Katholiek Nieuws- en Advertentieblad.
No. 51.
Zaterdag 21 Maart 1891.
Vierde Jaargang.
DE EENBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn. Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussura, Driebergen, Eenines, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Xaarden. Nijkerk, .Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden:
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauKrommcstraut, F 241, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentièn:
Van 1 tot 6 regels
Voor iedere» regel meer
De tijden veranderen.
Het strekt liet Bestuur der R. K.
Kiesvereeniging te Delft tot eer, in de
thans heerschende verwarring op poli
tiek gebied eene daad te hebben ver
richt, die aanspraak kan maken op
ieders warme sympathie. Want waurlijk
er behoort moed toe, zich zoo onver
schrokken bloot te stellen aan minder
liefelijke bejegeningen, zooals gewoonlijk
dengenen Ie beurt vielen, die in tie laat
ste periode van onzen polilieken toestand
zich verstoutten ook maar in het minste
dit zaakje aan te roeren.
Maar do lijden veranderen snel. Nau
welijks twee jaren geleden meende de
R. K. Kiesvereeniging .Recht voor
Allen" te Amersfoort het als haren plicht
te moeten beschouwen, om den ,Alge-
ineenen Bond" beleefd maar dringend
uit te noodigen, zich krachtig te ver
klaren tegen de zoozeer gevreesde
invoering van persoonlijken dienstplicht.
Eene onschuldige motie werd op de
algemeene vergadering dier Kiesvereeni
ging aangenomen, wiei inhoud wij hier
nogmaals ter beoordeoling aanbieden.
De h. Kiesvereeniging .Recht voor Allen"
overwegende, del alom in den lande meer
en meer eene onrustige beweging wordt waar
genomen aangaande eene umgelyke invoering
van den persoonlijken militairen dienstplicht
overwegende, dal zulk eene wettelijke rege
ling van ver reikende en diep ingrijpende gevol
gen zou zijn voor de persoonlijke vrijheid,
zoowel van godsdienstigen als inaatsclMpi-cljj-
ken aard. en het daarom noodzakelijk is alle
wettige middelen aan te wenden, om de invoe
ring van eene dergelijke Wet te voorkomen
Ie. aan hel Bestuur van den Algomeenen
Bund van B. K. Kiesvereenigingen in overwe
ging te geven, legenover «lit gevaar voor de
vrjjheid in Nederland, die maatregelen le nemen,
welke zullen leiden tol een krachtig en eenpa
rig optreden des volks
Je. dit besluit mede te deelen aan alle
R. K. Kiesvereenigingen in Nedeiland, niet ver
zoek om adhaesie.
Men weet met welk eene instemming
deze zoo eenvoudige, onschuldige inolie
in den lande werd begroet, maar niet
minder zal men zich herinneren, welk
een geweldige storm van veront
waardiging daarover ontstond. En toch
had de Kiesvereeniging. die door hare
inolie deze beweging in het leven riep,
maar al le gegronde redenen om altlus
le handelen, al werden die ook niet tot
gemeen goed van een ieder gemaakt.
Van uit de hoogte weerklonk toen hul
wachtwoord .ontijdig", en dit scheen voor
enkelen onder de Katholieken in de pers
het sein le wezen, om de fiolen hunner
gramschap over degenen uit te storten,
die tie motie liet aanzijn schonken, ol die
.In-I wagen durfden, hunne instemming
daaraan te betuigen.
Eu thans veroorlooft ziel) de It. K.
Kiesvereeniging te Delft om do Katholieken
van Nederland voor le houden:
De verwarring op politiek gcbieil, waarin wij.
Katholieke .Vdrrlunjers, gedurende de laalsle
maanden vcrkcercn. heelt ons ducn besluiten eeuc
la.ii.te poging tol verbetering aan te wenden.
