Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 11.
Zaterdag 15 Juni 1895.
Negende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
misprijs per drio msandsm
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Mp' Xii, die sich vóór 1
Juli abonneeren op
,.DE F.ESBOOE", onlvsngen
de tot dien tyd verschijnende
nnmmrra gratis.
De bouw
eener nieuwe Kathedrale Kerk.
Een grootsch en heerlijk plan, de
luisterrijkste tijden der middeleeuwen
waardig, zal in Haarlem's stede worden
uitgevoerd.
Tot aandenken aan het vijftigjarig
priesterjubileum van Z. D. H. Mgr. C.
J. M- Bottemanne, die sedert 30 Sep
tember 1882 te Haarlem den bisschops
zetel inneemt, wil het bisdom Haarlem
een monument stichten, dat tot in het ver
ste nageslacht zal getuigen van het geloof
en de liefde der Katholieken in genoemd
De echt christelijke geest der offer
vaardige Katholieken is, zooals van den
genialen bouwmeester Jos. Cuypers
mocht verwacht worden, koninklijk ver
tolkt in het majestueuze plan door dien
meester ontworpen en dat bereids in
trekening in Dt Tijd van 3 Juni II. aan
den lezer werd voorgelegd. Ook in de
beschrijving omtrent het te stichten
kunstgewrocht heeft de kunstenaarden
geest, die hem bij zijn arbeid bezielt, nog
te duidelijker doen uitkomen.
.Waaneer wij den naam van ,Sint
Bacu" uitspreken," zegt hij, .rijst de
eerbiedwaardige reuzenfiguur van de
Oude Sint Baaf, aan de Markt te
Haarlem, al dadelijk voor onze oogenop.
Met weemoed gedenken we dan den
heilloozen strijd, die dezen tempel aan
zijn oorspronkelijke bestemming ont
trokken heeft, die het heiligdom heeft
verarmd en veniaiatigd gedurende
eeuwen. Dan betreuren wij het alien,
dat de Katholieken van heden niet binnen
de wijde hallen van het Godshuis der
vaderen door 't werk hunner handen
mogen loonen hoezeer wij van geest en
beginsel een zijn gebleven met de vrome
stichters van dit werk: door het Volk
voor God.
,In plaats daarvan moeten wij getui
gen zijn van de zwakte der tegenwoor
dige bezitters, die hun heiligdom zelfs
niet tegen ondergang zouden kunnen
behoeden, zoo niet het Rijk der Neder
landen, de provincie Noord- Holland en
tal van particulieren uit alle gezindten
jaar op jaar veel grootere offers brach
ten, om een der schoonste erfstukken
uit de middeleeuwen, tot glorie van
onze natie, te bewaren voor de bewon
dering van den vreemdeling.
,In de natuurschap van een kunst
werk, in zijn grooten eenvoud zoo uit
muntende door de betooverende macht
van zjjn harmonische ruimten, zullen
wij het werk onzer handen met dubbele
gestrengheid moeten beoordeelen, en met
verdubbelden ijver moeten kuischen."
De machtige geest van den kunste
naar zal dus een werk voortbrengen
dat de aloude kunst der middeleeuwen
in al haar grootschheid en bevalligheid
voor het oog zal doen herleven. Tee-
kening en omschrijving beelden voor het
oog des geestes reeds het reuzenwerk
in zijn statigheid en prachtden eeuwi
gen God zal een woonstede worden op
gericht, die verheven chrislendeugd, maar
ook kunst, geinspireerd door liefde en
geloof, aan het nageslacht zal doen
bewonderen.
