
het verzet togen de geestelijke leiding, die
overal komt. Het algemeen type van den
bitsen, spitsen kapelaan heerscht. Jezuïet is
tioef, het Jezuïetisme zit voor op de semi
naria en zit achter de besluiten van den
paus. Daarom moet men zich kceren tegen
die geestelijke leiding.
Het tweede besluit van den paus is van
1 Sopt. 1910 en is gericht tegen de mo
dernisten. Daarin geeft do paus een aantal
voorschriften ten opzichte van het geloof,
waartoe de priesters zich bij eede moeten
verbinden. Ieder greintje zelfstandigheid iB
daarbjj uitgesloten.
Spr. zet de modernisteneed uiteen en
