Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 4.
Zaterdag 25 April 1891.
Vijfde Jaargang.
DE EEMBODE
▼oor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verachijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie meenden:
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f 0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 241, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentita:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30.
Voor iederen regel meer- 0.05.
Correspondentiên en Advertentifn moeien uiterljjk Vrjjdagavoud
vijór 6 ure aan het bureau bezorgd zijn.
Geen katholiek program.
Aldus luidt het parool van 99 leden
der R. K. Kiesvereeniging «Recht en
Orde" te Amsterdam.
Diep en grievend is het katholieke
Nederland hiermede in zijne beste ver
wachtingen getroffen. De zoo prijzens
waardige poging der achtenswaardigste
leden van het Bestuur van «Recht en
Orde", om door het ontwerpen endoen
aannemen van een katholiek program
de staalkundige verwarring te doen
eindigen, is door hartstochtelijke be
strijding verijdeld geworden. De banier,
welke zij trachtten te ontplooien om in
hare schaduw de staalkundige eenheid
onder de Katholieken te herstellen, is
door enkele politieke drijvers met be
hulp hunner volgelingen meedoogenloos
onder de voeten neergehaald.
Er kon door die Vereeniging waarlijk
geen treuriger schouwspel worden op
gevoerd.
Zij, die aan de Katholieken van Ne
derland hebben beloofd een tijdperk van
vrede en voorspoed te zullen brengen
en toch niets dan verbittering en ver
warring hebben gesticht, hebben weder
gezegevierd. Hun triomf moet volkomen
zijn, hij kan niet te duur worden ge
kocht.
Dit bewijst maar al te zeer de uit
slag van bovengenoemde vergadering.
Een program, dat in de tegenwoordige
omstandigheden als een uitnemend heil
middel moet beschouwd worden, moest
met de onnoozelste argumenten worden
afgewezen.
Zoo werd o.m. door een der voor
naamste bestrijders met pathos ver
kondigd, dat een program moet uit
gaan, hetzij van Kamerleden, hetzij van
Bonden, en niet van eene kiesvereeni
ging met name Amsterdam, en natuur
lijk werd dit prachtige argument door
enkele politieke vrienden met gejuich
beantwoord.
Een program moet uitgaan van
meriedenArmzaliger bewering
den tegenwoordigen toestand inoeieiijk
denkbaar. De Kamerleden zouden een
program moeten vaststellen, zij, die
zeiven hel treurigste voorbeeld te zien
geven van onderlinge verdeeldheid. Bij
menige stemming, die door eiken op
rechten Katholiek met angstige span
ning wordt waargenomen, komt men
tot de minder vei kwikkelijke ontdekking,
dal, zelfs op punten, welke zoo zeer
ingrijpen in de belangen de - volks in
het algemeen, maar vooral in die der
Katholieken in het bijzonder, de meenin
gen hemelsbreed verschillen. Zelfs bij de
stemming over het zoo gewichtig voor
stel, of de gehate legerwel in behande
ling zou worden genomen, verklaarden
zicli zeven katholieke Kamerleden daar
toe bereid. En dan zou door de Kamer
leden een staatkundig piogram voor de
Katholieken moeten worden samenge
steld 't Zou bespottelijk moeten lieelen,
als liet niet zoo ernstig was.
Maar dan een program van de Bonden?
Ook met zulk eene bewering maakt men
in onzen tijd een erbarmelijke» indruk. Hoe
toch heelt het Bestuur van de R.K. Kies
vereeniging te Delft hij het Bestuur van
den Algemeenen Bond niet enkel aange
klopt, maar ertegen gerammeid, om hol
tot handelend optreden te bewegen. En
met welk een resultaat Dat het Bestuur
van dien Bond uit de verte toeriep
kalmer lijden te willen afwachten. Het
wil kalmer tijden afwachten, na zelf
eerst de grootste onrust te hebben
gebracht.
Voor de verkiezingen van 1888 had
de Noord-Zuid Hollandsche Bond in zijn
program behoud van plaatsvervanging
opgenomenterecht eene staatkundige
daad. Maar ongelukkig kon het Bestuur
van den ondoorgrondelijken Algemeenen
Bond zich hiermede niet vereenigende
rol, die het zich voorgenomen had op
het politiek tooneel af te spelen, zou
er door belemmerd wordm. Met onver
klaarbare halsstarrigheid werd doorgedre
ven, dal een der voornaamste artikelen
in de plooien van ons katholiek vaandel
moest verborgen worden.
