Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 40.
Zaterdag 4 Januari 1896.
Negende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden
Franco per post
Afzonderiyko nummers
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 22?Amersfoort.
Uitgave van de Vereenlging De Eembode.
Prij» dar Adver-tontièm
Van 1 tot 6 regels
Voor iedcren regel meer
Bij den aanvang van
een nieuw jaar.
Wederom heeft een oude jaarkring
zich afgesloten en is een nieuw jaar reeds
ingetreden. Allen, door eenige relatie
met elkander verbonden, begroeten el
kander bij den aanvang van den nieuwen
jaarkring met 't zalig nieuwjaar. Ook
wij, geachte lezers, wenschen u, getrouw
aan dit overoud, christelijk gebruik, b|j
het begin des nieuwen jaars van gan-
scher harte alle heil en zegen. Want
ook tusschen ons is van lieverlede een
geestelijke verwantschap, een vriend
schappelijke band ontstaan, welke het
ons tot plicht maakt u heden de beste
heilwenschen toe te stieren.
Wat al sluimerende gedachten en
herinneringen worden bij deze'treffende
gebeurtenis gewekt I Krachtig dringt
zich het oude jaar in ons geheugen op,
het oude jaar met zjjn lief en leed,
met zjjn voor- en tegenspoed, met zijn
verblijden en lijden, met zijn zegeningen
en beproevingen. Voor velen was het een
tijdperk van zegen en getuk, voor an
deren een tijdperk van droevige herin
nering wellicht om de beproevingen,
waaraan 7,y blootstonden, om het ver
lies van dierbare par.dcn, door den
dood aan hunne zyde ontrukt; voor
allen echter is onder andere opzichten
het oude jaar gezegend en gelukkig te
noemen. God schonk een rijken, over-
vloedigen oogst, wjj bleven gespaard van
besmetteljjke ziekten, de volkeren ge
noten rust en vrede, op politiek ter
rein in ons Vaderland werd het rus
tiger en kalmer.
onderling om den voortdnngenden vy-
and het hoofd te bieden. Voogt men
hierb|j de gezegende pogingen van
Zijne Heiligheid Paus Leo XIII tot her-
eeniging der christenvolkeren met den
Roomichen Stoel, die de Coplen reeds
het oppergezag des Pausen deden er
kennen, en vele andere volkeren meer
leer tot de eenheid deden naderen,
dan moeten w|j erkennen, dat bet oude
jaar voor de Kerk weinig schaduw en
veel licht heeft gebracht.
Ook wij, die meer dan acht jaren
door de uil gave van het katholiek week
blad .De Eembode" de katholieke zaak
naar best vermogen trachtten te dienen
voor Amersfoort en omstreken, die,
om gevaarlijke bladen in de katholieke
gezinnen te weren, geheel belangeloos
den arbeid van redactie en administratie
bleven verrichten, wij erkennen dank
baar Gods mildsten zegen over onzen
arbeid in liet afgeloopen jaarde ver
spreiding van ons weekblad werd al-
gemeener, gelijk in vroegere jaren nam
ook dit jaar het aantal lezers aanmor-
ketyk toe.
Voor de Katholieke Kerk leverde het
oude jaar zijn licht-, maar ook zijn
schaduwzyden zyn schaduwzijden in
Frankryk, Oostenryk-Hongarije en Italië,
waar de satanische slryd der loge te-
g-n haar op sluwe, verraderlyke wyze
wordt voortgezet, maar vaaruit tevens
het goeie werd geboren, de nauwere
aaneensluiting der katholieke partijen
Zoo heeft dan het nieuwe jaar zyn
loop aungevangen. Wat het echter
in zyn school verbergt is voor ons
oog achter een ondoordringbaren sluier
verborgen de God van heden en van de
toekomst, Hij alleen weet het als Be
stierder des heelals. De mensch, staande
voor hel ondoordringbaar gordyn der
toekomst, kan slechts in zijne onzeker
heid stamelend de spreekwoordelijke
uitdrukking herhalen .in een jaar kan
er zooveel gebeuren." 't ls deze onze
kerheid, gepaard met liefde en welwil
lendheid des harten, welke zich vertolkt
in het .gelukzalig Nieuwjaar I" aan be
kenden en vrienden, aan- en bloedver
wanten. Toch zyn er enkele teekencn,
die van het nieuw ingetreden jaar iets
voorspellen, eenige gegevens, waaruit
deductie's te maken zijn.
