Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
Bet Panna Jerri*
No. 34.
Zaterdag 21 November 1891.
Vijfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn. Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEEDAO.
Abonnementsprijs per drie n
Franco per post
Afzonderlijke
f 0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 241, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertontijni
Van 1 tot 6 regelsf 0.30.
Voor iederen regel meer- 0.05.
i uiterlijk Vrijdagavond
Gevaarvolle koers.
II (Slot).
Waarom, zoo vragen wij, voert het
hoofdorgaan der Anti-revolutionnairen
zulk een onafgebroken, feilen strijd tegen
het nieuw opgetreden Ministerie, en
richt het vooral zijn slagen tegen den
Minister van Oorlog? Gevoelt het soms
in zjjn vernedering een zekeren wrevel,
het slachtoffer te zijn geworden van
eigen en onbezonnen politiek, en wrokt
bet, omdat zijn tegenpartij lot zelfbe
houd een veiliger weg inslaat? Wellicht
dat deze motor mede geldt in zijn vijan
delijke aanvallen op de zwakke stee in
het Kabinet.
Het hoofdmotief echter moet gezocht
worden in hel doel, dat de Standaard
in zijn aanvallende artikelen klaarblijke
lijk nastreeft: den val van den Minister
Seyffardt. Het calvinistisch hoofdorgaan
geeft dit duidelijk te kennen, waar het
de gansche liberale partij verantwoor
delijk stelt voor de met haar manifest
strijdende richting van het Kabinet, tot
tijd en wijle hel den heer Seyffardt te
verstaan geeft, Mat hij niet blijven kan.
Te meer wordt dit beoogd, omdat de
Standaard in dezen Minister den man
ziet, die zulke tijdelijke voorzieningen
weet te treffen, dat later een regeling
der defensie volgens het s.nti-revolu-
tionnair program zoo goed als onmo
gelijk zal zijn. Vandaar zijn voortduren
de strijd tegen Seyffardt, om óf het
Ministerie ten val te brengen en te doen
vervangen door een ander, mililairistisch
gezind, óf tén minste het te bewegen,
Seyffardt te doen plaats maken voor
een voorstander van persoonlijken dienst
plicht.
De calvinistische partij gevoelt zich
alleenstaande daartoe onvermogend.
Daarom zoekt zij tegenover de Katho
lieken, tegen wier verzet haar fanatiek
drijven schipbreuk leed. de liberalen in
den lande tot medestrijders, de politieke
tegenstanders te scharen in hare gele
deren, ora hel bedoeld artikel van haar
program door te zetten en haar vroege-
ren bondgenoot den persoonlijken dienst
plicht op den hals te schuiven, 'lisais
zegt zij tot onsgii hebt den persoonlijken
dienstplicht uit onze handen niet willen
accepteeren, welnu, we zullen alle krach
ten inspannen, opdat de Liberaler, u daar
mede zullen vereeren.
Vandaar dat het calvinistisch orgaan
de Liberalen opzet en in het harnas
jaagt tegen de Katholieken vandaar dal
het op verraderlijke wijze op de passie
werkt en gloeiende verontwaaidiging en
hartstocht tracht op te wekken. Op
welke wijze? Luisteren wij:
,En bet ergste van de zaak is, dat
voor heel deze even laakbare als roe-
kelooze politiek geen andere verklaring
goedschiks te geven is, dan dat de op
getreden ministers zich van den steun
van de fractie Bahlmann als reserve
hebben willen verzekeren, voor het ge
val, dal er oproer in hun eigen leger
Dit toch leent aan hun politiek be
drijf een hoogst vernederend karakter.
De liberale partij is, uit partijbereke
ning, voor de presidenten der Noord-
Brabantsche kiesvereenigingen uit den
weg gegaan.
Geen monsterverbond, neen, erger:
een kniebuiging van het Nederlandsch
liberalisme voor de ultramonlanen be
neden den Moerdijk."
Gaarne onderschrijven Wij de 'opmer
kingen, welke het Huisgezin daarop
laat volgen.