Wat torh is de zaak Velen der onzen, luid
de beste bedoelingen Ier wereld bezield, verkorren
in de grootste ongelegenheid. Omdat zij niet
meer weten aan Wfen of aan teal zjj zich zullen
houden. Zij welen, teil einde raad. niet heter
dan de voorschriften te volgen vail humt' cou-
trouw redeiieeringen aan, des te sterker gukniid,
naarmate zjj oppervlakkiger zijn. Ui moeiten en
hi.lon. die wij. Besturen van K. K. Kiesvereenigin
gen bü do eerstkomende verkiezingen en laier
van die verwarring zullen ondervinden, zullen
zeer groot zijn. Slaan de zaken nu reeds minder
gunstig, de heerschende tweedracht en verwar
ring zullen ze huprlna* maken.
Deze smartkreet over de verloren één
heid onder de Kutlioliukcn op politiek
gebied, door het Bestuur der DolfUchc
Kiesvereeniging geslaakt, moest indruk
maken, vooral hij degenen, die reeds
in stilte hunne verontwaardiging over
den gang van zaken hadden verkropt.
Maar nog meer bedroevend wordt bet,
als genoemd Bestuur verklaart, dat al
zijn inocitc, om den „Algemeenen Bond"
tot handelend optreden uil te noodigen,
niet alleen vruchteloos bleef, maar zelfs
dat zijn schrijven aan den Voorzitter
van dien Bond niet eens werd beant
woord. Het Delftsehe Bestuur truosle
zich evenwel mot de gedachte, dal ook
anderen eene dergelijke bejegening van
diezelfde zijde is te beurt gevallen.
Eene laatste poging werd daarom
door dit Bestuur ling eens beproefd,
door de Kiesvereenigingen, bij den
„Algeiiieciion Boud" aangesloten, uit te
noodigen. don Bond tol handelend op
treden als te noodzaken.
Zoo snel zijn inlnsschen de tijden Ver
anderd, dat men zich nu zoo iets kan
veroorloven, zonder van zekere zijde
daarover te worden aangevallen, zelfs
wordt men nu geprezen om de poging,
die aangewend w.irdl, om de geschokte
éénheid te herstellen.
Maar de Katholieken van Nederland
hebben ook bel volste recht om zich
over de houding van liet lleslttnr van
den „Algemoonen Bond" le beklagen. Iloe
toch herleefde de hoop op hetere lijden
toen het Bestuur van den Bond, enkele
maanden na liet verschijnen der Amers-
foortscho motie, door de omstandighe
den gedwongen, eene resolutie uitvaar
digde waarin wordt gezegd
Bel Bestuur van den Algemeenen Bond vau
Knthidieke Koizorsviireciiigingcn m Nederland,
handhavende liet drmr den Ihmd aangenomen
I program luidende .beperking var: du kuilen en
I de luiten dor defensie met dien verstande dal
rle verdedigbaarheid des land. ten vuile hlijvu
Overwegende rial Ul.rhafling van plaatsver
vanging in geen opzicht wenscheliik is
Vertrouwt dat de volksvertegenwoordiging
huilen de alleruiterste noodzakelijkheid niet lot
afschaffing van plaatsvervanging zal overgaau,
Wie zou nu hel lezen van zulk een be
sluit ook maar in liet minste goihclit
heblmn, dal het Bestuur van dien Bund,
onder welks leden er zich bevinden, die
een grootcn invloed op den gang der poli
tiek kunnen uitoefenen, niet met ernst de
zaak zouden aanvatten? Juist liet tegendeel
evenwel bleek. Van handhaving van het
program viel al zeer weinig te hespeu
ren. De Regecring ging ïntusschcii haar
gang, als of zij van dit besluit van den
Bond niet liet minste notitie behoefde
te nemen, en het Bestuur van den Bund
hield zielt zoo rustig, als of er guou
wolkje aan den Hemel zichtbaar was.
Uingzumcrhaiid werden tie oogen
dor Katholieken ten opzichte van
liet Besltmr van den .Algomeenen
Bond" nog meer geopend, maar ook
duArdoor worden de kiesvereenigingen,
dichjj den Bond Zijn aangesloten, niet des le
meer verontwaardiging vervuld. Eene al
gemeene vergadering in April van liet vori
ge jaar door dien Boud le Utrecht gehou
den, went voorafgegaan door eene open
lijke medeiieeling der verdeeldheid in hel
Bestuur onderling. In schijn werd op die
vergadering de eenheid hersteld, out later
tot de treurige waarheid te komen, dal
men niet anders dan, urn het juiste
woord gebruiken, misleid is geworden.