Er vertoonen zich aan den politieken
hemel op dit oogenblik eenige donkere
wolken. In het Oosten hebben de groote
Mogendheden van Europa zicli ver
zameld oin vercenigd in een vlooide-
monslratie op te treden togen den Sultan
van het Turkschc Ryk, om htm te
dwingen zijn christen-onderdanen tegen
uitplundering en moord te beschermen.
Te voorzien is, dat deze wolk zal af
draven zonder bliksem en donder des
oorlogs; de Turkschc heerschappü,
zoozeer verouderd on verzwakt, zal
voor den drang bezwijkon en toegeven
om de verbrokkeling des liyksto voor
komen. Mocht het echter tot een ver
brokkeling komen, dan zijn de gevolgen
ter oorzake van den onderlingen naijver
tusschen de betrokken Mogendheden ora
het leeuwendeel, niet te overzien.
Nog een andere zwarte wolk vertoont
zich tusschen Engeland en Amerika,
die lot een uitbarsting komen kan. Maar
do gegevens luiden is ook hier
althans weinig gevaar to vroezen, eer
stens onulut men hel sto lt optreden
van den President der Amerikaansclie
Unie levens beschouwt als oen manoeuvre
voor zijn aanstaande verkiezing, en ver
volgens omdat Engeland zich niet gaarne
in een oorlog met Amerika zou gewik
keld zien. Ook op do gebeuriykhedon
het Oosten moet het zich voorbereid
houden. Langs diplomatioken weg zullen
dus de gerezen geschillen wel worden
opgelost. Hoogst wanrschüniyk zal der
halve de gewapende vrede niet worden
gestoord.
Voor ons Vaderland zal het jaar '96
de kiesrechtuitbreiding brengenhet
wetsontwerp daartoe heeft reeds de
Tweede Kamer bereikt. Wij betwijfelen
echter of dit wol eon zegen zal zün
voor ons landde toekomst zal het
leeren.
Wanneer wy hel oog vestigen op de
Katholieke Kerk, wij vorklaren het met
vreugde, hoopvol gaan wij de toekomst
in. Feller, 't is waar, zal de strijd ge
voerd worden, maar de vijand ver
schuilt zich niet meer in hinderlagen
in het cpenbaar treedt hy op. Hier
door zullen vole lauwe en dommelend»
Katholieken worden wakker geschud uit
do sluimering, welke don vyanil steeds
ton goede kwam. Wü verwachten, dat
de katholieke geest meer en meer zal
onlwakon, dat do kleingeestige poli
tieke twiston, volgens liet verlangen des
H. Vaders, zullen zwygcn om plaats te
maken voor do ëéne groote zaak onzer
dagonde verdediging dor rechten en
dor vrijheden van onzen H. Godsdienst
do eenheid zal winnen en daardoor do
kracht.
Mocht God het leven dos Pausen
sparen, dan zal niet minder dan vroegere
jaren zyn voor de wereld zoo heilzame
vruchlbare arbeid worden voortge
zet. Want met den dag wint zyn in
vloed, li|j nadert meer en meer zyn in
zichten do hereeniging der Ocstersche
mot de We8torsche Kerk, de eenheid
vun actio onder de Katholiekon, do
horvorming der kranke maatschappy,
de redding der wegzinkende wereld.