,De tact van het liberale Kabinet om
een kwestie terzij te stellen, die hel heele
land weer in rep en roer zou brengen,
is oneindig verkieslijk boven het dol
zinnig drijven der Kuyper-partij, die maar
roekeloos op haar stokpaardje voort
holde, blind voor eiken tegenstand. Laat
het Ministerie zich hierbij door overwe
gingen van zellbehoud leiden, dit getuigt
zeker van grooter politieke wijsheid dan
de koppigheid, waarmee de Standaard-
mannen willens en wetens het bondge
nootschap en de heele anti-liberale
meerderheid deden uitecnspringcn. Houdt
de liberale ltegcering rekening met de
gegronde bezwaren der Katholieken, dan
toont ze daardoor meer staatsbeleid dan
haar voorgangster, die ze met een min
achtend schouderophalen voorbijging. En
zoekt het Kabinet steun bij de fraclie-
Bahlmann, wat kan de Standaard daar
tegen hebben, dewijl zijn partij ons toch
den persoonlijken dienstplicht had willen
op den hals draaien met behulp der
Liberalen
Kortom, de liberale partij moge al dan
niet volte face gemaakt hebben, wij kunnen
over die omkecring niet anders dan
verheugen een zoogenaamde inconse
quentie wegens geopperde grieven en
bezwaren is ons liever dan een beginsel-
ruiterij, die doordraaft zonder ergens
notitie van te nemen. Voorloopig zijn
wij van lcgcrplannen in den geest van
Bergansius af, en daarom begroeten wij
de noodwet van Seyffardt met genoegen."
De toeleg van het opruiend schrijven
n den Standaard is al te duidelijk.
Ofschoon hij de nevenbedoelingen ver
bergt, is hij nog te jong om als de vos met
zijn passie-preek op te treden en met lage
sluwheid de liberale partij te verschalken.
Deze toch doorschouwt zonder moeite de
doeleinden van de aanvallende artikelen
van den Standaard. Bedreven op poli
tiek gebied laat deze party zich niet
jagen in de fuik, door den Standaard
haar gezet. Dit blijkt uit de verschillende
liberale bladen, die de aanvallen van den
Standaard bespreken, 't Zou ook al te
naïef zijn, wanneer zij luisterden naar de
al te doorzichtige bctoogen van den leer
ling, om zijn dolzinnig voorbeeld tot
zelfmoord te volgen. De liberale partij
is toch in dit Ministerie opgetreden om
te leven en niet om door zelfmoord zoo
spoedig mogelijk een einde te maken
aan haar politiek bestaan.
Of echter sommige katholieke bladen
het doel van den Standaard doorschou
wen, wij moeten liet haast betwijfelen,
in aanmerking genomen hun artikelen,
aan het Ministerie, aan Seyffardt en
diens noodwet gewijd. Vooral betreu
ren wij, dat zij door de ongunstige
beoordeeling van den Minister van Oorlog
en diens ontworpen noodwet den schya op
zich laden, aanhangers tezijn van persoon
lijken dienstplicht, waardoor het vertrou-
werivan velen wordt geschokt in hun vroe
ger algemeen uitgesproken tegenoverge
stelde bewering. Bovendien, meegaande
met den Standaard, zouden zij,
wij nemen gaarne aan te goeder
trouw, een verraderlijke rol onder de
Katholieken gaan vervullen. Immers, 't is
vanalgemcene bekendheid, dat de Katho
lieken tegen persoonlijken dienslplichtzijn.
In stede van zich thans te verheu
gen met hun geloofsgenooten, omdat
de nieuwe Minister van Oorlog een Ic-
gerorganisatie heeft ontworpen, waardoor
het gevaar voor persoonlijken dienstplicht
is geweken, zouden zij medestrijders
worden van den Standaard en zijn' vol
gelingen, juist tegen den man, die de
zoozeer verafschuwde legerwet van de
baan schoof en alzoo de weuschen der
Katholieken bevredigen wil. Of moet soms
de dreigende voorspelling, in de hitte
van den strijd hier en daar vernomen,
in vervulling gaan, dat de Liberalen ten
aanzien dezer quuestie.ons met scorpioe-
nen moeten slaan, ons, die weigerden door
onzen bondgenoot-gegeescld te worden?
Dit toch mogen we zelfs niet veronder
stellen.
Het tweede doel, dat het calvinistisch
orgaan zich voorstelt, is als het gevolg
van het eerste niet ver te zoeken. Wan
neer toch het eerste doel mocht
bere;kt en het Ministerie of de Minister
Seyffardt tot aftreden worden gedwongen
en vervangen dooreen Kabinet of Minister
van Oorlog, die den persoonlijken dienst
plicht zal invoeren, dan zal daarmede
het struikelblok lusschen de Katholieken
en de Standaardpartij zijn weggenomen
het uitzicht zal worden heropend tot
verbroedering en de kans om bij de
volgende verkiezingen, wederom krachtig
gesteund door de Katholieken, eene anti
liberale meerderheid te verkrijgen, waaruit
opnieuw een calvinistisch Ministerie zou
te vormen zijn.