Wat echter dit machtig grootsche
werk nog in het bijzonder tot een chris-
telijken arbeid adelt, is de wijze waar
op de uitvoering geschieden moet. De
dagen, waarin de werkman met vreugde
ijverde voor de eer van God en tot liefde
voor de kunst, zijn, helaas, in den drang
der hachelijke omstandigheden van on
zen tijd bijna geheel vergeten, en heb
ben plaats gemaakt voor tijden van
uitspanning en genot. Het vernietigen
van den kostbaren schat des geloofs in
de harten heeft mede eendroeven knak
gegeven aan de gevoelens die de ge
moederen deden tintelen voor waarach
tige kunst. Een beter stoffelijk bestaan,
doch gesteund op den dorren bodem
des ongeloofs, werd een ideaal, dat
blindelings wordt nagestreefd, tot eigen
ellende en verderf.
Ernstig wordt met dezen somberen
toestand rekening gehouden bjj den bouw
Haarlems Kathedraal. De bouw
meester met zijn rijke ervaring heeft in
het bestek bepalingen opgenomen, die
den lust tot den arbeid opwekken en
vele moeilijkheden, die zich tusschen
aannemer en werkman bjj versch tiende
ondernemingen voordoen, zullen voor
komen. Den aannemer wordt o. m. de
verplichtingen opgelegd aan den werk
man een loon te betalen, zooals vol
gens de verschillende vakken wordt aan
gegeven. Ook mag een zeker getal van
jongelieden, die den leeftijd van 20 jaren
nog niet bereikt hebben en mede aan
de werkzaamheden deel nemen, niet
overschreden worden, opdat niet te
veel oudere werklieden op die wijze ver
drongen worden. Ongunstig weder, waar
door de werkzaamheden verhinderd
worden, mag niet geheel ten nadeele
komen van den werkman, en een be
hoorlijke schuilplaats moet dan te zijner
beschikking zijn. Geen langer arbeid dan
een bepaald getal uren mag geschieden,
doch wordt zulks door omstandigheden
vereischt, dan wordt een loonsverhooging
in toenemende verhouding daarvoor toe
gekend. Ook omtrent uitbetaling van
loon zjjn voorschriften gesteld, die den
werkman ten goede komenen bij ge
schillen tusschen patroon en werkman
wordt het recht van beklag van laatstge
noemde bg de directie bjjzonder gewaar
borgd.
Met onverholen vreugde zal voorzeker
ieder, die slechts eenigermate van den
gespannen toestand in den kring der
werklieden doordrongen is, kennis nemen.
Hier ontsnappen den bedriegers en oprui
ers van den arbeider de wapenen, die zjj
zoo gretig hanteeren tot het aankweeken
van ontevredenheid en het prikkelen tot
verzet. Bij het aanvaarden van het werk
weet de arbeider wat zijn rechten zijn,
waarop hjj zich met succes beroepen kan,
maar ook wat zijn plichten zijn, waaraan
hjj zich te houden heeft. Met nauwgezet-
Prijl der Advortentiin:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
heid is alzoo de positie van de overheid
en den onderdaan bjj dit werk omschreven,
en eendrachtig, harmonisch samen
werken met uiterste zorg voorbereid.
Naast den edelsten godsdienstzin een op
recht streven naar oplossing onzer sociale
moeilijkheden, ziedaar het schoone ken
merk van den bouw van Haarlems Ka
thedraal.
Bovendien wordt, nevens de eer van het
schoone kunstgewrocht te wjjden aan den
eeuwigen God, en het bevorderen van het
stoffeljjk heil der werklieden, ook het
hart verblijd door een poging tot ophef
fing van het godsdienstig en zedelijk leven
dos werkmans. Onder de administratieve
bepalingen toch is opgenomen dat het
vloeken en spreken van zedelooze taal
bijzonder verboden zjjn, op straffe van
ontslag bjj herhaalde overtredingen. Deze
bepaling kroont het doel, dat ook vooral
by dezen tempelbouw wordt beoogd,
met hooger eere. Geen woonstede Gods
mag gesticht, wier bouwstoffen als het
ware met godslasteringen en zedelooze
taal zjjn vermengd geworden, is het voor
schrift dat de arbeider wordt voorgehou
den. Wie nu soms van de losbandigheid,
ja, zelfs dierlijkheid in houding en uit
drukking bjj sommige uitvoerige bouw
werken is getuige geweest, zal zeker niet
genoeg lof weten te vinden voor een
maatregel, die zoo krachtig een aanval
richt tegen een werkmanseuvel van
onzen t|jd.
