Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 40.
Zaterdag 4 Januari 1896.
Negende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusdeu, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden i
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Bij den aanvang van
een nieuw jaar.
Wederom heeft een oude jaarkring
zich afgesloten en is een nieuwjaar reeds
ingetreden. Allen, door eenige relatie
met elkander verbonden, begroeten el
kander by den aanvang van den nieuwen
jaarkring met 't zalig nieuwjaar. Ook
wij, geachte lezers, wenschen u, getrouw
aan dit overoud, christelijk gebruik, bij
het begin des nieuwen jaars van gan-
scher harte alle heil en zegen. Want
ook tusschen ons is van lieverlede een
geestelijke verwantschap, een vriend
schappelijke band ontstaan, welke het
ons tot plicht maakt u heden de beste
heilwenschen toe te stieren-
Wat al sluimerende gedachten en
herinneringen worden bij deze'treffende
gebeurtenis gewektKrachtig dringt
zich het oude jaar in ons geheugen op,
het oude jaar mot zijn lief en leed,
met zjjn voor- en tegenspoed, met zijn
verbljjden en lijden, met zijn zegeningen
en beproevingen. Voor velen was het een
tijdperk van zegen en geluk, voor an
deren een tijdperk van droevige herin
nering wellicht om de beproevingen,
waaraan zij blootstonden, om het ver
lies van dierbare panden, door den
dood aan hunne zjjde ontruktvoor
allen echter Ie onder andere opzichten
het oude jaar gezegend en gelukkig te
noemen. God schonk een rijken, over-
vloedigen oogst, wij bleven gespaard van
besmettelijke ziekten, de volkeren ge
noten rust en vrede, op politiek ter
rein in ons Vaderland werd het rus
tiger en kalmer.
Voor de Katholieke Kerk leverde het
oude jaar zjjn licht-, maar ook zijn
schaduwzijden zjjn schaduwzijden in
Frankrjjk, Oostenrjjk-Hongarije en Italië,
waar de satanische strijd der loge te
gen haar op sluwe, verraderlijke wijze
wordt voortgezet, maar waaruit tevens
het goeie werd geboren, de nauwere
aaneensluiting der katholieke partijen
Prijs der Advertontitn:
Van 1 tot 6 regels
Voor iederen regel meer
O uiterlijk Vrijdagavond
onderling om den voortdringenden vjj-
and het hoofd te bieden. Voegt men
hierbjj de gezegende pogingen van
Zijne Heiligheid Paus Leo XIII tot her-
eeniging der christenvolkeren met den
Roomschen Stoel, die de Coplen reeds
het oppergezag des Pausen deden er
kennen, en vele andere volkeren meer
en meer lot de eenheid deden naderen,
dan moeten wij erkennen, dat het oude
jaar voor de Kerk weinig schaduw en
veel licht heeft gebracht.
Ook wij, die meer dan acht jaren
door de uitgave van het katholiek week
blad ,De Eembode" de katholieke zaak
naar best vermogen trachtten te dienen
voor Amersfoort en omstreken, die,
om gevaarlijke bladen in de katholieke
gezinnen te weren, geheel belangeloos
den arbeid van redactie en administratie
bleven verrichten, wü erkennen dank
baar Gods mildsten zegen over onzen
arbeid in het afgeloopen jaarde ver
spreiding van ons weekblad werd al-
gemeener, gelijk in vroegere jaren nam
ook dit jaar het aantal lezers aanmer
kelijk toe.
Zoo heeft dan het nieuwe jaar zijn
loop aangevangen. Wat het echter
in zjjn school verbergt is voor ons
oog achter een ondoordringbaren sluier
verborgen de God van heden en van de
toekomst, Hij alleen weet het als Be
stierder des heelals. De mensch, staande
voor hel ondoordringbaar gordijn der
toekomst, kan slechts in zijne onzeker
heid stamelend de spreekwoordelijke
uitdrukking herhalen .in een jaar kan
er zooveel gebeuren." 't Is deze onze-
keiheid, gepaard met liefde en welwil
lendheid des harten, welke zich vertolkt
in het .gelukzalig Nieuwjaar!" aan be
kenden en vrienden, aan- en bloedver
wanten. Toch zijn er enkele teekenen,
die van het nieuw ingetreden jaar iets
voorspellen, eenige gegevens, waaruit
deductie's te maken zijn.
Er vertoonen zich aan den politieken
hemsl op dit oogenblik eenige donkere
wolken. In het Oosten hebben de groote
Mogen ilheden van Europa zich ver
zameld om vereenigd in een vlootde-
monstratie op te treden tegen den Sultan
van het Turksche Rijk, om hein te
dwingen zjjn christen-onderdanen tegen
uitplundering en moord te beschermen.