Met zulke feiten voor oogen komt nu
een der leden van «Recht en Orde" in
hare vergadering voorhouden, dat van
Bonden een program moet uitgaan, als
of aan zulk een program nog eenige
waarde te hechlen valtDat leert, helaas,
ook het program van den Algemeenen
Bond, waarin duidelijk wordt omschreven,
dat de lasten en kosten der defensie moeten
beperkt worden; maar in ons Parlement
komen de invloedrijkste Bestuurleden van
dien Bond daarmede in lijnrechte tegen
spraak. Mede door hun geknoei is de
beruchte legerwet ingediend, ondanks
liet program, dat alle vrees te dien
opzichte verdrijven moest. Een fraai idee
dus om van die zijde opnieuw een pro
gram aan te nemen.
Geen katholiek program! Dit wacht
woord heeft zijn uitwerking niet gemist.
\Vas het bedoelde program aangenomen,
dan zou het gekonkel achter de scher
men op het politiek tooneel voor onze
zoogenaamde leiders zeer worden be
moeilijkt. Dan zou men ook niet meer
beleven, dat de Katholieken met span
ning naar een enkel persoon zouden op
zien, of hij, evenals eertijds liet orakel
deed, ook spreken zal, om uit zijnen
mond het onoplosbare tc vernemen.
Dan zouden de voordrachten van mach
tige redenaars door het volk beter ver
slaan en begrepen worden. Dan zou een
Kamerlid, die op het vertrouwen zijner
kiezers zoo hoogeri prijs schijnt te stel
len, niet komen verkondigen, dat hij met
hart en ziel legen persoonlijken dienst
plicht is, en die ook met kracht bestrij
den zal, om daarna met een .vergelijk"
voor den dag te komen, waarmede per
soonlijke dienstplicht wordt ingevoerd.
Aan zulk een onedel spel zou dan voor
goed een einde zijn gemaakt.
De bestrijders van een katholiek pro
gram in de vergadering van «Recht en
Orde" te Amsterdam hebben waarlijk een
pover figuur gemaakt. Voorheen toch was
die Vereeniging een voorbeeld voor het
geheele katholieke Nederland. Hare da
den werden met de grootste instemming
vernomen, getuige haar protest tegen
de overweldiging van Rome en de vij
andelijke aanslagen tegen den H. Stoel.
Thans echter wordt in de vergaderingen
dier Vereeniging met de edelste bedoe
lingen den spot gedreven. Een voorstel,
om eene moeielijke quaestie aan de be
slissing van een onzer Hoogwaardige
Bisschoppen te onderwerpen, werd on
langs in hare bijeenkomst «belachelijk"
genoemd. En nu kwam het zoover,
dat een verdediger van het voor ons
Katholieken zoo noodzakelijke program
spottend«Zoo ge te eenigen tijd Paus
mocht worden" werd toegevoegd; en
dat nog wel door iemand, die inet den
catechismus van een zijner kinderen
in den zak loopt om liet antwoord op
de vraag: «Wat is de plicht van den
Christen?" in zulk eene vergadering te
kunnen voorlezen.
Het Centrum met zijne vrienden mogen
nu jubelen over de behaalde zegepraal,
maar door ieder weldenkend Katholiek
zal do beslissing, in de vergadering van
jRecht en Orde" genomen, diep betreurd
worden. Niettemin zal ook de goede
uitwerking daarvan zich spoedig open
baren. Al moet het zoo verdienstelijk
program, hetwelk met de meeste nauw
keurigheid en met ernstig overleg is
vervaardigd, waarvan liet overvloedig
blijken geeft, voorloopig worden opge
borgen, loeh heeft zijn inhoud in de
harten van verreweg de meeste Katholie
ken ingang gevonden, en daar voorgoed
post gevat. En dit succes is van niet te
miskennen waarde.
Wel is het waar, aan de bestrijders
van het katholiek program bieef in dien
onzaligen kamp de overwinning: maar
aan de verdedigers ervan blijft de eer.
Aan de laaUten brengen wij onze
eerbiedige hulde.
BU1TKNLAND.
Volgens la Gazette du Midi hebben
de Katholieken uit de Noorderdeparte
menten de volgende verklaring afgelegd.
«De katholieken van Frankrijk vor-
j men geen partij, die het aantal politieke
partijen gaat vermeerderen, waardoor
hel land verdeeld is. Wij zijn het Chris
telijk, verlaagd, vernederd en vervolgd
Frmkryk, dat opstaat ter verdediging
v ,n zijn rechten en tot het opeischen
van zijn vrijheden. Wij willen deze ver
dedigen door alle wettige middelen, welke
in onze macht zijn, door de pern^n het
woord, door petitiën en stembiljetten.