De kans lijkt te schooner, omdat door
de invoering van persooniyken dienstplicht
de Liberalen zich vierkant zullen plaatsen
tegenover de Katholieken, zoodat de wel
willende medewerking, door de Centrums-
club het huidig Ministerie onder zekere
reserve toegezegd, in feilen tegenstand
en in vijandschap zal veranderen,
waardoor ook dezer steun bij wetsvoor
stellen en bij verkiezingen zal verloren
gaan. Dit nu zal ten goede komen aan de
anti-revolutionnaire partij. Of echter de
verraderlijke rol van den Standaard ge
schikt zal zijn tot toenadering is wel te be
twijfelen. Zullen zijne berekeningen niet
falen en afstuiten op de Centrumsclub
welke zich tot een onafhankelijke fractie
heeft geconstitueerd, zondereenig politiek
partij-verband
Zal de liberale party zich door den
Standaard laten stuwen in die gevaar-
vollerichting? De toeleg van diens artikelen
is te duidelijk, dan dat zy zich zal laten
verlokken dien gevaarvollen koers te zetten
het militairisme, al werkt hy nog
zoozeer om den hartstocht in het spel te
brengen. Zij weet, dat het wetsontwerp
Bergansius haar de meerdorheid bracht,
en nu zou zij ten believe van hare
politieke tegenpartij hare meerderheid
ten offer brengen om, den persoonlijken
dienstplicht invoerend, wederom minder
heid te worden Zoo onnoozel is noch
het liberaal Ministerie, noch zijn partij.
Vandaar dat het tanstonds een veiliger
richting koos. Plaats maken voor een
Kabinet van een politiek tegenstander
iaat hel liever over aan den Standaard
en ziju partij-genoolen.
BUITENLAND.
De Keizer van Oostenrijk heeft bij het
ten gehoore ontvangen der Delegatiën
eene redevoering gehouden, waaraan
eene minder vredelievende beteeker.is
werd toegeschreven en waarop zelfs de
beurs gedaald is. Dien indruk trachtte
de Minister-president Kalnoky weg te
nemen door te verklaren dat, ondanks
FEUILLETON.
Reeds «enige jaren geleden werd met blijde
belangstelling vernomen, dat de kunstschilder
A. Brouwer, te Hiltersam, het plan koesterde,
om als onderwerp foor een Panorama hel Lij
den van den Heiland te kiezen.
ftnnooUeliap .Panorama Jerusalem", welke de
schildering geheel voor baar rekening nan
De kunsten» ir verdiepte zich in archeologi
sche studiën en, wat van nog grooter belang
is, bjj bezocht het H. Land.
Ongeveer een jaar geleden nam de schilde
ring van het doek een aanvang, waarbjj de heer
Brouwer als hulp een uitstekende kracht vond
in den Munchenschen landschapschilder Krieger,
die een jaar vroeger dan hjj Palestina bezocht
en bereids een I3lal panorama's voltooid,
daaraan medewerkte.
De heer Krieger werd ter zijde geslaan door
de hetren Sylvester Reisacher en Carl Frosch,
eveneens Hunchenaars, terwijl de heer Van
Hove, uil Antwerpen, aan de figuren medewerkt!
Thans is beider arbeid gereed, het ideaal
van den heer Brouwer is werkelijkheid gei
den. en de pers bad het voorrecht bet kunst
woords het et
i bezichtigen. 'I Spreekt
vanzelf dal wjj van de uilnoodiging van het
bestuur der Naamlooss Vtrrsniging .Panorama
Jerusalem" gretig gebruik maakten en met
spanning de trap in het Panorama-gebouw,
Plantage, beslegen, die ons naar den Calvarie
berg voerdewant van dal standpunt wordt
het eene baltrond beschouwd. Hel doek is
namelijk in twee halfronden gesplitst iets
geheel nieuws, -- wal noodzakelijk was voor
den juisten indruk, dien de twee lafereelen uit
het Lijden: de Kruisdraging en de Kruisdood,
moeten maken. Het eerste talereel toch wordt
beschenen door een oostersche zon, terwjjl het
tweede in een halfduister is gehuld, om den
toestand terug te geven, zooals die was, kort
voordat de Heiland de laatste Kruiswoorden
sprak.Vader, in uwe handen beveel ik mijnen
gcesL"
De eerste indruk van het talereel der Kruis
draging is overweldigend. Hel oog vergast zich
aan hel verrukkelijk panorama dat zich
lot in schier onafzienbaar verschiet aan den
voet van den toeschouwer ontrolt, inel zijn
eigenaardige tempels en gebouwen en zijn wecl-
derigen, onder eea zonnigen hemel in allerlei
rlairo&scur-tinten prjjkcnden planlendos. Het
landschap domineert hier en vraagt den eersten
tol van bewonderingwont bel is met ongeëven
aarde virtuositeit gedaan, evenais ook de lucht,
waar slechts een enkel zonnig-transparant wit
wolkje drjjft, dal de kleurspeling van bet liebt
nog grilliger maakL De techniek is onberispe
lijk. Geen enkel punt, waar zelfs een scherpziend
terljjk aangebrachte,, ruwen voorgrond onder
scheiden kan.