Een verslag van die gehouden vergade
ring word door hel Bestuur aan de pers
ter openbaarmaking toegezonden, maar
1 aan de besluiten, op die vergadering ge-
mimen, word eenvoudig geen uitvoering
gegeven. Op die wijze meende men de
I afgevaardigden der verschillende kies-
verecnigiugcn, die zich de moeite had
den getroost lar vergadering op le ko
men, gerust le kunnen behandelen. En
I ilit zjjn nu de voornaamste resultaten,
I welke wij mm liet Bestuur van dien lluud
I te danken helihun.
Hot Bestuur Van de Kiesvereeniging
.Recht voor allen" te Amersfoort had
«lus gegronde redenen om liet Bestuur
der Kiesvereeniging le Delft op zijne cir
culaire te antwoorden, dat liet van een
optreden van den Bomt ingeval hij
aan de uilnoodiging daartoe gehoor gaf.
weinig heil verwachtte. (Volgens
eene reeds ontvangen kennisgeving van
hot Bestuur van den Algemeunen Bond
wcnschl liet daartoe runlii/et lijilen uf
le wachten.) (Jok het voorstel om elf l'ro-
l vincialo Bonden te vormen en daaruit
I één Bond le coustiluecreu, kwam het
Bestuur der Arncrsfoortsclie Kiesvereeni
ging niet uitvoerbaar voor. De onder
vinding had dit Bestuur geleerd, dal
hel vormen van een provincialen Bond
voor Utrecht in de gegeven omstandig
heden ouoverkuiuclijkc bezwaren zou ont
moeten. Evenwel vond het edel streven
van het Bestuur dor Delftsehe kiesver
eeniging bij dat van de Amersfoortsrhe de
moeste instemming en waardeering.
Maar zullen nu de Katholieke kies
vereenigingen, die in een toestand ver-
koeron, zoo juist door hot Bestuur der
Uolflsclie Kiesvereeniging geschetst, de
handen in den sclmot leggen, en geen ver
dere pogingen aanwenden ter verkijjging
der zoozeer gewensehte éénheid op po
litiek gebied? Voor kiesvereenigingen,
zoonis in Ilrubund, Limburg en nog
enkele kiesdistricten meer, dichetin hunne
macht hebben zonder grooteil strijd een
Katholiek af te vaardigen, of voor kies
districten, zooals b. v. Utrecht, waar
men door bet machtig woord van Dr.
Sclhtopiii'Mi iu geestverrukking goraukt,
maar bij de verkiezingen het moet aan
zien, dut de liberalen met den buit gaan
slrjjken, ju zelfs, dut andere kiesdis
tricten de geleden nederlagen moeten
herstellenvoor zulke districten is er
niet zoo heel veel aan verbeurd, als de
zaakjes hij de verkiezingen op den ouden
voel blijven voortgaan. Maar voor kies
districten, die bij de stemmingen voorliet
dilemma worden geplaatst, uilcundidaten
door andere partijen gesteld, eene keuze
te moeten doen, en dan bij de stem
mingen de beslissing in handen hebben,
komen de groulsto moeilijkheden, en
die moeten, dit is een gebiedende eisch.
van hel oogcnblik, nog voor de a. s
verkiezingen worden opgelost.
lil antwoord op de Delftsehe circulaire
schrijft hel Bestuur der Amersfoortsohe
Kiesvereeniging nog de volgende, onz.es
inziens, behartigenswaardige woorden
Natuurlijk <jjn wjj gaarne bereid iedere po-
tul beste kim verkregen worden, door vastslel-
ling en aanneming van een katholiek program,
zijn w|| besloten inal alle kracht medate werken
in de richting door het Bestuur dor Kiosvoreeniging
FEUILLETON.
Uit vaders jongelingstijd.
2) Met alle jeugdige luit begonnen wjj met
zen achten de voetreis. Hoe verschillend
onze karakters en neigingen ook waren, toch
heerschte onder ons de volkomenste harmonie,
en juist dat verschil in neigingen bracht eenige
afwisseling aan in ons vriendschappelijk verkeer.
