Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 21. Zaterdag 19 Augustus 1893. Zevende Jaargang. DE EEMBODE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Abonnementsprijs par drio auadn: Franco per postf 0,40. Afzonderlijke nummersf 0,05. BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Prijs der Advertenties: Van 1 tot 6 regelsf 0.30 Voor iederen regel meer- 0.50 Correspondentie!) ec vóór 6 ure aan het bi Werkliedenvereenigingen en Volksbonden. Het middel, door Z. H. Paus Leo XIII in zijn encycliek .Over het Arbeiders vraagstuk" met nadruk aangewezen, nl. het stichten van R. K. Werkliedenver eenigingen, die zich uitsluitend zouden bezig houden met de geestelijke en stof felijke belangen van den werkman, wordt reeds ijverig aangewend. Ook in ons Vaderland kan men reeds bogen op ver- eenigingen, die zeer gunstig werken in de richting om het moeilijke vraagstuk der arbeiders tot een gezonde oplossing te brengen, door den werkman onder bescherming te nemen tegen verdrukking en onrecht, waarmede deze dikwijls te kampen heeft. Deze vereenigingen kunnen alzoo als hed en hulpmiddelen in onze zorgvolle tijden Diet genoeg worden aangeprezen. Maar, wil men met succes in deze voortarbeiden, dan dient vooral ook gelet op den wenk, door den H. Vader in zgn Encycliek ge geven, als hij zegt.Het is onmogelijk de inrichting der bedoelde vereenigingen in een voor allen geldenden vorm te be palen daarvoor hangen zjj te veel van het volkskarakter, van de ervaringen, van den aard en den bloei der verschillende ambachten, eindelijk van veel andere omstandigheden af, die in aanmerking moeten worden genomen." Verliest men nu deze heilzame opmerkingen des H. Vaders uit het oog, dan bestaat bange vreeze omtrent het bereiken van het nagestreefde doel. Wij achten het daarom nuttig en gepast met alle bescheiden heid de houding en werking der be staande vereenigingen met eenige nauw gezetheid te beschouwen, om daaruit te kunnen concludeeren oi hel oogmerk dier vereenigingen wel altijd met de noodige omzichtigheid en kennis van zaken en toestanden wordt nagespoord, en of niet meermalen zelfs het doel ge heel wordt voorbijgestreefd. De eerste eisch, die bij het oprichten eener zoodanige vereeniging behoort te worden gesteld, moet ongetwijfeld zijn, dat zij, die zich als leiders daarvan zien aangewezen, ook diep doordrongen zijn van de laak, die op hen rust, en zij den werkman tot in zijn zieleleven heb ben leeren kennen. Want tusschen werk man en werkman bestaat een hemels breed verschilen wanneer dat niet nauwlettend in aanmerking wordt geno men. dan ontslaan misverstanden, die slechts verwarring kunnen stichten. De socialistische rumoermaker en de kalme, rustige werkman, die weinig meer ver langt dan een eerlijk stuk brood voor zich en de zijnen te verdienen, worden gemeenlijk in één adem als de werkman I aangeduid. Doch zoover behoeft men s te gaan om een onjuiste bc- I oordeeling te doen. Onder de standen, die nooit anders in nauwere aanraking met hem komen, dan wanneer zij hem noodig hebben, wordt de werkman zelden in zijn juiste verhouding gekend, i Als een wezen, dat niet in de huishou- ding past, wordt hij dan gewoonlijk aangezienzijn komst gaat met een verzuchting gepaard, want werkvolk 1 over den vloer is de goedhartigste huis moeder nog onaangenaam slechts noode wordt hij alzoo geduld. En als hij soms bij die gelegenheden zich heeft afgesloofd aan een werk, dal de grootste inspan ning en vakkennis vereischte, doch dat in het oog van den werkgever niet veel te beduiden heeft, gaat de trouwe ploe teraar henen en laat den indruk na van ten koste van anderen zich gemakkelijk voordeelige uren te hebben verschaft. Valt echter een werkman in den geest van dezen of genen werkverschaffer, al is hij dan ook een knoeier in zijn vak, dan kan hij zeker zijn te worden aanbevolen, terwjjl de ander, die om zijn kunde en trouw verre de voorkeur en bescherming verdient, soms lichtzinnig en liefdeloos daarmede in zijn heiligste rechten wordt aangetast. Alleen door onkunde omtrent den werkman worden zulke rampzalige toestanden geboren. Den werkman grondig in zijn wezen en bestaan kennen en dan eerst beoor- deelen, is dus