De toeschouwer overziet bjjna geheel Jerusa
lem, dat op een heuvelachtig terrein voor hem
is uitgestrekt. Voor zich heeft hü de buitenge
woon ruime, nog bestaande Tempelplaats, in
zeobouw van den Tempel m:t de bijgebouwen
verheft. Daarachter rjjsldo Olijfberg; open lus
schen een Tempel en den Olijfberg ligt het dal
van Josaphat met den hof van Gethsemane.
Rechts en links ziek men tal van historische
gebouwen, o. a. op den heuvel Bezetha, het
zomerverblijf 'an Horodes. waar Christus werd
bespot. De gezichteinder wordt afgesloten door
den berg Scopus, den berg der Ergernissen,
waar Salomon den afgoden offerde, en, heel in
de verte, het wcgblauwonde Moabilisch gebergte.
Het gedeelte stad, dat vlak tegenover den
toeschouwer ligt, is door zware inuren en lorens
versterkt. De twee poorten, die er heen leiden,
zjjn, rechts de poort, van Ephralm, links de
GerechlspoorL Niet ver van laatstgenoemde,
waardoor de droeve stoet, geopend door drie
herauten en een afdeeling soldaten, den bollen
weg heeft betreden, die naar den Calvarieberg
leidt, zakt de Zaligmaker, onder den laat van Zjjn
Kruis, bjj het bestijgen van den heuvel neer,
weder o|
de hoofdgroep,
doel het hart van den geloovige trillen van
weemoed. Achter Christus beweegt zich een
woedend» menigte. Op korten afstand van den
Verlosser volgt de diepbedroefde Mc
geteld van Joannes, Maria Magdalena, Maria
Salome en andere vrouwen, en tegenover de
poort van Ephralm slaat op de hoogte
groepje vrouwen, dat buitengewoon fraai is
opvatting, leekening en uitvoering. Onder
vronwen bevindt zich Lazarus. Hl
vrouwtje en de weduwe van N:
zoon wachten daar geknield den geliefden
Meester af, om, wanneer Hjj straks zal voorbij
gaan. nog een laatsten blik van Hem op Ie vangen.
De tegenstellingen in die verschillende groe
pen: bier woedende joden, daur dankbai
bedroefde volgelingen van den Mccsler, ginds
hooghartige en zich in bui, zegepraal vorheu-
gende Pharizeeën en schriftgeleerden, elders
nieuwsgierigen of onverschilligen, op het
dak van het huis eens tolgaarders is een wuft
gezelschap aan het spel en onderbreekt dit even,
om met onverschilligheid hel toonecl gade te
Aan de uiterste linkerzijde van het halfrond
aanschouwt men op het dok van een woning
een gezin met een ziek meisje in' haar midden,
waarvjor genezing wordt gevraagd van Hem,
die daar als misdadiger wordt weggevoerd,
terwjjl Barrabas in triomf door het volk op de
schouders wordt gedragen. Op een ander punt
draagt een vader zjjn kind in de armen, om van
den Meester genezing te verkrijgen, of wekt
Men zal nu althans een Hauw begrip hebben
van de impressie, die dit allu9 op den kunst
lievender maar nog meer op den tevens geloo-
vigen toeschouwer maakt. Noode scheidden wjj
van hel lafereelen gaven wjj gevolg aan de
uituoodiging, om door de portiek, die het doek
in twee halfronden scheidt, het tweede tafereel
den Kruisdood, te bezichtigen. Is bjj hot eerste
de aanblik overweldigend voor het oog, dat zich
baadt in de zonnige heerlijke natuur, bier wordt
het hart meer aangegrepenwant bier zjjn de
figuren hoofdzaak; bier wordt alles beheerscht
door hel ontzettend verbeven schouwspel van
den Zaligmaker, hangende aan het Kruis tusschen
de twee moordenaren. Over alles ligt de scha
duw des doods, alleen de Christus wordt be
schenen door een laatsten omfloersden glans
van de zon, alvorens deze haar aangezicht van
schaamte over zulk een gruwel geheel verbergt
en een volslagen duisternis hcerschl. Van de
heerlijk geteekende figuur van den stervenden
Christus, wiens hoofd op den schouder is gezakt,
straalt oen majesteit af, welke den eindoloozen
afstand predikt tusschen de geslachtofferde on
schuld en de twee misdadigers, eveneens mees
terstukken van teekening en kleur. Die groep
dat de optische illusie volkomen is.
Afwijkende van de middeleeuwse!» traditie
heeft de kunsienaar de Moedermaagd met het
bleeke, smartvolle gelaal, en Joannes, die nog
eenmaal Afziet naar den dierbaren Meester, niet
naast bel kruis, maar in eea groepje ter zjjde,