Zoo rjjze dan Haarlems Kathedraal in
ai haar majestueuze schoonheid, met hare
torens ten hemel gericht, schitterend op.
Nog oen langen tjjd moge voorbij snellen
vooraleer dit pronkjuweel geheel zal zjjn
voltooid doch de ondernomen arbeid
zal tydens zjjn duur bjj zjjn opgaan ten
hooge als een doorgaande smeekbede zjjn
tot den Almachtige, tot Wiens eere dit
kunstgewrocht wordt gesticht. Nu de
storm des ongeloofs bulderend over de
wereld gaat en de God van hemel en
aarde door de trawanten van Satan ho
nend wordt uitgedaagd, wordt het hart
van den Katholiek gestreeld en verrukt,
een geest van eerbied ea liefde tot
Christus en Zjjne Kerk zulk een heerljjke
uiting vindt. Reedsbjj denhouw van dien
tempel Gods wordt getracht een band
van onderlinge genegenheid te hechten
tusschen de overheid en den onderdaan,
en daarmede een verheven voorbeeld ge
steld ter navolging. Na het voltooion
echter van dit grootsche werk zal een
troon te meer zjjn opgericht, waarop
de Vader van Barmhartigheid zetelen
wil tot verhooring der droeve beden zij
ner bedrukte kinderen op aarde.
Moge Gods zegen dus overvloedig
rusten op dezen verheven arbeid!
BUITENLAND.
in de Fransche Kamer hebben de
chauvinisten hun hart weder eens ge
lucht by de behandeling eener interpella
tie van den socialistischen afgevaardigde
Millerand betreffende Frankrijke buiten-
landsche staatkunde, met name het sa
mengaan van Frankrjjk met Duitichlaud
en Rusland in zake Japan, waarbjj het
verderfelijk beginsel van .macht gaat
boven recht" gehuldigd is, en de als
een «evolg van deze meegaandheid on
vermijdelijk geworden aanneming van
Wilheims uitnoodiging tot bijwoning
der feesten te Kiel. Hier mochten geen
redenen van hoffelijkheid den doorslag
geven, zei Millerand. De zaak is, dat
keizer Wilhelm naarstigljjk zoekt naar al
wat toenadering tot Frankrjjk kan be
vorderen. Maar Duitschland moet weten,
dat wij de verloren provinciën nog niet
vergeten hebben en dat de quaestie van
Elzass-Lotharingen nog steeds aan de
orde bljjft. Daarom moest, naar z|jne
mcening, dit debat gesloten worden met
cene motie, waardoor aan de Mogend
heden eene waarschuwing wordt gedaan
.n dien geest.
De oud-ininisler Jules Roche meende
dat, na de ontzaglijke opofferingen, die
Frankrijk zich voor zijn leger getroost
had, gerust eene weigering der uitnoo
diging van den Duitschen keizer had
kunnen volgen. Ja, Frankrijk had moe
ten weigeren. Hoe zal men nu kunnen
verhoeden, dat de Keizer in het tentoon
stellingsjaar naar Parijs komt?
In zjjn antwoord verklaarde de minis
ter van Buiteniandsehe Zaken, de heer
Hanoteauz, dat niets veranderd was in
FEUILLETON.
Eene Erfenis.
9) T
et stood geworden was, legden zij
zich tertroowtol (er roste eo sliepen na al het
doorgestane spoedig in. Nauwelijks echter hadden
zjj eenige uren geslapen, of zjj werden nil
bunoe sluimering gewekt. Met opperhoofd rtond
,Gjj vertrekken moeien," zeide deze onrustig,
.morgen geen tjjd meer. Men vermoordt al de
blanken op de vlakte. Gjj alleen tan kleeding
veranderen moeten, om naar Kaap te kunnen
komen. Het ons spijlen, massa, dat gijnu lan.r,
heel lang moeten loopen, maar wjj niets aan
doen kunnen, want de opstandelingen zouden
rgtuig aanhonden en n doodsteken, zjj immers
niet weten dat gjj zoo goede meesters zjjn."