Te voorzien is, dat deze wolk zal af-
drjjven zonder bliksem en donder des
oorlogsde Turksche heerschappjj,
zoozeer verouderd en verzwakt, zal
voor den drang bezwijken en toegeven
om de verbrokkeling des Rijks te voor
komen. Mocht het echter tot een ver
brokkeling kjmen, dan zijn de gevolgen,
ter oorzake van den onderlingen naijver
tusschen debetrokken Mogendheden 0111
het leeuwendeel, niet te overzien.
Nog een ar.dere zwarte wolk vertoont
zich tusschen Engeland en Amerika,
die lot een uitbarsting komen kan. Maar
naar de gegevens luiden is ook hier
althans weinig gevaar te vreezen, eer
stens omdat men het stout optreden
van den President der Amerikaansche
Unie levens beschouwt als een manoeuvre
voor zijn aanstaande verkiezing, en ver
volgens omdat Engeland zich niet gaarne
in een oorlog met AmeriKa zou gewik
keld zien. Ook op de gebeurlijkheden
in hel Oosten moet het zich voorbereid
houden. Langs diplomatieken weg zullen
dus de gerezen geschillen wel worden
opgelost. Hoogst waarschijnlijk zal der
halve de gewapende vrede niet worden
gestoord.
Voor ons Vaderland zal het jaar '96
de kiesrechtuitbreiding brengenliet
wetsontwerp daartoe heeft reeds de
Tweede Kamer bereikt. Wij betwijfelen
echter of dit wel een zegen zal zjjn
voor ons landde toekomst zal het
leeren.
Wanneer wij het oog vestigen op de
Katholieke Kerk, wij verklaren het met
vreugde, hoopvol gaan wij de toekomst
in. Feller, 't is waar, zal de strijd ge
voerd worden, maar de vijand ver
schuilt zich niet meer in hinderlagen
in hel openbaar treedt hij op. Hier
door zullen vele lauwe en dommelende
Katholieken worden wakker geschud uil
de sluimering, welke den vijand sleeds
ten goede kwam. Wjj verwachten, dat
de katholieke geest meer en meer zal
ontwaken, dat de kleingeestigo poli
tieke twister., volgens hel verlangen des
H. Vaders, zullen zwjjgen om plaats te
maken voor de ééne groote zaak onzer
dagen de verdediging der rechten en
der vrjjheden van onzen H. Godsdienst
de eenheid zal winnen en daardoor de
kracht.
Mocht God het leven des Pausen
sparen, dan zal niet minder dan vroegere
jaren zijn voor de wereld zoo heilzame
en vruchtbare arbeid worden voortge
zet. Want met den dag wint zjjn in
vloed, lijj nadert meer en moer zjjn in
zichten de hereeniging der Ocsterschc
met de Westersche Kerk, de eenheid
van actie onder de Katholieken, de
hervorming der kranke maatschappij,
de redding der wegzinkende wereld.
Zoo gaan wij vol hoop en moed het
jaar "J6 in, den Gever aller gaven biddend
dat Hjj de wenschen vervulle, welke wij
heden voor onze lezers koesteren, en
van de andere zijde, dat Hij wederom
dit jaar zijn mildsten zegen doe neer
dalen over onzen arbeid. Getrouw in
den dienst des Heeren, ieder overeen
komstig zijne roeping, hebben wjj niets
te vreezen. Wat het nieuwe jaar ook
brenge, wjj weten, dat God alles be
stuurt en ordent tot Zijn glorie en tot
heil der menschen wij weten met ze
kerheid, dat, wat ook geoeure, alles
voor zijne trouwe dienaren ten goede
samenwerkt.
BUITENLAND.
De massa vreemdelingen, meest En-
gelschen, die de Tranvaal herborgt,
hebben het der Regeering dezer repu
bliek reeds lang lastig gemaakt, Zjj wil
len in alic politieke voorrechten der
Boeren deelen, en richten da irloe her
haaldelijk petities tot de Regeering maar
nu deze zich niet geneigd toont om de
„uitlanders" in alles hun zin te geven,
worden zjj rumoerig en willen zjj trach
ten met geweld te verkrjjgen hetgeen
hun, naar hunne meening, wederrech
telijk onthouden wordt. Zjj riepen daar
toe do hulp in van dr. Jameson, den
administrateur van de Chartered Com
pany of .Britsche Zuid-Afrikaansche
Compagnie", welke het onder Britsch
protectoraal slaande, aan den Trans
vaal grenzende grondgebied beheert.
Jameson trok daarop met 1000 gewa
pende mannen de Transvaalsche grens
over naar Johannesburg, het brandpunt
der beweging.
President Krüger gaf aanstonds bevel
met geweld van wapenen het verder
gaan der indringers te keeren. Tegelijk
verscheen eene oproeping aan alle bur
gers tol verdediging des lands.