Zoo noemden wjj Hendrik, om zijn schoon
tenorgeluid, den zangerDicderik heette de rid
der zonder vrees en blaammen gaf mij den
naam van poeet, omdat ik eenige malen mijne
krachten beproefd had hjj liet maken van een
gelegenheidsgedichtje, terwijl Walter wegens zijn
vrerd met den naam van den hclschen Breugcl.
Zoo heette Egbert om zijn welgevormde li
chaamsgestalte onze Adonis: Hans daarentegen
droeg den naam van Möros. Herman, de zoon
eens rijken koopmans uit Neurenberg, wus de
Cheruskervorst, en Gerard, den jongsten van ons
gezelschap, noemden wjj Fridolin.
Zingend, pratend of schertsend wandelden
wjj voort, hier en daar eens aanleggende als de
warmte ons le machtig werd. Niels, wal beziens
waardig was. mocht voorbijgegaan worden, dit
was de hoofdvoorwaarde van den Cheruskervorst.
die, om hier en daar zeldzaamheden te kunnen
aankoopen. eene vrjj groole som gelds meevoerde.
bat dit dikwijls aanleiding gaf tot komische
avonturen, kunt gij gemakkelijk gissen. Misschien
vertel ik u later daarvan wet eens eenige grap
pige staaltjes. Nu echter, om hjj mijn onderwerp
te blijven, dien ik er nog hjj to voegen, dat liü
mij. als kassier van hel gezelschap, ook het .,e-
hecr over dal geld had opgedragen.
De eerste dag bracht ons naar hel stadje Werl-
heim, waar wji, na de oodc burclilrulnc bezocht
te hebben ons te goed deden aan den echten Wert-
bcimer, die ons bjj het gebruik van do beroemde
braadworst heerlijk smaakte. Opd. n avond van don
tweeden dag bereikten wjj het stadje Mlltonborg,
■lui voor eenigen onzer zijne eigenaardige eun-
trekkeiykheid had. Onze Möros hoopte numelijk in
hel daar gelegen franeiskanerkloosloi zijnen bran
dei. Haler Bonaventura, te vinden, terwijl de
Cheruskervorst vau begeerte brandde ..aar de
oudheden, die volgens gerucht in dal oude Mam-
stadje moesten opgehoopt liggen, en die nauwf-
tyks naar waarde geschat worden.
Terstond bü het binnentreden in de stud snel
de Möros naar zijn broeder in hot klooster, tor-
wjjl wij naar hel liölel „do reusgingen, dat
ons was aangeprezen niet alleen om zy'n goede
spijzen en dranken, nrnar ook als eene geschied
kundige merkwaardigheid. Toen »y daar binnen
kwamen, overviel mij eene duizeling, helzydoor
groole vermoeidheid, hetzj door de drukkende
lucht, die ray daar hinderde. Dadelijk merkten
mime kameraden aan mijne veranderde gelaats
kleur. dat cr bij mij iels aan baperde. en door
aanwending van koud water en van vcrscho
tucht, die zy terstond door een geopend raain
naar binnen lieten stroomen, Uersleldu ik spoe
dig weder. Ik behield echter none hinderlijke
loomheid in mijne bccncn. die mü verhinderde
te kunnen meedoen in de voorgenomen lutht
in den maneschijn naar d« burcht. De overigen
besloten daarom ook van dat uitstapje afstand
te doen, bij mü te I lyvcn en dan maai vroeg
naar bed te gaan om legen het krieken van
den dag wederom op te staan, ten einde dan-
opgefrischt en gesterkt ons uitstapje te kunnen
De waardin, eene knappe goedhartige vrouw
met een vriendclyk uitzicht, stelde met behulp
van den bediende alles in liet werk om voor
ons den avund zou genoegeiyk luogclyk to maken
en omdat de spyzen goed cu hel hier voortrel-
fetjjk was, kwam de vruuljjklicid spoedig lerug,
die door myno ongesteldheid geheel en al ver
dreven was. Wy deden ons duchtig te goed aan
het kostelijke bier. en onderhielden ons in een
gezellig praatje, dal nog aungevald werd door
liet gemengde gezelschap, dut langzamerhand
binnenkwam. Natuurlijk werden wji met de
meeste nauwgezetheid bediend en bleef de kel
ner in onze oi.uiiddelijke nuliülicid.