Het programma, dat wij openbaar ma
ken, is slechts de getrouwe vertolking
van de gevoelens, die de harten van
alle Katholieken eenstemmig doen klop
pen; wij zullen het in stand houden
zoolang Frankrijk nog niet door de ver
eende krachten zijner kinderen en de
genade Gods zijn vrijheid en al zijn rech
ten herkregen zal hebben. Katholieken
van Frankrijk, op dus en voortaan ver-
eenigd de handen ineengeslagen; voor
waarts ten strijde! God zal voor ons
strijdenwant Hij is altijd met hen, die
zonder aan zich zeiven te denken, wer
ken aan de bevestiging van Zijn Koninkrijk
op aarde en die strijden voor hun ge
loof, de eer van hun haardsteden, voor
de Christelijke opvoeding hunner kinde
ren, voor de Kerk en het Vaderland. Wij
zijn het recht; laten wij vereenigd zijnwjj
zijn de kracht en wij zullen overwinnen."
Het programma der «Christelijke Unie,
van Frankrijk luidt aldus: 1. vrijheid
der kerk, met name vrijheid der gods
dienstige vereenigingen en behoud der
zusters in de ziekenhuizen; 2. wettige
Zondagsiust; 3. herziening der school-
wellen en afschaffing van die, welke in
I strijd zijn met het katholiek geloof en
de rechten van het huisgezin; 4. her
ziening van de wet, die onder voorwend
sel van vaderlandsliefde, maar uit haat
legen den godsdienst, den priesters den
militairen dienst oplegt; 5. herstel van
de aalmoezeniers in de legers te water
en te land, in vredes- en in oorlogstijd
t>. een wetgeving, waardoor de ontwik
keling van den landbouw en het stich
ten van economische instellingen begun
stigd wordt, ten einde het lot van den
werkman te verbeteren; 7. verkiezing
van Christelijke candidaten.
Zeer treffend is ook, hetgeen door
Z. E. Kardinaal Lavigerie, volgens een
door den Heer Daniël Auschitzky in den
porijzer Figaro openbaar gemaakt schrij
ven, zou gezegd zijn, naar aanleiding
van de door zijne te Algiers gehouden
toost verwekte polemiek
«Mijn geliefde kinderen," zoo spreekt
de Kardinaal tot de gewapende Broeders
FEUILLETON.
De laatste Abbevillep van
Dwieane.
Episode uit tfs Engelsche kerkvervolging.
I.
Hel was onder de regeering der .goede ko
ningin Elisabeth," zooals vele Eogelseben haar
nog noemen, ofschoon de strengere epigonen
eenstemmig haar dezen titel ontzeggen. Aan
Engelaods znidknsle, waarde golven des Oceaans
bun eeuwig lied zingen, lag, als in de rolsen
genesteld, bet overoud grafelijk slot der Ab-
be villen* van Duricane. Sinds den tjjd der Noor
mannen wapperde de vlag met drie leeuwen
op groen veld van de tinne, en terwijl de slol-
vrouwe eenzaam treurde, was de ridder de
schrik zijner vjjanden, mocht een Abbeviller
onder Richard Leeuwenhart in Palestina of on
der Talbot roor de muren van Oileans strjjden.
Thans was hun wapenroem verbleekt; wel
golfde de groene vlag nog over de rotsbergen,
en schalde in de duinen nog dikwijls het ge
schetter der jachthorensdoch meestal scheen
het slot als uitgestorven. Slechts met weerzin
verliet de nakomeling van Abbeville zyn door
onderdom grauw geworden kasteel; ten hove
verscheen bjj zelden of nooit, en slechts om te
voldoen aan de wenschen van eenige gstronwe
vrienden, gaf bjj zich nu en dan over aan de
vermakelijkheden der jacht
Een geheime smart scheen te knagen aan hel
hart van Lord Richardieder gezelschap werd
hem spoedig ondragelijk, en slechts de een
zaamheid van het Duiicaner slotkasteel scheen
hem niet langdurig te zijn. En toch stond hjj
niet alleen in de wereld; hij had eene dochter,
die aan hel hof van Elisabeth schitterde. Ech-
viile scheen te zullen uitsterven. Eenigen ge-
loolden, hierin de oorzaak te moeten zoeken
voor Lord Abbeville's eenzaamheid; anderen
daarentegen mompelden, dat hjj door gewelens-
wroeging werd gekweld, wegens eene afschuwe
lijke daad aan zjjne eerste vrouw gepleegd,
wier aandenken nog in de dankbare harten
barer onderhoorigen voortleefde; ja, velen ver
zekerden, dat zjj nog in leven was, toen hjj
de tweede echtverbintenis slool; zij waagden
het evenwel niet hun meening luid le openba
ren, want Mylord was een geslreng heer.