De Britsche minister van Koloniën,
de lieer Chamberlain, van deze zaak
verwittigd, seinde aan Jameson, dat hjj
terug moest gaan, tevens lot President
Krilger het verzoek richtend alles aan
te wenden om vijandelijkheden te voor
komen, daarbij de medewerking der
Britsche Regeering aanbiedend tot het
verkrijgen eencr vredelievende oplossing.
Tevens verscheen een offlcieele ver
klaring, waarin gezegd wordt dat door
de Britsche Regeering alles in het werk
is gestold om de gevolgen van Jameson's
.buitengewoon optreden" te keeren. Sir
Hercules Robinson, de gouverneur der
Kaapkolonie, heeft bjj openbare procla
matie Jameson's daad afgekeurd en
aan de Britsche onderdanen in de Trans
vaal geraden zich rustig te houden en
gehoorzaam te zijn aan do wet. Aan
Jameson en diens volgers is order ge
geven zich aanstonds terug te trekken.
Men hoopte nog eene botsing te voor
komen maar hel was bevestigd ge
worden, dat Jameson de telegraafdraden
achter zich had doorgesneden.
President Krüger moet de bemiddeling
der Fransche en Duitsche consuls heb
ben ingeroepen, hetgeen de Times aan
leiding geeft om te verklaren, dat Enge
land gcenerlei vreemde inmenging, van
welken aard ook, in de Transvaalsche
zaken zal gedoogen. De Kótn. Zeitung
verneemt echter uit Berljjn, dat de Duit
sche Regeering van ambtswege bjj de
Engolsehe heeft aangevraagdwelke
maatregelen deze denkt te nemen tot
herstel van recht, nu gewapende benden,
komende uit onder Britsch protectoraat
staand gebied, een inval in de Transvaal
hebben gedaan en daardoor inbreuk heb-
gemaakt op rechtstoestanden, ge-
FEUILLETON.
Stad en Dorp.
Vrij gevolgd naar het Duitsch door M.
9) Onder do «rboider» gistte en broeide er
wal. Van alle zgden hoorde men, dat in het
voorjaar een werkstaking der sigarenmakers
soa uitbreken, daar het zoo loch niet langer
gaan kon. Talrijke opruiers traden op, die den
arbeiders haarfijn voorrekendon, dat het alleen
vin de fabrieksheeren olhing, hnn loon te ver-
hoogen; dezen leefden van het sweet van den
armen werkman, die het moest aanzien hoe
te laten, doch Lange bekommerde
niet in 't minste, en gsf zjjn
lacht.
Op zekeren dsg liet de fabrikant hem in zjjn
kantoor ontbieden. Niets goeds verwachtend,
volgde Lange b
dracht
l te stoken, opdat door toetreding
Over het algemeen waren de klachtei
werklieden niet ongegrondde meesten va
konden hnn gezinnen niet meer van bet hoog
noodige voorzie®. Maar daar tegenover etonden
vele fabrikanten, die met groote slapte in de
iab.n te kampen hadden en alleen hnn fabrieken
niet sinten, om bonne talrijke arbeiders niet
gebed in bet ongelnk te storten.
Lange, die de verbonding slechts zeer opper
vlakkig kende, werd een der hardste schreeuwers.
Hg gebruikte ook denrnsttgd, die in de fabriek
gt boud en werd, om z#n medearbeiders op te
die hem opmerkzaam beschouwde.
.De fabrieksregeling kent ge, niet waar Lange?"
„Ja," antwoordde Lange talmend, „die werd
m8 gegeven, toen ik bier werd aangesteld."
„Goed," hernam de fabrikant. „Gjj weel dos,
boe de voorschriften Inidao. tk heb er niela
op legen, dat mjjn ondergeschikten zich met
elkander gezellig onderbondeo, maar ik verbied
ten strengste, dat in mjjn fabriek oproerige
gesprekken worden gevoerd. Mg is na gezegd,
Linge, dat gij jnist een der ergslen zgt om
tweedracht te zaaien, en dal kan ik niet toelaten.
De waarschuwingen ran den opzichter bobt ge
met minachting bejegend. Ik acht het das beter
n te zeggen, dot ik derpljjke diopn niet dalden
wil."
„Das zwjjgen en hongertijdenbromde Lango.
„Ik plooi niet, dal één werkman met hetgeen
bij bjj mjj verdient verhoogeren moet," zei de
fabrikant. „En wanneer dat welzeois, dan moet
hg zich tot mjj wenden, want daarvoor ben ik
patroon. Het zon heel wat beter zgn, Lange,
ala p niet zooveel geld in de herberg bracht
gg bsdt don zeker geen kans om te vei boogaren."
„Wanneer ik mg niet eens een ontspanning
meer veroorloven mag," viel Lange heftig uit,
„dia wü ik niet
dag, waarop ik naar Hamburg ging."