Zoo gebeurde het nu, dat hol gesprek viel
op oudheden. De Cheruskervorst had op een
plaatsje een zilveren voorwerp van sieraad op
gekocht van een jood. Deze zeide, dut hij liet
uit Florence had medegebracht, waar tiy het
gekocht had vaneen verarmde tak van hel huis
Medici. De herbergier vau liet plaatsje had
echter dsn jood uitgelachen, en beweerd, dat
het een stukje vun liet halssieraad der vorstin
was geweest, en de jood het van ccno barer kame
niers had gekoeld. Het vourwerp whs my ter
bewaring overgegeven on besloeg in du lederen
vierde deel van de ruimte, die was iiigenumen
door hel daaraan hestcedn geld. Ik moest tod
ding weer te voorschyn Inden, o|nlat hel aan
een nieuwe kritiek kon onderworpen worden;
lunar, hou het kp'iiin weet ik niet, by liet ope
nen van de goldhuurs viel zij my uit do luiiid
en eene menigte blinkende daalden* rolden over
de tafel. Ik schaamde mij ovormynu onhandig
heid en terwijl de vrienden lachend liet geld
by elkander grabbelden en Fridolin liet weer
in de beurs schuilde, wierp ik een vlucliligen
blik op luune omgeving, overtuigd dal ik spot-
lende blikken zou ontmoeten. Maar ik bespeur-
de niets dan de ver opengesperde oogen vnn
den kelner, die doodsbleek en ontsteld liet werk
der vriendou toezag en zclls niet scheen le be
merken, dat zyn naam door een der sliiingasten
geroepen werd.
Ik schreef hel aan mijne ziekeiyke verheul-
ding loc, dal hol vrooiykc regelmatige gezicht
van den jongen iniin mü zoo geheel ontsteld
was vourgekotnon, en Ik dacht daar spoedig
ook niet meer aan, toen Möros in gozclscliup
van zünen broeder, den pater, binnenkwam.
Natunrlyk sprongen wij dadclyk op, oin den
binnentredende le begroeten.
.Waarom hebben de tieeran bonnen vriend
niet naurons klooster begeleid?'' vroeg deputcr
met eene welluidende stem„(ij waart ons
voorzeker uilen welkom geweest, en ook zouden
wy u wel kunnen onthaald hebben op een pol hier.
De vrooiykc toun, illcn do pater aansloeg,
vond by ons een linrtciyken weerklank en inel
vreugde vernamen wjj, dal het aan pater Bona
ventura was toegestaan een uurtje in onzen
kring door le brengen, oin aan ons gesprok le
kunnen deelnemen en den vrienden zyns broe
ders genoegen te doen.
.Hoe?" zeide de pater, „noemen zy u Möros?
't Is toch zo, derling, dal ik juist, toon gy hy
mü in de cel truadl, in den ouden foliant eene
kleine geschiedenis vun Itnliannschon oorsprong
lus, die rnjj veel aandoenlijker voorkomt, dan
liet onderwerp van Schiller'* gedicht, waaraun
gy dien naam van Möros ontleend hohl."
Allen vonden wy dut heel toevallig en de
wcnsch kwam by ons allen op, of pater Bona
ventura wol zoo goed zou willen zün, om ons
ilio geschiedenis te verhalen.
.Wel zeker," antwoordde do vrome man
.dal doe ik met pleizicr, en dal wet te meer,'
omdat zy aan de hoeren juristen stof oplevert
tot nadenken en gevolgtrekkingen te maken."
Terwijl wü ons nu uilen iu postuur zetten
om aandachtig le luisteren naar zün verhunl,
begon bü zonder voel omhaal do volgende ver-
De republiek Venetië stond op haar toppunt
van macht, toen een barer zonen Antonio
DonaU, door do waarde vun zyn karakter, door
zijne wijsheid en veelzydige ontwikkeling, door
de reinheid van zeden en door züne verstandige
ondernemingsgczindlieid haar lot een byzonder
sieraad verstrekte. Züne handelsbetrekkingen
strekten zich uit naar het verre Oosten al*