Zoo gaan wy vol hoop en moed het
jaar'96in, den Gever aller gaven biddend
dat Hy de wenschen vervnlle, welke wy
heden voor onze lezers koesteren, en
van de andere zyde, dat Hy wederom
dit jaar z[jn mildsten zegen doe neer
dalen over onzen arbeid. Getrouw in
don dienst des Heeren, ieder overeen
komstig zyno roeping, hebben wy niets
•eozon. Wat het nieuwe jaar ook
brengo, wy welen, dat God alles be
stuurt en ordent tot Zijn glorio en tot
heil der menschen wij weten met ze
kerheid, dat, wat ook gebeurc, alles
voor zyno trouwe dienaren ten goede
samenworkt.
BUITENLAND,
massa vreemdelingen, meest En-
gelschen, die de Tranvaal h. bergt,
hebben het der Regeering dezer repu
bliek reeds lang lastig gemaakt. Zy wil
len in allo politieke voorrechten dor
Boeren dcelen, en richten da irtoe her-
haaldelyk petities tot de Regeering maar
nu deze zicli niet geneigd loont om de
.uitlanders" in alles hun zin te geven,
worden zy rumoerig en willon z(j trach
ten met geweld te verkrygon liolgeen
hun, naar hunno meening, wederrech
telijk onthouden wordl. Zy riepen daar
toe do hulp in van dr. Jameson, den
administrateur van do Chartered Com
pany ot .Britscho Zuid-Afrlkaanscho
Compagnie", welko het onder Brilsch
protectoraat staande, aan den Trans-
vunl grenzende grondgebied beheert.
Jameson trok daarop met 1000 gewa-
pondo mannen de Transvaalsche grens
over naar Johannesburg, het brandpunt
dor beweging.
President Kriigor gaf aanstonds bevel
mot geweld var, wuponen het verder
gaan der indringors te keorcri. Tegelijk
verscheen eene oproeping aan alle bur
gers lot verdediging des lands.
De Brilsche minister van Koloniën,
de heer Chamberlain, van dezo zaak
verwittigd, seinde aan Jameson, dat hy
torug moest gaan, tevens lot President
KrQgcr het verzoek richtend alles aan
te wonden om vyandciykheden te voor
komen, daarby do medewerking der
Britsche Regeering aanbiedend tot hot
verkrygon eener vredeliovonde oplossing.
Tevens verscheen een ofllcieele ver
klaring, waarin gezegd wordt dat door
de Britsche Regeering alles in hot werk
is gestold om de gevolgen van Jameson's
.buitengewoon optreden" to keoren, Sir
Hercules Robinson, do gouverneur der
Kaapkolonie, heeft by openbaro procla-
malie Jameson's daad afgekourd en
aan de Britsche onderdanen in do Trans
vaal geraden zich rustig te houden en
gehoorzaam te zyn ann do wet. Aan
Jameson en diens volgers is order ge
geven zicli aanstonds torug te trekken.
Men hoopte nog eene botsing te voor
komen maar hol was bevestigd ge
worden, dat Jameson dn telegraafdraden
achter zich had doorgesneden.
President Krflgor moet de bemiddeling
ir Fransehe en Duitsche consuls heb
ben ingeroepen, hetgeen de Times aan
leiding geeft om te verklaren, dat Enge
land gcenerlci vroomde inmenging, van
wolken aard ook, in do TrnnBvaalsche
zaken zal gedoogen. De Köln. Zeitung
verneemt echter uit Berlyn. dat de Duit
sche Regeering van ambtsweg» by de
Engolsche heeft aangevraagdwolke
maatregelen deze denkt te nomen tot
herstel van recht, nu gewapend» bondon,
komende uit onder Britsch protectoraat
staand gebied, een inval in do Transvaal
hebben gedaan eu daardoor inbreuk heb
ben gemaakt op reclitstoestanai.il, ge-
FEUILLETON.
Stad en Dorp.