„Gjj vergeel, dat ik n niet geroepen heb,"
de fabrikant. „Gg neet wat ik n
I hebhandel daarnaar."
'erbitterde stemming ging Lange naar z|jn
lerng. Het kookte in zjjn binnenste, want
ror de eerste maal, moest hg tol zjjn schade
ren dat hg in Hamburg geen vrjj man
waa, maar zich naar vreemde voorschrilten
1 moest Hjj was lot dusver gewoon
geweeal, zijn tong de volle vrijheid Ie laten, en
zich gehouden te huis, op het
veld en evenzoo in de fabriek. Eu nu zon hjj
iwjjpn?
Zijn handen beefden van opgewondenheid.
Hjj scheurde de kostbare dekbladeren, en ver
nielde zoo een geheele partij ervan. De opzichter
maakte Lange daarover een
heilig verwjjl. Lange zal een oogenblik als
wezenloos, zjjn aanpzicht was bleek geworden,
de aderen zwollen op zgn voorhoofd en zjjn
banden kneep hjj tot vnisteo.
„Dat is toch een knoeierij," riep de opzichter
driftig. „Loop naar den drommel als jo boe-
renknuislen znlk werk niet gewoon zijn I"
Nog kwaljjk had bjj dezen uitval gedaan, ol
Laap stond pp en greep zijn stoel om den
opzichter daarmede op het hoofd te slaan. Doch
andere werklui schoten toe en weerhielden hem.
,ik sla hem
id
[9 de zasL Spoedig
werklieden en trad toen nader tol Lange, die
plotseling achteruit week en het niet waagde in
de ernstige, doordringende oopn van den ouden
heer te zien. Ik heb u zooeven gewaarschuwd,
Lanp, doch gjj hebt mjjne woorden in den
wind geslagen. Gjj kunt gaan. Hat Icon voor
do laatste veertien dagen arbeid zal n worden
uitbetaald, ofschoon ik daartoe niet verplicht
Hjj keerde zich om en ging hoen. In hel
groote lokaal had een doodsche stilte geheerscht,
zoolang de oade heer sprak, en nog een poo.,
nadien waagde geen der arbeiders een woord
te spreken.
De fabrikant echter bad nog dienzellden avond
met zjjn zoon en de bedienden van zjjn huis
een lang onderhond, en het resultaat daarvan
was, dat den gezamenljjken arbeiders een loons-
tien percent zon worden
m dat d<
eigen schuld. Hjj ging niet naar huis, wi
trots zjjn brutaliteit schaamde hjj zich toch,
zjjne vronw te zeggen, dat bjj nil de fabriek
was weggejaagd. Hjj slenterde rond, 1
hier en daar een glas bier en kwam tegen den
avond in de herberg, waarin hjj Woortman
gewoonlijk vinden kon. Daar nam hjj plaats
aan een tafeltje en bestelde een glas bier. Da
opwekkende drank had bem in een oppi
den stemmiog gebracht, die hem pheel
verschillig msakle omtrent de toekomst Hjj
wss toch geen arme kerel, hjj behoefde
ach tig nog niet te gaan bedelen. Rog altjjd be
ll een sommetje, om zich voorloopig te
redden. Wel moest hg trachten ander werk te
bekomen en hg hoopte dat Woortman bem
daarin wel behulpzaam zon zjjn. Tol zoolang
kon hjj nog wel als rentenier leven.
Woortman kwam eindelijk. Lange had zeker
verwacht, uit zjjn mond volle instemming met
zjjn handelwijze te vernemen, maar dat viel
en. Woortman noemde zjjn handelen dom-
Id. Een arbeider slaat tegenover den werk-
rer steeds machteloos, slechte de massa heeft
doodophetkapitaal, zeide hjj. Geen verstandig
mensch zal dolden dal men hem in zjjn eigen
buis beschimpt; ook Lange zou immers even
min zoo iels toelaten, maar zeker ieder, die
zoo iels zon darren bestaan, de trappen af
smijten, dat hji hals en boenen brak. Neen, de
werkman kan slechte zjjn doel bereiken door
gezamenlijk op te treden. Wal Lanp gedaan
had was kinderachtig.
Lange liet bet hoofd hanpn en wist uiet
wat te antwoorden. Zjjn opgewektheid was
vervlogen en hjj begreep nu eerst voor goed,
dat hjj om zoo te zeggen op de ztrnat stond.
.Weet je dan in 't geheel geen werk voor
mjj?" vroeg hjj zuchtend.
Norgonsl" gaf Woortman ten antwoord. Voor
een, dio weggejaagd wordt, itellen zich wel
lien anderen in de plaats. Ik weet geen beter
raad to pren, dan maar weer naar je vroegere
woonplaats terug te gaan."
(Wordt treolfdj