Ditzeggende, gaf hg bun eenige onde kleederen,
waarmede gewoonlijk de slaven gekleed gingen.
Angnst begreep de redenen, die hel opperhoofd
aid03 deden handelen, en kleedde zich Inderhaast
met het slavenpak.
.Het een vermoeiende tocht zal zjjn voor
goede mevronw," zeide bet opperhoofd, .maai
wjj niets daaraan doen kunnen."
.Bet is Gods tril," zeide mevronw Lemierre,
.wjj zijn vroeger ook oiel altijd rijk en gelnkkig
geweest. Niets zal mjj te zwaar vallen, als wjj
maar behouden de stad bereiken."
Do neger wierp een meewarigun blik op de
edele vrouw, die altijd zoo goed en liefderljjk
geweest was in haren overvloed, en die no in
den bitteren tegenspoed zulk een ongewonen
heldenmoed aan den dag legdeen een (raan
ontwelde zijn mannelijk oog.
.01" zeide hjj geroerd, ,ala alle meesteressen
zoo goed geweest waren als mevronw Theresa,
dan nooit zooveel ongeluk over de blanken van
San Domingo gekomeol"
August maakte van zijne ontroering gebruik
om hem inlichtingen omtrent zijn broeder te
vragen. Eensklaps echter werd bet gelaat van
den neger weer strak, en hen beiden aanziende
zeide hg met moeite
,lk doen wat ik karnen voor massa Jacob,
als Jean- Francois rag laat begaan."
Angnst drukte hem dankbsar de handhjj
begreep, dal de neger zich geweld moert aan
doen om daarover te spreken. Deze keerde zich
dan ook driftig om en gal hun een teeken, hem
te volgen. Een paar minuten liepen zjj ouder
den grond voort; (oen bewees de frisscbe
luchtstroom, die hun legenwoei, dat zjj niet
ver van den nilgang waren, en weldra zagen zjj
boven bun hoofd weder de alerren flikkeren.
Het opperhoofd doofde nu de flambouw, die
bjj in de hand droeg, uit; ook dit scheen een
teeken Ie zjjn, want aanstonds voegden zich een
twintigtal slaveu van Albertsberg bjj ben. Angust
zag, dat zg hnnne voorzorgen genomen hadden,
want allea waren welgewapend. Het opperhoofd
ging voorop en verwijderde met zorg de takken,
die zgn vroegere meesters in den weg lagen.
Na een korte poos betraden zij eene uitgestrekte,
boomlooze vlakte, vanwaar zjj den gelieelen om
trek konden overzien. Een kreet vanontzeUiugont-
snapte hun. De geheele horizon vertoonde slechts
Mn ooheilspellenden gloed. Van alle kanten kron
kelden de vlammen omhoog en lekten de muren
der landhuizen, die alle eea prooi werden
van de lang ingetoomde wraakzucht der ver
drukte negers. Zelfs scheen het ODzen bedroef
den reizigers, sis vernamen sjj te midden dier
vlammenzee de kreten der ongelukkigen, die
men io hunoe woningen verraste on van kant
In zulk een ontzettend oogenblik en bjj zulk
een akelig schouwspel konden zjj niet dan be
vend hun geleider aanzieodie man, die hen
van den dood redde, waa misschien de moorde
naar van het gezin huns broeders; hjj bad on
getwijfeld medegebolpen, de landelijke woning
van Grand-Pré in de asch te leggen. Gelukkig
belette de duisternis den negers, die gewaar
wordingen op gelaal der Lemierret te leztn.