Vrij gevolgd naar het DuiUch door M.
9) Onder de erbeiders gistte en broeide er
wat Van alle lijden hoorde men, dat in het
voorjaar een werkstaking der sigarenmakers
ion uitbreken, daar bet too toch niet langer
gaan kon. Talrjjko opruiers traden op, dioden
arbeide-s haarfijn voorrekenden, dal het alleen
van de hbrieksbeoren alhing, hun loon te ver-
hoogen,- Jexen leefden van het sweet van den
rjjn geld op weelderige, verkwistende wjjie door
de poolen werd verteerd. Voor de sociaal
democraten was er veel aan gelegen de twee
dracht aan te stoken, opdat door toetreding
van nieuwe leden de staking slagen mocht
Over het algemeen waren de klachten der
werklieden niet ongegrond; de meeaten van hen
konden hnn gesinncn niet meer van hol hoog
noodige voorden. Maar daar tegenover stonden
vele fabrikanten, dio met groote slapte in
zaken te kampen hadden en alleen hnn fabriel
niet sloten, om hunne talrijke arbeiders i
gebed in het ongeluk te storten.
I om dit to laten, doch Lange bokommerdo
wrevel onverholen lucht.
Op xekerea dsg liet de fabrikant hem in >ijn
kantoor ontbieden. Niets goeds verwschteod,
volgde Lange het bevel.'eu stond eenige minuten
,De labrieksrogeling kent ge, niet waar Lange?''
„Ja," antwoordde Lange talmend, „die werd
my gegeven, toen ik hier werd aangesteld."
„Goed," hernam de fabrikant. „Gjj woel dus,
>e de voorschriften luiden. Ik heb er niets
op tegen, dat mijn ondergeschikten sich met
elkander gezellig onderhonden, maar ik verbied
ten strengste, dat in mijn fabriek oproerige
gesprekken worden gevoerd. Mjj is na gezegd,
Lange, dat gjj juist een der ergsleo zijl om
tweedracht te zaaieo, en dal kan ik niet toelaten.
De waarscbuwiogen van den opzichter bobt ge
met minachting bejegend. Ik acht hel dus beter
n te zeggen, dat ik dergelijke dingen niet dulden
wil."
„Dos zwjjgen en hongerlijden I" bromde Lange.
„Ik geloof niet, dat «én werkman met hetgeen
bij bij mjj verdient verhongeron moet," zei de
fabrikant. „En wanneer dal wel zoo is, dan moet
bi) zich tot mij wenden, want daarvoor ben ik
patroon. Het zon beel wat beter zijn, Lange,
als ge niet zooveel geld in de herberg bracht
gij hsdt dan zeker geen kans om te vei hongeren."
„Wanneer ik mjj niet eens een ontspanning
meer veroorloven mag," viel Lange heftig uit,
„du wil ik niet mow leven. Ik verwansch den
dag, waarop ik naar Hamburg ging,"
„Gij vergoot, dat ik u niet geroepen heb,"
antwoordde de fabrikant. „Oy woel wal ik n
gezegd heb: handel daarnaar."
In verbitterde stemming ging Lange naar z|jn
werk terog. Het kookte in zjjn binnenste, want
nu, voor de eerste mstl, moest hjj tot zijo schade
ontwaren dat bjj in Hamburg geen vrij nian
meer was, maar zich naar
voegen moeit. Hü was lot dusver
geweest, zjju tong do volle vrjjbeid to
daaraan had hjj zich gehouden te huil
veld en evenzoo in do labriek. En m
twijgen
Zun handen beofden
Hjj scheurde de kostbare dekbladeren,
nielde zoo een gehecte partij ervan. De opzichter
bemerkte dit eu maakte Lange daarover een
heilig verwijl. Lange zal een oogenblik als
wezenloos, zjjn aangezicht wat bleek geworden,
de aderen zwollen op lijn voorhoofd en zijn
handen kneep bjj tot vnlston.