een eerste vereischte, wil men met goed gevolg als zjjn beschermer optreden. Men moet niet beginnen met in iederen werkman een drager te zien van beginselen, die op socialisme moeten uitloopenevenmin als in hem een wezen te zien, dat legen wil en dank moet geleid worden en naar vereenigingen getroond, die soms met zijn karakter en gemoedsleven in tegenspraak zijn. Neen, de gulle lach, die aan zoo menig onbedorven gemoed ontschiet, zegt genoeg, dat zoodanige werkman niet geprest moet worden, om lid te worden van eene vereeniging, ten einde voor de verderfelijke begrippen van onzen tijd te worden behoed. Daarvoor blijft hij beveiligd in zijn eigen gezin, zijn grootste genoegen en geluk bestaat voor hem in na volbrachten arbeid in den huiselijken kring die echte zielevrede te smaken, die in geen enkele vereeniging in die male kan worden gevonden. Met hem in de uren van rust en ontspanning aan zijn gezin te willen ontrukken, wordt de godsdienstige, poëtische waas, die nog vele werkmansgezinnen omgeeft, door prozaïsche toestanden verdr ven. Aan den huiselijken haard vindt hij degenen terug, die hem 't dierbaarst zijn op de wereld, en na een gezellig uurtje, waarin 1 het kind aan 's vaders knieën lieren kan, j en de vader de godsdienstige ontwikke- i ling zijns kinds mede kan leiden, breekt J het uur van rusten aan, waarin hij minder door onrustige droomen zal worden ge- kweld, dan degenen, die een woelige en I bedrijvige vergadering, al is het dan ook dat een goede geest daar den boventoon voert, zal hebben bijgewoond. Zoo komen wij als van zelf tot de vragen Wordt door de verschillende j werkliedenvereenigingen wel altijd gehan- cftld in overeenstemming met de ware belangen van den werkman Wordt wel altijd genoegzaam rekening gehouden I met zijn karakter, zijn neiging en ont- wikkeling? Op deze vragen zal zeker moeilijk een geheel bevredigend ant woord kunnen gegeven worden. Men beschouwt soms nog te veel van uit de hoogte en van dit standpunt worden de werklieden in het algemeen dan beoor deeld, hetgeen noodwendig tot verkeerde gevolgtrekkingen leiden moet. Op die wijze gaat de juiste kennis te zijnen opzichte veelal te loor. Wil men ingrjjpen in het innerlijk leven en bestaan, m. a. w., wil men den werkman leiden en hem een gelukkiger loesland bereiden, dan moet men zoowel zijn kindschheid en zijn mannelijken leeftijd als zjjn hulpbe hoevenden ouderdom met ijver beslu- deeren. Men moet zich deze wetenschap bemachtigen, wil men zijn pogen met heilrijke uitkomsien zien bekroond. Want is men met die kennis to:gerust, dan zal men des te beter slagen in het verkrijgen van eene toenadering tusschen de hooge en lage standen, die allernood zakelijkst is bij de bestrijding der kwalen, die het arbeidersvraagstuk in het leven riepen. BUITENLAND. Een nieuw schrijven is door Z. H. den Paus aan de Fransche katholieken gericht, waarin de H. Vader, herinne rende aan den raad in zijne jongste Encyclieken gegeven, zijne voldoening uitspreekt over de waardeering waarmede door zoovelen aan dien raad, om zich niet tegen den hestaanden republikein- schen regeeringsvorm te blijven verzetten maar zich krachtig aancentesluiten en te trachten daarin verbetering te bren gen, is gevolg gegeven. Daarentegen keurt de Paus het streven af van die genen, die hun monarchistische gezind heid niet voor de belangen der Kerk willen opofferen en die zich daarbij het recht aanmatigen te spreken uit naam der Kerk, terwijl zij zelfs hare hoog waardigheidsbekleders aanvallen en bestrijden. Met het oog op de verkiezingen, die morgen, Zondag 20 Augustus, gehouden worden, is dit schrijven van groote waarde en zal het ongetwijfeld de rijen der rallih, dat zijn zij die zich reeds bij de republiek aansloten, versterken. Op den Parijschen afgevaardigde Lockroy is een aanslag gepleegd door een koetsier, Moore genaamd, die zich zelf .den dichter der koetsiers" noemde. Als zoodanig had hij zich in de vriend schap van Victor Hugo, wiens schoon zoon Lockroy is, weten te dringen. Sedert de koetsierswerkstaking zonder werk zijnde, had hjj zich in hel hoofd gesteld zijne gedichten te doen uilgeven en daartoe den fmancieelen steun ver zocht van Lockroy, die hem