Het opperhoofd kon overigoni zeer goed be
grijpen, wat er in hnn gemoed omging, maar
hjj deed alsof bjj er niets van merkte. Daar hjj
zag, hoeveel moeite bel Theresa kostte, zleb op
bet ou eens vochtige, dan weer steenachtige en
glibberige pad door ds dichte lianen een weg
te benen, bood bjj meermalen aan, haar te dra
gon, maar zjj bad dit steeds geweigerd, zeggende
dat zij het nog wel tot de Kaap zon volhouden,
waarvan men reeds van tjjd tot tijd de bui»
en torens kon onderscheiden.
Eenmaal aan den voet van den berg gekome
ging het loopen gemakkelijker. Meermalen ot
moeiten zjj op hnn tocht vernielzuchtige benden,
die kreten van woeste vreugde uitstieten. Dan
doorliep het moedige gezin acne rilling, uit vrees
van herkend te wordenmaar dank z(j de
armzalige kleederen, waarin men heer gestoken
had, en bet geleide der zwarten, vergenoegde
moo zich, hen nieuwsgierig aan te zien en
vervolgde men zjjn weg.
Kort voor het aaobreken van den dageraad
nadetde de familie Lemierre de stadzjj waren
er nog slechts op korten atstand van verwjjderd.
Toen hield het opperhoofd holt en kondigde
hnn aan, dat ijj thans alleen hun weg moesten
vervolgen en de negers hen niet mier konden
vergezellen dan op gevaar af, gevangen genomen
te worden.
Augnst dankte hem en waagde nog iels ten
gunste zjjn breeders in 't midden te brengen.
Msor niet zoodra bemerkte de neger zulks, of
hjj nam haastig afscheid, wees hem op de stad,
en verwjjderde zich zoo snel mogelijk met zjjne
Haastig richtten Angnst en de zijnen zich nn
naar de stad. Het kostte eenige moeite om bin
nengelaten te worden, maar zoodra men Item
herkende, verwittigde men zjjne bediemlea en
slaven, die in de stad geblevea waren, van den
terugkeer hunner meesters.
Aanstonds werd er ingespannon, [en eenige
oogeobllkkcn later bevond de tamilie Lemierre
zich weer behoud :n in hnnne woning. Hun
eerate werk wee, God vurig te dankeo
bunoe onverhoopte redding; daarnt giogeo zjj
van hunne vermoeienissen uitrusten om tevens
nieuwe krschten la garen voor de dingen die
bun wellicht nog wachtten. Ata een loopend
vuurtje verspreidde zich de tjjding hunner te
rugkomst door de stad en was dagen lang het
onderwerp ven alle gesprekken. De voorstanders
van do afschalflng der slavernij wieten uil bon
wedervaren munt te slaan Ier gunste hunner
denkbeelden. Zjj echter, die van geen vrijheid
der slaven wil len hooren, maakten eruit op dat
de zwarten geen medeljjden verdienden, wjjlzü
zelfs de woning sn de goederen hunner weldoe
ners niet gespaard hadden.
Inlnsscben sloeg iodar de schrik om 't hart
do negers zetten hnn vernielingswerk tot onder
de poorten der stad voort. Tevergeefs trachtten
eenige planters zich «neen te sluiten om den al-
gemeenen vjjand het hoold te bieden; het aan
tal der opstandelingen vermeerderde met ieder
oogenblik, en rijlllg, zestig branden tegelijk
wezen aan, waar zjj langs getrokken waren.
De inwoners der stad beefden voor de toe
komst msn versterkte zich, men organiseerde
eene legermacht, en eene maand lang vocht
men tegen de opstandelingeo. Tweeduizend
blanken en tienduizend negers kwamen in dien
eersten strjjd om. Honderd en tachtig suiker
plantages an negenhonderd koffletnineo werden
verwoest. De gebeele vlakte bood elechls zwart -
berookte pninhoopen, en de rjjkate kolonie der
Antillen was mjjlen rondom de stad slechts
Intuaachen verkeerde de familie Lemierre nog
steeds in volkomon oozekerhold omtrent hst
lot huns broeders en diens gezin, sa dear aan