„Dat it toch een knoeierij," rl«P de opzichter
driflif „Loop naar den drommol als je boe-
renknuisten zulk werk niet gewoon zjjnl"
Nog kwalijk had hij dezen uitval gedaan, ot
Lange stond op en groep z|jn stoel om don
opzichter daarmede op het hoofd to slaan. Doch
andero werklui schoten tooi
.Laat mg lost" schreeuwde hjj, „ik sla hem
De opzichter verliet jjlings de zaal. Spoedig
I daarop kwam.hjj terug met den fabrikan
„Geef heat de vrijheid," seide deze I
workllodon on trad toen nader lol Lnngo, <lle
plotseling achteruit week en hol niet waagde in
de ernstige, doordringende oogen van den ouden
heer to zien. Ik heb n zooeven gewaarschuwd,
Lsnge, doeb gij hebt mjjne woorden in den
wind gesligcn. Gjj kant gtaa. Hst Icon voor
de laatste veertien dogen arbeid zal u worden
uitbetaald, otsehoon Ik daartoo niet verplicht
Hij keerde zich om en ging heen. In het
groote lokaal bad een doodsche stilto gohesrscht,
zoolang de oude heer sprak, en nog oen poos
nadien waagde geen der arboiders een woord
to sproken.
Do fabrikant echter had nog dienzellden nvond
met zjjn zoon en de bedienden van t(jn huis
ecu lang onderhoud, en hel losultaat daarvan
was, dat dan gessmenljjken arbeiders ecu toons-
Maar Lange was nu broodeloos, eu dat door
eigen schuld. Hjj ging niet nssr huls, want
trots sjjn brutaliteit schaamde hjj zich toch,
zjjne vrouw te zeggeo, dat h(j ah de fabriek
was weggojuagd. Hjj slenterde rond, dronk
hier en daar een glas bier en kwam tegel
avond in de herberg, waarin hi) Woortmao
gewoonlijk vinden kou. Daar nam h(J plaats
au een tafeltje eu bestelde eeu glas bier. De
opwekkende drank had htm in een opgewon
den stemming gebracht, die hem geheel on-
ikte omtrent de toekomst. H(J
zal hij een sommetje, om ztoh voorlooplg te
redden. Wel moest hU traohlen ander werk te
bekomen en hy lioopto dat Wocrlmu hem
daarin wel behulpzaam zou zyn. Tot zoolang
kon hy nog wel ala rentenier leven.
Woortrau kwam eindeiyk. Lange had zeker
verwacht, uit zjjn mond volle instemming met
syo liandalwjjzn te vernemen, maar dat viel
(ogen. Woortman noemde s|)n handelen dom
heid. Een arbeider staat tegonovsr den work-
govor steeds machteloos, slechts da masaa beeft
Invloed op liolkaplUul, solde hy. Geen verstandig
mensch zal dulden dal men hom In ïyn clgon
huls beschimptook Lange zou immers even
min zoo Iels toelaten, maar ickar ieder, die
zoo lata zoo durven bestaan, de treppu of-
smjjten, dat hp hals en boenen brak. Neon, de
werkmu kan slecht» sUn doet bereiken door
gezameniyk op te Iredon. Wat Lsnge gedau
had was kinderachtig.
Luge liet het hoofd hangen en wiat niet
wat te antwoorden. Zyn opgewektheid wss
vervlogen on hy begreep nu eerst voor goed,
dat hy om zoo te zeggu op de straat •Umd.
.Weet ie dan In 't gehaol geen werk voor
mjj?" vroeg h|j zuchtend.
.Nergensl" gaf Woorlmu tan utwooril .Voor
een, die weggejaagd wordt, «Ullan zich wal
lira endoren ia de plaats. Ik weet gaan beter
rud te geven, dan maar waar naar je vroegs re
woonplaats terug te gun."
(Wtr* MreolfdJ