evenwel geen antwoord had waardig gekeurd. Uit wraak hierover deed hjj zijn aanslag en verwondde Lockroy in de linkerborst, doch niet levensgevaarlijk. Vermoedeljjk zal hij nu wel naar een krankzinnigen gesticht worden overgebracht. Oostenrijk heeft op één dag, slechts enkele uren na elkander, twee prelaten verloren, zijnde de prins-bisschop Zwer- gcr van Seckau en de bisschop Binder van St. Pölten, die beiden op hun rond reis om het H. Vormsel in hunne dio- ceesen toe te dienen ongesteld waren geworden. Naar men zegt heeft de Hongaarsche Regeering opnieuw stappen gedaan om van Keizer Frans Jozef toestemming te verkrijgen tot invoering van het verplicht burgerlijk .huwelijk". Daartoe moet de de minister-president zich naar Ischl, waar de Keizer verblijf houdt, begeven hebben en men vermoedt dat het minis terie er eene kabinets-quaestie van zal maken. Laat ons evenwel hopen dat de Keizer op dit punt onverzettelijk blijft. Bij de voortgezette beraadslaging over de artikelen der Home-Rule-voordracht in het Britsche Lagerhuis heeft de mi nister voor Ierland, de heer John Mor- ley, een amendement voorgesteld op artikel 3, strekkende om het dragen en gebruiken van wapenen met militaire doeleinden, alsmede het vormen van vereenigingen, om zich niet dat doel in den wapenhandel te oefenen, te ver bieden, welk amendement is aangeno men. De werkstaking onder de mijnwerkers breidt zich niet uil en de vrees voor eene algemeene staking wordt minder. Er wordt trouwens reeds schade genoeg geleden. Deze bedraagt alleen voor de arbeiders wegens gemis van loon de som van f5.500.000 per week. In het Ebwy-dal zijn 200 soldaten aangekomen en werden 25 personen in hechtenis genomen. Men vreest meerdere ongere geldheden. FEUILLETON. Onschuldig veroordeeld. 5) Twee maanden waren voorbijgegaan; een groote mensebenmaasa vulde de zaal van het gerechtshof, dat heden over den van moord aangeklaagden Hubert Roller zgn vonnis zou uitspreken. De meeste inwoners van het dorp R. waren aanwezig, want sinds menschenheuge- bjjdrago tot de geschiedenis der misdaden niet geleverd. Niemand twijfelde aan de schnld des aangeklaagden, maar de meesten hadden toch medelijden met dan voorheen zoo vlgtigen en braven jonkman, die, zooals zjj meenden, door zgn hartstocht op de bank der misdadi gers was gevoerd. In da voorale rij der toe- kalmer, dan men voor mogelijk hield, want zij alleen geloofde niet aan de schold van haren zoon en hoopte vol vertronwen op vrijspraak. Zij wilde slechts de rechtszitting bijwonen, om, na zjjne onschuld bewezen te zien hebben, naast eenigo dorpbewoners, die bi noodlotligen nacht nit het bosch I terugkeeren. Haar getuigenis was eens noodig; daar Hubert de geheele toedracht der zaak volmondig bekend had. De aange klaagde was bloek, toen hjj tusschen twee gen darmes werd binnengeleid. Slechts eenmaal verhief hjj hel hoofd om me', zjjne moeder een blik te wisselen; daarna volgde hjj met oplet tendheid den loop van het proces. De olllcier van justitie, die door schijnbaar gewichtige gronden en onomstootbare bewjjzen gesteund werd, had Hubert slechts de besliste verklaring kunnen ontlokken, dat hjj onschuldig was, en van den moord niet het minste wist. Toen Mathilda tegen hem opgeroepen werd, biggelden de tranen over hare bleeke wangen. Was het dan moge lijk. dat zjj tegen hem getnigde, zjj, die hem eeuwige Irouw had beloofd? Maar neen, de dochter van den vermoorde verklaarde, dat zjj Hubert lot zulk eene daad niet in slaat achttezjj moest wol toegeven, dat hjj op dien bewusten avond in tameljjk opgewonden toestand met haren vader gespro ken en dal dit onderhoud geen gunstig verloop genomen bad, ook dat de aangeklaagde er onge woon uitzag, toen zjj hem den volgenden morgen had gesproken, maar ondanks dit alles geloofde zjj niet aan zjjue schuld. De vertegenwoordiger van bel openbaar ministerie, die in zjjne rede op de daadzaak steunde, bestreed met klem dciv twijfel van Mathilda, die den beschuldigde wel licht nog steeds genegen was. Hjj toonde de schnld van Roller zoo overtuigend aan, dat hel eenvoudig ontkennen van Hubert en de betui gingen zjjner onschuld in het geheel geen ge wicht in de schaal legden zoodat, na een