Vooral tegen de katholieken had hij een
grimmigen haat gezworen, zoodat in den gan-
schen omtrek er nauwelijks een enkele meer te
vinden was. Zoodra de Lord vernam, dal een
priester zich in de nabijheid ophield, of een
der weinige papen zjjncbristelijke plichten had
vervuld, ontwaakte hjj uit zijn dommelige rust
dan geraakte hg in eene onstuimige woede,
stormde, van talrjjke gerechtsdienaars gevolgd,
uit bel slot voort, om op den ongelukkige te
jagen en rustte niet, tot dat hjj in de donkere
kerkerholen zuchtte van een nabijgelegen stad.
En wee, wanneer de menscbenjacbt niet bekroond
werd met het gewenschle gevolg I wee den be
neden.
ra zjjm
wensch slaagde.
Hel was een donkere nacht zwarte wolken
pakten aieh te samen lol bergen om plotseling
onder flikkerende bliksemschichten uil elkander
te sluiven oi in kille, zware droppelen neer le
stroomen. Tegen de rotsen druischlen de brul
lende golven en wierpen het sissend schuim
opwaarts, als wilden zjj storm en wolken uit
dagen. Het is een groolsch, ontzagwekkend con
cert, waarin alle tonen, tiots schijnbare disso
nanten, evenwel een aangrijpende, geheimvolle
harmonie teweeg brengen. Alles bruist en
ruisclit, dondert en kraakt bjj den algemeenen
opstand der elementen. Boven op den slottoren
van hel Duricaner kasteel waren alle lichten
uitgedoofdde lorenwachler wikkelde zich klap
pertandend in zijn zwaren mantel, en zjjn don
keren uitkijk verlatend, daalde hij de sleile wen
teltrap af naar de verlichte keuken, waar het
dienstdoende personeel vergaderd was.
.Het is, als danste de hel", bromde hjj en
trad van koude nog bibberend bjj den vuurhaard.
,Dat voorspelt niets goeds", meende de oude
Ailey aan haar spinnewiel; «ik heb slechts een
maal zulk weer beleefd, toen Mylord dertig
jaren oud was en dit is reeds lang geleden."
.En geschiedde toen daa iets ergs?" vroeg de
blonde Madge.
«Zwijg, kind! Er zjjn zaken, waar aan wjj
niet eens mogen denken. Maar ik beef nu reeds
n zullen. He
irak de i
vlug, ei
niet opgeheschen worden. God behoede de
Koningin en hel geslacht van Abbeville
Daar dreunde door het gehuil van den wind en
het gebulder der zee een schot.
«Een schip!.'!" riepen allen als uit één mond.
«Dat zjjn de papen," zcide de page Willie,
«zjj zochten iniiner zich een dusdanige nacht
«Hebt gij reden dit le denken?" vroeg lang
zaam en bijna plechtig Archibald, de kamerdie
naar van den Graaf, een man van lange gestal
te, met bleek gelaat en van een voorkomen,
dat den strengen Puritjjn verried.
Ieder vreesde hem evenzeer als den Lord
zelf, en stamelend gaf Willie ten antwoord:
«John Stamps ging den ganschen middag op de
rolsen heen en weder, en zijn dochtertje Ellen
speelde op de Tower-klip met een rooden doek."
Archibald zeidi niels meet. en langzaam zich
rerheflend verliet bjj het gezelschap.
«Dat g
zjjn
Madge," riep Ailey, haar met den vinger
Old-England zoo le spreken. De jacht betreft
slechts de papen, de vjjanden der koningin en
Tan ons geloof!"
«O, waren het slechts de dieren des wonds,
dan nog zou ik ze beklagen." fluisterde zjj zacht
en een traan parelde in haat oog.
«De witte vrouw! da witte vrouw!" riep Wil
lie plotseling en weee near den legenoverliggenden
Daar stond voor een der vensters 'eene ge
stalte, bleek en wil, lang en magerin de hand
hield zjj een lamp en hare oogen schenen door
de duisternis over den uitgestrekten Oceaan
Ademloos staarden de bedienden opwaarts.
Alleen Ailey liet haar rad voortsnorren en
scheen zich om den algemeenen schrik niet te
bekommeren.
Eensklaps strekte de vrouw bare armen uit.
het licht verdween en duister was hel weder
«Het is ile geest ei
ir slolfreule I" fluisterde
«Do geesl van lady Ethel
«Wat weet gjj van lady Ethel? zwjjg, zwijgl
spreek dezen naam niet uit! LadyEthel rust reeds
lang in het familiegraf onder de oude kapel,"
sprak heilig en verstoord de oude Ailey.
Hoe schrikwekkend! Ik ben zoo bang, zoo
Archibald trad binnen. „Steek het licht aan
in den toren!" beval hjj barach.
Een huivering overviel alle aanwezigen bjj
dit gruwzaam bevel; maar zjj hadden allen een
dusdanige vrees voor den strengen Archibald,
dat niemand het waagde een woord daar tegen
in te brengen.