korte beraadslaging, het schuldig over hem werd uitgesproken. Het gerecht veroordeelde den aangeklaagde, onder aaooeming van de verzachtende omstan digheid, dat hjj de daad in drift en opgewon denheid bedreven bad, niet lot den dood, maar tot vjjftien jaren gevangenisstraf. Bjj jet uitspreken van dit vonnis weerklonk een jjseljjke gil door de zaal, de moeder had deze nitgestoo'en, en daarna zonk zjj mach teloos ineen. Ook Hubert, dio in het bewust zijn zjjner onschuld geen oogenblik aan zjjne vrijspraak getwgfeld had, en met vertronwen de uitspraak afwachtte, kromp, als van den donder gelrolTen, ineen, en staarde doodsbleek voor zich uit. Vjjftien jaren tuchthuisstrafHjj kon het niet begrijpen, niet voor mogelijk hou den en geloofde, den rechter niet goed te hebben verstaan. Daarna richtte bjj zich schielijk op en riep met krachtige stem .Ik ben onschul dig Het vonnis is onrechtvaardig I" Maar de gendarmes drukten hem neder, boeiden zjjne handen en voerden hom naar de gevangenis VU De ondergaando zon schitterde met matten glans door een met sterke traliën voorzien ven sterraam in een eenzame kerkercel. Zjj verlichtte een armeljjk strooleger, een steenen tafel, waarop een waterkan stond, en de dikke muren van bet vertrek. Hare stralen beschenen ook een jongen man, die, dof voor zich heeustareude, in een hoek neergehurkt, zjjne tranen niet weerhield, die met groote druppelen over zjjne wangen vloeiden. Hel was Hubert do moordenaar. Arm en voet had men in een keten geklonken, want de ongelukkige had in ïjjn vertwijfeling geraasd en zich niet willen onderwerpen. Nu was hjj rustig gewordenhjj begon te beselTea, dat bjj zjjne boeien niet afwerpen, noch minder de mu ren doorbreken kon, en zich dos in zjjn droevig Daar rammelden op eens sleutels aan de dtur zijner cel, het slot sprong open, en zjjne moeder trad binnen. .MoederSmai teljjk doortrilde deze uitroep de stilte van het vertrek. Weenend wierp de vrouw zich aan de borst van haar ongelukkig kind, zonder een enkel woord Ie kunnen spre ken. Zjj was naar den president der rechtbank gesneld enhad hem gesmeekt en gebeden, van ha ren zoon afscheid te mogen nemen, doch hij had haar rnw afgewezen loon was zjj op do knieSn voor hem gevallen, en daaidoor was het hart van dien bardvochtigen beambte geroerd ge worden. ,Vjjf minuten wil ik u toestaan", bad .Maak voort." drong de gevangenisbewaarder aan, die in de deur was blijven staan, tde bepaald* tjjd is verstreken." In vervoering wierp Hubert zich op de knieën en riep met'opgeheven handen: .Moe der, ik zweer u, ik ben onschuldig." .Dat weet ik, mijn dierbaar kind," zeide de moeder met vastheid in hare slem, terwjil zjj zich met moeile oprichtte, ,en wanneer de gansche wereld n veroordeelt, uwe moeder zal dit nimmer doen. Onderwerp u, mjjn zoon, aan de vreeseljjke beproeving des hemels; de goede God moge u bijstaan." Nog eenmaal drukte zjj hare trillende lippen op het voorhoofd van haren zoon, drnkle hem aan haar hart, en streelde zacht mol bevende handen zjjn hoolddaarna wankolde zjj uit de cel. en nauwelijks had zjj deze verlaten of de deur viel rammelend achter haar in het aloL vrn. Zeven jaren en vjjl maanden zgn sinds dien tjjd weder voorbjj gegaan. Talrjjke, met de grootste vermetelheid uitgevoerde dielslatlen hadden reeds een tijdlang de bewoners dier landstroek verontrust, en geen enkel gebouw was voor do inbrekers veilig. Allo nasporingen der politie waren tot dusverre zonder gevolg gebleven. Op zekeren avond echter drongon de roovers in bet aan graaf B. toebehoorendo landgoed. De bewaker van dit huis was een vastberaden, onverschrokken man, die niet genegen was, de ongenoods gasten vrjj spel te laten. Een goed gericht schol velde den voorsten der dieven ter neer, een tweede kogel bereidde een volgend* hetzelfde lot; de overige roovers stoven nit elkander, en in weinige minuten waren al de bewoners des buizes om de zwaar verwonde inbrekers verzameld. De eerste bezweek in de armen van den buisbewaarderook de tweede voeldo, dat ïjjn laatste uur was geslagen de kogel bad hem de borst doorboord. .Mjjn leven snelt ten einde", steunde de

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1893 | | pagina 1